Najważniejsze formalności

Meldunek. Obowiązek meldunkowy dotyczy osób na stałe mieszkających w Islandii – czyli obywateli tego kraju lub cudzoziemców, którzy zarejestrowali pobyt długoterminowy. O zmianie miejsca zamieszkania masz obowiązek powiadomić (np. przez internet) Narodowy Rejestr Islandii (Þjóðskrá Íslands). Jeśli twój pobyt na wyspie będzie trwał krócej niż trzy miesiące, nie musisz martwić się ani meldunkiem, ani żadnymi innymi formalnościami – wystarczy, że będziesz w stanie wylegitymować się ważnym dowodem osobistym lub paszportem.
Schody zaczną się wówczas, gdy zechcesz skorzystać z niektórych usług publicznych lub podjąć krótkoterminową pracę. W pierwszym przypadku będziesz musiał wyrobić sobie islandzki PESEL (kennitala), zgłaszając się do wspomnianego już Narodowego Rejestru Islandii. W drugim przypadku – niezbędne będzie zdobycie karty podatkowej w lokalnym biurze Urzędu Podatkowego.
Uwaga! Jeśli od razu po przyjeździe wiesz, że twój pobyt na wyspie potrwa dłużej niż trzy miesiące – od razu postaraj się o rejestrację pobytu długoterminowego (szczegóły niżej).

Legalizacja pobytu. Na szukanie pracy na Islandii masz aż 6 miesięcy – w tym czasie możesz mieszkać na wyspie bez rejestrowania pobytu (o ile fakt poszukiwania pracy będziesz umiał udowodnić). W znalezieniu zatrudnienia i odnalezieniu się w nowej rzeczywistości pomóc mogą m.in. doradcy EURES w urzędach pracy.
Jeśli twój pobyt na Islandii nie ma związku z poszukiwaniem pracy, a planujesz, że potrwa dłużej niż 3 miesiące – musisz się zarejestrować na pobyt długoterminowy. W tym celu złóż wniosek (tylko osobiście!) do Narodowego Rejestru Islandii, dzięki czemu uzyskasz islandzki odpowiednik numeru PESEL (kennitala). Urzędnikom będziesz musiał przedstawić m.in. umowę najmu lokalu. Zarejestrowanie się na pobyt długoterminowy jest możliwe pod warunkiem, że posiada się źródło utrzymania (praca, samozatrudnienie, oszczędności) lub rozpoczęło się studia.

Formalności przy podejmowaniu pracy. Jeśli zdobędziesz pracę (na okres dłuższy niż trzy miesiące), niezwłocznie – z umową w ręku – zarejestruj się na pobyt długoterminowy. Przy okazji w Narodowym Rejestrze Islandii otrzymasz numer kennitala, z którym będziesz mógł otworzyć konto w banku oraz pofatygować się do lokalnego biura Urzędu Podatkowego po kartę podatkową (tax card). Umożliwi ona uzyskanie tzw. osobistego wsparcia finansowego, czyli obniżki podatku. Mając już numer identyfikacyjny, postaraj się też o IceKey – hasło umożliwiające korzystanie z różnego rodzaju usług internetowych.
Umowa o pracę może mieć na początku charakter ustny, lecz pracodawca jest zobowiązany wręczyć ci pisemne potwierdzenie lub deklarację nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od podjęcia pracy. Każda umowa musi być zgodna z zapisami układu zbiorowego, zawartego pomiędzy pracodawcami a pracownikami w danej branży. Szczegółowe informacje na temat umów zbiorowych znajdziesz na stronie islandzkich związków zawodowych. Warto też skorzystać z polskojęzycznej infolinii, prowadzonej przez Centrum Międzykulturowe w Reykiaviku – tel. (00354) 470 4708.

Warunki pracy

Godziny pracy. Maksymalny tygodniowy czas pracy łącznie z nadgodzinami nie może przekraczać 48 godzin (w czteromiesięcznym okresie rozliczeniowym). Twój pracodawca musi tak zorganizować czas pracy w ciągu każdej doby, by zapewnić ci co najmniej 11 kolejnych godzin odpoczynku – o ile to możliwe w godzinach pomiędzy 23 a 6 rano. Jeśli twój dzień pracy trwa co najmniej 6 godzin, masz prawo do 15-minutowej przerwy.

Podatki. Pracownicy oddają fiskusowi sporą część swoich zarobków – stawki podatkowe wynoszą 37,32 proc. (roczne dochody do 241 tys. koron), 40,22 proc. (dochód 241-498 tys. koron) oraz 46,22 proc. (dochód powyżej 739,5 tys. koron). Składka na fundusz emerytalny wynosi 4 proc. ogólnych dochodów, kwota wolna od podatku to 48 485 koron. Zeznania trzeba składać do końca marca, niemal wszyscy robią to przez internet, korzystając przy tym ze specjalnego kodu.
Podatek VAT wynosi 25,5 proc.

Urlop. Za każdy miesiąc pracy przysługują ci dwa dni urlopu (w sumie więc – 24 rocznie). Rodzice, którzy pracowali w Islandii przez minimum sześć miesięcy, mają prawo do zasiłków z Funduszu Urlopu Macierzyńskiego przez okres do 9 miesięcy.

Zasiłek dla bezrobotnych. Przysługuje osobom w wieku 16-70 lat, które w ciągu roku ostatnich 12 miesięcy legalnie przepracowały w Islandii przynajmniej 10 tygodni na minimum ćwierć etatu (dostają wówczas zasiłek częściowy). By móc liczyć na świadczenie, należy zarejestrować się w islandzkim pośredniaku (Vinnumalastofnun), aktywnie szukać pracy i być gotowym do jej podjęcia.
Stawki zasiłku (atvinnuleysisbætur) aktualizowane są co roku, dla orientacji – w 2011 roku wsparcie sięgało 161 tys. koron islandzkich miesięcznie (ok. 3995 zł).

Zarobki i koszty życia

Ile można zarobić...
Pensja minimalna różni się w zależności od zawodu, jest bowiem ustalana w branżowych porozumieniach między pracodawcami a związkami zawodowymi. Średnie miesięczne wynagrodzenie na Islandii w lutym 2015 r. wynosiło 526 tys. koron brutto (ok. 14,7 tys. zł, przy kursie 1 korona=0,028 zł). Na najlepsze pieniądze mogą liczyć menedżerowie (ok. 900 tys. koron miesięcznie), dobrze zarabiają też specjaliści – np. inżynierowie czy informatycy (680-720 tys. koron). Wykwalifikowany robotnik może liczyć na ok. 410 tys. koron (11,5 tys. zł), pracownik niewykwalifikowany 150-200 tys. koron (netto).

... a ile trzeba wydać
Islandia to jeden z najtańszych krajów skandynawskich. Miesięczny koszt utrzymania wynosi ok. 100 tys. koron (2800 zł, przy kursie 1 korona=0,028 zł). Za wynajęcie kawalerki z dala od centrum miesięcznie trzeba zapłacić ok. 50 tys. koron, dwupokojowego mieszkania – 70-80 tys. koron. Chleb w przeliczeniu na złotówki kosztuje 2,5 zł, kilogram sera 18 zł, a piwo 3,7 zł.

Na swoim - czyli jak założyć firmę

Własna działalność. Jako obywatel UE masz prawa uruchomić na Islandii własną działalność. Jeśli jesteś przedsiębiorcą zarejestrowanym w Polsce, możesz też przez trzy miesiące bez żadnych formalności zarabiać na Islandii – na podstawie dyrektywy usługowej.
By uruchomić samodzielną działalność (einstaklingsfyrirtæki) należy zgłosić się po pozwolenie do lokalnego magistratu (sýslumaður, ang. district commissioner), a następnie zdobyć numer identyfikacyjny w Urzędzie Podatkowym. Pozwolenie kosztuje 44 tys. koron (ok. 1100 zł), wydanie numeru – 5 tys. koron (ok. 125 zł). Wcześniej warto sprawdzić w Rejestrze Firm, prowadzonym przez Urząd Podatkowy, czy wybrana przez nas nazwa nie jest zbyt podobna do już używanych.

Spółki prawa handlowego. Najpopularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej na Islandii jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Możesz ją założyć na dokładnie takich samych zasadach, jak obywatele Islandii, nie powinno to trwać dłużej niż jeden dzień. Na Islandii możesz również założyć spółkę prywatną, spółkę cywilną oraz międzynarodową spółkę handlową.
Spółki prywatne oraz z ograniczoną odpowiedzialnością należy zgłosić do Rejestru Spółek z Ograniczoną Odpowiedzialnością (hlutafélagaskrá), prowadzonego przez Urząd Podatkowy w Reykiaviku, w tym samym miejscu działa również Rejestr Spółdzielni (samvinnufélagaskrá). Spółki cywilne rejestruje się w lokalnych magistratach (sýslumaður). W chwili rejestracji Urząd Statystyczny przydziela numer identyfikacyjny, a urząd skarbowy numer VAT. Opłata rejestracyjna w 2011 r. wynosiła 256 tys. koron (ok. 6400 zł). Jesli będziesz potrzebował pomocy prawnej – wejdź na stronę Adwokatury Islandzkiej.

Poszukiwany/poszukiwana

Najwięcej pracy jest w turystyce, służbie zdrowia, rolnictwie i przemyśle rybnym oraz przy sezonowych pracach w przemyśle mięsnym, na fermach zwierząt futerkowych oraz w sektorze usług. Potrzebni są także różnego rodzaju wysoko wykwalifikowani specjaliści.
Na Islandię w poszukiwaniu pracy warto wybierać się wówczas, gdy zna się choć podstawy języka angielskiego. Pracodawcy cenią też pracowników gotowych nauczyć się jęz. islandzkiego. W lutym 2015 r. stopa bezrobocia na wyspie sięgała zaledwie 3,4 proc., co zdaniem ekonomistów oznacza, że zatrudnienie miał każdy chętny.

Praca dla małolata

Umowę o pracę na Islandii możesz zawrzeć już w wieku 16 lat. Pracodawcy mają jednak obowiązek chronić młodocianych pracowników przed pracą w trudnych i niebezpiecznych warunkach, w niektórych branżach obowiązują też ograniczenia czasu pracy. Więcej informacji znajdziesz na stronach islandzkich związków zawodowych.

Ciekawostki

→ Wszystkie osoby powyżej 16. roku życia zameldowane na terenie Islandii zobowiązane są do opłacania podatku kościelnego na wskazany przez siebie kościół lub związek wyznaniowy. Kto nie należy do żadnej grupy wyznaniowej – przekazuje podatek na Uniwersytet Islandzki. Oficjalną religią Islandii jest luteranizm. Kościół Ewangelicko-Augsburski jest kościołem państwowym i korzysta z przywilejów niedostępnych dla innych wyznań w kraju.
→ Uznawaniem dyplomów i certyfikatów zawodowych zajmują się poszczególnie islandzkie ministerstwa - we właściwych sobie dziedzinach. Np. Ministerstwo Zdrowia jest odpowiedzialne za rozpoznanie i uznanie zawodów medycznych. Więcej informacji na stronie www.menntagatt.is.