Süleyman Tekir

1889’da Osmanlı İmparatorluğu’nun tek tıp eğitimi veren okulunda, ülkenin yönetim sistemini kabul etmeyen bir avuç öğrenci tarafından kurulup 19 sene sonra amacına ulaşan hareketin adı İttihatçılıktır. 1905’ten itibaren daha icraatçı bir görünüme dönüşen hareket, evrimsel yöntemle başarıyı elde edemeyeceğine kanaat getirince ihtilâlci bir yöntem benimsemiştir. Bu ifadelerden hareketle İttihatçılık, 1905 öncesi ve sonrası şeklinde iki kategoriye ayrılır. Birinci dönem daha çok basın-yayın faaliyetleriyle entelektüel mücadelenin sürdürüldüğü zaman dilimini kapsarken ikinci dönem icraat ve ihtilâl dönemi olarak karşımıza çıkar. Gizli ve politik amaçları olan İttihat ve Terakki’nin temel amacı II. Abdülhamid’e yeniden Kanun-i Esasi’yi yürürlüğe koydurmak ve Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet idaresini tesis etmekti. 1908 öncesinde İttihatçılığa atıfta bulunulduğunda; ilk akla gelenler gizli toplantılar, gizemli semboller ve yeminler gibi ritüellerdir. Tüm bunlar, modern tarih okuyucularının İttihatçılık hakkında meraklanmasına neden olan sebepler arasında yer almaktadır.

In 1889 at the Ottoman Empire's only medical school, a handful of students who do not accept the country's system of governance The name of the movement that was founded by the Unionist Party and achieved its goal 19 years later is Unionism. From 1905 onwards, it transformed into a more when the movement became convinced that it could not achieve success through the evolutionary method. adopted a revolutionary method. Based on these statements Unionism can be divided into two categories: before and after 1905. The first period is mostly characterized by the intellectual struggle the second period covers the time period in which The period is characterized by a period of execution and revolution. The main aim of the Committee of Union and Progress, which had secret and political aims To have Abdülhamid II reinstate the Kanun-i Esasi and to establish Constitutional rule in the Ottoman Empire. 1908 When referring to Unionism prior to the Unionist period, the first things that come to mind are secret rituals like meetings, mysterious symbols and vows. All these are the reasons why modern readers of history are curious about Unionism. is among the reasons that cause it.

Süleyman Askerî Bey
First President of the Ottoman Special Organization

Author : Süleyman Tekir, Assoc. Prof. Dr.
Year of Publication : 2022
Publisher : Kronik Kitap, Istanbul
Format : 352 pages, 13.5 x 21 cm
ISBN : 978-625-84-3187-2
Language : Turkish

Süleyman Askerî Bey is an important figure in recent Turkish military and political history. What has been written about him so far has led to the emergence of a portrait that is disconnected from reality. This work presents a biography of Süleyman Askerî Bey and addresses the historical events of which he was the subject. In this respect, it is a monographic work rather than a mere biography. It adopts an approach that puts Süleyman Askerî Bey at the centre of the storyline and establishes connections with the developments around him.
The work consists of five chapters in which the events of the last eight years of Süleyman Askerî Bey's 31-year life are discussed in chronological order. The first chapter focuses on his activities within the Committee of Union and Progress, the second chapter on the Turco-Italian War, the third chapter on the Balkan War and his becoming the President of the Committee, the fourth chapter on his presidency of the Special Organization, and the fifth chapter on his activities on the Iraq Front.
While the literature contains numerous claims of kinship on Süleyman Askerî Bey, an oral history study conducted with his family revealed that almost none of these were true. The turning point in Süleyman Askerî Bey's life was his joining the ranks of the Committee of Union and Progress in 1907. Shortly afterwards, he took part in the Fedai Branch of the Committee and organized the assassination of Şemsi Pasha, which brought the 33-year one-man rule of Abdülhamid II to an end, upon which the Sultan was forced to reinstate the Constitutional Monarchy. He made a three-month journey, most of which was spent in the desert, to participate in the Turco-Italian War, which broke out while he was stationed in Baghdad for the reform of the gendarmerie. In this study, his diaries, in which he recorded his journey and his experiences at the front, were brought to light for the first time, bringing a new perspective to the War. Serving in very critical positions in Tripoli, he became one of the most important theorists of the school of irregular warfare, which would take part in the Turkish military literature. After seizing the regions of Komotini and Alexandroupolis, which the Ottoman government could not intervene in so as not to cause an international crisis following the Balkan War, with his irregular warfare units, he established the Independent Government of Western Thrace, which was the first Turkish Republic in the literature, and became its first head of state. He led the negotiations for an alliance between the Ottoman and Bulgarian governments before the First World War and played a key role in securing the alliance. After the end of the Government of Western Thrace, he founded the irregular warfare unit named Teşkilat-ı Mahsusa (Special Organization) in order to prevent the loss of the experience and learnings gained in irregular warfare, and became its first president. Today, this organization is regarded as the predecessor of the Turkish National Intelligence Organization. Soon, the special organization was organized in the Caucasus, Iran, Afghanistan, Egypt, Syria-Palestine, and the Balkans. Its activities included sabotage, intelligence, propaganda, guerrilla warfare, and numerous special warfare activities. At the end of 1914, Süleyman Askerî Bey was appointed as the Commander of the Iraq Front. Although he gathered a large army against the British in a short time, he was wounded in both legs in the Battle of Rota. Despite this, he refused to leave the front. On 14 April 1915, during the Battle of Shaiba, which he led on a stretcher, he committed suicide with the thought that he would lose the battle.

1 Kasım 1914. Üç yıl sürecek amansız bir mücadelenin başladığı gün. Ortalama rakım 2000 metre. Tarifi mümkün olmayan soğuk, toprağın her yanını kaplamış kar tabakası, havaya karışmış kesif bir barut kokusu. Sonu nerede ve ne zaman biteceği bilinmeyen bir kıyamet atmosferi: Kafkas Cephesi. Osmanlı Devleti için Birinci Dünya Savaşı, Kafkas Cephesi ile başladı. Türk donanmasının Karadeniz’de yaptığı bombardıman sonrasında Rus Kafkas ordusu, Türk-Rus sınırını geçerek savaşı başlattı. Bu tarihten itibaren üç yıl boyunca Kafkas Cephesi, o güne kadar kaydedilen en kanlı mücadelelere sahne oldu.

Elinizdeki çalışma, ekonomik ve askerî gücünüz olmadan savaşamayacağınızı, Sarıkamış Harekâtı’nda şehit sayısının 90 bin olmadığını, Teşkilat-ı Mahsusa’nın bir istihbarat örgütünden ziyade gayrinizami harp örgütü olduğunu, Kafkas Cephesi’nin kaybedilen cepheler statüsünde gösterilmesine rağmen şayet açılmamış olsaydı Rusların kolaylıkla İstanbul’u işgal edebileceğini belgelere dayanarak ortaya koymaktadır.
Sarıkamış Harekâtında sancak esir düşmesin diye sancaksız şehit düşenlerin mücadelesi, Kafkasya’yı fethetmek isteyen Teşkilat-ı Mahsusa görevlilerinin operasyonları, Erzurum, Erzincan, Artvin, Rize ve Trabzon’da yaşanan mücadelelerin tamamı, salgın hastalıklar dolayısıyla yaşanan kayıplar ve savaşın en trajik sonuçlarının başında gelen göçler; Türk ve Rus kaynakları taranarak renkli krokiler eşliğinde ilk kez bu kitapta ortaya seriliyor.

Dr. Süleyman Tekir, Beyaz Harp kitabıyla askerî tarihimizdeki Birinci Dünya Savaşı’na dair büyük bir boşluğu dolduruyor, Türk ve Rus kaynaklarını karşılaştırarak cepheye yeni bir bakış açısı kazandırıyor.

GENDARMERIE INTELLIGENCE FROM THE OTTOMANS TO THE REPUBLIC
The main duty of the gendarmerie is to prevent crime and criminals. Contrary to what is known or accepted, while performing its law enforcement duties, the gendarmerie does not only pursue wrongdoers. One of its main duties is to prevent crimes before they are committed. The gendarmerie and the police are the executors of this duty, which is called preventive law enforcement services in modern literature. The gendarmerie has been established in order to ensure the order and security of regions located outside city centres. In the Ottoman Empire, intensive efforts were made to establish a modern gendarmerie beginning from the 19th century. One of the duties of the Ottoman gendarmerie, which was established by taking European examples into consideration, for maintaining order was to gather intelligence. The aim of this study is to discuss in a general framework the intelligence activities of the Ottoman gendarmerie from its inception to the establishment of the Republic of Turkey.
Intelligence, that is, the prevention of crimes or criminals by collecting precursor information, has a history as old as crime. The present study considers the type of intelligence performed by the gendarmerie as criminal intelligence. The criminal intelligence performed by the Ottoman gendarmerie can be defined as the prevention of crimes by evaluating the intelligence obtained. Undoubtedly, this definition can be made in hundreds of different ways. The study deals with the intelligence activities carried out by the gendarmerie based on this rough definition and drawing upon Ottoman archive documents. The Ottoman bureaucratic system did not formally assign the gendarmerie the task of intelligence gathering, processing and evaluation. However, the lack of an official intelligence task definition does not necessarily mean that the Ottoman gendarmerie did not engage in intelligence activities.
Studying intelligence, particularly criminal intelligence, involves certain difficulties. Incorrect categorisation of events in the historical process has caused the literature to be written completely wrong. Therefore, it is difficult to separate irregular warfare and intelligence organisations’ activities in Ottoman history. This study focused solely on the intelligence activities of the gendarmerie.
In the Ottoman Empire, the emergence of an institutional gendarmerie coincides more or less with the activation of the groups that attempted to revolt for independence based on the nationalism movement in various regions of the country. The increase in activities such as robbery, kidnapping and murder by bandits and gangs was also concurrent. The disruption of order in the Ottoman geography due to the Balkan and First World Wars increased the importance of gathering criminal intelligence.
The life-cycle of information is very short in the intelligence activities conducted for the prevention of crimes and criminals. Rapid change of location of criminals or criminal groups can cause certain information to lose its value in a short time. It is seen that the intelligence wheel of the gendarmerie moved in the following order; information acquisition, evaluation and intervention. This three-stage wheel, which is difficult to show definitively because such a definition has never been made technically, cannot be said to be sufficient to describe the process.
The current study focuses on how the gendarmerie gathered intelligence during the complex process mentioned above. The realisation of criminal intelligence was made possible by human intelligence. Human intelligence can basically be performed by carrying out espionage and snitching that are as old as human history. However, in order for this to happen, certain conditions must mature. The process of gathering and compiling information is very complex and sophisticated. It usually starts with the raw information received pertaining to a crime that has been committed or is likely to be committed, and includes the whole process until this information is evaluated and concluded. Accordingly, this study focuses primarily on who will collect intelligence.
Based on the fact that the gendarmerie operates in the countryside, a gendarmerie station and the station’s commander are obliged to carry out intelligence activities in their area of accountability. From whom and how the intelligence will be collected is directly related to the mutual relationships of the station commander with people living in his or her area of accountability. Here, human intelligence comes into play. The flow of information about the crimes and criminals in the area of responsibility can be assured through good relations with people. It would be wrong to expect this to be achieved solely through mutual relations. Intelligence is often obtained in exchange for money. The present study determined that there was no budget allocated to the gendarmerie in the Ottoman Empire. However, archival documents show that some financial rewards were given to those who brought intelligence during the pursuit of very large gangs and bandits.
The gendarmerie is one of the most important institutions responsible for the security and order of a country. In fact, it is the most important one, considering the scope of authority. In this respect, the intelligence obtained or expected to be obtained by the gendarmerie is expected to be internal intelligence. While it can be thought that the definition of internal intelligence has been reshaped with the terrorist groups and their focuses that have gained an asymmetrical dimension in the modern period, this was not the case in the past.
It is possible to divide the informants used by the gendarmerie into two as loyal and false ones. While all the information provided by loyal informants proved true without exception, false informants were used to mislead the gendarmerie and spread false information to the benefit of some groups. This situation is the most important indicator that the human intelligence must be filtered.
It was always difficult for the gendarmerie to combat the criminal elements that are defined as social bandits, who gained legitimacy in the eyes of the people by stealing from the rich and distributing them to the poor. At the root of the difficulty in dealing with such groups was the fact that the public protected them and no one could be found to serve as informants. On the other hand, informants could be punished by bandits or ostracised by the public. For such situations, the central government had to make some legal regulations to protect and reward informants.
The study also focused on offering a better understanding of the act of intelligence, which was tried to be marked off through analyses of relevant case studies.

Keywords: Ottoman Empire, Intelligence, Espionage, Crime Intelligence

Jandarmanın temel görevi suçu ve suçluyu önlemektir. Bilinen veyahut kabul edilenin aksine jandarma kolluk görevini yerine getirirken yalnızca suç faillerinin takibini yapmaz. Temel görevlerinden birisi suçun işlenmeden önlenmesidir. Modern literatürde önleyici kolluk hizmetleri olarak adlandırılan bu görevin uygulayıcısı jandarma ve polistir. Jandarma şehir merkezlerinin dışında kalan bölgelerin asayiş ve emniyetini sağlamak maksadıyla kurulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’nda 19. Yüzyıldan itibaren modern bir jandarma teşkilatının kurulabilmesi için yoğun çaba sarf edilmiştir. Avrupalı örnekleri dikkate alınarak kurulan jandarmanın asayişi sağlayabilmesi için yerine getirmesi gereken görevlerinden birisi de istihbarat toplamaktır. Bu çalışma jandarma teşkilatının kurulmasından Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar geçen sürede yaptığı istihbarat faaliyetinin genel çerçevede ele almayı hedeflemektedir.
İstihbarat yani önceden haber alınarak suçun veya suçlunun önlenmesi en az suç kadar eski tarihe sahiptir. Bu çalışmada jandarmanın gerçekleştirdiği istihbarat tipi; suç istihbaratı olarak kabul edilmiştir. Osmanlı jandarmasının gerçekleştirdiği suç istihbaratı şu şekilde tanımlanabilir; suç veya suçlunun fiili işlemeden elde edilen istihbaratın kıymetlendirilerek suçun engellenmesi. Şüphesiz bu tanım yüzlerce farklı şekilde yapılabilir. Bu çalışmada kabaca yapılan bu tanım üzerinden ve Osmanlı arşiv belgeleri kullanılarak, jandarmanın gerçekleştirdiği istihbarat faaliyetlerini ele alır. Çünkü Osmanlı bürokratik sistemi resmiyette jandarmaya istihbarat toplama, işleme ve kıymetlendirme gibi bir görev tanımı yapmamıştır. Resmî olarak istihbarat görev tanımının yapılmamış olması ise Osmanlı jandarmasının istihbarat faaliyetlerinde bulunmadığı anlamına gelmez.

Süleyman Tekir bu çalışmasında, genel hatlarıyla Osmanlı İmparatorluğu’nda jandarmanın kuruluşundan erken Cumhuriyet yıllarına kadar bu teşkilatın geçirdiği safhaları ele almaktadır. Kurulmak istenilen jandarma teşkilatı, kuruluş sürecinde ortaya çıkan sorunlar ve jandarmaya olan ihtiyaç kitabın ana konusunu oluşturmaktadır.

Tekir, birinci bölümde klasik dönemden itibaren modern jandarmaya giden süreci gözden geçirmektedir. Zaptiye Müşîriyeti ve jandarmanın kuruluşuna kadar geçen sancılı süreci bu bölümde ele almıştır. İkinci bölümü ise kendi içerisinde üç ayrı kısma ayırıyor: Birinci Dünya Savaşı, Mondros Mütarekesi ve Millî Mücadele Dönemi. İlk olarak Birinci Dünya Savaşı’nda cepheye sürülen jandarmaların kısa sürede cephelerde erimesini irdeliyor. Mütareke ahkâmına göre ülkenin tek silahlı unsuru haline gelen jandarmanın Millî Mücadele yıllarındaki teşkilatı ve faaliyetleri ise bölümün son kısmını teşkil ediyor. Yazar, kitabın üçüncü ve son bölümünde Atatürk devrinde uzun savaş yıllarında yıpranan jandarmanın yeniden teşkilatlandırılmasını, Cumhuriyet jandarmasının kuruluş sürecini ele alıyor.
Arşiv belgeleri ve kaynak eserlerin ışığında devlet ve toplum arasında aracı bir teşkilat olan modern jandarmanın kuruluş hikâyesinin kronolojik olarak anlatıldığı bu çalışma Türk Askerî Tarihi alanında çok önemli bir boşluğu dolduruyor.

İzmir Suikastı, Reisicumhur Mustafa Kemal Paşa’ya 14 Haziran 1926
tarihinde, İzmir’de yapılması planlanan suikast girişimidir. Eski mebus,
vekil, vali ve haydutların da bulunduğu birbirlerinden oldukça farklı bir
kesim tarafından yapılmak istenmiştir. Fakat, Mustafa Kemal Paşa İzmir’e
gelmeden önce Giritli Şevki’nin itirafı sayesinde önlenmiştir. Bunun üzerine
İzmir’e gelen İstiklâl Mahkemesi heyetince yapılan duruşmalarda,
olayın arkasında daha geniş muhalif grupların olduğu belirlenmiştir. İzmir’de
26 Haziran- 13 Temmuz günleri arasında yargılanan kırk kişiden,
ikisi gıyabında olmak üzere on beşi idamla, biri ise sürgünle cezalandırıldı.
Birkaç hafta sonra, 2- 26 Ağustos günleri arasında Ankara’da gerçekleştirilen
duruşmalarda yargılanan elli yedi kişiden dördü idam, altısı
sürgün, ikisi ise hapis cezasına çarptırılırdı. Bu iki aşamada toplam yüz
otuz bir sanık hakkında sorgulama yapılırken, bunların otuz dördü yargılamaya
gerek kalmadan serbest bırakıldı. Duruşmalar sonucunda Rüştü
Paşa dışındaki tüm paşalar beraat etti. Bu paşalar tekrar orduya dönmedi
ve Ocak 1927’de emekliye sevk edildiler.

Musul, sahip olduğu jeopolitik avantajları nedeniyle Asya, Afrika ve Avrupa arasında bir kavşak noktasını teşkil etmektedir. Bereketli toprakların ve yeraltı zenginliklerinin yanı sıra jeopolitik ve stratejik konumu yüzyıllar boyunca Osmanlı Devleti tarafından özenle muhafaza edilse de 1. Dünya Savaşı ve sonrasında Skyes-Picot Anlaşması ile izlenen politikalar Musul’u adeta Ortadoğu’nun kanayan yarası haline getirmiştir. Elinizdeki eser Musul’un dünya haritasında yüzyıllardır taşıdığı önemi ön plana çıkarmayı amaçlamıştır. Ortaçağ döneminden itibaren başlayarak bölgedeki Osmanlı idaresi ve akabinde Musul’un elden çıkmasıyla sonuçlanan olaylar silsilesi, Musul sorunu özelinde görece zengin olan bu eserde detaylı bir biçimde ele alınmıştır. Musul’daki toplumsal hayatı, gerek eğitim gerek ise Musullu kadınların nasıl bir yaşam sürdüğüne dair başlıklarını da dahil ederek aktaran bu eserin Musul tarihi açısından eksiklikler bulunan literatüre bir katkı yapacağı umulmaktadır.

Musul meselesi Lozan Antlaşması’nda dokuz ay sonra Türkiye ile İngiltere arasında halledilmek üzere ertelenmişti. Türkiye Cumhuriyeti’nin Misak-ı Milli sınırlarından taviz verme düşüncesi bulunmuyordu. Meselenin çözüm noktasında ise İngiltere ve nispeten manda idaresi altında bulunan Irak vardı. Türkiye’nin diğer devletlerle olan münasebetlerini doğrudan etkilediği için Musul konusunda biran evvel çözüm bulunması gerekiyordu. İngiltere Türkiye’nin içerisinde bulunduğu durumu çok iyi bildiği için siyasi ortamın etkilerini kendi bakımından değerlendiriyordu. İngilizler Musul’u önceden işgal etmelerine rağmen kuzeydeki Süleymaniye Sancağına Lozan görüşmelerine kadar hâkim olamamışlardı.
Lozan Antlaşmasını takip eden tarihlerde İngilizler sınır bölgesinde bulunan Kürt ve Nasturi unsurları Türkiye aleyhine hareket geçirmek maksadıyla birtakım politikalar gütmeye başlamıştı. İsmet Paşa tarafından 31 Ocak 1923’te Türkiye’nin İngiltere Temsilcisi Yusuf Kemal Bey’e gönderilen talimatta bu durumdan duyulan rahatsızlık dile getirilmişti. Talimatta İngiltere’nin gerek Kürtlük gerekse diğer ihtilaflı meseleler ile iktisadi münasebetler konusunda Türkiye’ye güven verecek hamlelerde bulunmadığı bildiriliyordu. Türkiye’nin münasebeti ittifak derecesine taşımak için öncelikli olarak İngilizlere güven duyması gerekiyordu. Ancak İngilizlerin İran sınırındaki Kürt ve Nasturi unsurlar üzerinden yürüttüğü politika Türkiye’nin tamamen aleyhine gelişiyordu.

Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasını takip eden günlerde bölgeyi işgal eden İngilizler; Musul, Kerkük ve Süleymaniye bölgesinde Türkler dışında kalan toplulukları birtakım vaatlerle kendilerine yaklaştırma gayreti içerisine girişmişlerdi. Bölgede etkin şekilde görev yapan İngiliz casusları Kürtler ve Araplara bağımsızlık vadediyorlardı. Bölge halkının Türklere olan sempatisini yok etmek içinde yoğun bir propaganda faaliyetine girişmişlerdi. İngiliz siyasetçiler Kürt aşiretlerini para dağıtarak veya zor kullanarak kendi yanlarına çekmek için çalışıyorlardı. Türklere kin güden bazı aşiret liderleri bu oyuna alet olarak İngiliz menfaatleri yönünde hareket ediyorlardı. Süleymaniye, Revandiz, Zebar, Akra ve Kerkük’te bulunan Türkler İngiliz idaresini istemiyorlardı. İngilizler Araplara gösterdiği merhameti Türklere göstermediği gibi şiddet uygulama yolunu seçmişti. Bu nedenle bölgede birtakım teşkilatlanmalar yapılmıştı. Revandiz bölgesinde İngilizlere karşı bir düşmanlık oluşurken yer yer ayaklanmalar başlamıştı. Revandiz halkı Türk idaresinde yaşamayı tercih sebebi olarak görüyordu. Türk memur ve askerlerinin bölgeye gönderilmesini istiyordu.  El Cezire Cephesi Komutanlığı Kasım 1920’de Irak’ta bulunan İngilizlerin nazik durumlarından faydalanmak için 2. Tümen öncülüğünde Musul üzerine bir taarruz planı hazırlamasına rağmen Genelkurmay’da olur alınamadığı için plan tatbik edilememişti.
Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa tarafından Doğu ve El Cezire cepheleri komutanlıklarına gönderilen 7 Eylül 1922 tarihli emirde “Musul’un silahla alınacağı” bildiriliyordu. El Cezire grubu tüm kuvvetleriyle Dicle’nin iki tarafından Musul’a taarruz edecekti. Kazım Karabekir ise Van, Hakkâri ve Iğdır’daki sınır birliklerinden ve dağ bataryaları ile güçlendirilmiş birer piyade ve süvari tümenine ek olarak milislerden kurulu Özdemir Bey Müfrezesi ile İmadiye-Süleymaniye hattıyla Musul’a taarruz edecekti. 10 Kasım’da Siirt-Diyarbakır-Mardin-Cizre bölgesinde El Cezire grubunun toplanma emri verildi. Lakin devam etmekte olan Lozan Konferansı’nın neticeye ulaşma imkânı ve sorunu diplomasi yoluyla çözme isteği harekât planının iptal edilmesine neden oldu.
Lozan sonrası Türk-İngiliz ilişkilerinde herhangi bir olumlu gelişme yaşanmamıştı. Lozan Antlaşması’nın 3. Maddesinde belirtilen süre içerisinde tarafların bir araya gelebilmek için öncelikle heyetler oluşturması gerekiyordu. İngiliz Temsilcisi Mr. Lindsay Dışişleri Bakanlığına 25 Şubat 1924’te verdiği bilgide Musul meselesinin müzakere edilebilmesi için Percy Cox’un görevlendirildiği, Türk murahhaslarında belirlenerek kendilerine haber verilmesi halinde meselenin çözümünün daha hızlı olabileceği bildirilmişti.  İngilizler Musul meselesi üzerine yapılacak görüşmelere en güçlü diplomatlarından olan Sir Percy Cox’u gönderiyordu. Bu seçim İngilizlerin konuyu hafife almadıklarının en büyük göstergesiydi. Cox Irak’ta yüksek komiser olarak görev yapmıştı. Irak’ta sivil yönetimi güçlendirmiş ve yerel yönetimlerde Iraklıların görev almalarını sağlamıştı. Dolayısıyla bölgeye ve Musul meselesine hâkim bir isimdi.
Türk ve İngiliz tarafının bir araya geleceği tarihlerde İngiliz siyasi hayatında önemli bir gelişme yaşanmıştı. İngiltere’nin muhalefet partilerinden işçi partisi iktidar olan Muhafazakâr Parti’nin icraatlarını sert bir dille eleştiriyordu. Türkiye ile de acilen barış yapılması gerektiğini söylüyordu. Partinin lideri olan Ramsay MacDonald 15 Ekim 1923’te Türkiye’ye ziyarette bulunmuştu. Muhafazakâr Parti iktidarı sona erince MacDonald liderliğindeki İşçi Partisi Ocak 1924’te iktidara geldi. Bu durum Türkiye’de İngiltere’nin Musul politikasında bir yumuşama dönemine gireceğine dair beklentilerin artmasına neden oldu.  Başbakan ve Dışişleri Bakanı olan MacDonald İstanbul’a geldiği zaman Tanin gazetesine verdiği mülakatta iktidara geçersek Musul meselesini sizin lehinizde halledeceğiz şeklinde konuşmuştu. Türkiye’nin Londra Temsilcisi Yusuf Kemal Bey (Tengirşenk) elinde bu röportajla birlikte MacDonald’a giderek “Türk devleti bu vaadinizin gerçekleşmesini bekliyor” dedi. MacDonald ise; “Evet vaktiyle bir söz söylemiştim. Fakat şimdi kendimi hariciye makinesine kaptırdım. Onun birtakım ananeleri var. Ben sözümü yapamıyorum” cevabını verdi. Yusuf Kemal Bey’in Londra’da bulunduğu günlerde bir petrol şirketi reisi olan Lord İnverfort kendisine “Musul meselesi bizim için petrol meselesidir. Bunda anlaşırsak vilayet sizde kalabilir” demişti.
Anlaşma gereği ilk resmi temas Mayıs 1924’te İstanbul’da gerçekleşti. Konferansta Türk delegasyonuna TBMM Başkanı ve İstanbul Milletvekili Ali Fethi (Oktay) Bey, İngiliz delegasyonuna ise Irak Yüksek Komiseri Sir Percy Cox başkanlık ediyordu. Türk heyetinde müsteşar olarak ise Ordu Milletvekili Faik Bey ile Diyarbakır Milletvekili Feyzi Bey görev yapacaktı. Bunların dışında Dışişleri Müşaviri Nusret Bey ile Genelkurmay Başkanlığı Müşaviri İshak Avni Bey de Türk heyetinde bulunacaktı.

TEKİR SÜLEYMAN, Bölüm Adı:Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türkiye’de Sıtma İle Mücadele Faaliyetleri(1923-1930), Kitap Adı: Tarihsel Süreçte Anadolu'da Sıtma, Yayın Yeri:Gece Kitaplığı, Editör:Eren Akçiçek, Fevzi Çakmak, Şükran Köse, Çağrı Büke, ISBN:6051807249, İstanbul 2017, Bölüm Sayfaları:397-420. 1919-1923 yıllarında Anadolu'da işgalci düşman kuvvetleriyle mücadele etmek zorunda kalan Türk halkı, kurtuluştan sonra birbirinden farklı sorunlarla mücadele etmek zorunda kaldı. Bu sorunların başında her yerde kol gezen salgın hastalıklar bulunuyordu. Sıtma bu salgınlar içerisinde uzun süre ve sabırla mücadele edilmesi gereken hastalıklardan birisiydi. Özellikle durgun ve hareketsiz sulak arazilerde fazlasıyla görülen hastalık için Anadolu toprak-ları coğrafi özellikleri bakımından gerekli şartları sağlamaktaydı. Bataklık arazilerde görülen sıtma sivrisinekler aracılığıyla insanlara geç-mekteydi. Uzun süren savaş dönemlerinde bataklıkların kurutulmasıyla ilgili çalışmalar yapılamadığından 1923-1929 yıllarında sıtma vakalarında büyük artışlar görüldü. Hastalığın en önemli tedavi maddesi olan kinine ulaşımın zor olması hastalığın yayılmasına ve ölümcül etkilerinin ortaya çıkmasına neden oldu. Bu şartlar karşısında Sağlık Bakanlığı kurduğu sıtma ile mücadele merkezleri ile hastalığın etkilerini kırmaya çalıştı. Öncelikli olarak bataklık arazilerin ıslahı için mücadele edildi. Mevzuatın ve kanunların konuyla ilgili yetersiz kalması üzerine birtakım yasal düzenlemeler yapıldı. Mücadelenin kesintisiz devam edilebilmesi için devlet bütçesinden büyük bir miktar sıtma ile mücadele için ayrıldı. 1923-1929 yılları arasında yasal düzenlemeler, karantina merkezleri, bataklık alanların ıslahı ve ilaçlaması gibi radikal tedbirler alındı.

Birinci Dünya Savaşı sonucunda İtilaf Devletleri ile imzalanan Mondros Mütarekesi gerekçe gösterilerek 15 Mayıs 1919'da İzmir, Yunan kuvvetleri tarafından işgal edildi. 27 Mayıs 1919'da ise Aydın, Yunan işgaline uğradı. İşgali takip eden günlerde Yunan askerleri İzmir ve Aydın çevresinde yaşayan Müslüman Türklere karşı büyük katliamlar yapmaya başladı. Katliamların en büyük amacı; bölgedeki Türk nüfus oranlarının Rumlar aleyhinde değiştirilmek istenmesinden kaynaklanıyordu. Savaşların en trajik sonuçlarının başında, savaş bölgelerinde yaşayan sivil halkın yaşadığı bölgeleri terk etmeleri yani göçler gelmektedir. Yunanlıların yaptıkları katliamlara karşı kayıtsız kalamayan bölge halkı iç bölgelere doğru göçe başladı. Bölgedeki idari ve askeri yetkililerin çabaları göçü engelleme noktasında yetersiz kaldı. Çoğunluğunu kadın, çocuk ve yaşlıların oluşturduğu muhacirler İtalyan işgal bölgelerine sığınmaya başladılar. Muhacirler güney ve kuzey mıntıkası olarak adlandırılan iki far...

Mersinli Cemal Paşa, Türk askerî tarihinin ünlü simalarındandır. Balkan ve Birinci Dünya Harplerinde cephede mücadelenin içinde yer almıştır. Mondros Mütarekesi’nden sonra Millî Mücadele saflarında yer almasına rağmen İstanbul hükûmetinde Harbiye Nazırlığı görevi yapması Ankara ile ilişkilerini zedelemiştir. İstanbul’un işgalini müteakip İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya götürülmüştür. Malta dönüşü ise I. TBMM’de Isparta mebusu olarak görev yapmıştır.Birinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi, savaş meclisi olduğu kadar hükûmet-muhalefet çekişmesiyle de ünlüdür. Bu Mecliste Isparta mebusu olarak bulunan ve muhalefet saflarında yer alan Mersinli Cemal Paşa, bir yıldan biraz daha fazla sürede gerek müşterek çalışmaları gerekse münferit hareketleriyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Mersinli Cemal Paşa’nın Meclisteki faaliyetleri dikkatle incelendiğinde nasıl bir siyasi kişilik olduğu daha rahat anlaşılabilir. Bu çalışmanın amacı, askerî hayatı sonrası dönemde siyasi bir kişili...

İnsanlar uzak mesafelerden birbirleriyle iletişim kurabilmek için tarih boyunca çalıştılar. 19. yüzyılın başında telgrafın icadı bu alandaki çabaların en önemli neticesi oldu.  Üzerinden geçen kısa zamanda iletişim araçlarının çeşitlenmesi mümkün olabildi. Osmanlı Devleti telgrafla görece erken bir dönemde tanışmasına rağmen telefon kullanımında geç kaldı. On yıl boyunca süren savaş dönemi tam manasıyla kurulamamış olan iletişim alt yapısını mahvetti. Posta hatlarının tamamına yakını işlemez hale geldi. Millî Mücadele sırasında cephelerle ve Anadolu’nun her noktasıyla iletişimin sağlanabilmesi telgraf sayesinde oldu. Telgraf hatlarının işler halde tutulabilmesi ise insan üstü gayretle mücadele eden çalışanlar sayesinde mümkün olabildi. Cumhuriyet ilan edildiğinde derme çatma telgraf hatları, on iki ay boyunca işletilemeyen ve uluslararası sisteme entegre edilememiş bir posta sisteminden fazlası yoktu. İletişim araçlarındaki büyük dönüşüm 1925-1930 döneminde gerçekleştirildi. Telgraf, telsiz, telefon ve posta işletmelerine yapılan yatırımlar kısa sürede sonucunu verdi. Ancak 1929 ekonomik krizi her alanda olduğu gibi iletişim altyapısına yapılan yatırımları da olumsuz yönde etkiledi. Bu çalışma 1925’e kadar olan dönemin durum tespitini yaptıktan sonra 1925-1930 döneminde iletişim altyapısına yapılan yatırımlara odaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Türkiye, Telsiz, Telefon, Telgraf, Telsiz Telefon, Posta
COMMUNICATION TOOLS IN TURKEY IN THE EARLY YEARS OF REPUBLIC: MAIL, PHONE, TELEGRAPH AND RADIO
(1925-1930)
Throughout history, men have strived to be able to communicate with one another over large distances. The most significant result of efforts in this area was the invention of the telegraph at the beginning of the nineteenth century.  In a very short period of time, it was able to diversify communication methods. Although the Ottoman Empire was relatively early to adopt the telegraph, it was late to adopt the telephone. The ten-year war era devastated the communication infrastructure that had not yet been properly constructed. Almost all of the postal lines became inoperative. Communication with the fronts and with every location in Anatolia was feasible during the National Struggle thanks to the telegraph. Keeping the telegraph lines operational was possible thanks to the employees who struggled with superhuman effort. When the Republic was formed, there were only improvised telegraph connections and a postal system that couldn't run for a year and couldn't be incorporated into the world system. The great transformation in the means of communication took place in the period of 1925-1930. Investments in the telegraph, radio, telephone, and postal industries provided results in a short period of time. The 1929 economic crisis, on the other hand, had a detrimental influence on communication infrastructure projects, as it did on other investments. This study focuses on the investments made in the communication infrastructure in the period 1925-1930, after determining the situation for the period until 1925.
Key Words: Turkey, Radio, Telephone, Telegraph, Wireless Telephone, Mail

30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi ile Yunanlıların uzun yıllardır bekledikleri fırsat karşılarına çıktı. Mütarekeye göre, Osmanlı Devleti'nin orduları terhis edileceği için Anadolu'da güvenlik zafiyeti ortaya çıkacaktı. Böylece Rumlar, İzmir ve çevresindeki emellerini kolayca gerçekleştirebileceklerdi. Mütarekenin 7. maddesine göre güvenlik zafiyeti yaşanan bölgelere İtilaf Devletleri müdahale edebilirlerdi. İzmir'de yaşayan Rumlar, beşinci kol faaliyetlerinde kullanılmak için uzun süredir kilise, okul ve basın aracılığıyla hazır hale getirilmişti. Durumdan faydalanmak isteyen Rumlar, İzmir'in asayişini bozarak güvenlik zafiyeti çıkartmak için faaliyete başladılar. Rum teşkilatları ve metropolithane bu sürecin en büyük destekçileriydi. Rum çeteleri özellikle kıyı şeridinde köy basma, adam kaçırma, yol kesme gibi faaliyetlerle Türk ahaliyi bölgeden uzaklaştırmaya çalıştılar. Şehir merkezinde ise her fırsatta gösteri ve taşkınlık yapmaktan geri durmadılar. Yunanistan hükümeti ise Salib-i Ahmer/Kızılhaç adı altında bölgeye, silah ve cephane sevk etti. İzmir'deki Türk idaresi ilk günlerden itibaren olayın mahiyetini anlamasına rağmen İstanbul'dan yapılan müdahalelerle sürekli olarak idareciler değiştirildi. Bu durum karşısında Rum teşkilatları ile etkili bir mücadele yapılamadı. Bu çalışmada; Mondros Mütarekesi'ni takip eden süreçte İzmir ve çevresinde Rumlar tarafından İtilaf Devletleri'nin müdahalesini sağlamak için yapılan faaliyetler arşiv belgeleri ışığında ele alındı.

With the Armistice of Mudros that was signed on 30 October 1918, Greeks found an opportunity for which they had been waiting for long years. Since the Ottoman Empire’s armies would be discharged according to the Armistice, a vulnerability of security would occur in Anatolia. Thus, Greeks would be able to accomplish their purposes in and around Izmir. Pursuant to article 7 of the Armistice, the Allied Powers were entitled to intervene in regions where such a vulnerability occurred. For a long time, Greeks living in Izmir had been prepared via churches, schools and journalism to be used in fifth column activities. In order to exploit the situation, they began activities for creating a vulnerability of security by disturbing the public order of Izmir. Greek organisations and the metropolitan bishop’s church were the biggest supporters of this process. Greek gangs tried to drive Turkish community away from the region by village raids, kidnappings, forestalling, etc. especially on the coastline. They also made demonstrations and rampages in downtown at every opportunity.
The Greek government sent Greek gangs, arms and ammunition to the region under the name of the Red Cross. Although the Turkish administration in Izmir understood what was going on from the first days, administrators were replaced continuously by interventions
made from Istanbul. Therefore, it was not possible to make an effective struggle against Greek organisations. Drawing on archival documents, the current study addresses the activities carried out by Greeks in and around Izmir for ensuring an intervention by the Allied Powers in the
process that followed the Armistice of Mudros. Keywords: Greeks, Izmir, Public Order, Gang, Red Cross.

1912-1918 yılları arasında devam eden savaşlar Anadolu'ya felaketi getirdi. Takip eden yıllardan 1922’ye kadar ise Anadolu düşman işgalinde kaldı. Bulaşıcı ve salgın hastalıklar tüm ülkeye yayılmış durumdaydı. 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılmasıyla birlikte Anadolu’da sağlık alanında ilk adımlar atıldı. TBMM bir yandan düşman kuvvetleriyle mücadele ederken diğer taraftan halk sağlığının korunması için politikalar üretmekten geri durmadı. 3 numaralı kanun ile Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti kuruldu. İstanbul Hükümeti’nin İstanbul’dan ilaç ve diğer sağlık malzemelerinin gönderilmesini engellemesine rağmen zafere kadar, olağanüstü bir gayretle sağlık
alanında adımlar atıldı. Cumhuriyet’in ilânını takip eden süreçte düşman işgali sona eren İstanbul’daki sağlık kuruluşlarından faydalanma imkânı doğdu. 1924’te sağlık politikasına göre öncelikli olarak yapılması gerekenler belirlendi. Salgın hastalıklarla mücadele, yeni hastanelerin açılması, doktor yetiştirilmesi, halkın bilinçlendirilmesi ve kanuni düzenlenmelerin yapılması öncelikli konular arasında yer aldı. Bu çalışmada Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti’nin kuruluş süreci ve erken Cumhuriyet döneminde yaptığı faaliyetler ele alındı.
Anahtar Kelimeler: Sağlık Bakanlığı, Salgın hastalıklar, Hastaneler, Sağlık politikaları

Abstract
The wars that continued between the years of 1912 and 1918 caused a great trouble for Anatolia. From then to 1922, Anatolia remained under enemy occupation. Infectious diseases and epidemics had spread across the country. With the opening of the Grand National Assembly of Turkey, the first steps in the field of health were taken in Anatolia. The GNAT struggled against enemy forces, on the one hand, and produced policies for protecting public health, on the other hand. The Ministry
of Health and Social Welfare was established pursuant to the Law No. 3. Although the Istanbul Government prevented medicine and other medical materials from being sent from Istanbul, steps were taken in the field of health with an extraordinary endeavour until victory. In the period
that followed the proclamation of the Republic, it became possible to benefit from the health institutions in Istanbul upon the end of occupation. Primary activities required to be carried out were determined according to the health policy that was established in 1924. These included struggle against epidemics, opening of new hospitals, education of physicians, raising public awareness, and making legal regulations. The present study addressed the establishment process of the Ministry of Health and Social Welfare, and the activities it carried out in the early Republican period. Keywords: Ministry of Health, Epidemics, Hospitals, Health policies

Çatışmalar, etnik saldırılar ve soykırım korkusu İkinci Dünya Savaşı yıllarında milyonlarca insanın evlerini terk etmelerine neden oldu. Sayıları kesin olarak bilinmemekle birlikte 20 milyon insan savaş süresince göç etti. Türkiye Doğu Avrupa'dan gelen yoğun bir göçe maruz kaldı. Bu göçün temelinde Almanya ve Sovyet Rusya'nın uyguladığı iskân politikaları bulunuyordu. Savaş süresince mülteciler; esirler, siyasi mülteciler, siviller, Yahudiler ve casuslar olarak kendi aralarında kategorize edildi. Almanya'nın 1941'de Yunanistan'a saldırmasıyla birlikte Türkiye yoğun bir mülteci göçüyle karşı karşıya kaldı. Mültecilerin bir kısmı Türkiye'deki şehir, kasaba ve köylere, diğer bir kısmı ise kamplara yerleştirildi. Büyük bir kısmı ise Orta Doğu'daki İngiltere himayesindeki kamplara nakledildi. Savaş boyunca on binlerce mülteci Türkiye'ye sığındı. Avrupalı Yahudiler soykırımdan kaçmak için Türkiye'yi köprü olarak kullanarak Filistin'e ulaşmaya çalıştılar. Yabancı ordu mensubu askerlerde çeşitli sebeplerden ötürü Türkiye'ye iltica ettiler. Türkiye savaş boyunca din, dil ve ırk ayrımı yapmaksızın tüm mültecilere karşı kucaklayıcı bir tavır sergiledi.

Conflicts, ethnic attacks, and fear of genocide caused millions of people to leave their homes during the years of World War II. While their exact number is not known, 20 million people immigrated during the war. Turkey was exposed to an intense immigration from Eastern Europe. The basic reason for this immigration was the settlement policies implemented by Germany and Soviet Russia. During warfare, refugees were categorised among themselves as captives, political refugees, civilians, Jews, and spies. When Germany attacked Greece in 1941, Turkey faced intense refugee immigration. Some of the refugees were settled in various cities, towns and villages in Turkey, and some in camps. An important part of them were transferred to camps under the auspices of England in the Middle East. During the war, tens of thousands of refugees took shelter in Turkey. European Jews who wanted to escape from genocide tried to reach Palestine using Turkey as a bridge. Throughout the war, Turkey showed a welcoming attitude towards all refugees without any religious, linguistic or racial discrimination.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda, uzun ve yorucu savaşlar sonucunda harabe haline gelen Anadolu’da salgın hastalıklar adeta kol geziyordu. Anadolu halkı büyük bir sefalet içerisinde hastane ve ilaca ulaşamıyordu. Cumhuriyetin ilanıyla birlikte halk sağlığı hizmetlerine yoğun önem verildi. Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılabilecek olan 1923-1930 yılları arasında sağlık alanındaki mesainin tamamı salgın hastalıklarla mücadele için sarf edildi. Bu dönemde en yoğun görülen hastalıklar; sıtma, frengi, çiçek, kızıl, trahom, difteri ve verem idi. Ülkenin orta ve kuzey kesimlerinde frengi, güneyinde trahom tamamında ise sıtma hastalığı görülüyordu. 1923-1930 döneminde bulaşıcı hastalıklarla mücadele edebilmek için heyetler kuruldu. Vilayetlerden gelen salgın ihbarları dikkate alınarak hastalığın görüldüğü yerlere ilaç, aşı, serum ve doktor gönderildi. Mücadelede önemli yeri olan aşıların üretimi devlet eliyle yapıldı. Türkiye’de üretilemeyen ilaçlar ise yurtdışından ithal edildi. 1930 yılında saha çalışmalarından elde edilen tecrübeler doğrultusunda Umumi Hıfzıssıhha Kanunu çıkarıldı. Bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele bu düzenlemeyle yasal zemine oturtuldu. Bu çalışmada Türkiye’de 1923-1930 döneminde görülen bulaşıcı hastalıklarla yapılan mücadele ele alınırken; arşiv belgeleri, gazeteler telif ve tetkik eserlerden yararlanıldı.
When the Republic of Turkey was established, epidemics were almost running rampant in Anatolia, which had been ruined due to long and tiresome wars. In this great misery, Anatolian people did not have hospitals or medications. With the proclamation of the Republic, a particular importance was given to public health services. Between the years of 1923 and 1930, which can be called the Early Republican Period, all the efforts in the field of health were made for struggle with epidemics. The most encountered diseases inflicting people in this period were malaria, syphilis, variola, scarlet fever, trachoma, diphtheria, and tuberculosis. Syphilis was mostly observed in the central and northern parts of the country, trachoma in the South, and malaria all around. Committees were established to struggle with epidemics in the 1923-1930 period. Medications, vaccines, serum, and physicians were sent according to the reports of epidemics received from provinces. The production of vaccines, which were a critical part of this struggle, was carried out by the state. Medications which could not be produced in Turkey were imported f Frengi, Trahom, Çiçek, Kızıl, Verem rom abroad. In 1930, based on the experiences gained from the field works, the Public Health Law was enacted. With this law, the struggle with contagious and epidemic diseases gained a legal ground. Drawing on archival documents, newspapers, books, and reviews, the current study addresses the struggle made with epidemics observed in the 1923-1930 period in Turkey.
Syphilis, Trachoma, Variola, Scarlet Fever, Tuberculosis

Osmanlı Devleti mülkü teşkilatı içerisinde Umumi Müfettişliklere
19. yüzyılın sonlarında rastlanmaktadır. Osmanlı ülkesinde yaşanan sosyoekonomik ve askeri şartlar yeni idari teşekküllerin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Müfettişlikler Cumhuriyetin ilk döneminde benimsenerek uygulanmıştır. Bu yapılar tarihi süreç içerisinde “Umumi Valilik, Eyalet Valiliği, Genel Valilik, Fevkalade Valilik, Hidivlik, Bölge Valiliği, Süper Vali, İnspektörlük, Genel Müfettişlik” isimleri ile dönemin şartlarına göre adlandırılmışlardır.

It includes the fight against rabies in the historical process in the Republic of Turkey. Rabies treatment centers, developed vaccines and serums, living deaths are general topics of study. In the study, you can find the story of the first rabies vaccine production in the Ottoman Empire and the abduction of the vaccine to Anatolia during the national struggle. The vaccines are made from sheep and rabbits. With the new plants established in Ankara, vaccines have begun to be bottled. Compared with the examples in the world, mortality rates seem to have remained low at incredible levels. Rabies are usually infected with cats, dogs, horses, monkeys, jackals, mules and people. The most interesting of these is a cock that is a rabies carrier.

Birinci Dünya Savaşı sonucunda İtilaf Devletleri ile imzalanan Mondros Mütarekesi gerekçe gösterilerek 15 Mayıs 1919’da İzmir, Yunan kuvvetleri tarafından işgal edildi. 27 Mayıs 1919’da ise Aydın, Yunan işgaline uğradı. İşgali takip eden günlerde Yunan askerleri İzmir ve Aydın çevresinde yaşayan Müslüman Türklere karşı büyük katliamlar yapmaya başladı. Katliamların en büyük amacı; bölgedeki Türk nüfus oranlarının Rumlar aleyhinde değiştirilmek istenmesinden kaynaklanıyordu.
Savaşların en trajik sonuçlarının başında, savaş bölgelerinde yaşayan sivil halkın yaşadığı bölgeleri terk etmeleri yani göçler gelmektedir. Yunanlıların yaptıkları katliamlara karşı kayıtsız kalamayan bölge halkı iç bölgelere doğru göçe başladı. Bölgedeki idari ve askeri yetkililerin çabaları göçü engelleme noktasında yetersiz kaldı. Çoğunluğunu kadın, çocuk ve yaşlıların oluşturduğu muhacirler İtalyan işgal bölgelerine sığınmaya başladılar. Muhacirler güney ve kuzey mıntıkası olarak adlandırılan iki farklı bölgeye göç etmek zorunda kaldılar. Göç kafileleri Çine, Koçarlı, Afyonkarahisar ve Balıkesir’e kadar uzanan coğrafyaya ulaştı. İşgallere hazırlıksız yakalanan muhacirler üzerlerinde kıyafetleri; yanlarında erzakları olmadan yola çıkmışlardı. Göç kafilelerinin ulaştığı bölgelerde barınma, sağlık ve iaşe konularında ciddi sorunlar ortaya çıktı. İlk etapta ulaştıkları bölgelerdeki yerel idare ve ahali, muhacirlere sahip çıktı. İlerleyen süreçte, bölgeye gönderilen devlet görevlileri tarafından gerekli yardımlar yapıldı.
Bu çalışmada; Aydın ve çevresinden göç etmek zorunda kalan yaklaşık 140.000 muhacirin yerleştikleri bölgeler, karşılaştıkları sağlık problemleri ve bu muhacirlere yapılan yardımlar ele alınacaktır.
Batı Anadolu, Yunan İşgali, İzmir, Aydın, Muhacir.

TEKİR Süleyman, URAL Selçuk, Greek Occupation in Western Anatolia And Emigrants of Aydin (1919-1920), CTAD, Volume 13, Issue 26 (Fall 2017), pp.
İzmir was occupied by Greek forces on 15 May 1919 on the pretext of the Armistice of Mudros that was signed with the Allied Powers in the end of World War I. Afterwards on 27 May 1919, Greeks occupied Aydın. On the days following the occupation, Greek soldiers began to massacre Muslim Turks living around İzmir and Aydın. The greatest goal of the massacres was to reduce Turkish population than the Greek population. One of the most tragic results of wars is that civilians living in war territories are obliged to leave their settlements, that is, migration. Due to these Greek massacres, population of the region began to emigrate towards interior areas. Efforts made by the administrative and military officials in the region were not sufficient in prevention of the emigration. Mostly consisting of women, children and elders, emigrants began to take refuge in the regions under Italian occupation. Emigrants had to go to two different regions named the southern and the northern territories. Some groups reached as far as Çine, Koçarlı, Afyonkarahisar and Balıkesir. Caught with occupations off their guards, emigrants had set off with insufficient clothing and supplies. Serious problems in terms of sheltering, health and food arose in the regions that the groups reached. They were helped by the local administrative officials and communities of the areas that they initially reached. In the following periods, they were helped by the government officials who were sent to the region. In connection with approximately 140 thousand emigrants who had to emigrate from around Aydın, this study addresses the areas they settled to, the health problems they suffered and the assistance they were provided with.
Keywords: Western Anatolia, Greek Occupation, İzmir, Aydın, Emigrant

Ağustos 1914’te Birinci Dünya Savaşı’nın Avrupa’da patlak vermesine paralel olarak Türk-Rus sınırında askeri faaliyetlerde artış gözlendi. İki devlet arasında henüz bir savaş durumu olmamasına rağmen artan hareketliliğin en büyük nedenlerinden birisi Ermenilerdi. Çıkması muhtemel bir savaşta Ermeniler Rusya’nın yanında yer alırken yüzyıllardır bir arada yaşadıkları Türklere ise karşı tavır alacaklardı. 1914’ün Ağustos’undan Kasım ayına kadar Batum’dan Beyazıt’a kadar olan bölgede sınır hattı boyunca ciddi bir hareketlilik yaşandı. Türk tarafında yaşayan Ermeni ailelerin bir kısmı sınırı resmi veya gayri resmi yollarla geçerek Rusya’ya iltica etmeye başladılar.
Rusya tarafına geçen Ermenilerin birçoğu Kars ve Tiflis merkezli kurulan Ermeni Gönüllü Çetelerine kayıt oluyorlardı. Kayıt olmayanların bir kısmı ise üst düzeyde korunmayan sınırdan sürekli girip çıkarak askeri casusluk yapıyorlardı. Türk birliklerinin sayısı ve konuş yerleri hakkında Ruslara sürekli istihbarat sağlıyorlardı. Ruslar sınır hattında sayıları binlerle ifade edilen çeteciler kurarak Türk sınırından içlere göndermek için hazırlıyorlardı. Kısa süre içerisinde Rusya’da görev yapan Türk şehbenderleri edindikleri istihbarat bilgilerini Hariciye Nezareti aracılığıyla İstanbul’a aktarmaya başladı. Eylül 1914 itibariyle durumun ciddiyeti anlaşılınca sınırdan pasaportsuz olarak geçilmesi yasaklandı. Sınırdan geçerken üzerinde silah ve cephane yakalatanlar gözaltına alınırken kaçmaya çalışanlar ise vurulacaktı. Ayrıca Ermeni ve Rusların bölge üzerindeki bölücü düşüncelerine karşı bölgedeki Müslüman ahalinin ileri gelenlerine bilgilendirmeler yapıldı ve karşı istihbarat faaliyetlerine başlandı.
Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı öncesi Türk-Rus sınırında Ermeni faaliyetleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivinde bulunan belgeler ışığında bilimsel etik kuralları dikkate alınarak incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler; Ermeni, Birinci Dünya Savaşı, Türk-Rus Sınırı, Erzurum, Kars

Öz Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı'nda Sarıkamış Harekâtı sonrasında Türk ordusu içerisinde görülen salgın hastalıklar, hastalıklara bağlı yaşanan kayıplar işlenecektir. 22 Aralık 1914-6 Ocak 1915 tarih aralığında Türk ordusu tarafından icra edilen Sarıkamış Harekâtı başarısızlıkla sonuçlandı. Harekât esnasında ordu birlikleri soğuk ve açlıkla mücadele etmek zorunda kaldı. Bunun sonucunda muharebeler sona erdiğinde ordu içerisinde çok sayıda salgın hastalık aynı anda görülmeye başladı. Türk ordusunun sağlık hizmetleri yeterli düzeyde iyi olmadığı için aylık bazda on bine ulaşan ölüm oranları ile karşı karşıya kalındı. İstanbul'dan bölgeye gönderilen sağlık ekibinin etkin mücadelesi sonucunda 1915 yılının sonlarına doğru salgınlar kontrol altına alındı. Çalışma Genelkurmay Başkanlığı ve Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde bulunan belgeler ile hatıratlar çerçevesinde ele alınmıştır. Abstract The current study examines the epidemics and the related losses experienced in the Turkish army following the Battle of Sarikamis in the First World War. The operation carried out by the Turkish army between 22 December 1914 and 6 January 1915 was a failure. During the battle, Turkish troops had to struggle against cold and hunger. In the end of the battle, many epidemics appeared in the army. As the healthcare services of the Turkish army was not sufficient, a monthly death toll of nearly ten thousand was suffered. Thanks to the intensive efforts by the health team sent from Istanbul to the region, the epidemics were taken under control by the end of 1915. The study is based on the documents contained in the Ottoman archives of the Turkish General Staff and Turkish Prime Ministry and various memoirs.

Savaşların en trajik sonuçlarının başında, savaş bölgelerinde yaşayan sivil halkın yaşadığı bölgeleri terk etmeleri yani göçler gelmektedir. Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkas Cephesi'nde yaşanan savaşlar ile muhaceret bölgenin kaderini derinden etkiledi. 1914 yılında savaşın ilk günlerinde başlayan muhaceret 1917 yılına kadar aralıksız olarak devam etti. Türk-Rus mücadelesinin yaşandığı bölgedeki Müslüman ahali Rus ilerlemesine paralel olarak sürekli batıya doğru göç etmek zorunda kaldı 1916 yılında Erzurum'un Rus işgaline uğramasının ardından göç eden insan sayısı doruk noktaya ulaştı. Türk ordusu geri çekilirken cephane ve ikmal araçlarını nakletmek için sivil halkın elindeki araçlara el koymuştu. Tüm ulaşım araçlarına el konulmuş olan halk dondurucu soğuğa rağmen boyunduruk altında yaşamak istemediği için orduyla beraber Anadolu'nun içlerine doğru geri çekildi. Trabzon'un aynı yıl içerinde işgali sonrası bölge halkı Ordu ve Giresun üzerinden batıya doğru göç etti. Göç sırasında çoğunlukla deniz yolu ve kayıklar kullanıldı. Dâhiliye Nezareti, Erzurum ve Trabzon Valilikleri tarafından alınan her türlü tedbirlere rağmen muhacirler yol boyunca çete saldırıları, salgın hastalıklar ve açlıkla mücadele etmek zorunda kaldılar. Karadeniz üzerinden göç edenler ise Rus donanmasının saldırılarına maruz kaldı. Erzurum'dan başlayan göç dalgası Erzincan ve Sivas üzerinden Kayseri, Niğde, Kırşehir ve Çatalca bölgelerine kadar yayıldı. Bölgenin güneyine göç edeneler ise Diyarbakır ve Adana'ya kadar geniş bir coğrafyaya yayıldılar. Bu çalışmada 1915-1917 yıllarındaki göç hareketleri Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve hatıratlar çerçevesinde ele alınmıştır.

One of the most tragic results of wars is that civilians living in war territories have to
leave their settlements, that is, migration. The fate of the Caucasia was deeply influenced by
these migrations as much as by the battles fought in the Caucasian Front in the First World
War. Having begun in the first days of the war in 1914, migrations continued uninterruptedly
until 1917. The Muslim population of the region where the Turkish-Russian conflict was
experienced had to immigrate westwards in parallel to the Russian advancement.
The number of migrants climaxed after the Russian occupation of Erzurum in 1916.
Local people, all kinds of transportation means of whom had been seized by the Turkish
army, retreated along with the army to the inner parts of Anatolia despite the freezing cold
as they did not want to live under a yoke. Upon occupation of Trabzon in the same year,
local people immigrated westwards over Ordu and Giresun. Mostly the sea route and boats
were used during the immigration. The immigrants had to cope with gang attacks, epidemics
and hunger along the path despite all kinds of precautions taken by the Ministry of Internal
Affairs and the Governorships of Erzurum and Trabzon. Those who migrated through the
Black Sea were attacked by the Russian Navy. The migration wave that started from Erzurum
extended over Erzincan and Sivas to Kayseri, Niğde, Kırşehir and Çatalca. And those who
immigrated southwards spread to a wide region up to Diyarbakır and Adana.
This study examines the migration movements between 1915 and 1917 based on
the Turkish General Staff’s Archive of Military History and Strategic Studies (ATASE), the
Turkish Prime Ministry’s Ottoman Archive and memoirs.

20. Yüzyılın başlarından itibaren Avrupa’da artan siyasi kutuplaşma 1914’e gelindiğinde uluslararası bir savaşın patlak vermesine neden oldu. Osmanlı Devleti bu ortamda 19. Yüzyıldan beri en büyük düşmanı olan Rusya ile Kafkas Cephesi’nde karşı karşıya geldi. Osmanlı Devleti’nin yegâne amaçlarından birisi şüphesiz ki 1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi sırasında kaybettiği Elviye-i Selase topraklarını yeniden ele geçirmekti. Tarafların 1-28 Kasım 1914 tarihleri arasında cephe boyunca yaptıkları Köprüköy ve Azap Muharebeleri sırasında birbirlerine karşı ciddi bir üstünlük sağlayamadılar. Buna karşı Başkomutan Enver Paşa savaşın ilk günlerinde Rus direnişin kırılarak gözlemlenen geri çekilme üzerine Rusların tahmin edilenden daha zayıf olduğu izlenimine kapıldı.
Kafkas Cephesi’nde yaşananları yerinde görmek için 12 Aralık 1914’te Enver Paşa’nın bölgeye gelmesinin ardından III. Ordu’nun komuta kademesinde büyük değişiklikler yaşandı. Bunun en büyük nedeni yapılması planlanan taarruza başta Hasan İzzet Paşa olmak üzere komuta kademesinin önde gelenlerinin karşı çıkmasıydı. Tüm bunlara rağmen Hafız Hakkı Paşa’nın desteğini alan Enver Paşa 22 Aralık 1914’te taarruz için gerekli emirleri verdi. Yapılan plan harita üzerinde işlevsel olmasına rağmen askerin içinde bulunduğu zor şartlar, kış mevsimi ve coğrafya dikkate alındığında uygulanabilirliği oldukça düşüktü. Buna rağmen harekât, birinci haftasında başarıya ulaşmak üzere iken Hafız Hakkı Paşa’nın yürüyüş yolunu uzatması ve yaptığı taktiksel hatalar sonucu başarısızlıkla sonuçlandı.
Sarıkamış Harekâtının üzerinden bir yüzyıl geçmesine rağmen halen gerek Türk tarafının gerekse Rus tarafının kayıpları üzerinde ciddi spekülasyonlar yapılmaktadır. Kayıplar noktasında 23.000’den 120.000’e kadar çok farklı rakamlar telaffuz edilmektedir. Bunun en önemli nedeni çeşitli romantik düşünceler ışığında bilgi ve belgeye dayanmayan görüşlerin kabul görmesidir.
Çalışmada Sarıkamış Harekâtı’nın gelişim safahatı, taktiksel hatalar ve yaşanan kayıplar Genelkurmay Başkanlığı ATASE Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi, yerli ve yabancı hatıratlar, gazeteler ve Rus kaynakları kullanılarak bilimsel etik kuralları çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır.
Сарыкамыш Кавказа наступательных войн

Among the cities on the coastline of the Black Sea, Kastamonu, in particular, and its settlements such as Safranbolu, Inebolu and Sinop were those where epidemics broke out in the final period of the Ottoman Empire. During the period, it is possible to observe the epidemics in Sinop and the measures taken by the State against them. There were several factors that triggered the emergence of these outbreaks. The foremost among those factors was the fact that the domestic and foreign ships passed through Sinop, which was a port city with significant commercial activities and communications with other Black Sea and Mediterranean port cities. Ships, apart from cargoes and links to the rest of the world, carried contagious diseases with them. Moreover, the proximity of the region with Istanbul and the ease of sea transportation were among the reasons of the widespread epidemics.

Kars and its surrounding take part in second-degree earthquake zone. In this study, the earthquakes,
which took place from1924 to 1941, have been analyzed. In this period, 10 (on) earthquakes have been recorded as
five of them mild and five of them great. This study, which have been formed by benefiting from archive documents,
national and local press, assembly record newspapers and research works, focuses on the damages that the
earthquake caused and the precautions that the government took more than geographical situation. It has been
intended to emphasize the seismicity of Kars and its neighbourhood in historical period with all of these points.

TURKİSH-RUSSIAN STRUGGLE IN THE CAUCASIAN BATTLE FRONT OF THE FIRST WORLD WAR (1914/1917)
At the beginning of the XIXth century, by Russians capturing of the important bridgeheads in the South Caucasian the region was started to becoming the scene of the Turkish-Russian struggle that will continue for a century-long. In this process, Russians were aiming of obtaining a corridor, in the region from Kars up to İskenderun, in order to reach the Mediterranean. As of the Turkish side was not giving up the political desires on Caicasus in order to reach of Baku’s oil and to contact with Central Asia. In such a table, the strained political and military environment in Europe led to the First World War. Although the Turkish side tried to be remained neutral in the early months of the war, they were involved in the war as an ally with Germany. They officially involved in the war as a result of the Turkish Navy’s bombing of the Black Sea coasts of the Russians in October 29, 1914.
The combats that will continue for four years, have began in the Caucasian battle front, as a result of the Russian army’s passing of the Turkish-Russian border in November 1, 1914. The first serious combats were experienced around Köprüköy and Azap, between the two sides. In these combats, Turkish army has achieved significant success against the Russian. However, the failure of the follow-up movement prevented the major victorious conclusion of the combats. The Deputy Commander in Chief Enver pasha, came to the battle front region, at the beginning of December 1914 and took upon himself the command of the IIIrd Army and has launched a major assault to the direction of Sarıkamış on December 22, 1914. However, the seasonal conditions, miscommunication between the command level and the insufficiency of the military equipment were led to a major disaster in the forefront of Sarıkamış. In the period after the operation, the Turkish army was forced to struggle with epidemics for a long time. In the period following the disaster in Sarıkamış, the assault initiative all along the battle front has passed into the hands of the Russians.
In the early months of 1915, the warring parties in the battle front were paused the combats for a while in order to put their armies in a specific regularity. As from May 1915, Russian Caucasian Army was started its assault in Tortum direction, in order to attract the Turkish Army’s attention to another direction for the assaults they planned to perform in the south of the battle front. However, the Turkish army that was in a weaker position than the Russians was able to stop the assaults. Since the early months of 1916, the Russians were accelerated their assaults in order to seize Erzurum. The Turkish army which could not be able to get a grip against the Russians in the forefront of Azap. The city was passed into the hands of Russians, due to the absence of a serious defense mechanism in Erzurum.
In the period following the occupancy of Erzurum, the Russians interfered with a serious follow-up action and led to the recession of the Turkish army up to Tercan. In 1916 the combats were concentrated in the Çoruh valley and the Black Sea coast. Russians were occupied Rize and Trabzon in the Black Sea, Bayburt and Gümüşhane in the Çoruh valley and finally Erzincan. In 1917, major combats could not be experienced in the battle front due to the confusions that experienced in Russia. In the Caucasian combat front the combats were terminated officially with the Erzincan Truce that was signed between the parties of the combats.

Eyüplü bir aileye mensup olan Halit Paşa, 1883’te İstanbul
Beşiktaş’ta doğdu. Kastamonu-Taşköprü’nün
Yazı Köyü eşrafından Hacı Osman Bey’in soyundan
gelen Ahmet Bey’in oğludur.2 14 Ocak 1901 tarihinde
Harp Okulu’na başlayıp 22 Ağustos 1903’te mezun
oldu ve aynı gün teğmen rütbesine atandı. Rütbelerinin
yükselme tarihleri şu şekildedir:
22 Ağustos 1903’te teğmen;
22 Temmuz 1908’de üsteğmen;
27 Nisan 1911’de yüzbaşı;
23 Haziran 1915’te binbaşı;
14 Haziran 1916’da yarbay;
6 Aralık 1920’de albay;
31 Ağustos 1922 mirliva.3