BANU MUSTAN DÖNMEZ

Bilindiği gibi günümüzde, gerek doğa bilimleri gerek sosyal bilimlerde, tek bir araştırma alanının içine sıkışmaksızın disiplinler arası araştırmanın önemi günden güne artmaktadır. Bu anlamda arkeo-müzikoloji, yöntem, yaklaşım ve perspektif açısından arkeoloji, tarih, müzikoloji, etnomüzikoloji, mitoloji, dilbilim ve dinler tarihi gibi birçok alandan beslenmesi gereken özel bir disiplinler arası alandır. Arkeo-müzikolojinin çoklu perspektifi, kültür bilimlerine ait çoklu perspektifle paraleldir. Bu bağlamda, özellikle Mezopotamya ve Anadolu’da varlık göstermiş kadim uygarlıkların anlaşılmasında bu farklı disiplin verilerinin eş zamanlı olarak kullanılması gerekir. Bu anlamda en zor veri çözümlemeleri, elle tutulur ve ölçülebilir niteliklere sahip olmayan somut olmayan kültür ürünleri üzerine olanlardır. Bu ürünlerin niteliği üzerine oluşturulacak betimsel analizler için, bu kültürlerin yapısı hakkında ipucu veren müzik/dil çözümlemelerinin yanı sıra, kültürel örüntülerin dayanağı ol...

Bu çalışma, Anadolu ozanlık geleneğine ait felsefi içerikli metin öğelerinin Batı literatüründe karşılık bulduğu felsefi akımlar üzerine yapılmış bir analiz denemesidir. Çalışmanın içeriğinde hem Pir Sultan Abdal, Şah Hatayı, gibi ulu ozan olarak tabir edilen ozanların hem de Âşık Veysel Şatıroğlu, Neşet Ertaş, Muhlis Akarsu gibi yakın bir geçmişte hayatını yitiren ozanların dizelerine ait felsefi içeriklerin “stoacılık”, “monizm”, “düalizm”, “idealizm”, “rasyonalizm”, “tasavvuf”, “etik”, “Mistisizm”, yeni Platonculuk”, “diyalektik düşünce”, “nihilizm” gibi belli başlı felsefi sistemlere ve kavramlara karşılık gelen sözel ifadeleri analiz edilmiştir. Başlangıçta söz vardı ve insan evladı ilk düşüncelerini, içinde mitler, destanlar, kutsal metinler, tragedya ve şiir dizeleri, aşk, ninni, ağıt, kahramanlık ve kutlama gibi farklı işlevlerdeki sözleri barındıran farklı müzik türleri aracılığıyla iletiyor ve aktarıyordu. Bu gerçek, yalnızca Anadolu’daki değil tüm dünyadaki müzik geleneği...

ÖZ Anadolu sufiliği içerisinde çalgılara atfedilen algı, insan-Tanrı-evren özdeşliği düşüncesinin çalgılar aracılığı ile oluşturulan metaforizasyonuna ilişkindir. Bu çalışmada, insanın çalgıyla özdeş algılanması ve bu algının metaforlarla ifade edilmesi durumu, "bağlama" ve "ney" özelinde ele alınmıştır. Bu çalışmada, Türk dili ibare ve deyimlerinden, Türk Yöresel Müziği söz varlığından ve Mevlana'nın Mesnevi adlı eserinden hareketle, Anadolu sufiliğinin oluşturduğu çalgı algısı üzerine yapılan saptamalara yer verilmiştir. Özellikle bağlama ve ney çalgısı özelinde; çalgının insanlaştırılma ve ilahlaştırılma süreci irdelenmiştir. Çalışmada öncelikle sufi ve tasavvuf kavramlarının etimolojik kökenleri, tanımları, kaynakları ve ardından sufi dünya algısı içerisinde müziğin yeri üzerinde durulmuştur. Öncelikle insan-çalgı özdeşliği algısının Türk diline ait ibare ve deyimlerdeki varlığı, örnekleriyle analiz edilerek gösterilmiştir. Daha sonra çalgı-insan-Tanrı öz...

ÖZ Bu çalışma, sanatsal anlamdaki düşünsel temeli 20. yüzyıl başında Fütürizm adıyla İtalyan şair Filippo Tomasso Marinetti, müziksel anlamdaki teorik ve edimsel yönü ise yine aynı dönemde İtalyan ressam ve besteci Luigi Russolo tarafından ortaya atılan, avangart bir akım olan 'Gürültücülük Akımı'nı, ideolojik ve üslupsal boyutuyla ele almak amacıyla oluşturulmuştur. Fütürizm, iyinin, güzelin ve doğrunun gelenekten koparak gelecekte aranması gerektiği düşüncesiyle İtalyan şair Filippo Tomasso Marinetti'nin ortaya attığı bir düşünce ve sanat akımıdır. Marinetti'nin ortaya attığı bu düşünce, müzikte Russolo'nun geleneksel ses kaynaklarını öteleyerek, gürültüyü elde edebilmek adına bir gürültü makinesi oluşturmasıyla başlamış, ilerleyen aşamalarda Russolo'nun ardından Uluslararası Sanat Müziği büyük geleneğinin dışına çıkarak tüm avangart akımların önünü açan John Cage, sessizliği ile bütün ses özdeklerini kompozisyonun bir öğesi haline getirmiş, Fransa'da i...

C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2008 Cilt:32 No: 1 ... YAZARLAR HAKKINDA NOTLAR / ABOUT AUTHORS (Alfabetik sıraya göre düzenlenmiştir) Banu Mustan Dönmez: Doktora Öğrencisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Müzik Bilimleri Bölümü, 3267 sok. ...

In this study, 'feminine perception' which exists in the Turkish folk music lyrics was discussed in terms of its mystical and mythological roots. In this study, it was strived that a feminine meaning had been attributed to the earth; the way of the metaphorization of the words 'earth mother', 'Moon', 'Sun', 'Venus' parading in Turkish language and folk songs is a proof for this. Because the earth creates and feeds, it is called as 'mother'; because it covers all the dirt and reveals the beauty although it is stepped on, it is dwelled on that it is the symbol of modesty and awe. Additionally, a living creature whose soul leaves from body, integrating with earth is perceived as the first attempt for mental migration (reincarnation) so it has been showed in the study that earth is seen as a bridge in the condition for mystical creator-created identity.. Lastly, it is detected that feminine perception related to 'moon', 'sun&#3...

... 3) Belirli bir etnisiteye ait olan biçem: Aksak ritim→Makedon; Balkan; Laz ... Laz şivesi, Azeri şivesi, Arguvan ağzı. Yukarıda sıralanabilen ve elbette sıralanamayan pek çok ayırt edici biçemsel ve gereçsel (çalgı, söz, ezgi vb.) öğe, 'etnik kimlik kodları'na dâhildir. ...

Antakya Orthodox church religious music practises were studied and analyzed culturally and musically. Nowadays Antakya has 6 churches which are connected to Orthodox sect in minority foundation status. Arabian Orthodox community which usually gives Turkish and Arabic names to their churches are bound to Antakya Arabian Orthodox Patriarchate. In this study, religious<social/cultural structure< identity relations were especially observed in Antakya Orthodox sect. Firstly in this study the focus was on demographic distribution of Antakya Orthodox sect in the region, but later it was divided into groups as, Arabian Orthodox music, church liturgy music, funeral music and wedding music. In these music genres, biblical text and other chant’s musical doings, musical structure, and functions were examined. Also in this study, Antakya Arabian Orthodox church choir performances’ form and repertoire analyses were included. Antakya Arabian Orthodox religious music performances can be divid...

Toplumla etkilesip butunlesen sanatlarin basinda gorsel ve isitsel sanatlar yer almaktadir. Peyzaj Mimarligi biliminin ayni zamanda bir sanat dali olarak ele alindigi bilinmektedir. Insani ve kulturleri etkileyen sanat dallari ile peyzajin birbirinin de etkilemesi kacinilmazdir. Gorsel ve isitsel sanatlar ile peyzaj mimarligi, yasadiklari cografya icinde toplumla sekillenerek varliklarini surdururler. Bu bakis acisi ile gorsel ve isitsel sanatlarin peyzaj mimarligi ile olan bagintisi hem sanat hem de tasarim yonunden onemlidir. Bu calismada, gorsel ve isitsel sanatlarin peyzaj mimarligi ile olan iliskisi orneklerle vurgulanmistir.

Bu calismada, âsiklik olgusunun Anadolu kulturu icindeki yeri incelendi. Âsigin calismada bahsi gecen anlami, ‘saz sairi’ dir. ‘Âsik’ sozcugunun, Arapca’da âsik ve Turkce’deki isik sozcuguyle ortak bir kokene sahip oldugu saptandi. Anadolu âsiklarinin, kulturu soz yoluyla devindirme stratejisinin bir geregi olarak, bircok konuyu siirin ve eslik eden muzigin de kullanildigi bu soz soyleme ve muzik yapma gelenegi ile dile getirdigi sonucuna ulasildi. Âsiklik geleneginin, sozlu kulturun bir urunu oldugu icin kalipsal kurallari olan bir edebiyatla uretildigi; ayrica gelenegin, Alevi kulturu icinde daha etkin bir kullanima sahip oldugu, dolayisiyla yalnizca dunyasal muzik turleri icinde degil, cem torenine adapte edilerek dinsel muzik turleri icinde de kullanildigi saptandi. Âsiklik geleneginin cem torenine adaptasyonunun, muzik ve performans terimlerinin degistirilmesi, es deyisle muzigin ontolojik varliginin dinsel pratikler icinde yadsinmasi (golgeleme) ile gerceklestigi sonucuna ulas...

The concept of ‘code’ is known as a ‘cipher’ in English and it is used in the linguistic and semiology for defining the communication phenomenon. The concept of code should be conceived with ‘ethnicity’ and ‘identity’ as ‘ethnic identity codes’ for connoting cultural emblems of ethnicities in social sciences. In this study, the concept of ‘ethnic identity codes’ is offered for ethnomusicology to analyse regional music cultures. Before all else in this study, it was emphasized that the place of ethnic identity codes in the linguistic and semiologic models. After, it was emphasized that the relation of ethnic identity codes with ethnicity, regionality and ideology. In this study, it was specially laid stress on different music genres, which consist of variable combinations of ethnic identity codes in music, and their function, which provide to constitute and to strengthen different ideologies such as the bases of religion, state, Marxism etc., like other cultural elements (literature,...

Bu calismada, 68 Donemi’nin Dunya’da ve Turkiye’de actigi cigirin, Turk populer muzigine ne sekilde yansidigi uzerinde durulmustur. Calismada oncelikle 68 Donemi olaylarinin kaynaklandigi nedenler ve Dunya’da ve Turkiye’de sosyo-politik acidan nelere yol actigi uzerinde durulmustur. Ardindan Dunya ve Turkiye’de cereyan eden bir takim olaylarin Turkiye’de Populer Muzige ne sekilde yansidigi, 68 Olaylarinin Turkiye’de hangi populer muzik turlerini olusturdugu ve  68’lilerin hangi geleneksel muziklerden  ilham aldigi uzerinde durulmustur. 68 Olaylari,  protest bir durusu icermektedir. Ilkin universitelerde baslayan, ardindan sivil halki da icine alan olaylar, halki yonetim ve sistemle karsi karsiya getirmistir. Dolayisiyla on yillarca suren bu politik olaylarin etkisi, kulture ve muzige yansimistir. 68 Kusagi’nin ogrenci hareketleriyle baslayip Dunya’nin dort bir yanina hizla yayilmasi, genel olarak o donemin dunya muziklerini etkilemis, Dunya’da Protest/Muhalif Muzik ya da Devrim Muzi...

In this study, feminine apprehension, which exist in the Turkish folk music lyrics is discussed regarding its sufistic and mythological bases. In this study, it has been strived that a feminine meaning was attributed to the earth; and that the way of the metaphorization of the words ‘earth mother’, ‘moon’, ‘sun’, ‘venus’ parading in Tukish language and folk songs is a proof for this. Because the earth creates, it is apprehensioned as ‘mother’; because of it covers all the scum and reveal the niceness although it is stepped on, it is apprehensioned as the symbol of modesty and greatness.  In addition to that, because when a soul leaving a body is to be mixed up with earth first, mixing up with earth is accepted as the first phase of reincarnation and consequently the earth is apprehensioned as a bridge which is a condition of sufistic creator-creature identity. Lastly, it is detected that feminine apprehension in terms of ‘moon’, ‘sun’ and ‘venus’ words are included in the Turkish fo...

This study was composed to tackle the appearange of catharsis, psychologic and ethic phenomenon, in arabesque music that is emerged after 1960 in Turkey. At first, catharsis was defined in philosophical and artistic meaning as soul’s pufication from its passion by means of sensation of pathos and fear in tragedy art. After, it was determined that catharsis phenomenon also becomes owing to music and its elements such as melody, ritim, harmony, lyrics provide to become the catharsis phenomenon by means of tension and relaxation circumstance which contain knot and solution. It was determined that not only suburb culture, which is resulted from rapid and unplanned urbanization, but also Middle Eastern’s deep-rooted musical tradition is reason of appearing the arabesque music as a sociological affair; it was also determined that sadness and pain arising from rapid and unplanned urbanization provided cathartic quality to arabesque. Lastly, appearing of catharsis in the two main elements o...

Bu calisma, muzigin Yunan mitolojisi icindeki konumunu ele almak suretiyle, Bati kulturu icindeki algilanisini analiz edebilmek icin olusturuldu. Yunan mitolojisi icindeki diger kahramanlar gibi muzikle ilgili kahramanlar da Avrupalinin dusunme bicimini aciga cikarmaktadir.  Muzigin Bati kulturundeki algilanisini Yunan mitolojisi o denli belirlemistir ki Avrupa, bugunku muzik sozcugunun etimolojik kokenini bile bu mitolojiye borcludur. Yunan mitolojisi icinde, muzisyenlikle ugrasan kahramanlarin yani sira, muzisyen olmayip muzik icindeki onemli terimlerin adlarinin kendisinden odunc alindigi ‘Harmonia’ gibi kahramanlar da yer almaktadir.  Dolayisiyla Yunan mitolojisi, muzigin Avrupa kulturu icindeki algilanisi hakkinda bize cok onemli ipuclari vermektedir. Ozetle ifade etmek gerekirse, muzigin Musalar mitinde bellek ve yaraticilikla ilgili kadinsi bir nitelikle; Hermes mitinde akil ve kurnazlikla; Pan mitinde karsi cinse ait erotik duygularla; Orpheus mitinde Platonik baglamdaki sev...

Bu calismada, gitarin Yunan mitolojisi kaynakli etimolojisi ve Hint-Ari dillerindeki fonetik benzerlikler tasiyan diger telli calgilar ailesi uyeleriyle karsilastirilmasi araciligiyla, bir koken analizi yapilmasi hedeflenmistir. Calismada oncelikle gitarin kisa bir tarihcesi verilmistir. Amac, bu tarihce icerisinde calginin gecirdigi evreleri inceleyerek, etimolojisinden elde edilmis olan bulgulari saglamlastirmaktir. Ispanyol halk calgisi olarak bilinen klasik gitarin tarihsel seruveninin Antik Yunan’a dayandigi ve Araplarin Ispanya’daki hâkimiyeti ile bu topraklara yerlestigi ve bazi telli calgilarin atasi oldugu saptanmistir. Ardindan, calginin ismini Delphi yakinlarindaki bir daga veren mitolojik bir kral olan Kithairon’dan aldigi ve kithairon isminin zamanla kitre, kitharra, kithar ve guitar seklinde anildigi saptanmistir. Bu etimolojik kokenin, Farsca’da hem ‘tel’, hem de ‘telli bir calgi’ anlamina gecen tar sozcugun de kokenini olusturdugu, bu calismada saptanmistir. Hem gita...

Bu calisma, Barok Donem Coksesli Bati Muzigi'nin dev ismi Johann Sebastian Bach’in klavsen eserlerindeki anlatim uslubunu ele almak icin gerceklestirilmistir. J. S. Bach'in klavsen uslubunu analitik yonden ele almadan once, Bach'i Bach yapan eserleri uzerinde durulmustur. Nihayetinde, J. S. Bach'in klavsen eserlerindeki anlatim uslubu, nota ornekleriyle analiz edilmistir. Calismada envansiyonlar, prelud ve fugler, Fransiz Suitleri, Goldberg Varyasyonlari, Es Yedirimli Klavye eserleri uzerinde genel hatlariyla durulmustur. Bu eserlerin nota ornekleri uzerinde genel uslupsal analizler yapilmis ve klavsen eserlerinin yenilikci uslupsal ozellikleri hakkinda polifoni, karsi ezgi, susleme sanati, kanonik yapi ve bunun gibi muziksel ogelere iliskin bazi sonuclara ulasilmistir.

In this study, ‘feminine perception’ which exists in the Turkish folk music lyrics was discussed in terms of its mystical and mythological roots. In this study, it was strived that a feminine meaning had been attributed to the earth; the way of the metaphorization of the words ‘earth mother’, ‘Moon’, ‘Sun’, ‘Venus’ parading in Turkish language and folk songs is a proof for this. Because the earth creates and feeds, it is called as ‘mother’; because it covers all the dirt and reveals the beauty although it is stepped on, it is dwelled on that it is the symbol of modesty and awe. Additionally, a living creature whose soul leaves from body, integrating with earth is perceived as the first attempt for mental migration (reincarnation) so it has been showed in the study that earth is seen as a bridge in the condition for mystical creator-created identity. . Lastly, it is detected that feminine perception related to ‘moon’, ‘sun’ and ‘Venus’ are included in the Turkish folk music lyrics wi...

Bu calismada, Hiristiyanligin onemli bir mezhebi olan Ortodoksluk catisi altinda toplanarak varliklarini tum dunyada devam ettiren Suryanilere ait inanc muzigi olan Kadim Ortodoks kilise muzigine ait makamlarin anlamlari, kulturel boyutuyla ele alinmistir. Hiristiyanlik inancini ilk kabul eden topluluklardan olan ve Mezopotamya cografyasinda yuzyillardir yasayan bir toplum olan Suryaniler; din, dil, yasam, soy, tarih bilinci ve topluluk ismi gibi bilesenleri ortak bir yasam modeli uzerine kurarak, kendilerini ortak dinleri olan Hiristiyanlik uzerine temellendirmislerdir. Bu toplum, yasadigi Ortadogu cografyasinda, sosyal ve siyasal sebeplerden dolayi uluslararasi goce maruz kalmistir. Suryani Kadim Ortodoks Kiliseleri, dunyanin pek cok yerinde varligini surdurmektedir. Turkiye’de ise yasadiklari bolgelerdeki nufus yogunluklariyla iliskili olarak “Mardin”, “Midyat”, “Adiyaman” ve “Istanbul” olmak uzere dort metropolitlikle yonetilmektedir. Dinsel muziklerin kaynagini Eski Ahit (Tevra...

Tum dunyada halk danslarina ait figurler, cok degisik amaclarla olusturulmaktadir. Bu figurler gecmiste yasanmis tarihsel bir olayi, uretim bicimlerinden kaynaklanan sosyal davranislari, Pagan donemlere ait inancsal rituelleri, kadin ve erkegin birbirlerine kur yapmasini, dogadaki hayvanlarin ya da bir av olayinin taklidini, ya da yalnizca kareografik ve estetik bir oyun amacini icerebilmektedirler. Ancak ozellikle inancsal rituellerin bir uzantisi olan halk danslarini, o inancin mensubu olan halklarin kolektif bellegini ve atalarindan gordukleri hayat algisini icermesi bakimindan gostergebilimsel bir anlam havuzuna benzetebiliriz. Bu dans turlerinin figursel baglamdaki inancsal anlamlari, icerdikleri sozler tarafindan da desteklenmektedir. Alevi semahlarina ait figurler, calisma boyunca bu anlamda ele alinmistir. Pisagoras felsefesinden Mevlevilige kadar Anadolu topraginin ortak bir mahsulu olarak algilanmasi gereken bircok kulturle ic ice olmus olan Alevi kulturu, bu kulturlere ai...

Bu calisma, humanizma felsefesinin muzik egitimine iliskin yol haritasinin temelini olusturmasi gerektigi savindan hareketle olusturulmustur. Konservatuarlarin sagladigi profesyonel muzik egitimi disinda, diger kurumlarin amaci, kesinlikle virtuoz ya da kompozitor yetistirmek degildir. Bu calismada, en genel muzik egitimi turlerine iliskin yaklasimin nasil olmasi gerektigi sebepleriyle ele alinmistir. Bu calisma, literatur tarama / kutuphane calismasi araciligiyla ve nitel arastirma yontemiyle gerceklestirilmis bir betimleme/yorumlama calismasidir. Calismada muzik egitimi, tipki Yunan Antikitesi ve Platon felsefesinde oldugu gibi, insani egitebilme gereclerinin en onemli sacayaklarindan biri olarak gorulmektedir. Insan yetistirirken O’nun ruhunu inceltmek, duyarliligini, estetik algisini ve zarafetini artirmak, es deyisle insan ruhunu estetize ederek yontmak; O’nu hayvani duygularindan arindirilmis, duygusal zekâsi, acimasi, empati kurma yetenegi ve erdemi artmis bir duruma getirmek, muzik egitiminin temel amaci olmalidir. Aslinda tum dinlerin, felsefelerin ve sanatlarin da insani egitmekteki temel amaci budur; bu yuce amac, daha guzel bir dunya yaratabilmek icindir. Iste bu amaca muzik araciligiyla ulasmak, diger yontemlerden cok daha etkili ve kolaydir. Muzik, ruhu hizli ve derinden etkiledigi icin propaganda, savas, is ve calisma motivasyonu, ask, agit, dinsel ritueller gibi hayatin her alaninda bulunmaktadir. Dolayisiyla muzik, egitimi de daha etkili ve hizli bir bicimde gerceklestirmektedir. Her seyden onemlisi, muzigin yaraticilikla en baglantili sanatlardan biri olmasidir. Edebiyat ve siiri, ozellikle de tumel sanatlarda dekor, kostum, drama gibi farkli alanlari da kapsayan muzik, bu alanda sevgi sahibi olmayan cocuk ve yetiskinlere zorla dayatilmamali, bu alanda sevgisi olanlar ise ozel tesviklerle desteklenmelidir. Ayrica muzige sevgisi olup yetenegi olmadigi dusunulenler de asla bu alandan el cektirilmemelidir; cunku muzikte sevgi, ozel yetenekten daha mucizevidir. Zaten bu nedenle engelli ve akli dengesi olmayan bireylerin de engellerini en minimum seviyeye dusuren yegâne sanat muziktir ve kendisine Antikiteden beri kutsiyet atfedilmistir. Bunun disinda, muzik egitiminde sevgiye ve istege dayali calisabilmek adina, egitim alacak bireyin ozel yonelimleri ve muzige yonelik kulturel donanimi da saf disi birakilmamali, etnik renkliliklerinin ortaya ciktigi kuresel bir koy haline donusen dunyada, tek bir muzik kulturu zorla dayatilmamalidir. Bu tur dayatmalar, muzikte sevgi egitimi ve humanizma dusuncesiyle bagdasmamaktadir.

Bu calisma, Sivas sehrindeki Rock muzik izler kitlesini ve muzisyenlerini ele alir. Sivas'ta, Rock muzik begenisine sahip olan izler-kitle ve muzisyenler Sivas'a ozgu bir “scene” olusturmaktadirlar. Bu olusumu, muzikoloji terminolojisine gore “Sivas Rock Scene” olarak nitelemek mumkundur. Calismada Sivas'in sosyal, kulturel ve ekonomik ozelliklerinin Sivas Rock Scene uyeleri ile olan karsilikli etkilesimi, muzikolojik ve sosyolojik boyutlariyla degerlendirilmeye calisilmistir.>

... Öz olarak gölgeleme, bir kültürel pratik içinde yer alan müziğin varlığının inkâr edilmesi anlamınageçer ve daha çok tören ... Bunlar Fuzûlî, Şah İsmail Hatayi, Kul Himmet, Virani, Yemini, Seyyid Nesimi ve Pir Sultan Abdal'dır ... Bu ozanların yaratıları cem içinde de seslendirilmektedir ...