Prezydent Ignacy Mościcki cz 3
prof. dr hab. Andrzej Garlicki
Uniwersytet Warszawski
Poprzednik Mościckiego, prezydent Wojciechowski odkrył w sobie duszę myśliwego, ale polował samotnie. Mościcki lubił duże polowania z zaproszonymi gośćmi i myśliwskim rytuałem. Czuł się dobrze w roli gospodarza, a że miał dobre oko nie musiał się wstydzić rezultatów polowań.
W Spale czuł się świetnie i prawie co tydzień przyjeżdżał tu na niedzielę. Najczęściej z zaproszonymi gośćmi. Bardzo też Spałę lubiła Michalina Mościcka, która źle się czuła w bogatej oprawie Zamku. Zmarła w Spale 18 sierpnia 1934 r. Po kilkunastu miesiącach Mościcki poślubił Marię z Dobrzańskich Nagórną, którą poznał gdy pracowała w sekretariacie Michaliny. Była od niego młodsza o 29 lat, co wywołało wiele przykrych komentarzy. Okazała się dobrą i ofiarną żoną szczególnie w trudnych czasach wojennych, gdy ledwo wiązali koniec z końcem.
Zapewne w Spale, w czasie długich spacerów po lesie wymyślił koncepcję „leśnego” pieniądza. Złotówka oparta o złoto miała w tej koncepcji służyć jedynie do rozliczeń międzynarodowych. Pieniądz używany w rozliczeniach krajowych miał być oparty o majątek lasów państwowych. Istnienie dwóch rodzajów pieniądza musiało – zdaniem fachowców – prowadzić prostą drogą do chaosu na rynku. Pomysł został odrzucony ku rozgoryczeniu Mościckiego.
Ostatnie lata prezydentury Mościckiego różniły się w sposób istotny od poprzednich. W 1935 r. weszła w życie nowa konstytucja znacznie zwiększająca uprawnienia prezydenta. To on stawał się centrum władzy. W planach Piłsudskiego Mościcki miał po uchwaleniu konstytucji ustąpić, a prezydentem miał zostać Walery Sławek lub Kazimierz Świtalski. Gdy uchwalano konstytucję Piłsudski był już jednak umierający.
Po jego śmierci rozpoczęła się w obozie sanacyjnym walka o władzę. Mościcki wspierany przez gen. Edwarda Rydza-Śmigłego odmówił złożenia urzędu, co spowodowało wyeliminowanie Sławka i jego zwolenników.
Sojusz Rydza-Śmigłego z Mościckim był układem, w którym wszystkie aktywa były w rękach Śmigłego. Mościcki nie miał zaplecza politycznego a w dodatku starzał się. W czerwcu 1936 r. w czasie posiedzenia Rady Gabinetowej przemawiając stracił wątek i nie wiedział co ma dalej powiedzieć. Ta zapaść się nie powtórzyła, lecz była groźnym memento. W marcu 1939 r. premier Składkowski został powiadomiony, że Prezydent jest ciężko chory. Miał skręt kiszek i wydawało się, że poważna operacja jest nieunikniona. Miał wówczas 72 lata i operacja mogła stanowić zagrożenie życia. Na szczęście okazało się, że skręt kiszek się cofnął i po dłuższej rekonwalescencji Mościcki powrócił do zdrowia.
Wybuch wojny zastał Mościckiego w Spale. Natychmiast przewieziono go do willi w podwarszawskich Błotach, bo Zamek uznano za zbyt zagrożony bombardowaniami. Błota opuścił 5 września kierując się na lubelszczyznę, a następnie do Ołyki. Stąd do Śniatynia, a 17 września na wieść o agresji Związku Radzieckiego do Kut. Tego dnia o godz. 21.45 Prezydent Mościcki przekroczył granicą polsko-rumuńską na Czeremoszu.
Następnego dnia przewieziono go do miejscowości Bicaz na pograniczu Siedmiogrodu i Mołdawii. Odwiedził go tutaj ambasador polski w Rumunii Roger Raczyński, aby uzyskać zgodnie z konstytucją 1935 r. nominację dla następcy prezydenta. Otrzymał kopertę, którą wysłał do Paryża. Po jej otwarciu okazało się, że zawiera nazwisko gen. Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, wówczas ambasadora w Rzymie. Na tę kandydaturę nie zgodzili się pod wpływem gen. Sikorskiego, Francuzi.
Ambasador Raczyński ponownie więc udał się do Bicaz. Uzyskał rezygnację Mościckiego z urzędu Prezydenta RP z datą 30 września 1939 r. oraz wyznaczenie na następcę Prezydenta wojewody Władysława Raczkiewicza. W tym wypadku Francuzi nie zgłosili sprzeciwu.
Mościcki, który zachował obywatelstwo szwajcarskie, poprosił amb. Raczyńskiego o pomoc w uzyskaniu zgody na osiedlenie się w Szwajcarii. 25 grudnia 1939 r. wyjechał przez Włochy do Fryburga. Początkowo pracował na uniwersytecie, później przez dwa lata w laboratorium firmy Hydro-Nitro, ale w 1943 r. ze względów zdrowotnych musiał zrezygnować z pracy. Żyli z Marią z wyprzedaży dobytku i nieregularnych niewielkich zasiłków przysyłanych przez rząd londyński. Ignacy Mościcki zmarł 2 października 1946 r.
Bibliografia
Nowinowski S.M., Prezydent Ignacy Mościcki, W-wa 1994.
Mościcki I., Autobiografia, „Niepodległość”, t. 12-14 (po wznowieniu).
Popiel K., Wybór prezydenta I. Mościckiego, „Zeszyty Historyczne”, nr 9.
Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, pod red. A. Chojnowskiego i P. Wróbla, Wrocław 1992.
Rataj M., Pamiętniki, W-wa 1965.
Składkowski F.S., Nie ostatnie słowo oskarżonego, Londyn 1964.
Witos W., Moje wspomnienia, t. 3, Paryż 1965.
ŹRÓDŁA: Rocznik Naukowy 5/2007, udostępniony przez Wyższą Szkołę Turystyki i Rekreacji im. Mieczysława Orłowicza w Warszawie
ANDRZEJKI W SPALE SALONIK ARKADIA zaprasza 29 listopada na biesiadę andrzejkową, podczas wieczoru przewidziano wiele atrakcji. Początek o godzinie 19:00, REZERWACJE pod nr. tel. 508 511 624, www.arkadia.spala.info.pl
Zobacz projekty przebudowy Spały
?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=ja&_x_tr_hl=en-US)
