Systemy jakości

Cele unijnych systemów jakości

Unijna polityka jakości ma na celu ochronę nazw konkretnych produktów, aby promować ich unikalne cechy, związane z ich pochodzeniem geograficznym oraz tradycyjną wiedzą specjalistyczną.

Nazwom produktów można przyznać „oznaczenie geograficzne”, jeżeli mają one szczególny związek z miejscem, w którym są wytwarzane. Dzięki oznaczeniom geograficznym konsumenci mają zaufanie do produktów wysokiej jakości i mogą je łatwo rozpoznać na rynku, a producentom łatwiej jest prowadzić sprzedaż swoich produktów.

Produkty, które są brane pod uwagę lub uzyskały oznaczenie geograficzne, widnieją w rejestrach produktów wysokiej jakości. Rejestry zawierają również informacje o specyfikacji geograficznej i specyfikacji dotyczącej produkcji w odniesieniu do każdego produktu.

Oznaczenia geograficzne stanowią własność intelektualną i dlatego odgrywają coraz większą rolę w trakcie negocjacji handlowych między UE i innymi państwami.

UE stworzyła też inne systemy jakości dla produktów wytwarzanych w tradycyjny sposób lub na obszarach charakteryzujących się trudnymi warunkami naturalnymi, takich jak góry czy wyspy.

Oznaczenia geograficzne (OG)

Oznaczenia geograficzne ustanawiają prawa własności intelektualnej do konkretnych produktów, których cechy jakości są ściśle związane z obszarem ich produkcji.

Oznaczenia geograficzne:

• ChNP – chroniona nazwa pochodzenia (produkty spożywcze i wino)
• ChOG – chronione oznaczenie geograficzne (produkty spożywcze i wino)
• OG – oznaczenie geograficzne (napoje spirytusowe i wina aromatyzowane).

Unijny system oznaczeń geograficznych chroni nazwy produktów, które pochodzą z konkretnych regionów i mają określone cechy jakości lub cieszą się renomą w związku z terytorium ich produkcji. Różnice między systemami ChNP i ChOG wynikają przede wszystkim z tego, jak duża część surowców musi pochodzić z danego obszaru lub w jakim stopniu proces produkcji musi odbywać się w konkretnym regionie. OG to oznaczenie geograficzne dla napojów spirytusowych i win aromatyzowanych.

Produkty górskie

Określenie jakościowe „produkt górski” podkreśla specyfikę takiego produktu wytwarzanego na obszarach górskich, gdzie panują ciężkie warunki naturalne.

Stosowanie takiego określenia jest korzystne zarówno dla rolników, jak i konsumentów – rolnicy mogą łatwiej sprzedawać produkty, których pewne cechy charakterystyczne są łatwiej rozpoznawalne dla konsumentów.

Produkt z regionów najbardziej oddalonych UE

Trudno jest prowadzić działalność rolniczą w najbardziej oddalonych regionach UE, ponieważ są one wyspami położonymi daleko od Europy, a także panują tam trudne warunki pogodowe i geograficzne. Aby zapewnić większą wiedzę na temat produktów rolnych pochodzących z regionów najbardziej oddalonych UE (francuskie departamenty zamorskie – Gwadelupa, Gujana Francuska, Reunion i Martynika – oraz Azory, Madera i Wyspy Kanaryjskie) opracowano specjalne logo.

Dobrowolne systemy certyfikacji

Dobrowolne systemy certyfikacji w poszczególnych krajach UE lub prowadzone przez podmioty prywatne również pomagają konsumentom zyskać zaufanie do jakości produktów, które kupują.

Oprócz opisanych tutaj systemów UE istnieje szereg prywatnych i krajowych systemów jakości lub systemów logo dotyczących produktów spożywczych. Takie systemy wiążą się z wieloma inicjatywami i są stosowane między przedsiębiorstwami lub przedsiębiorstwami a konsumentami.

W efekcie konsultacji z zainteresowanymi podmiotami Komisja Europejska opracowała wytyczne przedstawiające najlepsze praktyki, jeśli chodzi o stosowanie takich systemów.

Commission Communication: EU best practice guidelines for voluntary certification schemes for agricultural products and foodstuffs

Rozporządzenia w sprawie systemów jakości

Komisja przyjęła szereg rozporządzeń w sprawie stosowania systemów jakości:

Rozporządzenia dotyczące produktów spożywczych i rolnych

Rozporządzenia dotyczące wina

Rozporządzenia dotyczące napojów spirytusowych

Rozporządzenia dotyczące produktów górskich

Rozporządzenia dotyczące produktów z regionów najbardziej oddalonych

Propozycja ulepszenia systemu oznaczeń geograficznych

31 marca 2022 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie oznaczeń geograficznych w odniesieniu do wina, napojów spirytusowych i produktów rolnych, a także innych systemów jakości produktów rolnych. Wniosek ma na celu upowszechnienie oznaczeń geograficznych w całej UE, aby przynieść korzyści gospodarce wiejskiej i osiągnąć wyższy poziom ochrony produktów, zwłaszcza w internecie. 

Komisja zaproponowała między innymi następujące środki mające na celu wzmocnienie i udoskonalenie istniejącego systemu:

• większe zrównoważenie: producenci będą mogli w specyfikacjach produktów zaprezentować swoje działania dotyczące zrównoważenia społecznego, środowiskowego lub gospodarczego
• lepsza ochrona oznaczeń geograficznych w internecie, zwłaszcza w odniesieniu do sprzedaży za pośrednictwem platform internetowych oraz ochrona przed rejestracją w złej wierze i wykorzystywaniem oznaczeń geograficznych w systemie nazw domen
• więcej uprawnień dla grup producentów, aby mogły one zarządzać swoimi oznaczeniami geograficznymi, egzekwować je i opracowywać dzięki zapewnieniu im dostępu do organów zajmujących się zwalczaniem podrabiania i do organów celnych we wszystkich krajach UE
• skrócona i uproszczona procedura rejestracji połączy różne przepisy techniczne i proceduralne, co zaowocuje jednolitą procedurą rejestracji oznaczeń geograficznych dla wnioskodawców z UE i państw trzecich.

Wniosek Komisji jest wynikiem szeroko zakrojonego procesu konsultacji. Wstępną ocenę skutków opublikowano w październiku 2020 r. Następnie w okresie od stycznia do kwietnia 2021 r. przeprowadzono konsultacje publiczne, a także ukierunkowane konsultacje z krajami UE i odpowiednimi organizacjami zainteresowanych stron.

W jaki sposób chroni się produkty

W ramach unijnego systemu praw własności intelektualnej nazwy produktów zarejestrowane jako OG są chronione prawem przed podrabianiem i nadużywaniem na terytorium UE i w krajach spoza UE, z którymi podpisano specjalną umowę o ochronie.

W przypadku wszystkich systemów jakości właściwe organy krajowe w poszczególnych krajach UE podejmują konieczne działania, aby chronić zarejestrowane nazwy na swoim terytorium. Powinny one również zapobiegać i przeciwdziałać nielegalnej produkcji lub sprzedaży produktów noszących taką nazwę.

Nazwy produktów spoza UE można również zarejestrować jako OG, jeżeli ich kraj pochodzenia podpisał dwustronną lub regionalną umowę z UE, która przewiduje wzajemną ochronę tych nazw.

Chronione są nazwy różnych produktów (win, żywności, win aromatyzowanych i napojów spirytusowych) produkowanych w kilku krajach spoza UE, takich jak Kolumbia lub Południowa Afryka.

Oznaczenia geograficzne stosowane w rejestrach unijnych i do nich wpisywane można sprawdzić w eAmbrosia (oficjalna baza danych dotycząca rejestrów UE zawierających oznaczenia geograficzne). Zarówno unijne, jak i pozaunijne oznaczenia geograficzne chronione na podstawie umów można sprawdzić w portalu GIview .

Pobierz logo