De gemeente werkt aan het water: de kwaliteit van het oppervlaktewater, goede afspraken over waterbeheer en voorkomen van wateroverlast. Een van de manieren waarop we wateroverlast gaan aanpakken, is door waterstructuren terug te brengen in de stad. De eerste waterstructuur die we gaan aanleggen is de Nieuwe Gender.
Hieronder leest u waar, waarom en hoe we dat willen gaan doen.

Waar gaat de Nieuwe Gender stromen
De Nieuwe Gender gaat, deels bovengronds en deels ondergronds, stromen van de vijver Engelsbergen (ook wel, Gendervijver genoemd) naar de Dommel. Eind december 2004 heeft het college van burgemeester en wethouders dit trac� vastgesteld.

Toekomstige globale ligging Gender

Het trac� volgt deels de oorspronkelijke loop van de Gender. Vanaf de Gendervijver gaat de Nieuwe Gender door de Frederika van Pruisenweg stromen. Dit deel van het trac� wordt oppervlaktewater, op voorwaarde dat daarvoor voldoende draagvlak bestaat bij bewoners. In dit gebied moet de Nieuwe Gender, in combinatie met een drainagesysteem, grondwateroverlast gaan beperken. Vervolgens zal de Nieuwe Gender ondergronds naar de Willemstraat stromen. Daar wordt de Nieuwe Gender weer zichtbaar en stroomt dan door het Emmasingelkwadrant richting de Lichttoren. De exacte loop van de Nieuwe Gender door het Emmasingelkwadrant wordt pas in een later stadium vastgesteld.

De Nieuwe Gender gaat vervolgens onder het 18 Septemberplein door en komt bij het Station weer boven de grond. Het water zal langs de Stationsweg stromen en komt uiteindelijk in de Dommel terecht.

Een stukje geschiedenis
De Gender ontspringt in de drassige weilanden bij Steensel en stroomt via Veldhoven naar het stadsdeel Gestel in Eindhoven. In het verleden liep de Gender door het stadscentrum; globaal gezien via de huidige Willemstraat en het Emmasingelcomplex, over het 18- Septemberplein en het drassige gebied Neckerspoel naar de Dommel. In de late Middeleeuwen is de Gender meerdere malen omgelegd en liep uiteindelijk door een kunstmatige bedding via Demer, Markt, Heuvel Galerie en Smalle Haven richting Dommel.


Gender, Demping en sanering (1947-1948) Philipscomplex Emmasingel en omgeving

Op veel plekken werd de Gender (later) overkluisd en vormde dus een ondergronds riviertje. Het water werd gebruikt door verschillende bedrijven en bedrijfjes in de binnenstad. In de vorige eeuw was er steeds meer ruimte nodig voor wonen, werken en verkeer. Ook was er veel stankoverlast, doordat de Gender als open riool werd gebruikt. De Gender werd in fases afgesloten en gedempt. Het laatste deel, in het Vonderkwartier, pas in 1947-1950. De Gender eindigt nu in de Gendervijver. Wanneer deze te vol raakt, loopt het water in het riool.

 
1948. Stroomgebied Gender ter hoogte van de brug met de Willemstraat. Links ziet men een gedeelte van de Zuivelco�p. St. Petrus die gelegen was, voor de doorbraak, op de plaats van de St. Antoniusstraat-Lodewijk Napoleonplein.
Fotografie A.W. van de Kerkhof

Waarom de Nieuwe Gender
Er zijn drie redenen waarom de gemeente de Nieuwe Gender wil aanleggen.

Regenwater
De Nieuwe Gender krijgt een belangrijke rol bij de verwerking van regenwater. Het regent steeds vaker en harder. Op dit moment komt regenwater, samen met het afvalwater, terecht in het riool en wordt afgevoerd naar de rioolwaterzuivering. Dit rioolstelsel is overbelast. Bij hevige regenbuien kan het riool al het water niet aan, waardoor er veel water op straat komt te staan, tunnels onderlopen en rioolwater (inclusief het vieze afvalwater) terecht komt in oppervlaktewater. Daarom moeten we het rioolstelsel aanpassen. De gemeente heeft twee keuzes:
het rioolstelsel flink vergroten of zorgen dat regenwater niet in het riool komt. We kiezen voor dat laatste, mede omdat de rioolwaterzuivering dan effectiever en effici�nter kan werken. We gaan in een aantal gebieden afvalwater en regenwater scheiden.
Afvalwater blijft via het riool naar de zuivering gaan. Het schone regenwater wordt via een apart stelsel afgevoerd naar opper- oppervlaktewater. Er moet dan wel oppervlaktewater in de buurt zijn, daarom cre�ren we nieuwe waterstructuren op plekken waar geen (oppervlakte) water in de buurt is, zoals op de plek waar de Nieuwe Gender komt.

Grondwater
Op veel plaatsen waar in Eindhoven grondwateroverlast is, blijkt een oude beek of watergang te zijn gedempt. In de omgeving waar voorheen de Gender liep, is bijvoorbeeld wateroverlast in het Vonderkwartier. Door oppervlaktewater terug te brengen in dit gebied, kan de grondwateroverlast verminderen. De nieuwe watergang gaat als een drain fungeren voor de omgeving, doordat het waterpeil in de Gender lager wordt dan het grondwater.

Verbetering waterkwaliteit oppervlaktewater
De huidige situatie is niet logisch. De Gender mondt uit in de Gendervijver: een dood punt, waardoor vuil ophoopt en er algengroei ontstaat. Daarnaast zijn er riooloverstorten op de Gendervijver. Door de overstorten op te heffen en meer doorstroming te cre�ren (door aanvoer van schoon water) verbetert de waterkwaliteit aanzienlijk.

Regenwateroverlast wordt met de aanleg van de Nieuwe Gender minder

Oppervlaktewater
Waar het mogelijk is, kiezen we voor oppervlaktewater in plaats van een ondergrondse leiding. Dit heeft een aantal redenen:

• Het herstel van de oude situatie wordt zichtbaar.
• Oppervlaktewater werkt als een drain, tenminste wanneer er geen kademuren worden gebruikt.
• Er kan meer water geborgen worden. Je kunt bij oppervlaktewater het regenwater even �opslaan� waardoor het niet allemaal tegelijk (op het moment dat het hard regent) afgevoerd hoeft te worden.
• Oppervlaktewater heeft belevingswaarde. Wanneer er voldoende ruimte wordt genomen voor de inpassing, levert het een bijdrage aan een mooie openbare ruimte.

Hoe gaat de Nieuwe Gender er uitzien
Hoe de Nieuwe Gender er precies gaat uitzien is nu nog niet duidelijk. Waarschijnlijk zal dat niet op alle plekken hetzelfde zijn. Wel bekend is dat het water ongeveer drie meter breed wordt en het waterpeil vrij diep komt te liggen; ongeveer twee meter onder het niveau van de straat. Nu wordt bekeken hoe de inpassing kan worden vormgegeven, zodat lijkt alsof het waterpeil minder diep ligt. De waterkwaliteit van de Nieuwe Gender zal goed zijn en wordt niet vergelijkbaar met de huidige Gendervijver. De riooloverstorten in de Gendervijver worden opgeheven, de vijver wordt uitgebaggerd en er gaat meer water doorheen stromen.

Planning
Het zal nog ongeveer tien jaar duren voordat de Nieuwe Gender helemaal klaar is. De aanleg van de Nieuwe Gender wordt meegenomen in een aantal projecten dat in de binnenstad loopt. De planning van de Nieuwe Gender is dan ook afhankelijk van de planning van deze projecten. De plek waar het eerst de schop in de grond kan is waarschijnlijk de Frederika van Pruisenweg. Werkzaamheden staan daar gepland in 2006.

Hoe liep de Gender vroeger: lees meer in het Oud Strijps Nieuwsblad