De Belastingdienst treedt ongenadig kil en hardhandig op bij het stopzetten en terugvorderen van toeslagen van burgers, ook als daar vrijwel of helemaal geen aanleiding voor is. Dit concludeert de SP op basis van een zwartboek van 280 klachten van gedupeerde ouders, die in grote financiële en persoonlijke problemen kwamen.
Het zwartboek wordt vanmiddag in Den Haag overhandigd aan staatssecretaris Menno Snel (Financiën). De Bond van Belastingbetalers en de belangenorganisatie van ouders in de kinderopvang, Boink, roepen gedupeerde burgers op zich nu massaal te gaan melden.
Volgens SP-Kamerlid Renske Leijten is er een 'grootschalig onderzoek' nodig naar de manier waarop burgers door de Belastingdienst worden behandeld, als er problemen zijn met hun toeslagen voor bijvoorbeeld kinderopvang. Zij ziet een patroon in de 'kille en juridische' benadering van mensen, ook als er kleine fouten worden gemaakt, als de Belastingdienst zelf stukken kwijtraakt of eindeloos traineert in een procedure.
Vogelvrij
Volgens Leijten treedt de Belastingdienst veel harder op dan de overheid zelf bedoelde bij wetgeving tegen fraude, en probeert de dienst via juridische procedures zijn gelijk te halen.
In het zwartboek wordt melding gemaakt van 280 schrijnende verhalen van mensen die in de knel raakten, en soms jarenlang tienduizenden euro's moesten terugbetalen. Leijten: "De Belastingdienst is een machtige tegenstander en hanteert lang niet altijd de menselijke maat. Ze kan mensen opjagen, en zelfs vogelvrij verklaren."
Het zwartboek is gemaakt op basis van klachten die bij een meldpunt van de SP binnenkwamen over het onterecht terugbetalen van toeslagen voor kinderopvang. Dit meldpunt werd in de zomer ingesteld na onthullingen van Trouw en RTL Nieuws dat bij één groep van 300 ouders in 2014 onterecht de toeslag was stopgezet en teruggeëist. Staatssecretaris Snel gaf toe dat zijn dienst in die zaak 'onrechtmatig' handelde. Een commissie moet nu zorgen voor compensatie voor deze groep ouders. Ook loopt er een onderzoek van de Auditdienst Rijk naar vergelijkbare gevallen.
'Grove schuld'
Maar volgens Leijten zit het probleem nog dieper ingebakken dan ze al dacht: "Het zijn zóveel meldingen. Dit gaat niet om één incident, maar om systematisch hard optreden."
Als voorbeeld noemt ze als mensen bij kleine fouten het etiket 'opzet' of 'grove schuld' krijgen opgeplakt. "In de wet staat dat de Belastingdienst moet bewijzen dat fouten met opzet worden gemaakt, maar dat lijkt vaak niet te gebeuren."
Als mensen hiervan worden beschuldigd hebben ze minder rechten bij terugbetalen. Kwijtschelding is dan ook niet meer mogelijk. De SP roept staatssecretaris Snel op onderzoek te doen naar alle zaken waarin mensen dit stempel opgeplakt kregen. Ook vraagt ze de bewindsman om onderzoek naar loonbeslag, en het verrekenen van ‘schulden’ met andere toeslagen, waardoor mensen nog verder in het nauw komen.
Onjuiste gegevens
Verder blijkt uit het zwartboek dat kleine fouten door burgers niet mogen worden gecorrigeerd en dat bewijsstukken bij de Belastingdienst regelmatig kwijtraken. Ook worden ouders aangepakt als zij zelf niets misdaan hebben, maar bijvoorbeeld een gastouderbureau wordt verdacht van fraude. Daarnaast heeft de SP veel meldingen gekregen van ouders die te horen krijgen dat er onjuiste gegevens zijn doorgegeven, terwijl er niet gezegd wordt welke gegevens nodig zijn.
Na acht jaar niet voorbij
Een van die gedupeerden is Chermaine Leysner uit de omgeving van Den Haag. Zij kreeg sinds 2011 te maken met stopzetting van toeslagen voor kinderopvang voor haar kinderen. Uiteindelijk liepen de terugvorderingen op tot bijna een ton, terwijl haar niet werd verteld wat er aan de hand was.
Ze leverde steeds de gevraagde bewijsstukken, maar dat hielp niet. Later hoorde ze dat ze in verband werd gebracht met fraude, maar daar werd nooit bewijs voor geleverd. Het leidde tot loonbeslag, en grote financiële problemen. "Zoiets raakt je heel erg. En acht jaar later, tot op de dag van vandaag is het nog niet voorbij."
Parlementaire enquête
Uit eerder onderzoek van Trouw en RTL Nieuws bleek de afgelopen maanden dat de Belastingdienst de afgelopen jaren stelselmatig stukken heeft achtergehouden in rechtszaken tegen ouders, rommelde met bewijs tegen een gastouderbureau uit Eindhoven en interne protesten van medewerkers tegen deze handelwijze negeerde.
Volgens Jacqueline Nieuwstraten, een advocate uit Rotterdam tientallen ouders bijstond in hun gevecht met de Belastingdienst, is het 'tijd voor een parlementaire enquête' naar de wet kinderopvang: "Je moet je echt afvragen hoe het kan dat de wet die mensen moest helpen om zorg en arbeid te combineren, in de uitvoering door de Belastingdienst zo ontzettend fout is uitgepakt. Hoe kan het, dat zoveel mensen in zulke grote financiële zijn gekomen en soms nog steeds zitten? Dat moet echt boven tafel komen."
150 Kamervragen
Komende week, als de Tweede Kamer terugkomt van reces, moet staatssecretaris Snel antwoord geven op meer dan 150 Kamervragen van CDA, SP en Denk over de eerdere affaire rond 300 ouders, die onrechtmatig werden aangepakt. De Kamer wil vooral weten wie de Belastingdienst opdracht gaf om jarenlang tegen de wet te handelen en door te blijven procederen tegen gedupeerde ouders.
