Niet een, maar twee bestuurlijke zwaargewichten worden de opvolgers van Menno Snel
De in december afgetreden Menno Snel krijgt niet een, maar twee opvolgers: D66'ers Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief worden de nieuwe staatssecretarissen van financiën.
Met Alexandra van Huffelen en Hans Vijlbrief heeft D66 twee mensen gevonden met een vracht aan bestuurlijke ervaring. Van Huffelen zal zich, anders dan Vijlbrief, het Haagse politieke deel van haar nieuwe baan als staatssecretaris van financiën grotendeels eigen moeten maken. Juist dat deel van het werk zal, nu ze de politieke leiding krijgt over de Belastingdienst, het zwaarst zijn. Vijlbrief krijgt de verantwoordelijkheid voor een beleidsterrein waar hij uitstekend de weg weet. De twee nieuwe staatssecretarissen zullen naar verwachting dinsdag hun opwachting maken bij premier Mark Rutte, waarna zij woensdag door de koning zullen worden beëdigd.
Alexandra van Huffelen
Alexandra van Huffelen (51) komt uit een bestuurlijk zeer uitdagende functie. Als algemeen directeur van het Amsterdamse Gemeentelijk Vervoerbedrijf, het bedrijf dat zij sinds 2014 leidt, had zij te maken met een traditioneel moeilijke en weerbarstige organisatie.
Haar loopbaan voor de overstap naar Amsterdam was een gedegen voorbereiding op die baan, steeds in bestuurlijke functies. Naar haar studie bestuurskunde aan de universiteiten van Leiden en Rotterdam begon ze haar loopbaan bij het toenmalige ministerie van volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en milieu. Vanaf de eeuwwisseling was Van Huffelen tien jaar werkzaam bij energiereus Essent, waarvan de laatste twee jaar als directeur van de afdeling die zich met de winning en toepassing van nieuwe energiebronnen bezighield.
Ook politiek-bestuurlijke ervaring heeft Van Huffelen genoeg, al is die ervaring met name lokaal. Ze was penningmeester van de afdeling Rotterdam van D66, de partij waarvan ze overigens al meer dan dertig jaar lid is. Tussen 2010 en 2014 was Van Huffelen wethouder in Rotterdam met duurzaamheid, de binnenstad en de buitenruimte in haar portefeuille. In die functie schopte de nieuwe staatssecretaris het tot een plek op de Duurzame 100 van Trouw. Zij was verantwoordelijk voor het ‘Rotterdam Climate Initiative’, dat de stad in 25 jaar drastisch moet verduurzamen.
Van Huffelen is in D66 bepaald geen onbekende. Door haar activiteiten in Rotterdam, maar ook door haar poging de huidige minister van onderwijs, Ingrid van Engelshoven, in 2013 op te volgen als partijvoorzitter. Tal van prominente D66’ers, waaronder Alexander Rinnooy Kan en Els Borst, spraken hun steun voor haar kandidatuur uit, maar ze verloor de verkiezing nipt van Fleur Gräper, nu gedeputeerde in de provincie Groningen. Sinds vorig jaar was ze lid van de Eerste Kamer.
Van Huffelen wordt als staatssecretaris verantwoordelijk voor de nasleep van de toeslagenaffaire. Nu vrijwel alle prominente politici uit de coalitie hebben gezegd dat het huidige stelsel failliet is, mogen van haar voorstellen worden verwacht voor een nieuw stelsel en voor een nieuwe organisatie die verantwoordelijk wordt voor de uitvoering. Minister Wopke Hoekstra van financiën heeft al laten weten dat belastingen en toeslagen veel meer van elkaar moeten worden gescheiden. De vraag is dus of de uitvoering van de toeslagen uiteindelijk nog binnen die dienst zal gebeuren.
Hans Vijlbrief
Hans Vijlbrief (56) zat jaren in het centrum van de besluitvorming in Den Haag. Steeds op de achtergrond weliswaar, maar de ambtelijke posities die hij bekleedde en de ervaring die hij opdeed, maakten dat niemand in Den Haag om Vijlbrief heen kon. Hij was een belangrijk adviseur van, aanvankelijk, opeenvolgende ministers van economische zaken en later van bewindslieden op financiën.
Ook internationaal was hij invloedrijk als voorzitter van de Eurogroepwerkgroep, de ambtelijke werkgroep die besluiten van de ministers van financiën van de eurolanden voorbereidt. Afgelopen december werd Vijlbrief nog als voorzitter van die werkgroep herbenoemd.
Vijlbrief studeerde algemene economie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In 1992 promoveerde hij aan diezelfde universiteit. Tussen 2000 en 2010 was hij buitengewoon hoogleraar aan de VU en vanaf 2012 tot nu aan de Universiteit van Amsterdam.
Algemene economie en macro-economisch beleid zijn ook altijd zijn werkterrein gebleven, met een kleine, kort durende uitstap naar energiebeleid en telecom. Vijlbrief begon zijn ambtelijke loopbaan als medewerker op het directoraat Algemene economische politiek van het ministerie van economische zaken om een aantal jaar later de leiding te krijgen over dat directoraat. Uiteindelijk was Vijlbrief voor hij naar Brussel vertrok thesaurier-generaal, de hoogste ambtenaar verantwoordelijk voor het financieel-economisch beleid in Nederland.
Vijlbrief maakte er nooit een geheim van dat hij lid was van D66. En dat hij lid werd van de partij terwijl hij op economische zaken werkte met D66-prominent Laurens Jan Brinkhorst als minister. Zelf noemt hij zich iemand die zit tussen zijn liberale vader en zijn linkse broers. “Ik begin meer en meer het gevoel te krijgen dat de echte, hardcore liberalen ergens moeite mee hebben, namelijk verantwoordelijkheid. Hoe langer, hoe meer ik een liberaal word die vooral nadruk legt op verantwoordelijkheid”, stelde hij vorige maand nog in een interview in het blad van het wetenschappelijk bureau van D66.
Vijlbrief gaat zich in de korte tijd die hij zal hebben als staatssecretaris (het derde kabinet-Rutte zit er nog hooguit dertien maanden) bezighouden met de door de politiek breed gewenste hervorming van het fiscaal stelsel.