Asupre

Ang asupre, sangyawa o sulpura (Kastila: azufre, Ingles: sulfur) ay isang kemikal na elementong gumagamit sa bilang atomikong 16. Ito ay karaniwang ginagamitan ng simbolong S. Ito ay isang karaniwang multibalente na hindi metal. Asupre, sa katutubong uri, ay matamlay na dilaw na crystal line solid. Sa kalikasan, karaniwan ito matatagpuang purong elemento at mga mineral na asuprido at asuprata. Isa itong esensyal na elemento para sa buhay at matatagpuan ito sa mga asidong amino: cysteine at methionine. Ginagamit itong pataba, pero karaniwan din ito sa pulbura, posporo, insecticide at fungicide. Ang elementong asupre na kristal ay kadalasang hinahanap ng mga nangongolekta ng mga mineral dahil sa matingkad nitong mga sukat na polihedron. Ito rin ay kilala sa pantanggal ng mga libag sa mga sabong may kahalong sulfur. Tinatawag din itong brimstone sa Inggles.

Asupre, ₁₆S

Asupre
Alternatibong pangalan sa Ingles	sulphur (British spelling)
Alotropiya	see Allotropes of sulfur
Hitsura	lemon yellow sintered microcrystals
Pamantayang atomikong timbang Ar°(S)	[32.059, 32.076] 32.06±0.02 (pinaikli)
Asupre sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson O ↑ S ↓ Se phosphorus ← Asupre → chlorine
Atomikong bilang (Z)	16
Pangkat	pangkat 16 (mga anpiheno)
Peryodo	peryodo 3
Bloke	p-bloke
Konpigurasyon ng elektron	[Ne] 3s2 3p4
Mga elektron bawat kapa	2, 8, 6
Katangiang pisikal
Pase sa STP	solido
Punto ng pagkatunaw	388.36 K ​(115.21 °C, ​239.38 °F)
Punto ng pagkulo	717.8 K ​(444.6 °C, ​832.3 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)	alpha: 2.07 g/cm3 beta: 1.96 g/cm3 gamma: 1.92 g/cm3
kapag likido (sa m.p.)	1.819 g/cm3
Puntong kritikal	1314 K, 20.7 MPa
Init ng pusyon	mono: 1.727 kJ/mol
Init ng baporisasyon	mono: 45 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init	22.75 J/(mol·K)
Presyon ng singaw P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 375 408 449 508 591 717
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon	−2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6 (isang matapang na asidikong oksido)
Elektronegatibidad	Eskala ni Pauling: 2.58
Mga enerhiyang ionisasyon	Una: 999.6 kJ/mol Ikalawa: 2252 kJ/mol Ikatlo: 3357 kJ/mol (marami pa)
Radyong Kobalente	105±3 pm
Radyong Van der Waals	180 pm
Mga linyang espektral ng Asupre
Ibang katangian
Likas na paglitaw	primordiyal
Kayarian ng krystal	​orthorhombic
Termal na konduktibidad	0.205 W/(m⋅K) (amorphous)
Elektrikal na resistibidad	2×1015  Ω⋅m (at 20 °C) (amorphous)
Magnetikong pagsasaayos	diamagnetic
Molar na magnetikong susseptibilidad	(α) −15.5×10−6 cm3/mol (298 K)
Bultong modulo	7.7 GPa
Eskala ni Mohs sa katigasan	2.0
Bilang ng CAS	7704-34-9
Kasaysayan
Pagkakatuklas	before 2000 BCE
Recognized as an element by	Antoine Lavoisier (1777)
Pangunahing isotopo ng Asupre
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto 32S 94.99% matatag 33S 0.75% matatag 34S 4.25% matatag 35S trace 87.37 d β− 35Cl 36S 0.01% matatag