Kweekvlees van de Boerderij

Telegraaf

Zaterdag 29 Januari 2022 pagina 6 & 7. Kweekvlees van de Boerderij

INTRODUCTIE:

Het groeit, schroeit en proeft hetzelfde als vlees. Logisch, want kweekvlees ís gewoon vlees. Elders ter wereld staat het al op de menukaart. Maar waar blijft Nederland, toch de bakermat van deze vinding? Een nieuw concept voor productie op de boerderij staat in de steigers. Elke klimaatactivist zou het lokkende alternatief, voor zowel boeren als jaarlijks 600 miljoen slachtdieren, moeten omarmen, menen voorstanders. ,,Als ik die koe kan behouden, word ik blij.”

SINT OEDENRODE Zet je tanden in een smakelijke ribeye of sappige hamburger. En kijk intussen hoe het zachtaardige Limousinerund, dat de bron is van het vlees, ontspannen rond hobbelt en hooi kauwt. Als het aan veehouder Leon Moonen uit St Oedenrode ligt, gebeurt het binnen enkele jaren. ,,Ik wil mijn gasten de keuze bieden: wil je vlees van een geslacht rund of van een dier dat nog in de natuur staat te grazen?”

De in Limburg geboren Brabander begint er liever gisteren mee dan vandaag: kweekvlees. ,,Als kleine jongen kreeg ik al een koe en kalf van mijn vader.” Die innige band is nooit verdwenen. Zijn runderen lopen in het Vresselse Bos en andere natuurgebieden en het vleesmerk Crole ligt in restaurants van Den Bosch tot Maastricht. ,,De dieren hebben een goed leven. Maar als ik euro’s wil verdienen, moet ik ze toch een keer laten slachten. Dat zie ik liever anders.”

In de stalontvangstruimte, waar Moonen bbq-workshops organiseert, hangt een grote tekening van een koe met de verschillende delen: van haas tot schenkel en bavette. ,,Mijn droom is om die niet meer uit het rund te snijden, maar te laten groeien in een bioreactor. Ik heb vergunningen aangevraagd om gedurende tien jaar twee productielijnen op te zetten. Het gaat mij om milieu en klimaat, maar vooral om dierwelzijn. Als ik die koe kan behouden, word ik blij.”

Kweekvlees is geen futuristisch idee. In Singapore zijn gekweekte nuggets al te koop, en in Tel Aviv gekweekte kipburgers. China verkoos kweekvlees deze week tot doel van een nieuw agrarisch vijfjarenplan. Toch ligt de oorsprong van al die bijzondere ontwikkelingen in Nederland. Want het was arts-onderzoeker Willem van Eelen die de eerste octrooien bemachtigde. Dochter Ira, fakkeldrager en voorvechter van zijn ideeën, ijvert voor een doorbraak in eigen land.

Van Eelen: ,,Er is een beroemde foto van mijn vader waarop hij zijn hoed afneemt voor een vleesstier. Van twee kanten kreeg hij echter kritiek. Vegetariërs zeiden: ‘Kweekvlees zullen wij nooit eten’. Boeren zagen het als bedreiging: ‘Hoe haal je het in je hoofd?’. Toch was het nooit zijn intentie om de boer uit te schakelen. Waarom zou een veehouder geen kweekvlees op de boerderij kunnen maken? Er wordt nu toch ook zelf kaas en zuivel gemaakt en bier gebrouwen?”

Bovendien: kweekvlees groeit niet vanzelf. Als enkele cellen met een biopt uit de bil van een vleesras zijn genomen, hebben die cellen, om te delen en te groeien, voeding nodig. Water, zout, suiker, aminozuren en eiwitten. Van Eelen: ,,Dat kan de boer zelf telen, maar ook zijn buurman of akkerbouwers. Onze hoogopgeleide boeren en ons sterke agrocluster vormen de perfecte omgeving. Die innovatiezucht is precies wat nodig is om kweekvlees een succes te maken.”

Om te bewijzen dat kweekvlees niet per sé uit de fabriek hoeft te komen, maar een pilaar kan zijn onder een welvarend platteland, schaaft Van Eelen aan plannen voor een proefboerderij. Voor het concept Respect Farms sloeg ze de handen ineen met innovatie-expert Ralf Becks en Ruud Zanders van het duurzame kipconcept Kipster. ,,Er valt zoveel uit te leggen. Aan consumenten, boeren en afnemers. Die boerderij moet er gewoon komen.”

Haar toekomstbeeld van eiwitconsumptie? ,,Af en toe zullen we nog vlees eten van een dier dat na een goed leven is geslacht. Een groter deel van onze eiwitten zal afkomstig zijn uit plantaardige bronnen. Maar de bulk van onze hamburgers, kroketten en schnitzels zal straks worden gekweekt”, zegt Van Eelen. ,,Al ben ik wel zo chauvinistisch dat ik graag zie dat die productie hier plaats vindt, en niet zal worden geïmporteerd uit China.”

Vanzelf gaat het niet. Financiering is één ding. De proefboerderij kost zo’n 5 miljoen euro, en zal de eerste jaren geen winst maken. Ook zijn er technologisch de nodige losse puzzelstukjes. ,,Maar het boerderijconcept voor kweekvlees is wereldwijd uniek. Het is een innovatie die de milieu- en klimaatimpact van vlees sterk verlaagt. En wij kunnen de Nederlandse landbouw met deze baanbrekende vinding wereldwijd op de kaart te houden.”

Dat financiering lastig is, terwijl het Rutte IV 35 miljard euro uittrekt voor een klimaatfonds en 25 miljard voor stikstof, ervaart Van Eelen als pijnlijk. ,,We vragen boeren te stoppen zonder echt alternatief. En we geven miljarden belastinggeld uit, zodat veehouders bankleningen afbetalen. Maar we prikkelen niet hun enorme innovatiekracht. Dan word ik als Amsterdamse ook een boze boerin hoor. Biedt die ondernemers nou alternatieven, zoals kweekvlees, om zo de noodzakelijke eiwittransitie te faciliteren.”

Steun krijgt Van Eelen uit onverwachte hoek. Hoewel menig veganist vlees voorgoed afzweert, ziet Armanda Govers de vinding als uitweg uit ‘onmetelijk en onaanvaardbaar dierenleed’. ,,Jaarlijks worden in Nederland ruim 600 miljoen dieren geslacht”, huivert de oprichtster van stichting Even Geen Vlees. Wereldwijd zijn het naar schatting zelfs zo’n 70 miljard per jaar. Govers wil niets liever dan een einde aan die tragedie. Dus zegt ze: ,,Kweekvlees hoort een nationaal icoon te zijn.”

 Natuurlijk ziet de activiste van Even Geen Vlees het liefst dat heel Nederland overschakelt op plantaardig. Maar ze is realistisch: dat gebeurt niet zo snel. ,,Mensen eten geen vlees omdat ze een dier willen doden”, zegt Govers. ,,Ze eten het niet om een klimaatprobleem te veroorzaken, of land en grondwater uit te putten. Ze eten vlees omdat ze het lekker vinden. Als die bite en smaak beschikbaar zijn zonder die negatieve aspecten: nou, geweldig!”

Mosa Meat in Maastricht tracht het productieproces te verfijnen om straks tegen een concurrerende prijs kweekvlees te maken. Het bedrijf wil dat, zodra er goedkeuring is van onder meer de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid, centraal en grootschalig doen. Toch is marketingdirecteur Tim van de Rijdt enthousiast over decentrale productie, op de boerderij. ,,Het is vertrouwder, authentieker en kan dienen als streekproduct”, zegt hij.

Negen jaar geleden presenteerde oprichter Mark Post van Mosa Meat de allereerste hamburger van kweekvlees. Singapore, Israël en China zien het inmiddels als kansrijk, en ook Nederland, in de ban van klimaat en stikstof, heeft genoeg reden om het te omarmen. Van de Rijdt: ,,Kweekvlees geeft veel minder uitstoot van methaan en stikstof. Het lijkt me een no-brainer dat, als je iets voor het klimaat wilt doen, je als overheid ook deze omwenteling stimuleert.”

 En hoe zullen de gekweekte ribeyes van Moonens Limousines straks smaken? Van Eelen: ,,Exact hetzelfde als nu. Het is namelijk genetisch identiek aan het rund dat de cellen afstaat. Kweekvlees smaakt niet ‘net als vlees’, het ís vlees.” Op het erf van de vleesveehouder staat een huifkar klaar om gasten naar zijn kuddes te brengen in de nabije natuurgebieden. Moonen: ,,Van de bbq genieten terwijl je het dier gewoon ziet rondlopen, is dat geen ideaal vooruitzicht?”

Einde tekst