Skip to main content

Full text of "sicill-i.osmani"

See other formats


MEHıMED SÜREYYA 



« • 



SİCİLLİ OSMANI 



Yay'ına Hazırlayan 
NÜ ili AKBAYAR 



Eski Yazıdan Aktaran 
SEYİT ALİ Kx\HR.\i\'L\N 



ESKİ YAZIDAN YENİ YAZIYA 1 
TARİH VAKFI YURT YAYİNLARİ 30 



5^ 



Kültür Bakanlı«;ı ile 

Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih VaktVnın 

Ortak Yayınıdır 

Yıldız Sarayı Arabacılar Dairesi 

Barbaros Bulvarı 

80700 Beşiktaş/İstanbul 

Tel: (0212) 227 37 33 - Faks: (0212) 227 37 32 

Kitap Tasarımı 

Haluk Tuncay 

Baskı 

Num u n e Matbaacı k k 
(0212)629 02 02 

Genel Dağıtım 

DADA Ltd. Şti. 
(0212)249 51 10 



İstanbul, Mayıs 1996 

ISBN 975~333--038-3 (Takım) 
ISBN 975^333-040-5 (2. Cilt) 



T Q 


n 


K 1 V K 


tJtc>K>?h 


K V 


tTOr-İ.UB«Al. 


TAR 


ÎH 


VAKFİ 




MEHMED SÜREYYA 



« • 



sicilli osmani 



Yadına Hazırlayan 
NURİ AKBAYx\R 



Eski Yazıdan Aktaran 
SEYİT ALİ IC\HRAıVL\N 



ESKİ YAZIDAN YENİ YAZIYA 1 
TARİH VAKFI YURT YAYİNLARİ 30 



Atıf Mehmed Emin Efendi Damad 
Hasan Paşa inamı, mollalardan Ah- 
med Efendi'n:".n oğludur. Müderris, 
ll4rde (1728/29) Haremeyn müfet- 
tişi oldu. Şewal 11 61 'de (Ekim 1748) 
İzmir, ll67'de (1753/54) Şam ve Sa- 
fer 1173'de (E:.dm 1759) Mekke, Mu- 
harrem 1176'da (Ağustos 1762) İstan- 
bul kadısı oldu. 2 Rebiyülâhır 1184' 
de (26 Temmuz 1770) Anadolu ka- 
zaskeri olup Cemaziyelâhir 1185'de 
(Eylül 1771) azledilmiş ve o sene için- 
de vefat etmiştir. Âlim, şairdir. Çifte- 
hamam'da tekkesi olup Seyyid Ah- 
med Rıfâî hule/âsından Şeyh ismail'in 
müridi olduğundan oraya vakıf yaptı. 
(III. 285/86) 

Atıf Mehmed Emin Efendi Cînıam- 

zâde) Hacı Mehmed Efendi' nin(-^) 
oğludur. Kadı olup 1156'da (1743) 
vefat eyledi. Şairdi. (ÎV. 230) 

Atıf Paşa Mektepten yetişip liva ola- 
rak Plevne ve ^.ofça cihetlerinde hay- 
li yararlıklar göstermiş ve sonra ferik 
olarak 18 Muharrem 1311'de (1 Ağus- 
tos 1893) anicıen vefat etmiştir. (III. 
287) 

Atıf Süleyman Bey Atıf Ahmed 
Efendi 'nin(~*) torunlarındandır. Mü- 
derris iken sâlise rütbesiyle meslek 
değiştirdi. Divan kaleminden yetişip 
beylikçi kised^.n, Receb 125 6 'da evâ- 
mir-i maliye müdürü olup 25 Rama- 
zan 1260'da (& Ekim 1844) vefat etti. 
Dedesinin yarında medfundur. (III. 
286) 

Âtıfzâde bak. Ahmed Efendi; Celâ- 
leddin Mehmed Efendi; Celâleddin 
Mehmed Efendi; Cemâleddin Abdul- 
lah Efendi; Cemâleddin Mustafa 
Efendi; Çerviş Mehmed Efendi; Hüsâ- 
meddin Ömer Efendi; Ömer Vahid 
Efendi; Râif Efendi; Süleyman Fah- 



reddin Efendi; Tâhir Mehmed Efendi; 
Vahid Mehmed Efendi; Velîyeddin 
Efendi 

Âtıfzâde I. Mahmud devrinde (1730- 
1754) defterdar-ı şıkk-ı evvel olan 
Atıf Efendi oğullandır ki önceleri ri- 
calden, sonraları ulemâdan oldular. 
Şeyhülislâm ve kazasker yetişmiştir. 
Yakın zamanda üç kardeşten ikisi ev- 
lenmediğinden soyları erkek tarafın- 
dan kesilmiştir. III. Selim devri (1789- 
1807) ricalinden Atıf Ahmed Efendi 
oğullarına da "Âtıfzâde" denmiştir. 
(IV. 697) 

Atife (Uteyfe) (Şerif) Ebû Nümey'in 
oğludur. Babasının vefatından sonra 
719'da (1319) Mekke emin oldu. 
720'de (1320) Şerif Rümeyse ile ortak 
oldu. 73rde (1331) Bâdiye'de vefat 
etti. (III. 483) 

Atinalı bak. Osman Efendi 

Atinalızâde bak. Ahmed Efendi; 
Emin Mehmed Efendi 

Atinalızâde IIL Ahmed devri (1703- 
1730) ricalinden Atinalı Osman Efen- 
di ile oğullarıdır. (IV. 6S(S) 

Atİyye Kapdan iskenderiyelidir. Ter- 
sane beylerinden olup 1232'de (1817) 
vefat etti. Oğlu Seyyid Ahmed Kap- 
dan da 1238'de (1822/23) vefat etti. 
Kasımpaşa'da medfundur. (III. 483) 

Atİyyetullalı Tâceddin-i Hindî'nin 
oğludur. Arif ve Nakşibendî idi. 1011' 
de (1602/03) vefat etth (III. 483) 

Atlı bak. Dâvud Efendi 

Atlıbeyzâde bak. Ali Paşa; Mehmed 

Paşa; Zülfikâr Paşa 

Atpa^arî bak. Ahmed Efendi; Os- 
man Fazlı Efendi (Seyyid) 

Attarzâde bak. İsmail Efendi; Musta- 
fa Ağa; Mustafa Efendi; Nasûh Çelebi; 



339 



]4() 



Ömer Efendi- Sâdık Mehmed Paşa; 
Sâniî Çelebi; Tayyib Çelebi 

Atûjfî Mehmed Efendi Agraslıdır. 
Müderris, Konya, Diyarbekir, Gelibo- 
kı mollası oldu. 1014^de (1605/06) 
şuuru bozulunca dâr-ı şifâya konul- 
du. Sebebi, af^^on, tütün ve diğer ke- 
yif verici şeylere düşkünlüğüydü. 
Sonra tö\iıe etti yq 10l6xla (1607/08) 
vebadan vefat etti. Hos sohbet ve 
kimyaya meraklıydı. Şiirleri ye Dürer 
ü Gurer^ talikatı vardır. (III. 483) 

Avadancı bak. Mustafa Aga 

Avarezâde bak. Selisi Mustafa Efendi 

AVer bak. Murad Paşa; Saadet Giray 
Han III - 

Avnî Ahmed Çelebi Divân-ı Hümâ- 
yûn kâtiplerinden olup 1082'de (1671/ 
72) vefat etti. Şairdir. (III. 608) 

Avnî Ahmed Efendi İstanbulludur. 
1078 'de (1667/68) doğdu. Müderris 
olup Safer 113.9''cla (Ekim 1726) vefat 
etti. (III. 608) 

Avnî Efendi Şerif Paşa'nm torunu-' 
dur. Kalemden yetişi}^ hâcegândan 
oldu. 1238"de (1822/23) Rodos mu- 
kataacısı olup sonra vefat etmiştir. 
(111.609) - 

Avnî Efendi Muhasebeci olup Otak-- 
çılar yakmmda bir mektep inşa eyle- 
miştir. Silivrikapı'da medfundur. (III. 
608) 

Avnî Mehmed Efendi Filibelidir. 
Kadrolup 1075 'de (1664/65) vefat et- 
ti. Şairdir. (IV. 175) 

Avnî Mehmed Efendi Bursalıdır. 
Kadı olup 1093xie (l682) vefat etti. 
Şairdir. (III. 608) 

Avnî Mehmed Efendi Mektûbî-i sa- 
dâretten yeüşerek Zilka'de 1155'de 
(Ocak 1743) Kör Ahmed Paşa'nm 
hizmetinde olduğu için serhalife-i sa- 



dâret oldu. Zjlkaxie llöO'da (Kasım 
1747) beylikçi oldu. Muharrem 1167' 
de (Kasım 1753) tezkire-i sânı, 5 Re- 
biyüle\^^^ei ll69'da (9 Aralık 1755) re- 
isülküttab olup 21 Receb ir"Ox]e (11 
Nisan 1757) azledildi. Cemızivelev- 
vel inrde (Ocak 1758) nıznâme-i 
CA-^-el ve Şe\'\^ârde (Haziran 1758) 
defter emini. Rebi\âile\"^"el 1174'de 
(Ekim 1760) başmuhasebtci oldu, 
Şe^^'âkde (Mayıs 1761) buradan ikin- 
ci defa defter emini ve Safeı 1178xie 
(Ağustos 1764) defterdar-ı ştkk~ı ev- 
vel oldu. Muharrem 1180'de (Haziran 
1766) tembellik ve gevşeklik isnaclıy- 
la azlolundu. Cemaziyele\^el 1181' 
de (Ekim 1767) vefat eylemisdr. E^aip' 
de medfundur. Bilgili ve ^)lgundu. 
Kardeşi Ali Efendi, 1182'de (1768/69) 
vefat edip Vefa Mezarlığıma Lİelmedil- 
miştir. (III. 608) 

Avnî Mehmed Efendi Bâbrllî ye de- 
vam edip iffet Mustafa Bey'ir. kızı 2ü- 
heyha Hanım'îa evlenmiş olduğun- 
dan Zişto^â mükâleme kâtibi, ve sonra 
Divan-ı Hümâ\aîn kesedarı oldu. Ce- 
maziyelâhir 1209"da (Ocak 1795) tez- 
kire-i sânî ve Receb 1213xie (Aralık 
1798) tezkire-i e\i'el oldu. Azilden 
sonra Şa^bân I220xîe (Kasım 1805) 
Anadolu muhasebecisi ve Sa'bân 
I22rde (Ekim-Kasım 1806) ikinci der 
fa tezkire-i ev^'el olup 27 Rebi'^njiev- 
vel 1222"de (4 Haziran 1807) clefter- 
dar-ı şıkkı-ı sâlis oldu. 1227x:e (1812) 
ayrılıp başka görevlerde bulunduktan 
sonra 10 Şe\^^âl 1235xle (21 Temmuz 
1820) vefat etti. Haydarpaşa'da med- 
fundur. İşbilir ve doğru idi. Oglu Meh- 
med Hamid Efendi'dir. (IIL 608/09) 

Avnî Mehmed Efendi (Yağcızâde) 

Bursalıdır. Nakşibendî denişlerinden 
olup 1242'de (I826/27J vefa' etti, Şa- 
irdir. (III. 609) 



Avnî Paşa Enderun'dan yetişip kum- 
lusunda Nizamiye Ordusuna girip ilk 
defa askerî elbiseyi bu zat giymiştir. 
Bu sebepten biraz Bursa'da ikamet 
etmesi emrolunup ahâli bu elbiseye 
alışmaya başlanınca 1243 'de (1827/ 
28) mükâfâten miralay oldu. Sonra 
mîrlivâ oldu. Sc nra Dâr-ı Şûrâ^^a aza 
oldu. 126rde (1845) ferik oldu. Or- 
dularda bulunup Muharrem 1278'de 
(Temmuz 1861^ vefat etti. Karacaah- 
metxle medfundur. (III. 609) 

Avnî Yusuf Bfendi Tırnovalıdır. 
Müderris olup 112rde (1707) vefat 
etti. Şairdir. (IIL 608) 

Avnîzâde ba k. Hamid Mehmed 
Efendi 

Avnullah Abclülfettâh'm oğludur. 
Toklu Dede f-üdelâsı olup orada 
medfundur. Ermiş sayılanlardandu". 
(ÎII. 608) 

Avnullah Efendi Müderris olup 
1055^de (1645) ^^efat etü. (IIL 608) 

Avnullah Efer di (Eşrefzâde) Şeref 
Mehmed Efendinin oğludur. Babası- 
nın yerine ll4()Xİa (1733/34) Bursa" 
da Eşrefîye Tekkesi şeyhi olup 1155' 
de (1742) vefat eyledi. Babasının ya- 
nma defnedild:. Âlim, kâmil şairdi. 
(I. 388/89; III. (08) 
Avnullah Meh med Efendi (Dürrî- 
zâde) Hidâyet -illah Mehmed Efen- 
di'nin(-») oğluıiur. Müderris iken 9 
Cemaziyelev\'el 1215'de (28 Eylül 
1800) vefat etti. Babasının civarında 
medfundur. (I\\ 627) 

Ayakh Kütüphane bak. Emin Meh- 
med Efendi 

Ay anî bak. îyanî Çelebi 

Ayardı Paşa Arnavutluk beylerinden 
olup 1005 xie (1596/97) Bosna bey- 



lerbevi olmuştur. O sene azledilmiş 
ve sonra vefat etmiştir. (I. 446) 

Ayaş Ağa İL Mehmed'in (Fâtih) mi- 
marıdır. 928^ de (1522) vefat eyledi. 
Saraçhanemde mescidi vardır. (I. 446) 

Ayaş Ağa Yeniçeri Ocağımdan yetişip 
kul kethüdası olmuş ve azilden sonra 
II. Osman devrinde (1 6 18- 1622) dâ- 
rüssaâde ağası Süleyman Ağa'ya ba- 
balık makamında bagiı olmakla nüfuz 
sahibi olmuştur. 1031~de (1622) mün- 
zevî olarak vefat etmiştir. (I. 447) 

Ayaş Bey Şehzade Cem4n beylerin- 
dendi. 90rde (1495/96) şehzadenin 
vefatında AAnmpa'dan dönmüş ve 
gözden düşmüş olarak vefat etmiştir. 
(I. 446) 

Ayaş Bey Beylerden olup Çaldıran 
muharebesinde, 920^ de (1514) şehid 
olmuştur. (I. 446) 

Ayaş Efendi Mahmud Paşa ve Ab- 
dülkerim Efendi ile birlikte devşirme 
olarak gelmiş ve Müslüman olup En- 
derun'da eğitimden sonra Hızır Bey" 
den okumuştur. Şehzadeliğinde II. 
MehmecVe (Fâtih) muallim tayin olun- 
duktan sonra mutasa\^aflar zümresine 
CTirmisür. Ahlâkını temizi everek ku- 
tub denecek derecede ermiş sayılan- 
lardan olmuştur. 875x1 e (1470/71) 
vefat eyledi. Muhtasar y (t Mutavvelı 
tashih etmiş bir fâzıldı. (I. 446) 

Ayaş Efendi Müderris, Trabzon müf- 
tüsü olarak emekli oldu. Zilhicce 
1003xle (Ağustos 1595) vefat etti. Sa- 
lih, vakûr^ dindardı. Fâzıl olup Zeke- 
riyâ Efendi ile birlikte imtihan edil- 
miştir. (I. 447) 

Ayaş Mehmed Paşa Avlonyalıdır. L 
Selim (Ya^aız) zamanına kadar Ende- 
run'da bulunup eğitim gördü. 923^de 
(1517) yeniçeri ağası oldu. 92 5 'de 



341 



342 



(1519) Kastamonu beylerbeyi, 926'da 

(1520) Anadolu,- 927'de (1521) Şam ve 
ardmdan Rumeli beylerbeyi oldu. 
929''da (1523) üçüncü vezir ve sonra 
ikinci vezir oldu. Ramazan 942 'de 
(Mart 1536) vezirazam oldu. Receb 
944 (Aralık 1537) başlarmda vefat etti. 
Eyüp' de medfundur. Akıllı ve adaletli 
ise de tedbirsizdi. Çok hayratı vardır. 
Kadınlara düşkündü, hatta konağında 
bir defada 45 beşik sallandığı oldu. 
"Ayaş Paşa karakola çıktı" deyimine 
sebeb olmuştur. Vefatında 20 kadar 
erkek ve kız evlâdı kaldı. Soyundan 
gelenler vakıflarını yönetmektedirler. 
Oğullarından Ahmed Bey, II. Selim 
devri (1566-1574) başlarında vefat et- 
miştir. Diğeri Süleyman Bey'dir(->). 
Bir diğeri Mahmud Bey, Kıbrıs muha- 
rebesinde Kıbrıs'ta şehid olmuşlardır. 
Torunlarından biri Hakanı Mehmed 
Bey'dir(--^). (L 446/47) 

Ayaş Mehmed Paşazade I. Süley- 
man'ın (Kanunî) (hd 1520-1566) sad- 
razamı olup evlâdı halen tevliyetine 
mutasarrıftırlar. İsirnleri bir asır kadar 
tarih sayfasında görülenleri olmuştur. 
Bir de Koca Sinan Paşa'nm kardeşi- 
nin evlâdına Ayaş Paşazade denir. 
Ancak bu devam etmedi. (IV. 683) 

Ayaş Paşa Arnavutdur. Enderun'da 
yetişip beylerbeyi oldu. 952'de (İ545) 
Bagdad valisi olarak Basra'ya sefer ey- 
ledi ve vezirlik verildi. 956'da (1549) 
Diyarbekir valisi oldu. Şehzade Bâ- 
yezid'in isyanında Erzurum valisi 
olup onun askerine nal ve mıh ver- 
mesinden dolayı bir tür yardımı ve 
meyli anlaşıldığından azlolunmuştur. 
967'de (1559/60) vefat etti. Haremde 
yetişmiş olduğundan cömertiiği ve 
inceliği kemâlde, kapısı mükemmel- 
di. Oğulları Mahmud Paşa ve Musta- 



fa Paşa 'dır. Kardeşi Koca Sinan Pa- 
şa'dir. (I. 447) 

Ayaş Paşa (Lala) Enderun'dan yeti- 
şip il Mehmed (Fâtih) ile Manisa'da 

bulunmuştur. Fâtih'in tahta çıkmasın- 
da beylerbey ilik ve ardından vezirlik 
rütbesine nail olmuştur. Sonra Şeh- 
zade Bâyezid'e lala oldu. Şehzade 
Cem vak'asmda Bursa muhafızı olup 
onun üzerine serdâr oldu. Muhare- 
bede şehzadeye esir olmuş ^^e elinde 
888'de (1483) kadedilmiştir. Tedbirli, 
doğru idi. (I. 446; IV. 894) 

Ayaş Paşazade bak. Hakkım Meh- 
med Bey; Süleyman Bey 

Ayaslug Çelebisi bak. Mehmed 

Aydın Bey Selçuklu ricalinden olup 
Güzelhisar beyiydi. Selçuklu Devle- 
ti'nin yıkılışında bağımsız oldu, Rum- 
larla muharebe edip şöhret kazandı 
ve vilayet adıyla anılır oldu. İzmir'e 
kadar sahip ve malik oldu ve umumu- 
na "Aydın ili" dendi. Orhan (jazi dev- 
rinde (1326-1361) vefat etti. (I. 447) 

Aydın Beyzade bak. Hasan Aga 

Aydın Kethüda Sadrazam Dâvud 
Paşa'nm kethüdâsıydı. Çadadıkapı 
Camii'ni yaptı. Vefatında D^ıvutpaşa' 
da bir türbede defnolundu. (I. 448) 

Aydın Paşa Abaza Mehmed Paşa'nm 
Kayseri muharebesinde bölük aga- 
sıydı. Sonra Habeş beyle:.'beyi ve 
sonra Yemen beylerbeyi oldu. Zeydî- 
ye imamlarını itaat altına almaya ça- 
lıştıysa da bir taraftan da Yemen'de 
ne kadar zengin adam varsa yok et- 
meye uğraşmasından dolayı azledil- 
di. 1038'de (1628/29) Maha'ya çeki- 
lip oturdu. Kansu Paşa bu adamı ve- 
fat ettirterek günaha girmişti;;. (I. 448) 

Aydın Paşa Gürcü Osman Paşa'nm 
delilbaşısı olup Şe\^âl 1212'de (Mart- 



Nisan 1798) ınîrimîran olmuştur. San- 
cakbeylikiernde bulunup 1223'de 
(1808) harbe memur oldu. 1227'de 
(1812) muharebede üç yerinden ya- 
ralanması üzerine vezirlik verilmiş 
ise de şehid olmuştur. Cesur, gayretli 
ve sâdıkdı. (1. 448) 

Aykud Alp (3smanİı beylerinin eski- 
lerinden olup 701 'de (1301/02) İnö- 
nü valisi olmuştur. Nice sene hizmet- 
ten sonra kadedilerek vefat etmiştir. 
(I. 445) 

Aynacızâde bak. Mehmed Efendi 

Ayn~ı ekber bak, Mehmed Efendi 

Ayn-ı ekberEâde bak. Neş'et Ahmed 
Efendi 

Aynî Hasaji Efendi Ayntablıdır. 
1170'de (17^)6/57) doğdu. 1205'de 
(1790/91) istanbul'a gelip müderris 
ve sonra emekli oldu. 1247'de (1831/ 
32) Babıâli Parsça hocası olup Safer 
1253'de (Mayıs 1837) vefat etti. Gala- 
ta Mevlevîhanesi'nde medfundur. Di- 
vana ve Cevahir isminde lügati var- 
dır. OgluGâlioEfendi'dir(->), (III. 613) 

Aynî Mehmed Emin Efendi 1195' 
de (1781) vefat eden gümrük kâtibi 
Hacı Mehmed Efendi'nin oğlu olup 
büyük gümrükte ikinci kâtip olmuş- 
tu. 1 Safer 1229'da (23 Ocak 1814) 
vefat eyledi, Okmeydanı 'nda, güm- 
rük başkâtibi akrabasından Es'ad 
Efendi yakınında medfundur. Yine 
bunlardan F^asan Rüşdî Efendi, 11 
Zilka'de 123:/de (3 Ekim 1816) vefat 
etti. (III. 613^ 

Aynî Salih Metuned Efendi Sudûr- 
dan Abdülkadir Efendi'nin kız karde- 
şinin oğludur. Kadı olup 1073'de 
(1662/63) vemt eyledi. Şairdir. Tezki- 
remi Şuara y azdıysa da tamamlaya- 
madı. (III. 202) 



Aynîzâde bak. Basirî Abdülganİ Bey; 
Tayfur Ali Bey 

Ayntabîzâde bak. Râşid Ali Efendi 

Ayşe Hatun III. Mustafa'nın dâyesi- 
dir. 22 Ramazan 1173'de (8 Mayıs 
1760) vefat edip Ayazma 'ya defnedil- 
miştir. (IIL 262) 

Ayşe Hatun Karabagî Mescidi 'nin 
bâniyesidir. Yanmca, Ayşe Sultan 
kethüdası Hüseyin Ağa yeniden yap- 
tırmıştır. (III. 262) 

Ayşî Çelebi Kazvin'den göç etti. Di- 
van~ı Hümâyûn 'a kâtip olup 984' de 
(1576/77) vefat etti. Şairdir. (III. 613) 

Ayşî tsâ Efendi Aydınlı Hacı Him- 
met'in oğludur. Müderris, Üsküdar 
mollası, Mekke payesi oldu. Cemazi- 
yelev\^el lOöl'de (Nisan-Mayıs I65I) 
vefat eyledi. Emir Buharî'de defnedil- 
di. Yaşı 80'i geçmişti. Şairdir. (III. 6 11) 

Ayşî Mehmed Efendi Tirelidir. Mü- 
derris, Tire'de vaiz ve muhaddis ol- 
du. 1016'da (1607/08) vefat etti. Oğlu 
Nüviştî Efendi, Tire müftüsü oldu. 
Kendisi müfessir ve muhaddis fâzıldı. 
Eserleri: Yarısına kadar Tefsir usû- 
lünden bir metin, meânîden Münak- 
kahât-ı Meşrûha, MültekaUEbbâr 
muhtasarı. Gülistan Şerh i Tarikat-ı 
Muhammediye muhtasarı, Sıhah lü- 
gati mubtasanve diğerleri. (III. 613) 

Azakî bak. Mehmed Efendi 

Azamet Giray I. Selâmet Gİray'm 
oğludur. Kalgay oldu. 1040'da (1630/ 
31) vefat etti. (III. 483) 

Azamet Giray I. Selim Giray'm 
(v.1704) oğludur. (IIL 483) 

Azeb Paşa II. Murad'm musahiple- 
rinden bir bey olup Varna muharebe- 
sinde (1444) Mısır'a elçi olarak gön- 
derildi. Sonra paşalık verildi. Bur- 



343 



344 



sa'cla Azeb Paşa Mescidi bunun eseri- 
dir. (III. 455) 

Azerî ibrahim Çelebi (Bostan- 
zade) Lstabl~ı Âmire hizmetlilerinden 
olup 1052'de (1642) vefat eylemiştir. 
Usta şairdir. (I, 318) 

Azerî İbrahim Efendi (Muallim- 
zade) Muallimzâde Ahmed Efendi' 
ninC-^-) oğludur. Kadı olup Hama ka- 
dısı iken 993'de (1585) vefat eylemiş- 
tir. Şair, âlim, cömert olup Divanı 
vardır. (IV. 374) [Metinde mahlası 
isSjJ) biçiminde yazılmış ve Mimar- 
zâde Mustafa Efendimin oğlu olarak 
gösterilmiştir.] 

Azim Efendi I. Mahmud devri 
(1730-1754) şairlerindendir, (IIL 280) 

Azim Mehmed Efendi (Şa'bân- 
zade) Mehmed Efendimin oğludur. 
Müderris olup Cemaziyelev\^el 1124" 
de (Haziran 1712) vefat etti. Şairdir. 
(IIL 380) 

Aziz Ahmed Bey Sadrazam Sewid 
Ali Paşa İlin oğludur. Babasının sadâ- 
retinde Cemaziyelevvel 1235'de (Şû- 
bat-Mart 1820) müderris oldu. Dayısı 
Mustafa Reşid Paşa'nm sadâretinde 
Cemaziyele\'^^el 1265 'de (Nisan 1849) 
Selanik moUasK Cemaziyelâhir 1267' 
de (Nisan 1851) Mekke payesi ve Re- 
biwlâhir 1274'de (Kasım-Arahk 1857) 
İstanbul payesi olup Zilka'de 1286'da 
(Şubat 1870) Anadolu kazaskeri ve 
1293xle (1876) Rumeli kazaskeri ol- 
du. Reisülulemâ iken ZaTeranbokfya 
gidip orada '1302^de (1884/85) vefat 
eylemiştir. Uzun boylu, hassas bünye- 
li, zevk ve safâya düşkündü. (III. 470) 

Aziz Ahmed Efendi Babakalelidir. 
Müderris, molla, Mekke payesi oldu. 
1297 (1880) yılına doğru vefat eyledi. 
(III. 470) 



Aziz Ahmed Efendi (Ebûbekir- 
zade) Şeyhülislâm Ahmed Efendi' 
nin(~+) torunu, Hâmid Efendi min(-*) 
oğludur. Müderris olup Muharrem 
1200xle (Kasım 1785) vefat ederek 
Eclirnekapfya defnedildi. (L 261) 

Aziz Ahmed Paşa Kalen: den yetişip 
hâcegândan oldu. 12irde (1796/97) 
matbah emini oldu. 9 Zir.<:a'de 1213' 
de (14 Nisan 1799) Şah Sultan kethü- 
dası oldu. 1220xie (1805) şıkk-î sâlis 
defterdarı ve tersane emitıi olup Zil- 
hicce 122rde (Şubat 180'0 azledildi. 
19 Cemaziyelâhir 1223xk^ (12 Ağus- 
tos 1808) Balçık' a gönderildi. Sonra 
İsmail nüzul emini, 122:vde (1810) 
cebehane nâzın, Zilhicce 1226xîa 
(Aralık 181 l/Ocak 1812) vezirlikle 
Trabzon, sonra Hüdavendigar ve İz- 
mit valisi oldu. 6 Muharrem 1229 (30 
Arahk 1813) gecesi vefac eyledi ve 
Bursa "da atalarından Karaçeiebizâde 
Abdüİaziz Efendinin yanma defne- 
dildi. Atasının camiini bedeninden 
yaptı ve Bursa'da ne kadar harap çeş- 
me varsa tamir eyledi. (H:'. AGS/69) 

A2XL Ali Efendi Hâcegândan oldu. 
Çeşidi göre^4erde bulunarak 1197xie 
(1783) vefat etti. Selimiyeye defne- 
dildi. (IIL 468) 

Aziz Ali Efendi Giritlidir. Tahmisci 
Mehmed Efendi'nin oğlu olup Bel- 
grad'da emlâk satımma memur oldu. 
1211*de (1796/97) Beriin elçisi oldu. 
1213^de (1798/99) orada -efat eyledi. 
Kitabet ve edebi vardır. Muhayyelât 
bunundur. (III. 468) 

Aziz Azim Mehmed Efendi (Nefes- 
zâde) Abdurrahman Vali Efendi' 
nin( ->) büyük oğludur. Müderris, Me- 
dine mollası oldu. Kardeşi Mehmed 
Refi' Efendi'den(-+) üç gün önce 19 
Ramazan 1131'de (5 Ağustos 1719) 



vefat etti, 40 yaşındaydı. Şairdir. (III. 
316; m. 468) 

A2İ2 Bey Tıbbiy:e~i Askeriyemden ye- 
tişip kaymalcam olmuştu. Türkçe tıp 
öğretimini başlatıp Mekteb-i Tıbbiye-i 
Mülkiye'nin kun.luşunda olağanüstü 
hizmeti geçmiştir 129 3 'de (1876) vefat 
eyledi. Kimyâ-yı Tıbbî eserlerinden- 
dir. Hayli talebe yetiştirdi. (III. 470) 

h^Az Bey Nizami ve askerliğinden ye- 
tişip miralaylıktan emekli olmuştur. 
Cemaziyeiâhir l:U2^de (Aralık 1894) 
111 yaşında vefat eylemiştir. (IIÎ. 470) 

Aziz Bey (Şeyhzâde) Babası Kadiri 
şeyhlerinden Mehmed E fen di ' di r. 
Bahriyeden yeüap Yaîıköşkü Fabri- 
kası müdürü ve miralay olmuştur. 
1284'de (1867/68) vefat etü. Gureba 
Mezarlığımda mtdfundur. (IIÎ. 469) 

Aziz Efendi Bektaşî ve Mevlevi olup 
Vodina'da şeyh oldu. Il40"da (1727/ 
28) vefat etü/şai;dir. (III. 468) 

Aziz Efendi Müderris ve şair Hıfzı 
Mehmed Efendi ^nin oğludur. Müder- 
ris olup 1 I44xle ( 1731/32) vefat eyle- 
miştir. Şairdir. (III. 468; II. 234) 

Aziz Efendi Kadiri şeyhlerinden 
olup 1210^da (1795/96) vefat etti. (IIL 

Aziz Efendi Kâmilîzâdemin damadı 
olup 1250^de (1834/35) Haleb molla- 
sı ve Rebİyüle^.'vel 126 T de (Mart 
1845) Edirne mollasi oldu ve sonra 
vefat etti. (III. 46?) 

Aziz Efendi (Flasan Efendizâde) 

Müderris, ll4rde (1728/29) Üsküdar 
mollası olup vefat etti. (III. 468) 

Aziz Efendi (Ketânîzâde) Mahmud 
Efendimin oğliıdur. Rebİyüle\^^eI 
1277'de (Eylül-Ekim 1860) Kudüs 
mollası olup 1284'de (1867/68) Edir- 



ne mollası oldu. Sonra vefat etti. (III. 
469; IV. 364) 

Aziz Efendi (Mıstrlızâde) (Hacı) 

Emin Mehmed Efendi'nİn oğludur. 
Varidat muhasebesinden yetişip bazı 
işlerde bulunarak 21 Cemaziyele\^^el 
1274xie (7 Ocak 1858) vefat etmiştir. 
Büyük oğlu Mahmud Bey'dir(--^). (I. 
428) 

Aziz Mahmud Bey Selim Mehmed 
Paşamm(— ^) oğludur. Müderris olup 
1270'de (1853/54) vefat etmiştir. (III. 
61) 

Aziz Mahmud Efendi Şeyhülislâm 
Hacı Halil Efendi min(-^) oğludur. 
Müderris olup 25 Zilka^de 12 22x1 e 
(24 Ocak 1808) vefat etti. Haydarpa- 
şa ya defnedildi. (11. 304) 

Aziz Mahmud Efendi (Dürrîzâde) 

Resi d Ahmed Efendi 4ıin(-*) oğludur. 
Müderris olup Şe\^'^âl 1265 'de (Agus- 
tos-Eylül 1849) vefat eyledi. Edirne - 
kapı'da medfundur. (II. 396) 

Aziz Mahmud Efendi (Gelenbevî- 
zâde) Said Efendimin oğludur. Mü- 
derris, Rebiyüİe\^^el 1274xie (Ekim- 
Kasım 1857) Kudüs mollası, Receb 
1282^de (Kasım-Aralık 1865) Mekke 
payesi ve sonra İstanbul payesi olup 
1297^de (1880) vefat eyledi. Cömert, 
■\^akûr ve zevk ehliydi. (III. 470) 

Aziz Mehmed Efendi Karahisaıiı- 
dır. Müderris, Filibe kadısı oldu. 9 
Cemaziyelevvel 1182'de (21 Eylül 
1768) vefat etti. Damadı Rizevı Ali 
Efendi 1185'de (1771) vefat etü. Ya- 
nma defnedildi. Oğlu, Nuri Mehmed 
Efendi'dir(->). (III. 468) 

Aziz Mehmed Efendi Müderris, 
mahreç mollası ve 1260'da (1844) 
Edirne mollası, Zilhicce 1262 'de (Ka- 
sım-Aralık 1846) Mekke payesi oldu. 



345 



1272 (1856) tarihinden sonra vefat 
eyledi. Hattat idi. (III, 469) 

A2İ2 Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Halveti şeyhlerinden olup 17 Ra- 
mazan 1279'da (8 Mart 1863) vefat et- 
ti ve Beşiktaş yakınında defnedildi. 
(IIL 469) 

Aziz Mehmed Efendi Başmuhase- 
beden yetişip varidat mümeyyizi, 
Şevval 1262'de (Ekim 1846) esham, 
Rebiyülevvel 1263'de (Şubat-Mart 
1846) Anadolu varidat muhasebecisi, 
sonra Anadolu masârifat muhasebeci- 
si, Zilka'de 1265-de (Eylül-Ekim 1849) 
tahsilat muhasebecisi, Rebiyülâhır 
1269'da (Ocak-Şubat 1853) malikâne 
ve esham muhasebecisi, 16 Safer 
1281'de (21 Temmuz 1864) Divan-ı 
Muhasebat azası, Rebiyülâhır 1282' 
de (Eylül 1865) masârifat muhasebe- 
346 cisi, Muharrem 1284'de (Mayıs 1867) 
Hakem Komisyonu reisi, Safer 1284' 
de (Haziran 1867) vilâyet kapı kethü- 
dası oldu. 1291 (1874) yıhna doğru 
vefat eylemiştir. Oğlu ticaret ve nâfia 
nâzın Mahmud Celâleddin Paşa ve 
onun oğlu da, Paris elçisi Salih Münir 
Beyefendi'dir. (IIL 469/70) 

Aziz Mehmed Efendi (İsâzâde) Su- 

dûrdan İsa Efendi'nin (v. 1093/ 
l682)(-^) oğludur. Müderris olup Ce- 
maziyelâhir lllO'da (Arakk 1689) ve- 
fat eyledi. Zeki, yumuşak huylu ve 
şairdi. (IIL 468; IIL 6II) 

Aziz Mehmed Efendi (Kahveciba- 
şızâde) Nurulİah Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve 1265 'de (1849) Eyüp mol- 
lası oldu. 1272 (1855/56) tarihinden 
sonra vefat etti. (IIL 469) 

Aziz Mehmed Efendi (Şehlâzâde) 

Şehlâ Abdurrahman Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris ve Tebriz mollası oldu. 



1150 (1737/38) yılına doğru vefat et- 
ti. Şairdir. (IIL 468) 

Aziz Mehmed Efenti (Uryânî- 
zâde) Bursalı Uryânî Efendi'nin evlâ- 
dındandır. Müderris, Reb-yülâhir 1239' 
da (Arahk 1823) Kudüs mollası, 1245' 
de (1829/30) Medine kadısı, 1252'de 
(1836/37) İstanbul payesi, 1254'de 
(1838) Anadolu payesi ve Muharrem 
1258'de (Şubat-Mart 1842) Anadolu 
kazaskeri olup azilden sonra Medi- 
ne'ye göçmüş, oradan M-ekke'ye gel- 
miş ve Ramazan 1260'da (Eylül-Ekim 
1844) orada vefat etmiştir. Dindar, 
sâlihdi. (IIL /469) 

Aziz Paşa Koca Yusuf I-'aşazâde Na- 
zif Bey'in oğludur. 1230^da (1815) 
doğdu. Nizamiye askerliğinden yeti- 
şip mirliva ve sonra emekli olup Sul- 
tan Abdülaziz devri (1861-1876) orta- 
larında vefat etti. (IIL 469) 

Aziz Yahya Efendi (S ırre Enüni- 
zâde) Said Mehmed Efen di'nin(-^) oğ- 
ludur. 1199'da (1785) Kudüs ve sonra 
Filibe mollası oldu. Emekli olarak 15 
Muharrem 1226'da (9 Şu^at 1811) ve- 
fat etti. Üsküdar'da Atik Valide Ca- 
mii'nde medfundur. (IIL 468; I. 125) 

Aziz Yusuf Efendi Kandillilidir. Ri- 
calden ve vezirazam kapı kethüdala- 
rından olup 2 Rebi'^öilâbir 1270'de (2 
Ocak 1854) vefat etti. Eyüp 'de med- 
fundur. (IIL 469) 

Azizî Mustafa Bey İstan pulludur. Ye- 
dikule müstahfızlarmın kethüdâsıydı, 
993'de (1585) vefat etti. Yedikule dı- 
şında medfundur. Şairdir. (IIL 468) 

Azizzâde bak. Emin Efendi 

Azmî Ahmed Efendi Criritlidir. Res- 
mî Ahmed Efendi'nin kıynı olm.agla 
Babıâli'ye devam eylemiş ve yükselip 
Rebiyülevvel 1202'de (Aralık 1787) 



Fas elçisi olmuştur. O senenin Rece- 
binde (Nisan :.788) dönerek rikâb-ı 
hümâyûn mektupçusu oldu. 1205 'de 
(1790/91) Haremeyn muhasebecüİ- 
ğiyle Berlin elç:.si, Şa'bân 1206'da (Ni- 
san 1792) dönüşünde sadâret mek- 
tupçusu oldu. Cema2iyelev\^el 1209' 
da (Aralık 179"^) başmuhasebeci, Re- 
ceb 1209'da (Şubat 1795) Boğaz nazı- 
rı ve Ramazan 1210'da (Mart 1796) 
şıkk-ı sâlis deterdarİıgıyla hububat 
nâzm olup Safer 1213'de (Ağustos 
1798) azledildi. Sonra başka görevler- 
de bulunarak şıkk-ı sânı defterdarı ol- 
du. 3 Cemaziyeıevvel 12 22' de (9 Tem- 
muz 1807) Be^'han Sultan kethüdası 
olup Cemaziyelâhir 1224'de (Tem- 
muz-Agustos 1309) rikâb-ı hümâ^oın 
kethüdası dahi oldu. 1227'de (1812) 
ayrıldı. Sonra bazı divanî görevlerde 
bulunarak 7 Receb 1236 'da (10 Nisan 
1821) vefat eyledi. Bostan İskelesi'n- 
de medfundur. Önceleri aldığı görev- 
ler daha parlak olup siyasî işleri bilir- 
di, ancak talihi uygun değildi. (III. 

Azım Efendi Gelibolu Mevlevîhane- 
si şeyhi İzzet Efendi'nin oğludur. 
1261 'de (1845) babasının yerine Ge- 
libolu Mevlevîhanesİ şeyhi oldu.. Sul- 
tan Abdülaziz devri (1861-1876) bas- 
larında vefat eyledi. Fârisihân ve şair- 
di. (III. 467) 

Azmî Mahmud Bey Evkaf memurla- 
rından olup Evkaf İdare Meclisi'ne 
aza olmuştu. -7 Receb 1302 'de (2 
Mayıs 1883) ve:at etti. Haydarpaşa'ya 
defnedildi. (IV. 337) 

Azmî Mehmed Bey Ömer Lutfî 
Efendi'nin oğludur. Mektûbî-i sadr-ı 
âlî ve sonra âmedî kalemine girdi. Ra- 
mazan 1272'de (Mayıs 1856) Babıâli 
evrak müdü;'ü, Cemaziyele\^el 



1274'de (Aralık 1857/Ocak 1858) de- 
âvî muavin-i sânîsi ve 1283 'de (1866/ 
67) kapıcılar kethüdası oldu. Safer 
1284'de (Haziran 1867) Kıbrıs'a gön- 
derildi. Birkaç sene sonra döndü ve 
evinde otururken 10 Safer 1294 'de (24 
Şubat 1877) vefat etti. Edirnekapı'da 
medfundur. Oğulları vardır. Bir oğlu 
Hasan Bey, Rebiyüle\^'el 1298'"de (Şu- 
bat 1881) vefat eylemiştir. (III. 467) 

Azmî Mehmed Efendi Cennet Meh- 
med Efendi'nin oğludur. 1245'de 
(1829/30) doğmuştur. Bu senelerde 
(1860 '1ar) vefat eylemiştir. Usta bir 
şairdir. (IIL 467) 

Azmî Mehmed Eımn Efendi Kara 
gümrüğü nâzın Hasan Ağa'nm oğlu- 
dur. Kalemden, yetişip 1236'da (1820/ 
21) İstanbul mukataacısı oldu. Sonra 
dikimhane nâzın oldu. 1245'de (1829/ 
30) hâcegânlıgı kaldırılarak Kütah- 
ya'ya sürüldü. 1247'de (1831/32) 
Trablusgarb maliye memuru olup ba- 
bası bu aralık vefat etmiştir. 1252'de 
(1836/37) Fuad Paşa ile biriikte Tâhir 
Paşa'nm yanından İstanbul'a gelmiş- 
lerdir. 1258'de (1842) ikinci defa 
Trablusgarb defterdarı olup 126i 'de 
(1845) dönmüştür. Sonra Vidin ve 
1265'de (1849) Bosna defterdarı olup 
1266'da (1850) vefat eyledi. Yetenek- 
li, tedbirli, cömertti. Kendisi merhum 
babamın sütbabası ve zevcesi Hadice 
Hanım, büyükbabamın amcasının kı- 
zıdır. Oğlu Ali Rızâ Bey'dir(->). Diğer 
oğlu Behçet Bey'dir. Damadı Hayrî 
Bey, 1308'de (1890/91) vefat etti. Di- 
ğer damadı Aziz Efendi, Telgraf Ne- 
zaretlinde muhaberat başmüdürü 
iken birkaç sene önce vefat etmiştir. 
(III. 466/67) 

Azmî Mustafa Efendi İstanbullu- 
dur. Yedikule müstahfızlarmın ket- 



347 



3 ''iQ 



hüclâsı idi. 993'de (1585) vefat etti. 
Yedİkule dışında medfundur. Şairdir. 
(III. 466) [Azizî Mustafa Bey(-*) mad- 
desiyle karıştığı görülüyor. Aynı yıl 
vefat etmiş ^^Azmî"' mahlaslı bir şair 
yoktur.] 

Azmî Paşa Askerlikten yetişip livâ- 

lıkla Dâr-ı Şûra azası ve Rebi-jâileıa^el 
1264 ''de (Şubat 1848) ferik oldu. 
Uzun yıllardan sonra emekli oldu, 
1280 (1863/64) yılından sonra vefat 
etmiştir. (III. 467) 

Azmî Pm Mehmed Efendi Defter- 
dar Pîr Ahmed Çelebi nin oğlu olup 
984"de (1576) Kıbrıs müftüsü, 987'de 
(1597) Süleymaniye müderrisi, Şev- 
val 988''de (Kasım 1580) Şehzade 
Mehmed muallimi olup Receb 990 'da 
(Ağustos 1582) vebadan vefat etti. 
Eyüp 'de medfundur. Fâzıl, merha- 
metli, yumuşak huylu, cömert ve şiir 
ve inşası akıcıydı. Hoca Muhammed 
Attâr'm Mihr ü Müşteri sini tercüme 



edip bin beyit kadar yazdı ysa da ta- 
mamlayamadı. Oğlu sudûrdan Haleti 
Efendi, 500 beyit daha tercüme etti. 

(III. 4:66) 

Azmîzâde hak. Hâletî Mustafa Efen- 
di 

Azmîzâde Pîr Ahmed Çelebi 'nin oğ- 
lu Azmî Efendi oğlu sudûrdan Hâletî 
Mustafa Efendi 'den ileri geçmeyip 
sönmüştür. (IV. 698) 

Azmzâde bak. Abdullah Paşa; Es'ad 
Paşa; Halil Paşa; İbrahim Paşa; İsmail 
Paşa; Mehmed Paşa; Mustafa Paşa; 
Nasûh Paşa; Süleyman Paşa; Yusuf 
Paşa 

Azmzâde îlki IV. Mehmed devri 
(1648- 1687) ricalinden İbrahim Paşa 
olup aileden birçok vezir ve mîrimî- 
ran yetişmiştir. Bugün bunlardan Me- 
zid Paşa vardır ki yakm zamanda 
beylerbeyi payesini aldı, evlâdı çok- 
tur. (IV. 698) 




Baba Efendi kak. Hamid Müştak 
Mehmed Efendi 

Baba Giray L M<^hmed Giray Han'ın 
oğludur. Kardeşi Gazi Giray ile Kırım' 
da babalarını katlettiklerinden Gazi 
Giray hanlığı vq hu hâin de kalgaylıgı 
ele geçirmiştir. Receb 93 O 'da (Mayıs 
1524) ayrılmış ve; o sene Şe\^^âlinde 
(Ağustos 1524) katledilmiştin (II. 2) 

Baba Halilzâde hak. Mehmed Efendi 

Baba Nahhasî bak. Bedreddin 

Baba Nakkaş bak. Mehmed 

Baba Paşa bak. Pehlivan İbrahim Pa- 
şa 

Baba Yeşîlzâde bak. Rızâî Mahmud 
Efendi 

Babadağı bak. Mahmud Efendi 

Babakuş bak. Abdurrahman Efendi 

Babakuşî bak. Ahmed Efendi 

Babanlı bak. Abdullah Musib Paşa; 
Abdullah Paşa; Aodülfettâh Paşa; Ab- 
dülkadir Paşa; Ahmed Paşa; Ali Gâlib 
Paşa; İbrahim Paşa; Mahmud Paşa; 
Mehmed Paşa; Osman Paşa; Süley- 
man Bey; Süleyman Paşa 

Babanlızâde Bağdadda Baban diye 
meşhur eski bir ailedir, ilkleri IV. 
Mehmed devrinde (1648-1687) Sü- 
leyman Bey olup^ evlâdı zamanımıza 
kadar geldi. Bunlardan biri de Ba- 
banh Ahmed Paşa'nm oğlu Halil Ha- 
lid Bey'dir. Mekteb-i Harbiye den ye- 
tişip kolağası olmuşken sonra mülki- 
yeye geçmiş ve bâlâdan olmuştur. 
(IV. 683/84) 



Babazâde bak. Abdüikadir Senayı 
Efendi; Mehmed Efendi 

Bâbek Çelebi bak. Abdurrahman 
Efendi 

Bâbî bak. Mustafa Efendi 

Bâbîzâde bak. Mehmed Efendi 

Bâbîzâde IV. Mehmed devri (l648- 
l687) ulemâsından Bâbî Mustafa 
Efendi oİup oğlu ve torunu meşhur 
olmuş, ancak bir asır içinde sönmüş- 
lerdir. (IV. 684) 

Bacaksız bak. Şükrî Ahmed Paşa 

Badİncanî bak. Mehmed Efendi 

Bağcızâde bak. Nuri Ahmed Efendi 

Bağçevanzâde bak. Ahmed Bey; 
Mehmed Aga; Mehmed Efendi; Mus- 
tafa Efendi; Şehrî Ali 

Bağdadizâde bak. Mehmed Efendi 
(Sey^âd) 

Bahâ Bey Sakızlı Sâdık Efendi'nin 
oğludur. Gençliğinde tercüme kale- 
mine girmişti. Sonra şehbenderlik ve 
sefaret kâtipliği gibi hizmetlere tayin 
olundu. Nihayet Bükreş sefaretine 
başkâtip ve Köstence başşehbenderi 
olmuş ve İstanbul'da hastalanarak 12 
Rebi)KJlewel 1311de (23 Eylül 1893) 
vefat edip Merkezefendi'ye defnedil- 
miştir. Güzel huyu, kitabeti ve dil bil- 
mesiyle kendisinden hizmet umulur- 
du. -(İL 28) 

Bahâ Mustafa Bey Afif Ahmed Efen- 
di 'nin("+) oğludur. Dİvan-ı Hümâyûn 
kâtiplerinden olup Cemaziyeiev^'el 
1283 (Eylül-Ekim 1866) ortalarında 
vefat etti. Eyüp 'de babasının yanma 
defnedildi. (ÎII. 484) 

Bahâdır Giray İL Devlet Girayım 
oğludur. 1120^de (1708) doğup 1125* 
de (1713) vefat eylemiştir. (İL 29) 



349 



Bahâdır Giray Safa Giray Han'ın oğ- 
ludur. 1128'de (1716) kaigay olup 
1129'da (1717) ayrıldı. Sonra irtihal 
eylemiştir. (İL 29) 

Bahâdır Giray Cengiz Han soyun- 
dandır. 1223'de (1808) kalgaylık rüt- 
besiyle Halim Giray maiyetinde Tuna 
seraskeri oldu. İsmail'de yararlığı gö- 
rülmekle 1232'de (1817) Bucak kal- 
gaylıgı unvanıyla oralara gönderilip 
vefat eylemiştir. (İL 29) 

Bahâdır Giray Han n Şahin Giray 
Han'ın büyük kardeşi olup 1196'da 
(1782) 7 ay kadar Kırım hanı olmuş- 
tur. Sonra Şahin Giray'm gadriyle 
hapsedilmiş ve sonra Kuban'a kaç- 
mıştır. 1204'de (1789/90) İstanbul'a 
geldi ve Tekfurdagı'nda kendisine 
bir çiftlik verildi. 1206'da (1791/92) 
orada vefat etmiştir. (İL 29) 

350 Bahâdır Rezmî Giray Han 1 1. Dev- 
let Giray'ın oğlu I. Selâmet Giray'm 
oğludur. Kardeşleriyle İstanbul'a gel- 
di ve Yanbolu'da oturdu. 1047' de 
(1637/38) Kırım hanı olmuştur. Receb 
1051'de (Ekim 1641) vefat etti. Kı- 
nm'da "Mansûrî"leri yok etti. Hanlığı 
4,5 ve ömrü 40 yıldır. Kâtip ve şairdir. 
Oğlu, I. Selim Giray Han'dır. Diğer 
oğlu Âdil Giray olup amcasma nured- 
din olmuş ve Mehmed Giray zama- 
nında ayrılmıştır. Bir oğlu da Selâmet 
Giray olup 1081'de (1670/71) kaigay 
olarak azledilmişti. Büyük oğlu Gazi 
Giray olup 1051'de (1641/42) nured- 
din ve sonra kaigay olarak azledilmiş- 
tir. Bunun oğlu Şahin Giray olup am- 
cası Giray'a nureddin olarak lllO'da 
(1698/99) vefat etmiştir. (İL 28/29) 

Bahâeddin Alımed Bey Türbedarzâ- 

de Mehmed Efendi' nin oğludur. En- 
derun'dan yetişip il Mahmud'un ku- 
renâsmdan olmuştur. 125 5 'de (1839) 



ayrılmıştır. 1278'de (186L'62) Gümüş- 
hane kaymakamı olup azledildikten 
sonra bir müddet taşrada kalmıştır. Bir 
aralık Harem-i Şerif müdürü oldu. Ni- 
hayet Kadıköy daire-i belediyesi reisi 
oldu, 7 Şevval 1302' de r20 Temmuz 
1885) vefat eyledi. Eyüp' de medfun- 
dur. Yumuşak ve iyi huyluydu. (İL 28) 

Bahâeddin Ahmed Efendi Hafidi 

bak. Nazmı Mustafa Eferdi 

Bahâeddin Efendi Hacı Bayram Velî 
halifelerinden Lutfullah Efendi'nin oğ- 
ludur. Kendisi de Bayramı idi. Müder- 
ris ve Sahn müderrisi 0-,du. Nihayet 
Edirne müderrisi oldu. 895'de (1490) 
vefat eyledi. Vefatına kadar başından 
Bayramı tacını çıkarmadı. Oğlu Muh- 
yiddin Mehmed Efendi'dir. Evlâdına 
"Bahâeddinzâdeler" deni;. (İL 27) 

Bahâeddin Efendi Bursalı Şeyh 
Hakkı Efendi'nin oglucur. 1138'de 
(1725/26) vefat eyledi. İsmail Hakkı 
Tekkesi'ne defnedilmiştir. (İL 27) 

Bahâeddin Meluned Bey (Kaftan 
Ağasi2âde) 1217'de (1832/03) vefat 
ederek Haydarpaşa'ya defnedildi. 
(IV. 273) 

Bahâeddin Mehmed Bey (Melek 
Paşazade) Salih Bey'in ve Âüfzâde 
Ömer Vahid Efendi'nnı kızı olup 
12l6'da (1801) vefat eden Süveydâ 
İsmet Hanım'm oğludu:. Müderris, 
mahreç ve bilâd-ı hamse mollası ol- 
duktan sonra 1249'da (1833/34) Mek- 
ke payesi, 1254'de (1838) İstanbul pa- 
yesi oldu, 4 Zilhicce 1258'de (6 Ocak 
1843) vefat etmiştir. Haydarpaşa'da 
medfundur. Hekimzâde Abdullah 
Bey'e damad olmuştur. ("I. 27) 

Bahâeddin Mehmed Ilfendi Şeyh 
İsmail Hakkı Efendi'nin cgludur. Bur- 
sa' da Tuzpazarı Tekkesi nde şeyhdi. 



n38'de (1725/26)) vefat eyledi. Şair- 
di. (II. 27) 

Bahâeddin MeJtınıed Efendi (Ta- 
tarcıkzâde) Abdullah Efendi'nin(-^) 
torunudur. Müderris, Safer 1262'de 
(Şubat 1846) Yenişehr-i Fenâr molla- 
sı oldu. Birkaç ^ene sonra vefat et- 
miştir. (İL 27; m. 391) 

Bahâeddin Melmed Efendi (Uşşa- 
Idzâde) Müderris ve 1254'de-(1838) 
Yenişehir mollas: olmuştur. Sonra ve- 
fat etti. (II. 27) 

Bahâeddin Meiımed Ferid Efendi 
(Reiszâde) Âşir Efendi'nin oğludur. 
1213'de (1798/99) müderris, 1237'de 
(1821/22) Haleb, 124rde (1825/26) 
Mısır ve 1249'd:a (1833/34) Mekke 
mollası oldu. 18 Zilka'de 1253'de (13 
Şubat 1838) vefat etmiştir. (II. 27) 

Bahâeddin Ömer Şeyh Kutbeddin'in 
oğludur. Ulemâdan olup İL Murad 
devrinde (1421-:. 451) fet\'^â vermeye 
mezun olmuştu. İL Mehmed (Fâtih) 
devrinde (1451-1481) vefat eylemiş- 
tir. (İL 27) 

Bahâeddinzâde, hak. Abdullah Ba- 
hâî Efendi; Abdullah Efendi; Abdul- 
lah Mâdih Efendi; Ahmed Efendi; Fa- 
ik Ahmed Efendi; Hüsâmeddin Efen- 
di; İzzet Mehmed Efendi; Rıfkî Ab- 
dülmecid Efendi 

Bahâeddinzâds IIÎ. Murad devri 
(1574-1595) âlimlerinden Bahâeddin 
Efendi evlâdına denir. Bir asır kadar 
devam edebildi. (IV. 684) 

Bahâî Hasan Çelebi 'Tikrî"den dö- 
nüştürülerek "Küfrî" denmekle ad de- 
ğiştirdiyse de "Bahâî-i Küfrî" diye ada- 
şından ayırt edilmiştir. Ramazan 1060' 
da (Eylül 1650) müneccimbaşı oldu ve 
Safer 1071'de (Ekim 1660) vefat etti. 
Şair ve alaycı, hi<:ivciydi. (II. 28) 



Bahâî Mehmed Efendi Hoca Sa' 

deddin Efendizâde Abdülaziz Efen- 
di'nin oğludur. Müderris, molla olup 
Rebiyüie\^el 1055'de (Mayıs 1645) İs- 
tanbul kadısı oldu ve Şevval' de (Ka- 
sım- Aralık) azledildi. Rebiyülevvel 
1056'da (Nisan-Mayıs 1646) Anadolu 
kazaskeri olup o sene Recebinde 
(Ağustos 1646) Rumeli kazaskeri ol- 
du. Ziika'de'de (Aralık) ayrıldı. Cema- 
ziyele\"^'^el 1057'de (Haziran l647) 
ikinci defa Rumeli kazaskeri oldu ve 
Şev\'ârde (Kasım) ayrıldı. Receb 1059' 
da (Temımuz 1649) şeyhülislâm oldu. 
Cemaziyelevvel 106l'de (Mayıs 1651) 
Balyos meselesinden ayrıldı ve Midil- 
li'ye sürüldüyse de Gelibolu'da tutu- 
lup Ramazan'da (Agustos-Eylül) ser- 
best bırakıldı. 12 Ramazan 1062'de (17 
Ağustos 1652) ikinci defa şeyhülislâm 
oldu. 12 Safer 1064'de (2 Ocak 1654) 
boğaz hastalığından vefat etti. Fâ- 
tih'de evi yakınında medfundur. Yu- 
muşak huylu, cömert, kerim, şairdi. 
Arapça ve Farsça kitaplarda ta'likâtı, 
fetvaları ve Divan\ vardır. (İL 28) 

Bahâîzâde hak. Sa'deddin Yahya 
Efendi 

Bahar Ali Efendi Şirazlıdır. İran 
âlimlerinden olup İstanbul'a gelmiş- 
tir. Receb 1205^de (Mart 1791) Yahya 
Tevfik Efendi buna müderrislik ve- 
rince "Buharı" diye kaydolunmuştur. 
Hatta Şair Sürûrî ''Çünki var bunda o 
çingene Kara Abdullah/Hey Efendi 
ne olur bir de kızılbaş olsun" hicviye- 
sini yapmıştır. Çeşitli ilimlerde ve ri- 
yaziyede derin bilgisi vardı. Kimya- 
gerlikde dahi ustaydı. Mühründe "bâ- 
da hemışe güişen-i ömr alâ bahar" 
kazılı olduğundan bazıları "bunu 
mührünüzde kabul etmeniz bir tür 
takiyyedir" demişlerdir. 1220 (1805) 



351 



yılında vefat etmiştir. Hendeseye da- 
ir bir risalesi vardır. Oğlu Sâib Efen- 
di^dir. (II. 29/30) 

Bahar Dede Bursa'da ermiş sayılan- 
lardan bir zat olup vefatında Koca- 
musallaya defnedildi. Toprağı sıtma- 
ya faydalıydı. (İL 29) 

Bahir Abdurrahman Efendi (Arab- 
zâde) Arab Abdurrahman Efendizâde 
Abdülvehhâb Efendi'nin oğlu veya 
kardeşi Şehzade Camii imamı Ali 
Efendi'nin oğludur. Sesi gayet güzel 
olduğundan 1122'de (1710) imam-ı 
sultanî ve müderris ve n32'de (1720) 
Mekke pâyesiyle Yenişehir mollası ol- 
du. 1137'de (1724/25) İstanbul payesi 
oldu. 1138'de (1725/ 26) İstanbul ka- 
dısı olarak 1139^da (1726/27) aynldı. 
Rebiyülewel 1 l43'de (EylübEkim 
1730) imametten azledilip Sakız'a 
352 gönderildi. Şa'bân llSTde (Kasım- 

Aralık 1738) Anadolu kazaskeri oldu. 

Cemaziyelâhir 1158'de (Temmuz 
1745) Rumeli kazaskeri oldu. 7 Receb 
1159^da (26 Temmuz 1746) vefat eyle^ 
di. Sinan Paşa Medresesi haziresinde 

trif^dfnnHnr Vnnmıco]^ Imn^In n\f-n].-frr\ 

■■ - ■ .— -■—-■--■ ^ u ^ ^^ ^ ^-- L^ ^-^ X^ i i Kw* y A V* ^ txtX *i_L^ ii. >_ \^' 

nüUü, şairdi. Arabzâdelerin atasıdır. 
Oğulları Sâdık Efendi, Atâullah Efendi 
ve Ali Rızâ Efendi'dir(-^). Abdurrah- 
man Bahir Efendimin kardeşleri Erib 
Ahmed Efendi ve Mehmed Ziyâeddin 
Efendi'dir. Erib Efendi'nin oğulları Sâ- 
mih Efendi ve Sânih Efendi'dir. Bunla- 
ra Arab Alizâde denir. (III. 320) 

Bahir Abdülkerim Efendi (Kâtib- 
zade) Refî' Mehmed Efendimin oğlu- 
dur. İlmiye mülâzimlerinden iken 
1152'de (1739/40) vefat etü. Edirne- 
kaprya defnedilmiştir. Şairdir. (II. 6; 
il 412) 

Bahir Abdürrei!:zâk Efendi Halet 
Efendi'nin mensuplarından olmakla 



Reşid Paşa ile çok eskiden dostluk 
peyda etmişti. Reşid Paşa'nm ikbâlin- 
de Nâha Meclisi başkâtibi, sonra Zi- 
raat Meclisi azasından olarak birkaç 
sene orada kaldı. Zilhicce 1262^de 
(Aralık 1846) deâvî muavin-i sânîsi 
oldu ve Safer 1266'da (Aralık 1849/ 
Ocak 1850) dahiliye kâtibi oldu. Ra- 
mazan 1276 xia (Mart-Nisan 1860) ve- 
fat etri. iffetli ve doğru idi. (II. 6) 

Bahir Abdürrezzâk Paşa Reisülküt- 
tab Tavukçu Hacı Mustafa Efendi'nin 
oğludur. Il43^de (1730/31) Istanbu? 
da doğdu. Mektûbî-i sadr-ı âlî'den 
yetişerek ll65"de (1752) hâcegân 
rütbesiyle ulüfeciyân-ı yesâr kâtibi 
oldu. Şevval ll68'de (Temmuz 1755) 
baruthane nâzın, 1170'de (1757) kü- 
çük ruznâmçeci, 1173 (1759/60) ve 
Safer 1175'de (Eylül 176l) bu görev- 
de yine bulundu. Şev^vâl 1178xle (Ni- 
san 1765) mevkûfatçı ve Zilhicce 
1178'de (Haziran 1765) sadâret mek- 
tupçusu oldu. Cemaziyelâhir 1182'de 
(Ekim 1768) tezkire-i sânî ve Cemazi- 
yelev^^el 1183xle (Eylül 1769) ikinci 
defa raektupçu ve 15 Şe\^dİ 1185'de 
(21 Ocak 1772) reisülküttab olup Ce- 
maziyele\-v^el 1186'da (Ağustos 1772) 
Rusya mütarekesine murahhas ola- 
rak harpde hizmet etti. Sonra Mısır 
darbhane eminligiyle Mısır'a gönde- 
rildi. Dönüşte 1190'da (1776) birinci, 
1 192^de (1778) ikinci defa defter emi- 
ni oldu ve Rusya ile görüşmelere me- 
mur oldu. 11 Rebiyüle\^^el 1193'de 
(29 Mart 1779) ikinci defa reisülküt- 
tab olup 1193'de (1779) vezirlikle 
Aydın valisi oldu. Oradan Urfa valisi 
olup 1194'de (1780) vefat etmiştir. 
Geyet uyanık, güzel huylu, yazısı ve 
kitabeti düzgündü. Kısa boylu olup 
NevahigiVl'Kelimi, Şümûs ismiyle 



şerhetmiştir. Mahlasını "Naşir" iken 
''Bâlıir" olarak değiştirmişti. Damadı 
Ebûbel<:ir Paşazade Sa'duİlah Bey 
olup Abdürrezzâk Naşir adındaki to- 
runu 1208'de (1793/94) vefat etmiş- 
tir. Kendi oğulları Himmet Bey ve 
Şemseddin Bey'dir. (III. 335/36) 

Bahir Halil Efendi (Emrudcuzâ- 

de) Kasımpaşalıdır. Kâtipdi. 1130'da 
(1718) vefat etti. Şairdir. (II. 6) 

Bahir îsmaÜ Bey (İbrahim Hanzâ- 

de) Sokollu Mehmed Paşa'nm torun- 
larından Ali Beyln(-+) oğludur.' 11 64' 
de (1751) vefat etmiştir. Şair ve hat-- 
tatdı. (II. 6; I. 99/100) 

Bahir Mehmed Efendi Enderun'da 
ta'lik hocası olup 1182'de (1768/69) 
vefat , eyledi. Eyüp'de medfundur. 
Devrinin şeyhü'l-hattatîniydi. (II. 6) • 

Bahir Mustafa Paşa (Köse) Sofu 
Abdurrahman Paşa'nın oğludur. Si- 
lahşor olup Ramazan 1159 da (Eylül- 
Ekim 1746) mirâhûr-ı sânı ve ll63'de 
(1750) mirâhûr-ı evvel oldu. 18 Şa' 
ban ll65'de (1 Temmuzl752) vezir 






1 VjV^İİIU.Zjİ 



yelewel ll68xle (l6 Şubat 1755) az- 
ledilip Midilliye gönderildi. Sonra 
Mora valisi oldu. 1 Receb ll69'da (1 
Nisan 1756) ikinci defa sadrazam 
olup 3'Şa'bân'da (3 Mayıs) İstanbul'a 
geldi. 20 Rebiyülâhır 1170'de (12 
Ocak 1757) azledilip Rodos'a gönde- 
rildi. Şevval 1171 'de (Haziran 1758) 
Mısır valisi ve Zilka'de 1173xie (Hazi- 
ran-Temmu2 1760) Cidde ve sonra 
Haleb, Cemaziyele^^^'^el 1175'de (Ara- 
lık 1761) ikinci defa Mısır valisi oldu. 
24 Rebiyülâhır lİ77'de (1 Kasım 
1763) üçüncü defa sadrazam oldu, O 
sene 2 Cemaziyelâhir'de (8 Aralık 
1763) geldi ve 7 Şewâl İHB'de (30 
Mart 1765) azledilip Midilli'ye sürül- 



dü. Zilka'de 1178'de (Nisan-Mayıs 
1765) orada kaüedildi. Akıllı ve şair 
bir zat olup hayır eserlerine meyli 
vardı. Mescid ve mabetler tamir eyle- 
. di. Şeyh Muradzâde Mehmed Efen- 
di 'nin irşadiyle Yeraltı Camii 'nd eki 
Emeviler devrinde Mesleme ile gelen 
üç zatı bulmuştur. Orasını cami şekli- 
ne getirdi. Eyüp'de Mehmed Paşa 
Mahallesinde Nakşibendî fukarasına 
bir tekke yaptı. Orada medfundur. 
Tama, hırs ve yalan ile şöhreti vardır. 
Oğlu Mehmed Bey, 4 Safer 1179xla 
(23 Temmuz 1765) vefat edip o tek- 
keye defnolundu. Bir oğlu da Mûsâ 
Bey'dir. Torunlarından biri Es'ad 
Mehmed Bey'dir(™*'). Kaynı Hasan 
Bey, ricaldendir. Hazinedarı Mustafa 
Bey"dir(^). Kethüdası Albaklızâde 
Ali Agaxlır(-0. (IV. 440/41) 

Bahir Mustafa Paşazade bak. Halil 
Bey 

Bahrî Ağa Hizmette yükselip kapıcı- 
başı olmuş ve III. Ahmed devrinde 
(1703-1730) vefat eylemişti. Oğlu Ab~ 
dî Bey, 1178'de (1764/65) vei^t et- 
miştir. (II. 8) 

Bahrî Efendi Edirnelidir. Kâtiplikle 
geçimini sağlardı. İzmir'de iken Ab- 
dülme.cid devri (1839-1861) sonların- 
da vefat eylemiştir. Usta şairdir. (II. 8) 

Bahrî Mehmed Paşa Geliboluludur. 
Enderun'da terbiye edilip peşkir gu- 
lâmı ve sonra sırkâtibi olmuştu. Ra- 
mazan 1098'de (Temmuz l687) mîri- 
mîran rütbesiyle Kastamonu valisi ol- 
du. 1099'da (1688) Van valisi olduysa 
da az müddet sonra azledildi. O sene 
Karahisar-ı Şarkî mutasarrıfı ve 
llOO'de (1689) Çardak muhafızı oldu. 
1105'de (1693/94) tevkiî ve sonra 
Seddülbahir muhafızı oldu. 1109'da 
(1697/98) ikinci defa tevkiî oldu. 



353 



354 



Azilden sonra cizye muhasebecisi 
olup itibarı düşürülmüştür. 22 Rebi- 
yülewel ni2'de (6 Eylül 1700) vefat 
etti. Üsküdar'da medfundur. Şair ve 
münşi idi. (İL 8) 

Bahrî Paşa Askerlikten yetişip livâlı- 
ga kadar yükselmiştir. 1259'da (1843) 
mülkiyeye geçip mîr-İ ümerâ ve son- 
ra mîrimîran olmuş, Urfa ve 126 4 'de 
(1848) Kudüs mutasarrıfı olmuştu. 
1266'da (1850) ayrıldıktan sonra ve- 
fat etmiştir. (II. 8) 

Bahrî Süleyman Paşa Çerkeş asıllı- 
dır. Hafız Paşa ile Endemn'a girip ni- 
zamiye Ordusunun kuruluşunda as- 
kerliğe geçmiştir. Az vakitte rütbe 
alarak liva ve ferik oldu. 1262'de 
(1846) vezir rütbesiyle Erzurum valisi 
oldu. O sene Zilhiccesinde (Kasım- 
Aralık 1846) Erzurum'a ulaşmış ve 
ahâlinin karşılaması sırasında kazaen 
bir tüfenk boşalmış, kurşun kendine 
rastlayınca vefat eylemiştir. Cesur bir 
zat idi. (II. 8) 

Bahsî Mehmed Efendi îspartalıdır. 
Yusuf Efendi 'nin oğlu olup müderris, 
müftü ve Edirne mollası oldu. Muhar- 
rem 1023'de (Şubat l6l4) İstanbul 
kadısı olup Cemaziyelâhir"de (Tem- 
muz) ayrılmıştır. Şa'bân 1028*de 
(Temmuz-Agustos l6l9) Anadolu ka- 
zaskeri oldu. Cemaziyele\^'^el 1029' 
da (Nisan 1620) azledildi. Şa'bân 
1032 'de (Haziran 1623) Bursa 'ya ika- 
mete memur olduysa da az vakitte 
serbest bırakılmış ve 1033'de (1623/ 
24) vefat etmiştir. Keskindede kabris- 
tanında medfundur. Âlim, fâzıl, edip, 
fakih, fasih, şair ve sert mizaçlıydı. 
Oğlu Abdülkadir Kadrî Efendi'dir(-^). 
(İL 7/8) 

Bahsi Halife Amasya köylüsüdür. 
Alim ve mutasavA'if idi. 930'da (1524) 



vefat etti. Âlim, müfessir, fakih olup 
tefsirlerin çoğu ezberine :eydi. Tasav- 
vufa inançlı ve zâhiddi. i'II. 9/10) 

Bahsi Halife Karasi'de Kızıicatuzlalı- 
dır. Müderris olup Zilhicce 944 'de 
(Mayıs 1538) Trablusşam ve sonra 
Kudüs kadısı oldu. Receb 946 'da (Ka- 
sım 1539) Dürziler yohmu keserek 
şehid eylediler. Âlim ve üç dilde şair 
olup der\dŞ"meşrep ve afyona müb- 
telâydı. (İL 9) 

Bahsi Halife Bakırkürelidir. Müder- 
rislerden olup II. Selime şehzadeli- 
ğinde muallim olmuştu. 95rde (1544) 
vefat etti. (İL 10) 

Bahşî Mehmed Efendi Selâniklidir. 
Mehmed Nâdiri Efendi 'nin kâtibi ve 
müderrisdi. 1038'de (1628/29) vefat 
etti. Fâzıl ve şairdir. (IV. 152) 

Bahşilü Kara Ertuğrul Gazi ve Os- 
man Gazi devri (1299-1326) beylerin- 
den cesur ve gayretii bir zattır. (İL 9) 

Baht Giray Adil Girayın oğludur. 
Gazi Giray bunu nureddin yapmış ve 
sonra Feth Giray'a kalgay olmuştur. 
Birkaç ay sonra ayrılmış ve sonra ve- 
fat etmiştir. (İL 9) 

Baht Giray (Deli) II. ;3evlet Giray 
Han'ın oğludur. 11 20' de (1708) nu- 
reddin ve o sene kalgay olmuş ise de 
yine bu senede babasıyla birlikte az- 
ledilmiş ve Kırım'dan k:.ıçıp o halde 
vefat etmiştir. (İL 9) 

Baht Giray Han Kırım Girayın bü- 
yâik oğludur. 1182'de (1768/69) harp- 
de bulunarak babasının hanlığında 
Yedisan kabilesinde serasker, sonra 
Kaplan Giray' a nureddin ve Maksüd 
Giray' m ikinci haniıgmca kalgay ol- 
muştur. Sonra azledi.ip 1203'de 
(1788/89) buna Kırım hanlığı, karde- 
şi Mehmed Giray a kalgay iık ve Ba- 



hadır Giray'a nureddinlik tevcih olun- 
duysa da Kırım'a giremiyerek 1206' da 
(1791/92) İstanbul'a gelmişlerdir. Bu 
zat Kandiy:^ ve oradan Midilli ve Sa- 
kız, Gelibolu ve Tekfurdagfna ve ni- 
hayet Midilli'ye sürülmüş ve 13 Ra- 
mazan 121 5'de (28 Ocak 1801) orada 
vefat etmiştir. ''Biz bahtiyar idik ev- 
vel'' sözler: halini anlatır. Akıllı, dira- 
yetli, tarih bilirdi. Yaşı 56'ya ulaşmış 
ve hanlığı se 3 sene 8 ay kadar sür- 
müştür. (II 9) 

Bahtı Melımed Efendi İstanbullu- 
dur. iMüdeıris olup 1168'de (1754/55) 
vefat etti. Âiim ve şairdir. (İL 9) 

Bahtiyar Okmeydanrna taş diken 
okçuların en eskisidir. Bundan sonra 
Molla Husrev, Kuli Hüsâm, Tozkopa- 
ran BâveziJ adlı veniçeri ve sonra İL 
Bâyezid devrinde (1481-1512) Şüca 
ve reisül-hattatîn Şeyh Hamdullah ve 
I. Süleyman (Kanunî) devrinde (1520- 
1566) Silal.dar Ahmed Bey, taş dik- 
mişlerdir. (İL 9) 

Bakır Melımed Efendi (Dökmeci- 
zade) Dökmecibaşı Hasan Bey 'in oğ- 
ludur. ÇaİLsıp ulemâdan olmuş ve So- 
kollu Mehmed Paşa'nm kızlarına mu- 
allim tavin edilmiştir. Müderris olup 
Şa'bân 987 de (Ekim 1597) Edirne ka- 
dısı oldu . Zilhicce 989'da (Ocak 
1581) İstanbul kadısı olup Receb'de 
(Temmuz-Ağustos) azledilmiştir. Ce- 
maziyelev^el 996*da (Nisan 1588) 
Anadolu kazaskeri olup 12 Rebi)aı- 
levA^el 997 de (29 Ocak 1589) vefat 
etti. Aİim, kanaatkar, müte\^''ekkil. 
doğru idi. İL 2) 

Baki Ağaıâde bak. Burhan Efendi 

Bâkî'Çeledi (Deİlâkzâde) Bir hali- 
cin oğlu di; r, III. Muracl devri fl5~^4- 
1595) sonfınnda vefat eyledi. Sair ve 
;atipdi. (İL 2) 



Bakî Efendi Topkapılı Ahmed Efen- 
di 'nin oğludur. Şam'dan azledilmiş 
olarak vefat eden Hâşimzâdeye da- 
mad oldu. Hacızâde Camii 'ne hatip 
olarak I. Abdülhamid devri (1774- 
1789) başlarında vefat eyledi. Şair ve 
hattatdı. (İL 3) 

Bakî Efendi (Hacı) Meşhur fâzıllar- 
dan olup ll4l'de (1728/29) vefat ey- 
lemiştir. (İL 3) 

Bakî Mehmed Efendi (Kepenekçi- 
zâde) İstanbulludur. Müderris ve ka- 
dı olup 1057' de (l647) vefat etti. Şair- 
dir. (IV. 162; IIL 107) 

Bakî Paşa (AbdülbâM) Asıl adı Ab- 
dülbâkîdir. Edirnelidir. Yeniçeri Oca- 
ğımda yetişip muhassıl ve sonra def- 
terdar oldu. 10l6^da (1607/08) orta 
defterdar ve 1022'de (l6l3) başdefter- 
dar oldu. 1023'de (l6l4) azledilmiş ve 
1024'de (1615) Bosna valisi olup 1026' 
da (1617) ikinci defa başdefterdar ol- 
muştur. 1028'de (1619) azledilip Ce- 
zayir'e sürgüne gönderilmiştir. 1030' 
da (1621) üçüncü defa başdefterdar 
olup vezirlik payesi verildi. 1036'da 
(l626;''27) ordu Tokat'ta iken \^efat ey- 
lemiştir. Cenazesi İstanbul'a getirilip 
Merkez Efendi civarındaki dâılılkurrâ- 
sma defnedildi. Lâtifeci, nüktedan, 
araştırmacı ve zamanın mizacını bilir- 
di. Yaşı 60'dı. Edirne'de Ekmekçizâde 
YG başka birkaç dost bir yerde bulu- 
nurken bunlara \^akın oturan bir der- 
vişe ikramda bulunmuşlar. Bir gün bu 
den'is: ■Yalıû biz gidiyonjz, dileyiniz" 
de\"ince toplantıda bulunanlardan her 
biri bir se\' isteınıs, bu da "kırk bin al- 
tunum olsa verişir" demiştir. Deniş, 
Eivmekçîzâde've hitaben: ^'Sen gönlü- 
nü \üksek tul. İsm-i hürnâ^fına sah 
cek" demekle bunlar gülü sinüslerdi. 
Zamanla orada bulunanların istekleri 



353 



yerine gelmiş ve bu zat da ne a- akit 
İvirk bin altına mâlik olduysa kaza ve 
belâdan kurtulamamış tır. Ekmekçi za- 
de ise 14 sene L Ahmed'e defterdar 
olarak sah çekmiştir. (11. 2/3) 

Bâkîzâde hak. Abdurrahman Efendi; 
Es 'ad Fâizî Efendi; Mehmed Efendi; 
Remzi İsmail Efendi; Şeyh Mahmud 
Efendi 

Bâkîzâde III. Murad devri (1574- 
1595) sudûrundan şair Bakî Efendi 
evlâdına denir ki, birbuçuk asır sür- 
müştür. (IV. 684) 

Bakkalzâde hak. Ali Efendi; Bostan 
Hilmi Efendi; Edibi Ali Efendi; Emin 
Ağa (Hacı); Mustafa Ağa; Mustafa 
Efendi; Tab'î iMehmed Efendi 

Bakkalzâde Müderris olup 1003 'de 
(1594/95) vefat eyledi. (II. 22) 

Baklacı hak. Kemâleddin 

Bâlâ hak. Süleyman Ağa 

Balaban Ağa Yeniçeridir. 8 57 'de 
(1453) İstanbul'un fethinde sekban- 
başı olup o görevde ^^efat eylemiştir. 
Bir kiliseyi mescide çevirmişti. (II. 25) 

Balaban Paşa Ende mn" d an yetişip 
Menteşe ve sonra Tokat beylerbeyi 
olup 850 (1446) tarihinde vefat eyle- 
di. Cesur ve gayrediydi. Gelibolu'da 
medresesi vardır. Şam'da da bir mes- 
cid inşa ettirmiştir. (11. 24) 

Balaban Toyca I. Murad* m emirle- 
rinden olup askere serdâr olurdu. 
791 'de (1389) Kosova savaşında ha- 
zır olup bir-iki sene sonra vefat eyle- 
di. (II. 24) 

Balabancık Osmanlı bevlerinden bir 
muhterem zat idi. Oğlu da devlet hiz- 
metinde bulundu. (II. 25) 

Balat Kadısı hak. Abdüllâtif 



Baiat Şeyhi hak. Hasan Murî Efendi 

Balci2âde hak. Allf Must'.ia Efendi 

Baldırzâde hak. Abdurranman Efen- 
di; Dervâş Mehmed Efendi; Mustafa 
Efendi; Said Efendi; Said Mustafa Efen- 
di; Sakı Çelebi; Selisi Mehmed Efendi 

Bâlî Abdullah Efendi I Bâyezid 
devri (1481-1512) ulemasmdandır. 
Eyüp ''de şeyhüİkurrâ vazifesini vak- 
federek adının vefaundan sonra da 
kalıcı olmasını sağlamıştır (İL 5) 

Bâlî Ağa Enderun'dan yedşip 927'de 
(1521) yeniçeri ağası oldu. 931 'de 
(1524/25) defterdar Abdüsselâm 
Efendi fesadında ka d edil mistir. (II. 4) 

Bâlî Ağa Enderünludur. Çeşnigirbaşı 
idi. Cemaziyelâhir 951 'ek (Ağustos- 
Eylül 1544) kapıcdar keUıüdâsı ol- 
muştu. Sonra vefat etti. (II. 4) 

Bâlî Ağa Topçubaşı olarak I. Süley- 
man (Kanunî) devrinde (1520-1566) 
vefat eylemiştir. Tophane'de Tom~ 
tom Camii'nin banisidir. (11. 4) 

Bâlî Bey Enderun'da yetişip ümerâ- 
dan olmuş ve İşkodra beyi olarak 
hakkında şikâyet olunca 934'de (1527/ 
28) katledilmiştir. (II. 4) 

Bâlî Çelebi (Küçük) Mauye işlerin- 
de bulunup- Diyarbekir, Şam ve Kon- 
ya defterdarı oldu. lOlO'd;: (1601/02) 
vefat etti. (II. 5) 

Bâfî Çelebi (Tâczâde) Ca fer Çelebi 
nin oğludur. Müderris ^-^e şair olup af- 
yona müptela olması yüzünden 941' 
de (1534/35) vefat etti. Çünkü günlük 
7 dirhem afyon kullanmaya başlamış- 
U. Şairdir. (İL 4) [II. 69 'da vefat tarihi 
945 (1538/39) olarak verilmiştir] 

Bâlî Efendi Kasım Efendi "nin müri- 
didir. Sofyada sakin olup I Süleyman 
(Kanunî) ile bazı seferlerde bulunup 



dua ederdi. S af er 9 60 'da (Ocak-Şubat 
1553) vefat etti. Kadılardan Ahdur- 
rahman Efendi, buna bir cami, bir 
türbe ve tekke inşa eylemiştir. 2 ahi d 
ve âlimdi. İbr. Kemâlin ''Kader'' hak- 
kmdaki risalesine reddiye olarak bir 
risale yazıp Çivizâdeye göndermiştir. 
Tefsirlerdeki anlaşılması zor konula- 
ra dair risalelerle Ft'lsus^ dair risale 
yazmıştır. (ÎL 4/5) 

Bâlî Efendi Bosnalıdır. Çalışıp ulemâ- 
dan oldu. İki defa Bosna mollası ol- 
muştur. 993' de (1585) vefat eylemiştir, 
Âlim ve sâlihdi. Bayramı tarikatinden 
Hamza'nın müridleri tarikat adına şer'î 
örtüsünü kale irip yasak şeylerin mu- 
bah olduguni". iddia eylemişlerdi. Bu 
zata, Bosna kadılığında teftişleri emri 
gelip Memlihî.teyn kazasında 12 nefe- 
rini bularak şer' an başlarını kesti. Ora- 
da bu mülhitler o zamanca eksik de- 
ğildi. Oğlu Mustafa Efendi'dir. (11. 5) 

Bâlî Efendi ^afeıyadlıdır. Müderris 
olup Ramazan 1026'da (Eylül I6l7) 
vefat etti. Sâlindi. (II. 5) 

Bâlî Efendi Bosnalıdır. Müderris, 
rnolla olup Ramazan 107 5 'de (Mart- 
Nisan 1665) İstanbul kadısı oldu. Re- 
ceb 1076'da (Ocak 1666) ayrılıp Ce- 
maziyele\^^el 10 77 'de (Kasım 1666) 
ikinci defa kadı olmuştur. Daha son- 
ra ayrıldı. Zilka'de 1080'de (Nisan 
1670) üçüncü defa kadı olup Rebiyü- 
lâhır 1081'de Agustos-Eylül l670) yi- 
ne ayrılmıştır, Cema2iyele\"^'el 1087" 
de (Temmuz 1676) Anadolu kazas- 
keri olup Reb'iyülâhir 1088 'de (Hazi- 
ran 1677) azledildi. Rebiyülev\^el 
1095xie (Şub:ıt-Mart l684) vefat eyle- 
di. Salih ve iyilikseverdi. Oğlu Rıflvî 
Abdullah Efendi'dir(^). (II. 6) 

Bâlî Efendi [Kara) Aydınlıdır. Mü- 
derris \^e Salın müderrisi olup sonra 



emekli oldu. Attan düşüp iki ay ya- 
takta kalarak dersi terk etti. Bir mes- 
cicl ile hücreler yapıp ulemâya vak- 
feyledi. 920'de (1514) vefat etmiştir. 
Hamidî ve Seydî Es 'ile sine cevap 
yazmıştır. (II. 3) 

Bâlî Efendi (Uzun) 901'de (1496) 
doğmuştur. Müderris ve kadı olup 977' 
de (1 569/70) Budin kadısı iken vefat 
etti. İbn Kemâl'in öğrencisi bir fâzıl 
olup hocasının bütün eserlerine, haşi- 
ye yazmış ve tashih eylemiştir. Riyazi- 
ye ve kelâma dair güzel sözler yaz- 
mıştır. Oğlu iVli Cevheri Efendi'dir. 
(İL 5) 

Bâlî İlhâmi Efendi (Sarhoş) Tahsil- 
den sonra Şeyh Ramazan' dan el alıp 
Kurşunlu Tekkesi şeyhi oldu. Bura- 
dayken 980'de (1572/73) vefat eyledi. 
Muhaddis, müfessir ve şairdi. (II. 5) 

Bâlî Mehmed Efendi Enderun dan 
yetişip padişahın sırkâtibi oldu. Şeh- 
zade Korkud'un (1470-1513) kızı Fer- 
ruhşâd Hanım Su İtan 'la evlenmekle 
itibarı yüksekti. Kızıltaş'da mektep ve 
mescid yaptı. Vefatında oraya defne- 
clîlmiştir. (II. 5) 

Bâlî Paşa Antalyalıdır. Enderun'da 
yetişip ümerâdan oldu. II.' Bâyezid 
devri (1481-1512) başlarında kubbe 
veziri olmuş ve Hümâ Sultanla nikâh- 
ianraıştır. 900'de (1494/95) vefat etti. 
Antalya'da bir cami inşa etürdi. İstan- 
bul'da dahi bir cami inşasına başladıy- 
sa da vefat edince oraya defnedildi. 
Camiyi, eşi tamamlamıştır. Sultan da 
^^efatmda oraya defnedildi. (II. 3) 

Bâlî Paşa Enderun'dan yetişip üme- 
râdan olmuş ve 935 'de (1528/29) Ana- 
dolu beylerbeyi olup azilden sonra 
95Tde (1544) Diyarbekir valisi olmuş- 
tur. 952'de (I545) azledilmiş ve sonra 



357 



Bucİin valisi olmuştur. 960 (1553) yılı- 
na yakın vefat etmiştir. (İL 4) 

Bâlî Paşa (Ki2an) Enderun'dan yeti- 
şip ümerâdan olmuştur. II. Bâyezid 
devrinde (1481-1512) Silistre beyler- 
beyi olarak pek çok harpde bulun- 
muştur. 920 (1514) tarihlerinde vefat 
eyledi. Savaşçı yiğitlerdendir. Oğulla- 
rı Ali Bey ve Tur Ali Bey de kendisi 
gibi yiğit ve sâdıklardandı. Kethüdası 
Mustafa Bey'dir(-^). (İL 3) 

BâK Paşa (Koca) Yahya Paşa'nm 
büyük oğludur. Babası sayesinde 
ilim ve binicilik öğrenip senelerce 
Semendire beyi olmuştur. 926'da 
(1520) ilâve olarak Belgrad muhafızı 
oldu. Bir-iki sene sonra Bosna bey- 
lerbeyi oldu. Ancak lüzumuna mebni 
az vakitte yine Belgrad muhafızı ol- 
du. 932'de (1525/26) vefat eyledi. 
358 Gazi, gayretli ve sâdıkdı. Oğlu Derviş 
Bey'dir(->). (İL 4) 

Bâli Şeınsî Efendi (Manav) Alâiye- 
lidir. Müderris, Âmid ve Bağdad ka- 
dısı olup 999'da (1591) vefat etti. Afif 
ve dindar, vakur ve e dip di. (II. 5) 

Bâlî Voyvoda Gazi ve cesur bir zat 
idi. h"an seferinde ince karakolda bu- 
lunarak düşmandan kelle ve esir ala- 
rak namdâr olmuş ve savaşlarda öm- 
rünü tüketmiştir. (İL 4) 

Bâlî Zihnî Çelebi (Kara) Müteferri- 
kadandır. Sonra arpa ve matbah emi- 
ni olup I. Süleyman (Kanunî) devri 
(1520-1566) sonlarından III. Murad 
devri ortalarına kadar hizmette bulu- 
narak 992'de (1584) Şehzade Meh- 
med'in (IIL Mehmed) sünnetinde 
sûr-ı hümâyûn emini olmuştur. Daha 
sonra vefat etti. (II. 5) 

Bâligzâde hak, Ali Efendi; İbrahim 
Efendi 



Bâlî2âde bak. Abdulkıh Efendi-, Ab- 
duUah-Efendi; Mehmed Efendi; Mus- 
tafa Efendi; Rif'atî Abdullah Efendi 

Bâlîzâde Llatip Bâlî Efendi 'nin oğlu 
Mustafa Efendi 'ye denir ki, şeyhülis- 
lâm oldu. Oğlu mevâr:den olmuştur. 
Ancak aile devam etmendi. (IV. 684) 

Ballı bak. Mehmed Paşa 

Baltacı bak. Hüseyin .Vğa (Hacı); İb- 
rahim Ağa; Mehmed Paşa; Mustafa 
Ağa; Osman Ağa; Süleyman Paşa 

Baİtacızâde bak, Ali Rızâ Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Emin Mehmed 
Efendi; Fehmi Abdulla ı Efendi; Mah- 
mu d Paşa; Mehmed Efendi; Mustafa 
Paşa 

Baltacı^âde Bu asrın !:taşlarında ule- 
mâdan Emin Efendi il s oğluna den- 
miştir. Devam etmemi;;)tir. (IV. 684) 

Baİîaoğlu bak. Süleyman Bey 

Balyemez bak. Osman Bey 

Bandırmalızâde bak. Enis Efendi 

Barbaros bak. Hayrecldin Hızır Paşa 

Barutçubaşı^âde bak. İbrahim Ağa; 
Süleyman Aga 

Basili Abdülganî Bey (Aynîzâde) 

Haleb aİaybeyi olup Kanije seferinde 
1008'de (1599/1600) -efat etti. Şair- 
dir. (11. 21) 

Basirî Çelebi Horasanlıdır. İL Bâye- 
zid'e, Câmî ve Nevayı nin mektupla- 
rıyla geldi. Önce Şehzide Ahmed ve 
sonra İskender Çeleb ;ye nedim ol- 
du. Ayasofya'dan ulûiesi vardı. 940' 
da (1533/34) vefat eta. Lâtifeleriyle 
meşhur şairdir. (İL 21) 

Basrî Hasan Efendi 124 T de 
(1825/26) doğmuş, gençliğinde En- 
derun'a girmiş, sonra lane-İ hassaya 
alınmış ve kurenâdan olmuştur. Sul- 



tan Abdülaziz devrinde (1861-1876) 
vefat eylem'ştir. Şairdi. (İL 21) 

Basrî Mustafa Efendi (Hasirîzâde) 

TaşlıburLin'cİa Lagarı Tekkesi şeyhi 
olup 1239'da (1823/24) vefat edip 
oraya defne dilmiştir. Sütlüce'de bir 
zaviye yapraıştır. Oğulları Sa'deddin 
Efendi, Nureddin Efendi ve Cemâled- 
din Efendi vefatında yanma def no 1un- 
muşiardır. ^'efatmda oğlu Süleyman 
Sıdkî EfendiC-^) şeyh oldu. (IV. 467) 

Baş hak. H^ısan Efendi 

Başağazâde hak. Ahmed Paşa 

Başbakikuluzâde hak. Ahmed Efendi 

Başı Dumanlı bak. İsmail Paşa 

Başkesen nak. Muslihiddin Efendi 

Battal bak. Hüseyin Paşa 

BayburdîZîide bak. Mustafa Efendi 

Bayburdlui^âde bak. Mahmud Efendi 

Bâyezid (Hacı) Meşhur kemankeş 
olup 'Tozkoparan" nâmına lâyıktı. 
Hacda vefa: etti. Tozkoparan'da bir 
mescid yapmıştır. (İL 7) 

Bâyezid Ağa İL Mehmed (Fâtih) za- 
manında (1451-1481) sekbanbaşı ol- 
muştur. O görevde vefat etti. Bir mes- 
cid yapürm: şür. (İL 7) 

Bâyezid Bey (Kötürüm) Kastamo- 
nu beyi Âd:l Bey 'in oğludur. Babası- 
nın vefa tınca beyliğe nail oldu. Meş- 
hur olunca I. Bâyezid tarafından fet- 
hedilen yer erin beyleri buna sığındı. 
Gizlice Eflâ.c beyi ile dahi ittifak etti. 
Senelerce y:işayıp I. Bâyezid devrinin 
(1389-1402^' sonlarında savaş hazırlı- 
ğında iken vefat etmiştir. Ülkesi Os- 
manlı Devleti tarafından zaptedildi. 
İhtiyatlı ve tedbirliydi. (II. 7) 

Bâyezid Efendi Müderris ye Bagdad 
mollası olun Cemazivele\^^el 1058 'de 



(Haziran 1648) azledilmiş olarak ve- 
fat etti. (il 7) 

Bâyezid Halife Çelebi Halife'nin 
mürididir. Edirne'de oturup Dakik- 
pazarrnda bir zaviye yapmış ve bir 
köy vakfeylemiştir. Vefatında oraya 
defnolundu. (İL 7) 

Bâyezid Paşa Enderun'dan yetişip 
Çelebi Mehmed'e Amasya hükümran- 
lığında hizmette bulunmuştur. 8l6' 
da (1413) velinimeti padişah olunca, 
Rumeli beylerbeyi tayin edilmiştir.. 
Sonra vezir oldu. Bir rivayete göre İb- 
rahim Paşa'dan ev\^el sadrazam dahi 
olmuştur. İbrahim Paşa bunun yük- 
selmesini çekemeyip Düzme Mustafa 
harbinde esir olmasına sebep oldu. O 
da bunu vezir tayin eylediyse de sa- 
dakatsiz olduğunu sezince Sazlıde- 
re=de iken 824/825'de (1421/22) şe- 
hid eylemiştir. Cesur ve tedbirliydi. 
Kardeşi Hamza Bey dahi ümerâdan 
olup bu harpde birlikte bulunmakla 
kaybolmuştur. Paşanın oğlu İsâ Bey' 
dir ki Bursa 'da mescid ve imaret ya- 
pıp orada vefat eylemiştir. (İL 6) 

Bâyezid Sûfî I. Mehmed'in (Çelebi) 
muallimiydi. O zamanda (1413-1421) 
vefat eylemiştir. (İL 7) 

Bâyezidzâde bak. Halil Ağa (Hacı) 

Bayrakdar hak. Ali Paşa; Hüseyin 
Efendi 

Bayram (Hacı) İL Mehmed'in (Fâ- 
tih) (hd 1451-1481) kaftancıbaşısıdır. 
Bir mescid yaptırmıştır. (İL 36) 

Bayram Abdı Efendi Haleblidir. 
Kadı idi. llOO'de (1688/89) vefat etti. 
Şairdir. (İL 37) 

Bayram Abdî Efendi Sudûrdan Mü- 
lakkab Mustafa Efendi'nin(->) kız 
kardeşinin oğludur. Müderris, Kayse- 
ri ve Konya mollası olarak Rebi\ailâ- 



359 



160 



hir 1122xie (Haziran 1710) vefat et- 
miştir. (11. 37; IV. 391) 

Bayram Ağa (Hacı) Silahclar Muşta- 
fa Paşa'nm i<ethüdâsı olup 1049'da 
(1639/40) paşasıyle birlikte gözden 
düşmüş ve vefat etmiştir. (İL 37) 

Bayram Ağa (Kara) Kapıcıbaşı olup 
lllO^da (1698/99) mîrahûr-ı sânı oi- 
du, Şehrizor valisi Hasan Paşa'mn im- 
hasına memuren gönderildi. Paşa du- 
rumu sezince lll4'de (1702/03) bu- 
nu katledip İran'a kaçmıştır. Bu yolda 
haylice mal sahibi olmuştu. (II. 37) 

Bayram Efendi Anadoluludur. Mü- 
derris ve iki defa Manisa müftüsü 
olup Şevval 1013'de (Şubat-Mart 
1605) vefat etmiştir. İyi bir zat idi, Sâ~ 
lihdi. (İL 36) 

Bayram Paşa Arnavutdur. Orada 
harpde yararlık göstermekle beyler- 
den olup 102rde (I6l2) Bosna bey- 
lerbeyi olmuştur. O sene azledilmiş 
ve sonra oralarda kullanılıp 1034'de 
(1624/25) ikinci defa Bosna valisi 
olarak 103 6 'da (1626/27) vefat etmiş- 
tir. (İL 36) 

Bayram Paşa İstanbulludur. Harem- 
de terbiye görüp çukadar-ı şehriyâri 
olmuştur. Sonra Hanzâde Sultan'la 
nikahlanınca damad-ı şehriyâri oldu. 
1031"de (1621/22) yeniçeri ağalığı ile 
çerag olunduysa da bir gün sonra 
tenzilen turnacıbaşı ve sonra kul ket- 
hüdası olmuştur. Zilka'de 1032'de 
(Eylül 1623) tekrar yeniçeri ağası 
olup 1033^de (1623/24) vezirlikle 
kubbenişîn oldu. Ramazan 1035'de 
(Haziran I626) Mısır valisi olup Zil- 
hicce 1037xle (Ağustos l628) azledi- 
lip kubbenişîn oldu. Ramazan 1046' 
da (Şubat 1637) sadrazam olup Rebi- 
^lev-^^el 1048'de (Ağustos 1638) ve- 



fat eylemiştir. Bâğdad seferinde ol- 
duğundan cenazesi İstanbul'a getiri- 
lip tekkesi civarında defnedilmiştir. 
Tedbirli, gayretli, padişaha sâdık ve 
doğru idi. (İL 36) 

Bayram Paşa Arna\nıtdur, Beyler- 
den olup 1156'da (1743) Delvine mu- 
tasarrıfı, 11 76 'de (1762/63) Alacahi- 
sar, 1184xle (1770/71) Ohri ve Kubu- 
run muhafızı olmuştur. Sonra vefat 
etti. (II. 37) 

Bayram Velî (Hacı) Ankara'nın Sol- 
fasol kokainde doğdu. Müderris oldu. 
Sonra Hâmid-i Kayseri den el alıp. 
mutasawıf oldu. 833de (1429/30) 
Ankara'da vefat eyledi. Bayramı tari- 
katinin pîri ve mürşididir. (İL 36) 

Baytaroğlu hak. Ali Paşa 

Bebek Ağa II. Mehmed (Fâtih) dev- 
rinde (1451-1481) bölükbaşı olup fe- 
tih sırasında Rumeli Hisarı ve civarı 
zabiti oldu A^e bu hizmette vefat etti. 
Bebek kö\â.i adıyla anuır oldu. (İL 7) 

Bedevi bak. Meramı Çelebi 

Bedi'î Çelebi (MisM Emirzâde) 

Edirnelidir. Kadı olup ıL Murad dev- 
ri (1421-1451) şairlerindendi. (IL 14) 

Bedirhan Paşa Hâlid b. Velid sülâ- 
lesinden ve Kürdistan/n seçkin bey- 
lerinden Abdülhan'ın (Abdullah 
Han) oğludur. 1217 (1802/03) tari- 
hinde Cezire-i İbn-i Ömefde doğup 
babası yerine yurduk suretiyle bey 
oldu. 1264'de (1848) istanbul'a göç- 
müş ve bir aralık Giri/te bulunarak 
orada bir meselede iyi hizmeti ve sa- 
dakati görülünce LstanbuLa çağrılıp 
mîriırâraniık verilmişti;. 10 sene ka- 
dar ikametten sonra Şam'a göçerek 
1284'de (1867/68) orada vefat eyledi. 
Sâlihiye'de medfundur. Erkek ve kız 
olarak 95 evlâdı doğmuş ise de vefa- 



tında 22'si erkek ve 211 kız olarak 43 
evlât bırakmıştır. Oğullarının çoğu 
rütbe almıştı. En büyükleri Şam'da 
bulunan Hâmİd Bey'dir. (11. 13) 

Bedlüzzaman Mirza Timur so^njn- 
dan Hüseyin Baykara'nm oğludur. I. 
Selimce (Yavuz) (hd 1512-1520) itaat 
ile İstanbul'a geldi ve tay inat ^^erildi. 
Az müddette vefat eyledi. E^âip'de 
defnedildi. (İL 13/14)' 

Bedreddin Şeyh Abdullah İlâhî' nin 
bağhlarmdandır. Şeyhin vefatında 
Edirne'de yerleşip bir hayli adam ya- 
rarlandı, il Mehmed (Fâtih) devrinde 
(1451-1481) v(.^fat eylemiştir. (İL 11) 

Bedreddin (Baba Nahhasî) Bayram- 
îdir. II. Mehmed (Fâtih) devri (1451- 
1481) başlarında vefat etti. (İL 11) 

Bedreddin (Hüdhüd) Tıbba merak 
sarınca saray tabiplerinden oldu. îlmi 
de yeterliydi. -)50'de (1543) vefat et- 
miştir. Dindar, sâlih, yumuşak huy- 
luydu. (İL 12) 

Bedreddin Aü Efendi Babası Sadrı 
Efendi(->) yerine Bursa* da Enarî Tek- 
kesi şeyhi olup 20 sene inziva eyİedi. 
12l6'da (1801/02) vefat eyledi. (II. 
13; III. 224) 

Bedreddin idi Efendi Arzuhalci 
Kadrî Efendi'nin oğludur. Müderris 
olup 1246 'da ( 1830/31) tahrir memuru 
oldu. Sonra Galata mollası olarak l6 
Rebiyülâhır 12.56*da (1 Mart 1850) ve- 
fat etti. Eğrikapı'da medf undur. (İL 13) 

Bedreddin Bey Çekdiri beyi olarak 
915"de (1509/10) vefat etti. Kayalar" 
da medf undur. Adına mescidi vardır. 
(İL 11) 

Bedreddin E:fendi Tahsilden sonra 
selâtîn camilerinde vaiz oldu. 989 'da 
(1581) vefat etti. Mutasawıf, vaiz, 
muhaddis ve müfessirdi. Ricalden 
Mollacık oğludur. (İL 12) 



Bedreddin Halife Güney d tari kin- 
dendi. Şeyh Sinan'a hizmet eyleyip 
İstanbul'da bir zaviye yaptı. İL Meh- 
med (Fâtih) devrinde (1451-1481) ve- 
fat eyledi. (II. 11) 

Bedreddin Matunud Ağa II. Meh- 
med'in (Fâtih) (hd. 1451-1481) çiz- 
mecibaşısıdır. 904^de (1498/99) Çiz- 
meciler Mescidimi bina eyledi. Tevli- 
yeti çizmecibaşılara aittir. Kabataş'da 
bir namazgah yaptı. Vefatı, İL Bâye- 
zid devri (1481-1512) sonlarına ya- 
kındır. (II. 11) 

Bedreddin Mahmud b. Mustafa 

Silsilesi şeyhlerdendi. Emir Buharî 
bunun halifesi olup Ak Şemseddin 
arkadaşlarındandı. 855 'de (1451) ve- 
fat eyledi. Rumelihisarı' nda Şehid- 
lik'te medfundur. (İL 11) 

Bedreddin Malımud Efendi Si- 

mavna Kadısı İsrail b. Abdülaziz'in 
oöludur. Ataları Selçuklu Devleti ve- 
zirlerindendi. I. Murad devrinde 
(1361-1389) atası Simavna Kalesi' ni 
fetheylemişti. Babası oraya âmil ve 
kadı oldu. Kendisi gençliğinde Mek- 
ke'ye ve Mısır'a gidip tahsille şeyhli- 
ğe icazet aldı. Şeyh Hüseyin Ahla- 
tî'nin vefatında 6 ay kadar şeyh olup 
sonra Haleb ve Konya'ya geldi, Sakız 
valisi Müslüman olacağını bildirerek 
Sakız'a davet eyledi. Oradan da Edir- 
ne'ye geldi. Baba ve annesi hayatta 
idiler. Müsâ Çelebi, bunu kazaskerli- 
ğe getirdi. Onun vefatında İznik' de 
hapsolundu. Buradan firar ile İsfen-, 
diyar Beyin yanma gitti. Oradan da 
Zagra'ya geldi. Serkeşçe hareketi )âi- 
zünden padişah buyruğuyla yakala- 
nıp 825 'de (1421/22) şer 'an ömrü so- 
na erdirilmiştir. Unkûdü-l Cevahir^ 
Meserretti 'l-Ku lû h, Vâ ridat adında 
meşhur risaleler yazmıştır. (İL 10/11) 



m 



Bedreddin Mahmud Efendi Şeyh 
Mehmed'in oğludur. Muarrifzâde'nin 
yetiştirmesidir. İmam Alİ Efendi'den 
sonra imam-ı sultanî olup azledildi. 
915'de (1509/10) vefat eyledi. Âlim, 
sâlihdi. Muhammediye'mn naziresi 
Mahmudiyeyi telif eyledi. (İL 11) 

Bedreddin Maîınıud Efendi Sadra- 
zam Hadım Ali Paşa'mn kölesidir. 
Sahn müderrisi, sonra Edirne ve Haleb 
kadısı oldu. 930'da (1524) vefat eyledi. 
Bütün ilimlere vâkıf, hâkim, âdildi. 
Edirne'de bir mescidi vardır. Kazasına 
"el-hayra fih" denip o sene vefatıyla 
"Lâ hayra fih'' denmiştir. (İL 11) 

Bedreddin Mahmud Efendi İlim 
tahsil edip Sahn müderrisi olmuştu. 
937'de (1530/31) vefat etti. Ömrünün 
sonunda kör olmuştu. Yumuşak huy- 
luydu. (İL 11/12) 

^^ Bedreddin Mahîmıd Efendi İne- 

ciklidir. Ayasofya müderrisi olarak 
emekli olmuştur. 946'da (1539/40) 
vefat etti. Tavassufa hevesli, muhad- 
dis ve aklî ilimlerle fazlaca meşgul 
olurdu = Bazı kitaplara haşiyeler yaz- 
mıştı. (İL 12) 

Bedreddin Mahmud Efendi Aydın- 
lıdır, Sofu Mehmed Paşa'nm yaptırdı- 
ğı medreseye müderris oldu. 950' de 
(1543) vefat etmiştir. Muhaddis ve 
müfessir olup usûlde çok bilgiliydi. 
Tefsirde telifi vardır. (İL 12) 

Bedreddin Mahmud Efendi Bos- 
nalıdır. Müderris, Süleymaniye vakıf- 
larının tahrir mıemuru oldu. Bu sıra- 
da, 974'de (1566' 67) Mısır mollası ol- 
du. Muharrem 977"de (Haziran-Tem- 
muz 1569) vefat etti. Güler yöizlü, al- 
çakgönüllü, cömert ve saf kalpliydi. 
(İL 12) 

Bedreddin Mahmud Efendi Siroz- 



ludur. Müderris ve Mısır'da bazı yer- 
lere kadı oldu. 979'd? (1571/72) vefat 
etti. Âlimdir. (İL 12) 

Bedreddin Mahnuıd Efendi Mü- 
derris, molla ve yükselerek İstanbul 
kadısı olmuştur. 1163 (1752) tarihle- 
rinde vefat eylemiştir. Oğlu Mehmed 
Said Efendi'dir(-^). (İL 12) 

Bedreddin Mahtnucl Efendi (Köse) 

Aydınlıdır. Müderris, iki defa İzmir ve 
Gelibolu mollası oldu. Sonra Nif kaza- 
sıyla emekli olup orada emlâk ve akar 
sahibi oldu. 1032'de (1622/23) vefat 
etti. Âlim ve güzel shlâk sahiplerin- 
dendi. Hoca Sa'dedd^n Efendiye şid- 
detli bağlılığı vardı. GL 12) 

Bedreddin Mahmrd Efendi (Kö- 
se) (Hâli) (Benli) Lârendelidir. Mü- 
derris olup 978'de (1570/71) vefat et- 
ti. İlmi zayıf, âbiddi. 3L 12) 

Bedreddin Mehmerİ Efendi (Ham- 
matnîzâde) Müderr'.s, Şa'bân 1281' 
de (Ocak 1865) Selanik mollası oldu. 
Sonra vefat etti. (İL 13; İL 353) 

Bedri Ahmed Efendi 1232'de (1817) 
doğmuştur. Maliye v^ hazine-i hassa- 
da kâtiplikle geçinirdi. Sultan Abdü- 
laziz devri (1861-187 5) başlarında ve- 
fat eylemiştir. Şairdi. (İL 13) 

Bedrî Çelebi Kürt b eylerinden olup 
L Süleyman (KanunC devrinde (1520- 
1566) yaşamıştır, (İL 13) 

Bedrî Efendi Yanyalı Es 'ad Efendi' 
nin oğludur. İlmiye mülâzimlerinden 
iken 11 46 'da (1733/;>4) vefat etti. Şa- 
irdir. (İL 13; L 332)) 

Bedrî Efendi Kalenden yetişip hâ- 
cegândan oldu. Sonra Kandiye Kale- 
si bina emini olarak Cemaziyele^^^^el 
1232'de (Maıt-Nisar 1817) kaÜediL 
mistir. (iL 13) 



Bedrî Mehmed Efendi Ayntablıdır. 
Müderris olup F.ebiyüle^'^'el 1065'de 
(Ocak 1655) vefat etti. Şairdir. (İL 13) 

Behçet Ahmed Efendi (Tete) Ka- 
lemden yetişip hâcegânlikla çavuşlar 
kâtibi olmuştu. Senelerce bu hizmet- 
te bulunup 17 Zilhicce 1273'de (8 
Ağustos 1857) ^efat eyledi. Karaca- 
ahmet'de medfuıdur. (İL 31) 

Behçet Ali Efendi Musulludur. Sey- 
vid Abdullah Nesatî Efendi 'nin ogİu- 
dur. Orada müftü Fahreddinin akra- 
basından olmak.a Irak'da ilim tahsil 
eyledi. 117rde C1757/58) İstanbul'a 
gelip Râgıb Paşa'nm himmetiyle mü- 
derris oldu. Şer'f hizmetlerde çalışa- 
rak Haremeyn müfettişi oldu. 2 Şev- 
val 1191'de (3 Kasım 1777) vefat ey- 
ledi. Üç dilde na/:ma ve nesre mukte- 
dirdi. Kardeşi Es 'ad Mehmed Efen- 
di'dir(">). (İL 30; 

Behçet Ali Efendi Nakşibendî şeyhi 
olup 7 Receb 1238'de (20 Mart 1823) 
vefat eyledi. Selimiye'de tekkede 
medfundur. Güzel hal sahibi olup 
Pertev Paşa ile Halet Efendi'ye bağlıy- 
dı. (ÎL 31) 

Behçet Efendi Müderris olup 1183' 
de (1769/70) vefat etti. Şairdi. (İL 30) 

Behçet Mehmed Bey Enderun'da 
yetişip saraydan çıkışında silahşor ol- 
muştu. 1229'da (1814) vefat etti. Ke- 
mankeşlikte me^-hurdur. (II. 30) 

Behçet Mehmed Bey Ali Nâmık Pa- 
şa'nın oğludur. Selânik'de doğdu. 
Mektupçu odasına girip 1254'de (1838) 
mazbata odasına geçti. Sonra Zabtiye 
Meclisi'ne aza oldu. Sultan Abdülme- 
cid devri (1839-1361) sonlarında vefat 
eyledi. Şairdir. (L. 31; IV. 539) 

Behçet Mehmed Efendi Ricalden 
Acem Küıcı Mustafa Efendi 'nin büyük 



oğludur. Tahsilden sonra İzzet Ali Pa- 
şaya kâtip oldu. Sonra 13 sene def- 
terdar mektupçusu oldu. 7 Cemaziye- 
lâhir 1159'da (27 Haziran 1746) def- 
terdar-ı şıkk-ı ev^^el olup 4 Ramazan 
ll62'de (18 Ağustos 1749) azledildi 
ve sürüldü. Cemaziyelâhir ll63'de 
(Mayıs 1750) serbest kalıp gelince ter- 
sane emini ve 4 Receb ll63'de (9 Ha- 
ziran 1750) ikinci defa defterdar oldu. 
10 Zİlka'de'de (11 Ekim) azledilip iki 
tuğla Behçet Paşa olarak Alâiye muta- 
sarrıfı oldu. Rebiyüle\'^'^el ll64'de 
(Şubat 1751) hâcegânlıgı tekrar veri- 
lerek İzmir'de ikamet ettirildi. Şa'bân 
ll64'de (Temmuz 1751) Siroz'a mu- 
hafız oldu. Cemaziyele\^^el 1165 
(Mart-Nisan 1752) ortalarında serbest 
bırakıldı. Şewârde (Temmuz) ruznâ- 
me-i e\'\'el olup azilden sonra Şe\'^^âİ 
ll67'de (Temmuz-Ağustos 1754) 
ikinci defa ruznâme-i e\^^el oldu. 7 
ŞaMn 1168' de (19 Mayıs 1755) 
üçüncü defa defterdar-ı şıkk-ı e^^^ei 
oldu. 14 Zilka'de ll68'de (22 Ağustos 
1755) vefat etti. Şehzâdebaşı'nda İs- 
mail Ağa Mektebi'nde medfundur. İl- 
mi orta, hattat, şiir ve inşa sahibidir. 
Bir mescide minber koydu. Gurbetin- 
de meşhur bir gazeli vardır. Bir beyti: 
"Erbain içre yine çille-i gam çekmek- 
teyiz/Behcetâ meskenimiz şimdi de 
Siroz oldu". (II. 30) 

Behçet Mehmed Efendi (Arabzâ- 

de) Mehmed Zekî Efendi'nin oglu- 
dlır. Müderris, Cemaziyele^^^el 1271' 
de (Ocak-Şubat 1855) ilk Hanya mol- 
lası oldu. Sonra mektûbî-i fet\^âpenâ- 
hî olup 1273'de (1856/57) vefat eyle- 
di. Sinan Paşa Medresesi önünde 
medfundur. (II. 31) 

Behçet Mustafa Efendi Müderris- 
lerden ve Muameleci şeyhin akraba- 



ca:? 



'>64 



smdan olup Zilhicce llSrde (Nisan- 
Mayıs 1768) sevda yüzünden canına 
kıydı. (İL 30) 

Behçet Mustafa Efendi Su d urdan 
Hay m Hah Efendi'nin tomnu ve hâce- 
gândan Mehmed Emin Şükûhî Efen- 
di'nin oğludur. 1188'de (1774) doğ- 
du. 1206xla (1791/92) müderris, Safer 
1218^de (Haziran 1803) reis-i eUl> 
hâ-yı sultam oldu. 1221 xle (1806) İz- 
mir mollası oldu ve Cemaziyele^'^'^el 
1222^de (Temmuz 1807) sertabâbet- 
ten azledildi. 1226'da (1811) Mısır 
mollası, 1227'de (1812) Mekke paye- 
si, Rebi)lile\a'el 123rde (Şubat 1816) 
İstanbul payesi ve Şev^^âl 1232'de 
(Agustos-Eylül 1817) İkinci defa ser- 
etıbbâ ve Ramazan 1235'de (Haziran 
1820) Anadolu payesi oldu. 1 Zilka' 
de 1236^da (31 Temmuz 1821) Ana- 
dolu kazaskeri olup Rebi^öilâhir 1237' 
de (Ocak 1822) Keşan'a süaildü. Ser- 
best bırakıldıktan sonra o sene Şev- 
vârde (Haziran-Temmuz 1822) üçün- 
cü defa ser-etıbbâ oldu. Zilka'de 
123 9 'da (Temmuz 1824) Rumeli pa- 
yesi, 1240 "de (1824/25) birinci ve Ce- 
maziyelâhir 1247 'de (Kasım 1831) 
ikinci defa Rumeli kazaskeri oldu. 20 
Zilhicce 1249'da (30 Nisan 1834) ve- 
fat eylemiştir. Üsküdar'da Nasûhî 
Tekkesime defnedildi. Şair, akıllıydı. 
Tıpda bir risalesi vardır. (II. 31) 

Behçet Paşa Çerkeş di r. Mustafa Re- 
şid Paşa'nm mühürdarı olup Cemazi- 
yelâhir 1273^de (Şubat 1857) Rumeli 
pâyesiyle Karasi mutasarrıfı oldu. Re- 
ceb 1276'da (Şubat 1860) avda tüfe- 
ğinden kazaen biri ölünce azledilip 
rütbesi kaldırılmıştır. Senelerce göz- 
den düşmüş olarak kaldı. 130rde 
(1883/84) vefat etti. Kocamustafapa- 
şa'ya defnedilmiştir. (II. 31) 



Behcetî Hasan Efendi Ayntablıdır. 
İstanbul'a geldi ve kadı olup Kara 
Haİilzâde Said Efendiye mektupçu 
oldu. 1189'da (1775) vak'anüvis dahi 
olup 1190'da (177Ö azledildi. Sonra 
vefat eylemiştir. Tarih bilgisi ve şiiri 
vardır. (H. 32) 

Behcetî Hüseyin Efendi İstanbullu- 
dur. Divan kâtibi olup 1095'de (l684) 
vefat etti. Şairdir. Divart\ vardır. (II. 
32) 

Behcetzâde hak. Cevdet Mustafa 
Efendi; Emin Mehmed Efendi 

Behic Mehmed Bey Muhtar Efen- 
di 'nin(-^) oğludur. Adliye müme^'yiz- 
lerinden iken Rehiyüiâhir 1298'de 
(Mart 1881) vefat et:i. (IV. 350) 

Behic Mehmed Efendi Babıâli ka- 
lemlerinden yetişip hâcegân rütbesi- 
ni elde etti. Çeşidi görevlerde bulun- 
duktan sonra Zilhicce 1221 'de (Şubat 
1807) başmuhasebe pâyesiyle Tuna 
valisi mübâyaacıs] oldu. Alemdar 
Mustafa Paşa ile yakınlık kurup 23 
Şa^bân 1222^de (26 Ekim 1807) baş- 
muhasebeci oldu. 16 Rebiyülev^^^el 
1223'de (12 Mayıs .-808) şıkk-ı ewel 
defterdarı ve 23 Şayian 'da (14 Ekim) 
cihadiye nâzın oldu. Alemdar olayın- 
da kaçmayı başard:, ancak 24 Rebi- 
yülewel 1224'de (S Mayıs 1809) bu- 
lunarak kadedildi. Zeki, yetenekli ve 
Nizâm- 1 Cedid'e taraftardı. (II. 35) 

Behiştî Mustafa Sa'deddin Efendi 

Edirnelidir. Bektaşî olup 1178'de 
(1764/65) vefat etti/ Şairdir. (II. 34) 

Behiştî Ramazan Efendi Vizeli Ab- 
dülmuhsin Efendi'nİn oğludur. İlim 
tahsili ile Merkez Efendi 'ye mürid 
olup Çorlu'da imanı, hatip ve vaiz ol- 
du. 979'da (1571) vefat etti. Orada 
zaviyede medfundur. Divan'ı vardır. 



ŞerJo-i Akaid'i Hayalîye ve Mes'ud-ı 
Rûm f ye hâşiyek-r ve Taftazânı Şer- 
hine talikât ve Câmîye bazı kelimât 
yazmıştır. (İL 34) 

Behleli hak. Ahmed Paşa (Kehleli) 

Behlûl (Seyyid} Seyyicllerdendir. I. 
Bâyezid (Yıldırun) devrinde (1389- 
1402) Bursa'da yaşadı. Vefatında 
üzerine türbe yapdmıştır. Ermiş sayı- 
lanlardandır, (il 34) 

Behlûl Çelebi istanbulludur. Hafız 
olup I. Süleyman (Kanunî) devri 
(1520-1566) Oltalarında vefat eyle- 
miştir. Şairdi. (II. 34) 

Behlûl Paşa Kür. â'yânmdandı. Yurt- 
luk suretiyle Bâyezid 'e bey olarak mî- 
rimîran dahi olmuştur. 1236'da (1820/ 
21) azledilmiş, 1250 (1834/35) tarih- 
lerinde vefat etm:şür. (İL 35) 

Behrâm Ağa Üsküdariıdır. Kösem 
Sultana kethüda oldu. 18 Cemaziye- 
lâhir 1056'da (1 Ağustos 1646) vefat 
etti. Büyük güç sahihiydi. Efendisinin 
işlerine ve hayratına nazırdı. (İL 33) 

Behrâm Ağa Eski Saray ağası olup 
Şa'bân 1062 'de (Temmuz 1652) dâ- 
rüssaâde ağası olup güç kazandı. Ce- 
maziyele\^^el 1066'da (Mart 1656) 
katledildi. Müstebid, kerimdi. (İL 33) 

Behrâm Ağa (Hafız) Saray ağaların- 
dan olup başmu^âhip ve sonra hazi- 
nedardı şehriyârî olmuştu. 1297'de 
(1880) Nureddin Ağa'nm vefatında 
dârüssaâde ağası olup 1305 (1888) 
ortalarında vefat eylemiştir. Nişanta- 
şı'nda medfundur. (İL 34) 

Behrâm Bey Beylerden olup Tavası 
Süleyman Bey'in yerine Yemen valisi 
olmuştur. 943'de (1536/37) Alımed 
Bey 'in katledilmesinde azledilmiş ve 
sonra vefat etmiştir. (İL 32) 



Behrâm Çavuş Divan-ı Hümâyıan ça- 
vuşlarından olup Sokoîlu Mehmed 
Paşa'nm sadrazamlığında (1565-1579) 
çavTişbaşı da olmuştur. Bir mescid in- 
şasına muvaffak olduktan sonra vefat 
etmiştir. (İL 33) 

Behrâm Mehmed Bey Atıf Ahmed 
Efendi^nin(->) oğludur. Müderris 
olup, 25 Muharrem 121 5 'de (18 Hazi- 
ran 1800) vefat etti. Babasının yanma 
defnedildi. (IIL 286) 

Behrâm Mehmed Paşa Taşra ada- 
mıdır. Kapicıbaşı, mîrimîran, IIL Selim 
devrinde (1789-1807) A^ezir ılUbesiyle 
bazı vilayetlere ve sonra Trabzon'a 
vali olmuş ve Şal:)ân 1223'de (Eylül- 
Ekim 1808) Diyarbekir valisi ve 
1224'de (1809) Erzumm valisi olup 
1225^de (1810) azledilmiştir. Sonra Di- 
yarbekir valisi ve sonra Rumeli, 1234' 
de (1819) Rakka valisi olmuştur. 1235' 
de (1819/20) Si^^-^as ve sonra Aydın va- 
lisi olmuş ve 1237^de (1821/22) Serfi- 
çe'ye gönderilmiştir. Birkaç ay sonra 
vezirliği geri verilerek Maraş ve Rakka 
valisi olmuş ve 1237'de (1821/ 22) Ha- 
leb valisi olup 1238xie (1822/ 23) tek- 
rar Diyerbakir'e gönderilmiştir. Sonra 
Sivas'a nakledilmiştir. Muharrem 1244' 
de (Temmuz-Agustos 1828) vezirliği 
geri verilerek Haleb valisi oldu. 1245" 
de (1829/30) azledilip süılilmüş ve 
1248 (1832/33) tarihine doğaı vefat 
eylemiştir. Gayretli ve cesurdu. Oğlu 
Hasan Bey ve kardeşi Osman Bey ve 
Mehmed Bey, kapicıbaşı olup ^^efat 
eylemiştir. Hazinedan Mehmed Ağa 
da kapıcibaşılık almıştı. (İL 33) 

Behrâm Mehmed Paşa Necib Paşa 
dairesi adamlarından olup yetişip 
oğullan Mahmud Paşa ve Ahmed Be- 
ye kethüda olmuş ve Mahmud Ne- 
dim Paşa sadârete gelince buna mîri- 



365 



)66 



mîranlık rütbesini sağlamıştır. 15 Re- 
ceb 1289'da (18 Eylül 1872) vefat et- 
miştir. Eyüp 'de medfundur. Oğlu Ba- 
bıâli evrak müdürlüğünden ayrılma 
Rızâ Bey'dir. (II. 34) 

Behrâm Paşa Enderun'dan yetişip 
oradan yeniçeri ağalığı' ile çıktı. Son- 
ra Rumeli beylerbeyi oldu. Engürüs 
yani Macar seferinde 930'da (1524) iç 
oğlanları ittifak edip katiedilerek öl- 
mesine sebep oldular. (II. 32) 

Behrâm Paşa Enderun'da terbiye 
edilip padişahın gözüne girdiğinden 
gençliğinde \njkselmiş ve beylerbeyi- 
likle Diyarbekir'e gönderilmiştir. 957' 
de (1550) Bagdad beylerbeyi olup az 
vakitte azledilmiştir. Sonra Rumeli 
beylerbeyi oldu. Sonra vefat etmiştir. 
(Il' 32) 

Behrâm Paşa Rûm Bey'in oğludur. 
Bolu beyi olup lOOrde (1592/93) Ke- 
fe beylerbeyi oldu. 1005'de (1596/97) 
Kıbrıs beylerbeyi olup lOlO'da 
(1601/02) vefat etmiştir. (II. 33) 

Behrâm Paşa Mîrimîrandandı. 1145' 
de (1732/33) İmâdiye hâkimi olup 
sonra vefat etmiştir. (IL 33) 

Behrâm Paşa Kapıcıbaşı olup sonra 
mîrimîrandan olarak 1244 (1828/29) 
harbinde bulunmuş ve firar edince 
gözden düşmüş ve sonra azledilmiş- 
tir. (IL 3*4) 

Behrâm Paşa (HalhaUı) Beylerden 
olup 972'de (1564/65) Diyarbekir 
beylerbeyi oldu. 975^de (1567/68) az- 
ledilip 976'da (1568/69) Yemen vali- 
si oldu. 980 (1572/73) tarihine kadar 
orada kalıp fetihlerde bulundu. O se- 
nelerde vefat etmiştir. Yemende cami 
ve medrese yapmış ve orada İmamlar 
arasındaki savaşı sona erdirmiştir. 
Âdil bir adamdı, (II. 32) 



Behrâm Paşa (Sağır) Enderun'da 
yetişip 969'da (156l/'62) orada ser- 
defterî olmuştur. Sorra saraydan çı- 
kıp beylerden oldu. 977'de (1569/70) 
Sivas, 978'de (1570/"1) Erzurum ve 
985 'de (1577) Diyarbekir beylerbeyi 
olmuştur. 987'de (1579) ayrılıp Tif- 
lis'e sürgün edilmiştir. Orada vefat 
eyledi. (II. 32) 

Behrûz Ağa Enderun'da yetişip ha- 
sodabaşı olmuştur. 970'de (1562/63) 
vefat eyledi. Macuncu 'da mescid ve 
mektep ve çeşme inşa etti. Bunlar 
970'de (1562/63) bitt. . (IL 34) 
Behzâd Ağa IL Selinı'in dairesi ha- 
demelerinden idi. 9'^6'da (1568/69) 
kapıcıbaşıhkla çerağ olmuş ve sonra 
vefat eylemiştir. (II. 34) 
Behzâd Bey Mektübî-i sadâret kale- 
minden yetişip Bâbıâ I telgraf müdürü 
ve ülâ rütbesi ricalinden iken 26 Ra- 
mazan 1311^de (2 Nisan 1894) vefat 
eyledi. Eyüp'de medtundur. (IL 34) 
Behzadzâde bak. i^.bduUah Efendi; 
Mustafa Ağa 
Bekaîzâde bak. Ahrıed Efendi 

Bekayı (Hatibzâde// Asıl adı Abdül- 
bâkî'dir. Kefelidir. Mesnevîhândı. III. 
Murad devri (1574- : 595) sonlarında 
vefat eylemiştir. Şairdir. (II. 21/22) 
Bekâyî (Macuncuzâde) Asıl adı Ab- 
dülbâkî'dir. 'Hicrî Çingene" diye ta- 
nınan İznikU bir mscuncunun oğlu- 
dur. Müderris, iki defa Galata ve Üs- 
küdar mollası ve sor ra Mekke molla- 
sı oldu. 3 Cemaziyele\^^el 1003'de 
(14 Ocak 1595) vefat etti. Şair ve 
münşî idi. İçkiye düşkün olduğun- 
dan mangal başında sızdığı sırada eşi 
tarafından vefat ettirülmüştür. (IL 22) 
Bekâyî Çelebi Şam Mevlevîhane- 
si'nde Mesnevîhând;. 1015'de (1606/ 
07) vefat etti. Şairdir. (IL 22) 



Bekçizâde bak. Said M ehmed Ağa 

Beke Reşeh (^ j ^) Ertugml Gazi 
ve Osman Gazi devri (1299-1326) 
beylerinden yiğit bir adamdı. (İL 23) 

Bekir Ağazâde hak. Eııin Mehmed 
Efendi 

Bekir Çelebizâde bak. Mehmed 
Efendi 

Bekir Samı Bey Hulusi Ahmed Paşa' 
mn(~>) kız ]<:ardeşinin oğludur. Şûra- 
yı Devlet muavinlerinden olup Zilka' 
de 1296'da (Ekim-Kasırı 1879) vefat 
eylemiştir. (İL 282) 

Bekrî bak. Mustafa Paşa 

Bekrî Muhammed Ramazan b. Ha- 
mûde b. Murad Bekrî .lin oğludur. 
Cemaziyelâhir 1084'de (Eylül 1673) 
Tunus beyi olup o sene Recebinde 
(Ekim) azledildi. llOO'de (1688/89) 
tekrar bey tayin edildiys t de az müd- 
dette azledildi. (IV. 191) 

Bekrîzâde bak. Ahmed Efendi; Ali 
Efendi; Halil Mehmed E/endi 

Bekrîzâde Hz. Ebûbekirln soyun- 
dan Ahmed Said Efendi^ıin evlâdıdır. 
İçlerinden Halil Efendi, İstanbul kadı- 
lığında meşhur oldu. 5C sene içinde 
adları unutuldu. (IV. 6S^^ 

Bektaş Ağa Arna\aîtdur. Kasım Ağa' 
ya damad oldu. Yeniçer: Ocagı'ndan 
vetişip 1047'de (1637/38) zağarcıbaşı 
ve ardından kul kethüdası ve azilden 
sonra sekbanbaşt ve Zilka'de 105Lde 
^Şubat 1642) yeniçeri ağası olup Re- 
oi^oilâhir 1053'de (Hazi:;an-Temmuz 
1Ö43) emekli oldu. Re:eb 1058'de 
Temmuz- Ağustos 1648 ' imkân bu- 
-up birkaç sene dünyadan zevk aldı. 
iû6l (1651) sonlarında ortaklarıyla 
gözden düşüp Bursa ya beylerbeyi 
ı^muştu. Varışmm arad ndan orada 



kaüedildi. Şeyh Sivasî Abdülmecid 
Efendi'nin müridi, mutasavvıf bir 
adamdı. (İL 23) 

Bektaş Ağa III. Selim'in musâhible- 
rinden olup 1204^de (1790) vefat eyle- 
miştir. Ayazma'ya defnedildi. (II. 23) 

Bektaş Efendi I. Süleymanın (Ka- 
nunî) imamıydı. 933'de (1526/27) ve- 
fat etti. E-yüp'e defnedildi. Orada bir 
zaviye inşa eyledi. Selanik valisi Zih- 
nî Paşa torunlarından olmakla meza- 
rını tamir eylemiştir. (İL 22) 

Bektaş Efendi Kalemden yetişip hâ- 
cegândan olmuştu. 27 Zilka'de 1167'" 
de (15 Eylül 1754) ulûfeciyân aynî 
kâtibi iken vefat eylemiştir. (İL 23) 

Bektaş Han Acem beylerinden olup 
Bagdad'ı Osmanlılara karşı müdafaa 
eyledi. 1048'de (1638/39) Bagdad'm 
Osmanlılara tesliminde orduya geldi- 
ğinde aniden vefat etti ki aşırı üzüntü- 
sünden fazlaca af\'^on yemişti. (İL 23) 

Bektaş Mehmed Paşa Arnavut olup 
Bosna'da beylerden olmuştu. Birkaç 
sene Yalova'da muhafazada kalıp 
nOS'de (1696/97) Yanya valisi oh 
muş ve 1109'da (1797/98) Sentine 
harbinde şehid olmuştur. Cesur ve 
gayretiiydi. (II. 23) 

Bektaş Paşa Enderun'dan çıkıp San- 
lık beyi olmuştu. 1005 'de (1596/97) 
Eğri'de rehin bırakıldı. Sonra beyler- 
beyi olup 10O7'de (1598/99) Eğri 
beylerbeyi oldu. 1012'de (1603/04) 
Budin valisi olup vezirlik verildi. 
10l6'da (1607/08) vefat etti. Tedbirli, 
cesur, doğru idi. (II. 23) 

Bektaş Paşa Bosnalıdır. Beylerden 
olup 1115'den (1703/04) 1170'e 
(1756/57) kadar Bosna sancaklarında 
mutasarrıf oldu. Bir müddet Kilis mu- 
tasarrıflığında bulunmuştu. 1180 



DO/ 



Î5S 



(1766/67) tarihlerinde oralarda vefat 
eylemiştir. (İL 23; IV. 894)) 
Bektaşoglu bak. Mehmed Aga 
Bektaşzâde bak. Mehmed Ağa 
Beliğ Abdullah Efendi (Kirişçizâ- 
de) (Hafız) Mısır kadılarından olup 
1128'de (1716) vefat eylemiş ve Siliv- 
rikaprya defnedilmiştir. Şairdi. (İL 25) 

Beliğ Abdıdlah Efendi (Nisarîzâ- 
de) (Hafız) Kayseri müftüsü Karabaş 
Ali Efendi'nin oğludur. Orada mü- 
derris iken 1157'de (1744) vefat etti. 
Şairdir. (İL 25) 

Beliğ Efendi Mektübî-i sadâret hali- 
felerinden olup âmedî-i divan kalemi- 
ne ahnmış ve hâcegânlıkla Zilka'de 
1213'de (Nisan 1799) Divan-ı Hümâ- 
yûn âmedcisi olarak orduyla Mısır'a 
gitmiş ve 1215 (1800/01) tarihlerinde 
orada vefat etmiştir. (II. 25) 
Beliğ îsmaÜ Efendi Bursa'da doğup 
orada muacceiat nâzın oldu. 124 3 'de 
(1827/28) vefat etti. Vefeyât isminde 
ve tezkire şeklinde eserler yazmış bir 
şairdi. (İL 25) 

Beliğ İsmail Efendi (Şahin Emir- 
zâde) Bursalıdır. İmaret ve evkaf kâ- 
tibi oldu. 22 Ramazan ll42'de (10 Ni- 
san 1730) vefat etti. Orada Çataifı- 
nn'da medfundur. Şairdi. Bursa'mn 
ulemâ ve şeyhlerini yazıp Dânisve- 
rân-ı Nâdiredân diye isimlendiril- 
miştir. (II. 25) 

Beliğ Mehmed Emin Efendi Yeni- 
şehirlidir. Sair Hâtem Efendi'nin çıra- 
gı idi. Rumeli kadılarından olup Zag- 
ra-i atîk'e nâib olmuştu. 1172'de 
(1758/59) vefat eyledi. Divanı var- 
dır. Şiirde kendisini çağdaşı Râgıb 
Paşa 'ya üstün sayardı. (ÎI. 25) 
Beliğ Mustafa Efendi (Örekezâde) 
Ahmed Efendi'nin oğludur. 1086'da 



(1675) doğdu. 17 Ramazan 1117'de 
(2 Ocak 1706) vebadan vefat eyledi. 
Emir Buharî'de medfundur. Şairdi. 
(II. 25; L 231) 

Beliği I. Süleyman (Kanunî) devri 
(1520-1566) şairlerindendir. 970 
(1562/63) yılma doğru vefat eylemiş- 
tir. (II. 26) 

Beliği İran'da Şahkulu denirdi. İran'- 
dan gelip İstanbul'a yerleşmiştir. I. Sü- 
leyman (Kanunî) devrinde (1520- 
1566) nakkaşbaşı oldu. Bu devrin son- 
larında vefat etti. Şiii' söylerdi. (II. 25) 
Benderekli2âde bak. Said Mehmed 
Efendi 

Benefşe bak. Ali Paşa 
Benli bak. Abdülganî Efendi; Ahmed 
Ağa; Arif Ali Bey; Bedreddin Manmud 
Efendi (Köse) (Hali); Beşir Aga (Na- 
im); Emin Mehmed Efendi; Hasan Pa- 
şa; Hüseyin Ağa; Hüseyin Paşa; İbra- 
him Efendi; Mustafa Aga; Mustafa Paşa 

Benli Memi bak. Tiâmî 
Benli Muhyiddiıı bak. Mehmed 
(Ebi Şâme) 

Benlizâde bak. Ali Ağa; Es'ad ıMeh- 
med Efendi; Mehmed Efendi; Muh- 
yiddin Mehmed Efendi; Râşid Ahmed 
Efendi; Sabit Efendi 
Benlizâde Sudûrdan Râşid Efendi ile 
evlâdına denmiştir. Eskiden vezir Ha- 
cı Mustafa Paşa'yı ve ricalden Arif 
Bey'e "Benli" dendiğinden oguUanna 
"Benlizâde" denmiştir. Ancak bunun 
evlâdı meşhur olu o Benli Abdülganî 
Efendi, bunun tomnlanndan olmalı- 
dır. (IV. 684) 

Bera'î Efendi Bahir Mustafa Paşa sa- 
yesinde kethüda kalemine çerag oL 
du. 1187 (1773) tarihlerinde vefat et- 
miştir. Şairdir. (İL 'A) 



Berber bak. Ali Paşa; Osman Aga 

Berber zade bak. Emin Mehmed 
Efendi (Hacı); İbrahim Efendi; Meh- 
med Efendi; Zihrî Mehmed Efendi 

Berekât (Şerif) Şerif Hasan b. Ac- 
lân'm oğludur. Babasmm vefatmda 
Mekke emirliğine nâİl olup 859'da 
(1455) vefat etti. Güler yüzlü, akılh, 
edip, cesurdu. Medine ve Yenbu'da 
dahi hükmü geçerli oldu. 6l2'de 
(1215/16) Medine'de ayrıca bir emir- 
lik kurulmuş, ancak bunun zamanın- 
da son bulmuştur. Bu şeriflerden Şe- 
rif Hicaz, Şerif Hibetullah ve Şerif 
Ati)ye meşhur oLnuşlardır. (II. 14) 

Berekât (Şerif) Şerif Muhammed'in 
oğludur. 903'de (1497/98) Mekke 
emiri oldu. I. Seıim (Ya\aız), Hare- 
meyn-i Muhterenıeyn'e sahip olduk- 
larında itaat eylemişlerdi. 93rde 
(1525) vefat etti. Tedbirli, akılh ve ile- 
ri görüşlüydü. (İL 14) 

Berekât (Şerif) ismail b. Berekât'ın 

oğludur. lOlO'da (1601/02) doğup 
1050'de (l640/4l> Mekke emiri oldu 
ve lOTO^de (l659/'50) vefat etti. (II. 14) 

Bereket Mollazâde bak. Es 'ad Meh- 
med Efendi 

Berki Çelebi İstanbulludur. 940 
(1533/34) tarihlennde vefat etti. Şair- 
dir. (II. 14) 

Berkofçalı bak. Yusuf Paşa 

Berkzâde bak. Bostan Efendi 

Besim Bey Hassa alayı kâtibi Meh- 
med Servet Efenci'nin oğludur Yük- 
selip karin-i sultam olarak ûla smıf-ı 
evA^eline kadar nail olmuştu. I308'de 
(1890/91) vefat eylemiştir. (II. 19) 

Besim Bey Ali İhzâ Paşa'nm oğlu- 
dur. Mektûbî-i sadâret ve sonra âme- 
dî kalemlerine çerağ buyurulmuştu. 



Cemaziyelâhir 1270'de (Mart 1854) 
hariciye mektupçusu ve 1271'de 
(1854/55) deâvî muavin-i ev^^eli, 
1272'de (1855/56) ûlâ sımf-ı evveli ile 
Meclİs-i Vâlâ azası ve Rebiyüle\^'^el 
1277'de (Eylül-Ekim I86O) Divan-ı 
Hümâ^nin beylikçisi olmuş ve Mu- 
harrem 1278'de (Ağustos I86I) ayrıl- 
mışur. Muharrem 1281'de (Haziran 
1864) yine Meclis-i Vâlâ'ya aza oldu. 
1288'de (1871) bâlâ rütbesi verilmiş 
ve Rebiyüle\^^el 1289 'da (Mayıs 
1872) şehremini olup Cemaziyelâhir' 
de (Ağustos) Kudüs mutasarrıfı ol- 
muş ve Receb'de (Eylül) azledilip Ra- 
mazan'da (Kasım) Şûrâ-yı Devlet 
azası olmuş ve 1294'de (1877) orada 
dahiliye reisi olmuştur. 1304'de 
(1886/87) emekli olup senelerce 
malûl kalmış, 8 Zilhicce 1309'da (4 
Temmuz 1892) vefat eylemiştir. Ba- 
basının yanma defnedildi. İnşa, kita- 
bete ve düzgün konuşmaya malik, 
eğlenceye düşkündü. (İL 19) 

Besim Mehmed Ağa Gençliğinde 
saray hademelerinden olup musâhib 
ve sermusâhib ve hazine vekili ol- 
muştur. Şa'bân 127rde (Nisan-Mayıs 
1855) dârüssaâde ağası oldu. O sene- 
nin Zilka'desinde (Temmuz-Ağustos) 
azledildi. Sonra nâibülharem olup 
Zilka'de 1285'de (Şubat 1869) ûlâ sı- 
nıf-ı e\^'^eli olmuştur. Şevval 1287'de 
(Ocak 1871) şeyhülharem oldu. 1288' 
de (1871) orada vefat etti. (İL 19) 

Besim Mehmed Bey Dramalı Mah- 
mud Sabit Paşazade Alâeddin Paşa' 
nm oğludur. Evkaf-ı Hümâyûn'da se- 
nedât müdürü olup 20 Ramazan 
1289'da (30 Kasım 1872) vefat etti. 
E>nap'de defnedildi. (İL 19; IV. 331) 

Besim Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Muharrem 123rde (Aralık 1815) 



369 



370 



Yenişehr-i Fenâr mollası oldu. Sonra 
vefat eylemiştir. (İL 18) 

Besim Mehmed Efendi Kastamo- 
nulu Halil Efendi'nin. oglu olup mü- 
derrisdi. 1250'de (1834/35) vefat etti. 
(II. 18; il 302) 

Besim Mehmed Efendi Şeyhülislâm 
Âşir Efendi'nin yeğeni olup müderris 
ve 1243'de (1827/89) Kudüs mollası 
oldu. 1246'da (1830/31) tahrir-i em- 
lâk memuru olup sonra bilâd-ı hamse 
payesi oldu. 1 Şa'bân 1258'de (7 Eylül 
1842) vefat etti. Şairdi. (İL 18) 

Besim Mehmed Paşa Fethî Paşa'nm 
bü^oik oğludur. Gençliğinde mirliva 
olup Mekteb-i Seraskerî'de ■ tahsilde 
iken 1267'de (1851) vefat ile Karaca- 
ahmet'e defnedildi. (II. 18) 

Besim Mehmed Paşa Tophane-i 
Amire' den yetişerek miralay ve mirli- 
va olmuştur. Safer 1267'de (Aralık 
1850) mîrimirân rütbesiyle Rumeli 
mutasarrıfı oldu. Rebiyülev\'^el 1268' 
de (Ocak 1852) Niş mutasarrrfı, Şev- 
val' de (Temmuz-Ağustos) Belgrad 
muhafızı, Zilhicce 1269'da (Eylül 

1853) ikinci defa Rumeli mutasarrıfı 
ve Cema2iyele\'vel 1270 'de (Şubat 

1854) vezirlikle Yanya valisi olup Ce- 
ma2iyele\^el 1271 'de (Ocak-Şubat 

1855) ayrıldı. Safer 1272'de (Ekim-Ka- 
sım 1855) Trabzon ve Safer 1274'de 
(Eylül-Ekim 1857) Kürdistan valisi 
olup Receb 1274'de (Şubat-Mart 1858) 
Diyarbekir'de vefat eylemiştir. Ted- 
birli, sağlam fikirli, sert tabiatlıydı. (İL 
18; IV. 894) 

Besim Mehmed Salih Efendi Dâ- 

rendeli Hacı Mehmed Ağa'nm dama- 
dı olup 12l6'da (1801) vefat eden 
Dârendeli Mehmed Said Aga'nın oğ- 
ludur. Mektûbî hulefâsmdan ve son- 



ra hâcegândan oldu. 1238'de (1822/ 
23) kâgıd-ı enderûn emini olup o se- 
nenin 9 Zilhiccesinde (17 Ağustos 
1823) vefat etmiştir. Aynlıkçeşmesi'n- 
de medfundur. Damadıım oğlu mev- 
kufat kesedarı Hüseyir Hüsnî Efen- 
di'dir. (İL 18) 

Besim Mustafa Efendi Müderris 
olup 1178'de (1764/65) vefat etti. 
Arapçada usta, Farsça ve Türkçede şa- 
irdir. (II. 17) 

Besim Ömer Efendi Kırımlıdır. Ket- 
hüda kaleminden yetişip hâcegân- 
dan oldu. Silahdar kâdbi ve başka 
memuriyetlerde bulunup 27 Cemazi- 
yelewel 1196'da (10 Mayıs 1782) ve- 
fat etti. Eyüp 'de türbe ardında defno- 
lundu. Arapça ve Türkçede şairdi. (II. 
17/18) 

Besim Ömer Efendi I/Ialiyeden ye- 
tişip muhasebeci ve defterdar olup 
Selanik'ten azledilmiş clarak 3 Rama- 
zan 1283'de (9 Ocak 1867) vefat etti. 
Silivrikapı'da medfundur. (II. 18) 

Besim Salih Efendi Kâtip olup İz- 
mit valisi Hasan Paşa 'ya divan kâtibi 
olmuştur. 1242'de (1826/27) vefat et- 
ti. Şairdi. (İL 18) 

Besim Salih Efendi İnıam-ı şehriyâ- 

rî Kâmili Ahmed Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve 1248'de (1332/33) Gala- 
ta mollası oldu. Sonra Bursa mollası 
olup 1258'de (1843) ^^efat etmiştir. 
Şairdir. (III. 215) 

Besmele hak. Mahmud Paşa 

Beşe bak. Muslî Ağa 

Beşİktaşî hak. Süleyman Efendi 

Beşir Ağa IV. Mehmed devrinde 
(1648-1687) musâhib ve sonra hazine- 
dar-ı şehriyârî oldu. Hat muallimiydi. 
1066' da (1656) Çınar dayında katle- 
dildi. (İL 19) 



Beşir Ağa Musâhib ve sonra hazine- 
dar-ı şehriyârî olmuştur. 1080 (1669/ 
70) tarihlerinde vefat etmiştir. Üskü- 
dar'da Kavak İskelesi Mescidi'ni yap- 
tırmıştır. (İL 19/20) 

Beşir Ağa Mors. muhassılı Ahmed Pa- 
şa'nm kölesidir. Daire-i hümâyûnda 
çerag olunca şehzadelerden Mah- 
mud'a (I. Malmıud) hizmet etti. Tahta 
çıkışında ll43'cie (1730) musâhib ve 
ll44'de (1731/:)2) hazinedar~ı şehri- 
yârî oldu. 13 Cemaziyelevvel 1159'da 
(3 Haziran 1746) dârüssaâde ağası ol- 
du. Şa'bân 1165 de (Haziran-Temmuz 
1752) azledilerek vefat etmiştir. Üskü- 
dar'da Doganciıar'da defnedildi. Ka- 
lenderhane Camii'ni yeniden inşa ey- 
lemiştir. Hattatdı. (II. 20) 

Beşir Ağa Msbeyn-i hümâ^oindan 
yetişip musâhil") ve sırasıyla hazine- 
dar-ı şehriyârî Dİdu. Şa'bân ll65'de 
(Haziran/Temrr.uz 1752) dârüssaâde 
ağası oldu. Zilka'de ll68'de (Ağustos 
1755) ayrılmakla Mısır'a gönderildi. 
Orada vefat etmiştir. (II. 20) 

Beşir Ağa Saray yetiştirmelerinden 
olup 1171 ortalarında (1758 başları) 
musâhiblikten dârüssaâde ağalığına 
^oikselmiştir. Muharrem 1182'de (Ma- 
yıs-Haziran 1768) imamı Giridi İbra- 
him Efendi vasıtasıyla getirilmiş sahte 
bir tabibin yanlışlıkla verdiği ilacı 
içince ölmüş ve ilaç tahlilinde tabibin 
cehaleti anlaşılınca imam ve tabip sü- 
rülmüştür. Hz. 3y}aib Türbesi ardın- 
da defnolunmuştur. Yumuşak huy- 
luydu. (II. 20/2:) 

Beşir Ağa Saray dan yetişip hazine ve- 
kâletinde iken azledilerek Medine'ye 
gönderilmişti. 1198'de (1784) çagniıp 
hazinedar-ı şeariyârî oldu. Receb 
1203'de (Nisan 1789) azledilerek Mı- 
sır'a gönderilmiştir. Orada vefat etti. 
(II. 21) 



Beşir Ağa Saray agalannm seçkinle- 
rinden olup hazinedar-ı şehriyârî ol- 
muştu. Muharrem 1223'de (Mart 
1808) vefat eyledi. (II. 21) 

Beşir Ağa (Hacı) Bayraksız Ali Ağa' 
nın çırağı olup musâhib-i pâdişâhı ol- 
du. Rebiyülâhır 11 19' da (Temmuz 

1707) hazinedar-ı şehriyârî oldu. 
1125'de (1713) Kıbrıs'a ve sonra Mı- 
sır'a ikamete gönderilmiştir. Sonra 
şeyhülharem nasbedildi. Yine İstan- 
bul'a getirilerek 1129'da (1717) dârüs- 
saâde ağası oldu. 13 Cemaziyelevvel 
1159'da (3 Haziran 1746) vefat eyledi. 
Eyüp'de türbesine defnedildi. Salih ve 
dindardı. Güvenilir bir danışman olup 
ilim sahiplerini himaye ederdi. İlmi 
meselelerden haberdardı. Eyüp'de 
medresesi ve Bâbıâlî civarında cami, 
medrese, tekke, sebil, kütüphanesi, 
Emir imam mahallesiyle Sarıyer'de 
çeşmeleri vardır. (II. 20) 

Beşir Ağa (Küçük) Saraydan yetişip 
musâhib ve 1234' de (1819) hazine-i 
hümâyûn vekili ve 1 Rebiyülâhır 1241' 
de (13 Kasım 1825) hazinedar-ı şehri- 
yârî oldu. Ayrıldıktan sonra l6 Rama- 
zan 1258'de (21 Ekim 1842) vefat et- 
ti. Üsküdar'da Ayazma Camii'nde 
medfundur. (II. 21) 

Beşir Ağa (Naim) (Benli) Saray ağa- 
larından olup hazinedar-ı şehriyârî ol- 
du. 1232'de (1817) vefat etti Hamidi- 
ye'de medfundur. (II. 21) 

Beşir Ağa (Sarıkçı) Saray ağaların- 
dan olup efendisi î. Abdülhamid'in 
tahta çıkışında musâhib olmuştur. 
Zilhicce 1187'de (Şubat 1774)_ d^EÜs-- 
saâde ağası olup aşırı ahmaklığından 
dolayı işleri birbirine karıştırınca Re- 
ceb 1193'de (Temmuz-Agustos 1779) 
azledilip Harem-i Nebevî'de bir hiz- 
metle Medine'ye gönderildi. Orada 
vefat etmiştir. (II. 21) 



371 



572 



Beşir Bey I. Bâyezid (Yıldırım) devri 
(1389-1402) beylerinden olup Timur 
olayında kayboldu. (İL 19) 

Beşli ağası hak. Mehmed Paşa 

Beyanî Çelebi Kastamonuludur. I. 
Selim (Yavuz) devrinde (1512-1520) 
vefat etti. Genç bir şairdir. (II. 35) 

Beyanî Çelebi Yanboluludur. Şeyh 
Kemâl'in oğludur. 960 (1553) yılın- 
dan sonra vefat etti. Şairdir. (İL 35) 

Bçyanî Mehmed Bey İstanbulludur. 
Sipahi olup 1038'de (1628/29) vefat 
etti. Şairdir. (II. 35) 

Beyanî Mustafa Efendi (Câjrullah- 
zâde) Rusçukludur. Müderris olup 
Ekmelzâde'den el aldı. 985 'de (1577) 
onun yerine şeyh oldu. 1006'da 
(1597/98) vefat etti. Zaviyede med- 
fundur. Şiir ve inşada mahir ve Arap- 
ça şiirde nadir olup güzel hatta ma- 
likti. (IV. 379) 

Beyazî Mehmed Bey Edirnelidir. 
Bir sipahi olup 1034'de (1624/25) ve- 
fat etti. Şairdir. (İL 35) 

Beyazî Mehmed Efendi Vardarlıdır. 
Müderris olup 1036'da (1626/27) ve- 
fat etti. Şairdir. (IV. 152) 

Beyazîzâde hah. Ahmed Efendi; Hâ- 
mid Efendi; Hasan Efendi; Mahmud 
Efendi 

Beyazîzâde IV. Mehmed devri (l648- 
1687) âlimlerinden Hasan Efendi evlâ- 
dıdır ki, yarım asır kadar ayakta kala- 
bilmiştir. (IV. 685) 

Beylânlızâde bak. Mustafa Ağa 

Beyler Hocası hak. Ahmed Efendi 

Beylerbeyi hak. Mehmed Paşa 

Beylikçi bak. Mustafa Efendi 

Beypazarh hak. Hüseyin Efendi 

Beyzade bak. Ali Paşa; Husrev; Lut- 



fuUah Abdı Çelebi;. Mahmud Efendi; 
Mehmed Efendi; Murad Bey; Muh- 
yiddin Mehmed Efendi 

Bezenzâde bak. IVİahmud Efendi 

Bezirgan bak. Ahmed Paşa; Halil Paşa 

Bezirgânbaşı Hocası hak. Ahmed 
Efendi 

Bezirgânbaşızâde hak. Ebûbekir 
Efendi; Râsih Mustafa Efendi 

Bezirgânzâde hah. Halil Ağa 

Bezmî Abdullah Çelebi Derviş Çe- 
lebi' nin oğludur. "Topal Kadı" denir. 
Kadı ve IIl. Murad devri (1574-1595) 
şaiderindendi. (II. l6) 

Bezmî Ahmed Çelebi (Kör) İstan- 
bulludur. Korucuydu. 1026'da (I6l7) 
vefat etti. Şairdir. (.1. l6) 

Bezmî Çelebi İlmiyeden mülâzim 
olup III. Murad devri (1574-1595) or- 
talan şairlerindendir. (II. 16) 

Bezmî Çelebi İstanbulludur. Yenika- 
pı Mevlevîhanesiııin bânîsi Malkoç 
Mehmed Efendimin torunu olup yeni- 
çeri koruculuğundan emekli edilmişti. 
1094 (1683) Viyana; seferinde buluna- 
rak bir bumbara isabetiyle şehid ol- 
muştur. Divan sâh:bi şairdir. (II. 16) 

Bezmî Efendi Tekfurdaghdır. 1149' 
da (1736/37) vefat eyledi. Şairdir. (II. 
16) 

Bezmî Halil Efe:adİ Kumkapılıdır. 
Müezzin İsa mm oğlu ve Sakızlı İl- 
yas'm müridiydi. \'^ezirlere imam ve 
nedim olmuştur. 1136'da (1723/24) 
Sakız'da vefat etti. Şairdir. (İL l6) 

Bezzazzâde hak. Nutkî Hüseyin Çe- 
lebi 

Bezzâzzâde Nâib olup Menemen na- 
ibi iken 1046'da (1636/37) zulmün- 
den dolayı idam edilmiştir. (İL 16) 



Bıçakçı bak. Hayreddin; İbrahim Paşa 

Bıçakçılar İmaırı bak. Abdullah 
Efendi 

Bıçakçızâde bak. Mehmed Efendi 
(Kara); Mustafa Efendi 

Bıçkı bak. Mehmed Efendi 

Bıdık Çelebi bak. Yusuf Efendi 

BıyıMı bak. Ali Efendi; Ali Paşa; Ha- 
san Paşa; Husre^ ; Mahmud Aga; 
Mehmed Paşa; Mustafa Paşa; Osman 
Paşa; Ömer Efendi 

Biatî Çelebi Kalender meşrep olmak- 
la IIL Murad devri (1574-1595) sonla- 
nnda vefat eyledi. Şairdir. (II. 37) 

Biber bak. Mehmed Paşa 

Biber Biraderİzâcıe IV. Murad devri 
(1623-1640) âlimlerinden ''Biber Bi- 
raderi'' diye meşhu:; Hasan Efendi'nin 
oglu ve torunu olu o yarım asır kadar 
sürebilmiş tir. (IV. 684) 

Bîcan Ahmed Paşa Enderun'dan ye- 
tişme olup sonra rlzâmiye askerliği- 
ne geçti ve mîrimîranhga kadar yük- 
seldi. Sonra Dâr-ı Şûraya aza oldu. 
1259'daki (1843) ayıklamada Topha- 
neye nakledilip istihkâm livası ve 
sonra da Arabistan Ordusu meclisine 
aza olmuştur. Reoiyülâhir 1264'de 
(Mart 1848) mîrimîj-anlıkla Çıldır kay- 
makamı ve sonra beylerbeyi payesi 
olmuştur. Azilden r.onra Tırnova mu- 
tasarrıfı olduktan 5onra Receb 1276' 
da (Şubat 1860) Edirne mutasarrıfı ol- 
muş ve 1277'de (1860/61) ayrılmıştır. 
1278'de (1861/62) Karasi mutasarrıfı 
olup 1280'de (1865/64) ayrıldı. 1291' 
de (1874) vefat ile Eyüp 'de Kâşgarî 
Dergâhı'na defnedildi. Ogiu Bahâ Bey 
de mutasarrıf olmuştur. Damadı, Uryâ- 
nîzâde Es 'ad Efendi' dir. (İL 35/36) 

Bîdârî Çelebi Dergeziniidir. Sehabı-i 



Acem'in kardeşidir. Sarraftı. III. Mu- 
rad devri (1574-1595) sonlarında ve- 
fat eylemiştir. Şairdi. (II. 36) 

Bîdarî Mehmed Efendi (Nev'îzâ- 

de) Atâullah Efendi'nin oğludur. Mü- 
derris, Yenişehir mollası olup sonra 
azledilmiş olarak hacca gidip 1069'da 
(1658/59) yolda vefat eyledi. Bilgili 
ve üç dilde şair olup zengin, kibirli, 
hicivci ve hezelcivdi. Çağdaşlarının 
gönlünü yaralamıştı. Oglu Mehmed 
Salih Efendi'dir. (IV. 171) 

Bîkes bak. Hüseyin Efendi 

Biko bak. Ali Paşa (Kılaguz) 

Bilâl Ağa Sarayın seçkin kişilerinden 
olmakla Cemaziyelevvel 1159'da 
(Mayıs-Haziran 1746) hazinedar-ı 
şehriyârî olup birkaç sene sonra azle- 
dilerek vefat eylemiştir. (II. 24) 

BÜâl Ağa (Büyük) III. Selim dairesi- 
nin seçkin adamlarından olup tahta 
çıktığında mûsâhib ve hazine-i hü- 
mâyûn vekili ve sonra hazinedar-ı 
şehriyârî olmuştur. 12 04 'de (1790) 
İdris Aga yerine dârüssaâde ağası ta- 
yin edilmiştir. Ancak hastalıklı oldu- 
ğu için işleri idare edemez durum- 
daydı. Bu hâlde 1206'da (1791/92) 
vefat etmiştir. (II. 24) 

Bilâl Ağa (Hoca) Sarayın seçkin 
ağalarından olup ilim ve dirayet sahi- 
bi de olduğundan mûsâhib olmuştu. 
1106'da (1694/95) katledildi. Sulta- 
nahmet civarında medf undur. (II. 24) 

Bilâl Ağa (Küçük) İvaz Mehmed Pa- 
şazade Halil Paşa'nm kölesi olduğun- 
dan sarayda ''Halil Paşah'' denmişti. 
IIL Mustafa devrinde (1757-1774) sa- 
raya alındı. IIL Selim'İn tahta çıkışın- 
da (1789) mûsâhib ve hazine-i hümâ- 
yûn vekili oldu. 1212'de (1797/98) 
hazinedar-ı şehriyârî olup 17 Rebiyü- 



373 



levvel 1213'de (29 Ağustos 1798) Hâ- 
İid Aga'mn vefatında dârüssaâde ağa- 
sı oldu. 17 Muharrem 1222^de (27 
Mart 1807) vefat etti. Eyüp'de Valide 
Sultan Türbesi'nin bahçesine defne- 
dildi. Hayrı sever ve hayratı imara ça- 
kşır, sâlih, dindar bir zat idi. Çeşmesi 
vardır. (İL 24) 

Bilâl Efendi Ermiş sayılanlardan kâ- 
mil bir şeyhti. 117rde (1757/58) vefat 
eyledi. Halıcılar' da defnedildi. (II. 24) 

Bilâl Efendi (Hacı) Rıfâî şeyhlerinin 
büyüklerinden olup 1269'da (1852/ 
53) vefat etti. Beyoğlu kabristanında 
medfundur. (II. 24) 

Billûrî bak. Mehmed; Mehmed Efendi 

Bina Emini bak. Yusuf Efendi 

Bînamaz bak. Halil Paşa 

Binbaşıoğlu bak. Ali Paşa 

374 Bincanzâde bak. Ali Efendi 

Bİnzâde bak. Mehmed Efendi 

Bİraderzâde bak. Mustafa Efendi; Ya' 
kub Efendi 

Birgivî bak. Mehmed Efendi 

Bİrgİvîzâde III. Murad devri (1574- 
1595) ulemâsından Birgivî Mehmed 
Efendi'nin oğullarıyla torunu sudür- 
dan İzzeti Efendi 'ye denir. Bir asırdan 
fazla sürmedi. (IV. 684) 

Bİrrî Abdullah Efendi Abdî Efen- 
di'nin yeğeni Hacı Mustafa Efendi'nin 
oğludur. 1156'da (1743) doğdu. Anne- 
sinin babası Bıçakçılar imamı Abdul- 
lah Efendi 'dir. Mektûbî-İ sadr-ı âli 'ye 
girip 1182'de (1768/69) mühimmenü- 
vis, sonra Nahifi Efendi'nin yerine ser- 
halife oldu ve ordunun gelmesinde 
azledilip sonra ikinci defa nasbe dildi. 
Cemaziyelâhir 1 192'de (Temmuz 
1778) mektübî-i sadr-ı âlî oldu. 
1198'de (1784) naklen beylikçi, Mu- 



harrem 1204'de (Ekim 1789) reisülküt- 
tab ve 1205'de (1790/91) /.vusturya ve 
sonra Rusya mütareke ve mûsâiahaia- 
rmda birinci murahhas olmuştur. Mu- 
harrem 1207 'de (Ağustos -Eylül 1792) 
reisülküttablıktan azledildi. Sonra ruz- 
nâme-i e\^el ve muha^ebe-i e\^eİ 
olup 12Û9'da (1794/95) Beyhan Sultan 
kethüdası ve 14 Cemaziyelevvel 1209' 
da (7 Aralık 1794) kethüda-yı sadr-ı âlî 
oldu. 28 Cemaziyelev^^el 1210'da (10 
Aralık 1795) hastalığı set)ebiyle azle- 
dildi ve Şevval 'de (Nisan 1796) tevkiî 
oldu. Rebiyülevvel 1211'de (Eylül 
1796) azledilip Bursa'ya ikamete gön- 
derildi. Birkaç ay geçince döndüyse 
de oğlu Süleyman Efendi' nin vefatının 
üzüntüsüyle Şa'bân 1212'de (Ocak-Şu- 
bat 1798) 56 yaşında ^^efat eyledi. 
Eyüp'de medfundur. Alin:, fâzıl, akra- 
nına üstün şair, dürüst, sâdık idi. Meş- 
hur Hacı İbrahim Efendi'nin kız karde- 
şi, zevcesiydi. Lâleli'de mektebi ve ev- 
kafı vardır. Mevndü'l-uki' d 2idınd2. bir 
eseri vardır. (III. 391) 

Bodur bak. Hüseyin Ağa; Hüseyin 
Pasa; Mehmed Efendi; Mustafa Pasa; 
Süleyman Paşa 

Boğazîıyanlızâde bak. Mehmed Paşa 

Boğdan Giray bak. Ahnıed Giray 

Boğuk bak. Abdullah Efendi 

Boğukoğlu bak. Abdül'^âkî Çelebi; 
Ali Bey 

Bolevîzâde bak. Ahmed Said Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Said Efendi 

Bolevîzâde Bolulu Mustafa Efendi' 
nin kardeşinin oğullarına dendi. Se- 
refleri ancak bir asır kaçar sürebildi. 
(IV. 685) 

Bolpaça bak. Ahmed Ağa 

Bolu Naibi bak. Mehmed Efendi 



Bolulu Çelebi bak. Mııhyiddin Meh- 
med Efendi 

Bonaparta hak. Mustafa Paşa 

Bor Müftüsüzâde bak. Hüseyin Paşa 

Bora bak. Gazi Giray Han II 

Bostan bak. Mustafa :ifendİ; Receb 
Paşa 

Bostan Çelebi Divânı I/Iehmed Muh- 
yiddin Efendi'nin vefatında Konya'da 
Mevlânâ'nın postuna olurdu. 1016'da 
(1607/08) vefat etmiştir. (İL 17) 

Bostan Çelebi Abdülh^lim Çelebi'nin 
oğlu olup 1057'de (1647) doğdu. 1091' 
de (l680) babasmm vefatında Kon- 
ya'da Mevlânâ'nm postuna oturdu. 
11 06 'da (1694/95) hacca gidip dön- 
müş ve 1116'da (1704) şikâyet üzerine 
azledilerelc Kıbrıs'a gönderilmiştir. 
Yerlerine li-ümm amc^.sı Celâleddin 
Çelebi tayin olunmuş, bir süre sonra 
oğlu Sadreddin Çelebi'ye meşihat ve- 
rilmekle Ramazan' da (Ocak 1705) izin 
alarak Konya'ya gitmiştir. Oğluna me- 
şihatı bırakarak i'tikâfa ■;ekildi. Şe\'vâl 
1118'de (Ocak 1707) vei'at etü. Vakur, 
ihtişamlı, cömert, nezihdi. (11. 17) 

Bostan Efendi Kütaiıyakdır. Müder- 
ris olup Receb 1020'de (Eylül l6ll) 
vefat etti. Temiz kalpliydi. (II. 17) 

Bostan Efendi 1034'de (1624/25) 
Hüseyin Lâmekânî'nin(-^) yerine 
E-^öip'de Şah Sultan Tekkesi şeyhi ol- 
du. 1040'da (1630/31) /efat eylemiş- 
tir. (II. 17; II. 188) 

Bostan Efendi Muabbir Tekkesi 
şeyhidir. O tekkenin bânîsi Mehmed 
Çelebimin vefatında 1020'da (16 11) 
şeyh olup 1065 'de (1655) vefat eyle- 
di. (İL 17) 

Bostan Efendi (Berkîiâde) Bursalı- 
dır. Müderris iken Ramazan 1046 'da 
(Şubat 1637) vefat etmiştir. (İL 17) 



Bostan Efendi (Terzizâde) Bursalı- 
dır. iMüderris olup 1043'de (1633/34) 
vefat etti. Âbiddi. (II. 17) 

Bostan Hilmî Efendi (Bakkalzâ- 

de) Bursakdır. Müderris olup 1004' 
de (1595/96) Şam'da emekli iken ve- 
fat etti. Şairdir. (II. 16; İL 240) III. 
240'da 10l4'de vefat ettiği yazılıdır.] 

Bostan Mehmed Efendi Rumeli dev- 
şirmelerindendir. Müderris oldu. 20 
Rebiwlâhir 1120'de (9 Temmuz 1708) 
vefat etti. Salih ve dervişti. (İL 17) 

Bostancı bak. Ali Efendi; Ali Paşa 

Bostancıbaşızâde bak. Abdurrah- 
man Enver Bey; Edhem İbrahim Bey 
(Hacı); Reşid Mehmed Paşa 

Bostancızâde bak. Osman Efendi 

Bostanı bak. Ahmed Efendi; Ali 
Efendi 

Bostanzâde bak. Abdülkerim Meh- 
med Efendi; Ahmed Efendi; Azeri İb- 
rahim Çelebi; Mehmed Efendi; Mus- 
tafa Efendi; Yahya Efendi 

Bostanzâde I. Süleyman (Kanunî) 
devri (1520-1566) su durundan Bos- 
tan Mustafa Efendi evlâdıdır ki, şey- 
hülislâm ve sudûrdan olarak birbu- 
çuk asır kadar sürmüştür. Sonra, ev- 
lâdından Yahya Efendi'nin oğullarına 
'■'Yahyâzâdeler" denilmiş ve başka bir 
kol türemiştir. (IV. 6M^ 

Boşnak bak. İbrahim Bey; Mehmed 
Ağa; Mehmed Paşa; Osman Paşa 

Boşnakzâde bak. Mehmed Paşa 

Boyacı hak. Hasan Ağa 

Boyalı bak. Mehmed Paşa 

Boynueğri bak. Abdullah Paşa; Du- 
rak Mehmed Paşa; Mustafa Ağa 

Boynuyaralı bak. Durak Mehmed 
Paşa (Boynueğri) 



375 



376 



Bozacızâde hak. İbrahim Efendi 
Bozoğlan hak. İbrahim Efendi 

Bozoğlanzâde Şehid Ali Paşa zama- 
nmda defterdar İbrahim Efendi'nin 
oğlu Rakım Paşa ve tonmuna denir. 
Ailesi bir asra yakm şerefini koruya- 
bildi. (IV. 684/85) 

Bozoklu Mustafa Paşazade bak. 
Hüseyin Bey 

Börekçİzâde bak. Fâizî Mustafa 
Efendi; Hasan Efendi 

Börklüce hak. Mustafa 

Budak Bey I. iVlehmed'in (Çelebi) 
(hd. 1413-1421) beylerinden olup sa- 
vaşlarda ömrünü tüketti. (II. 10) 

Budak Bey Süleyman Beyin oğludur. 
Kardeşi Arslan'ı katledince Memlûkler 
tarafmdan bütün Maraş ve Elbistan 
bölgesine bey atandı. Ondan sonra 
devlet tarahndan azledildi ve 876 'da 
(1471/72) kardeşi Şehsüvafı yenip yi- 
ne Maraş 'a sahip oldu. Az müddette 
Osmanlı Devleti tarafından Alâüddev- 
le gönderilip orası yine ele geçince bu 
da Mısır'a sa\naşmuş ve orada hapse 
atılmışür. Bir müddet sonra kurtulup 
Osmanlı Devletime sığınınca Vize 
sancağı verildi. Alâüddevlemin isya- 
nında üzerine sevk olunmuş ise de 
esir düşmekle Mısır'a gönderilmiş ve 
orada katledilmiştir. (II. 10) 

Budak Bey İran'da Büruce beyi iken 
96ı 'de (1554) itaat ederek hizmetler- 
de bulunmuş ve bu hâlde vefat et- 
miştir. (II. 10) 

Budak Efendi (Canı Âlem) Azizle- 
rin nazarına mazhar olmuş bir derviş- 
ti. Fâtih Camii' nde ders okuturdu. İksir 
fennine merak salınca "Garazım, 
kesb-i ma'rifettir" diye özür dilerdi. 
1026'da (1617) vefat eylemiştir. (II. 10) 



Budakzâde bak. Mehmed Ağa 

Buharîzâde bak. Abdülkerim Efen- 
di; Ahmed Efendi; Itri M astafa Efendi 

Bulgar hak. Ahmed Paşa; Mehmed 
Paşa 

Bulgarzâde hak. Nâcî \ ahyâ Efendi 

Burak Reis İnebahtı seferinde Dâvud 
Paşa ile bulunmuş ve düşman gemile- 
rinden dördünü tutuşturup kendi ge- 
misiyle beraber yakmış ve 899'da 
(1493/94) gemisinde bulunan Yenişe- 
hirli Kemâl Beyle birlikte şehid ol- 
muştur. Cesur bir adamcı. (II. 14) 

Burdur Müftüsüzâde bak. Fahred- 
din Ahmed Efendi 

Burhan Efendi Kürdistanlıdır. Mü- 
derris olup Muharrem 1036'da (Eylül- 
Ekim 1627) vefat etti. Âlimdi. Oğlu, 
İbrahim Efendi'dir(->). (11. 15) 

Burhan Efendi (BâM Agazâde) 

Müderris iken 1226'da (1811) vefat 
etmiştir. (II. 15) 

Burhan Mehmed Efendi (Müftîzâ- 

de) Müderris olup İL Mahmud devri- 
nin (1808-1839) son yılanna yetişti. 
Şairdi. (11. l6) 

Burhaneddin Ahmed Erzincan 
ahalisinden olup Haleb'de öğrenim 
görerek vatanına dönmüş ve orada 
kadı olmuştur. Oranın beyi iie akraba 
olmuştur. Sonra şehri z^.pt eylemiş ve 
Mısır askeri üzerine gelince 800'de 
(1397/98) vefat etmiştir Cesur ve şa- 
irdir. Telvib'e Tercih acında bir şerh 
yazmıştır. Oğlu Zeynelâbidîn'dir. (II. 
14/15) 

Burhaneddin Efendi Egirdirde 
şeyh olan Mehmed b. Hacı Hüse- 
yin'in oğludur. So)aı Berdaî'ye ulaşır. 
Eğirdh-'de tahsilden sonra Istanbuha 
gelip Nasûh Efendi 'den el aldı. Tefsir 



ve hadis okurdu. :-)70'de (1562/63) 
vefat etti. Arif, kâmil bir mürşid olup 
ermiş sayılanlardandı. (II. 15) 

Burhaneddin Haydar Herevî Meh- 
med'in oğludur Sa'deddin Teftazanr 
nin talebesindendi. Göç ederek Os- 
manlı ulemâsından olmuştur. Simav- 
na kadısı Bedreddİıı'in katline fet\^â 
vermiştir. 830'da (1^:26/27) vefat etti. 
Kâfiye ci ve Molla Husrev bundan 
okudular. Bazı haşiyeler ve Ferâiz-i 
Sirâciyeye şerh yazmıştır. (İL 15) 

Burhaneddin Paş£. Maliyeden yeti- 
şerek bazı hizmederde bulunup 
994'de (1586) başdefterdar oldu. O 
sene Zilhiccesinde (Kasım-Aralık 
1586) azledildi. 995-"de (1587) Tuna 
Ordusuna defterdar olup hemen ar- 
dından orta defterdar olmuşmr. 996' 
da (1588) Anadolu defterdarı oldu. 
1001 'de (1592/93) azledilip 1002^de 
(1593/94) yine orta defterdar oldu. 
1004'de (1595/96) paşalıkla ikinci de- 
fa başdefterdar oldu. Sonra Anadolu 
defterdariıgma nakledildi. 1007'de 
(1598/99) üçüncü cefa başdefterdar 
olup az vakitte azledilerek Üsküp'e 
mal tahsiline gönderildi. 1008'de 
(1599/1600) vefat etti. Hırslıydı. Oğlu 
ricalden Mehmed Celebindir. (İL 15) 

Burinar hak. İbrahim Aga 

Hurini bak. Hasan Efendi 



Burnaz bak. Ahmed Bey; Ali Ağa; 
İbrahim Ağa; İbrahim Efendi; Meh- 
med Aga; Mehmed Paşa 

Bursalızâde Bursalı Abdülhâdî Efen- 
di evlâdıdır ki geçen asır âlimierin- 
dendiler. (IV. 684)' 

Bursavî bak. Mustafa Efendi 

Burunsuz bak. Ahmed Paşa; Meh- 
med Paşa; Mustafa Aga 

Buzağı bak. Mahmud Efendi 

Buzağızâde bak. Mehmed Efendi 

Bükaizâde bak. Ahmed Efendi 

Bülbül bak. Sâib Ahmed Paşa 

Bülbül Efendi Dersiam olup müder- 
ris ve sonra mevâlîden oldu. Sonra 
emekli olmuş ve 1227'de (1812) vefat 
eylemiştir. (İL 25) 

Bülbül Hafız bak. Feyzullah Efendi 

Bülbülcü bak. Münif Mustafa Efendi 

Bülbülcüzâde bak. Fethî Abdülke- 
rim Efendi; Nuri Sey}'id İsmail Efendi 

Bülbülî bak. Mustafa Efendi 

Bülbülzâde bak. Abdullah Efendi; 
İzzeddin Fikrî Efendi; Mehmed Efen- 
di 

Büyük bak. Bilâl Aga; Cafer Paşa; 
Süleyman Paşa 

Büyük Gürcü bak. Ahmed Efendi 

Büyük Tezkirecizâde bak. Abdül- 
kadir Bey 



377 




'78 



Câbî Dede hak. Hasan Dede 

Câbîzâde bak. Abdullah Efendi; Ali 
Rebi Efendi; Faiz Halil Efendi; İbrahim 
Efendi; İbrahim Efendi (Sarı); Meh- 
med Efendi; Tâib Mehmed Çelebi 

Câbir Mustafa Efendi Kalemden 
yetişip hâcegândan olaral^ bazı hiz- 
metlerde bulunmuş ve sonra emekli 
olmuştur. 28 Cemaziyele^^el 1273'de 
(24 Ocak 1857) vefat etti. Topkaprda 
Neş'et Efendi yakmmda defnedildi. 
(II. 65) 

Câbir Paşa Şerif Abdülmuttalib Efen- 
di 'nin oğludur. Mîrimîranlık verilmiş- 
tir. 1297'de (1880) vefat eyledi. Hay- 
darpaşa'da medfundur. 25 yaşlarmda 
necip ve nahif bir zat idi. (İL 65) 

Câbirîzâde hak. Abdullah Efendi; Ali 
Efendi 

Cadı hak. Yusuf Paşa 

Ca'fer (Seyyid) Buharalıdır. Ni'me'l- 
ceyşdendir. Fâtih'deki türbesinde 
medfundur. "Yedi Emirler" diye tanı- 
nanlardan biridir. Seyyid Hamza ve 
Seyyid Ukayl bu cümledendir (II. 68) 

Ca'fer (Seyyid) Abdülkadir evlâdm- 
dandır. Bursa hisarmda medfundur. 
(II. 68) 

Ca'fer (Şeni) Rebi>âilewel 1172'de 
(Kasım 1758) Mekke emiri oldu. 1184 
(1770/71) yılma kadar emirliği de- 
vam ettikten sonra vefat eyledi. Şerif 
Mesâid'in küçük kardeşidir. (İL 75) 

Ca'fer Ağa I. Süleyman (Kanunî) za- 
manında bâbüssaâde ağası oldu. Zil- 



hicce 964'de (Ekim 1557) vefat eyle- 
di. Kadıköy'de cami ve medrese yap- 
mıştır, (il 69) 

Ca'fer Ağa Toparabacıbaşısı olup 
Cemaziyelevvel 965 'c e (Şubat-Mart 
1558) vefat ettL (II. 69) 

Ca'fer Ağa Sarayda ..02rde (l6l2) 
hasodabaşı ve sonra bâbüssaâde ağa- 
sı olup o aralık vefat etti. Mürekkep- 
çiler Mescidi'ni yaptırcı. Bahir Musta- 
fa Paşa, bunu camiye çevirdi ve onun 
kesik başı oraya defnedildi. (İL 72) 

Ca'fer Ağa Saraydar yetişip saray 
ağası olup 1099'da (1688) kilercibaşı 
oldu. 1104'de (1692/93) hazinedar-ı 
şehriyârî olup 1108'de (1696/97) kapı 
ağası oldu. 1113'de (1701/02) vefat 
eyledi. (İL 75) 

Ca'fer Ağa Saraydan yetişip mûsâ- 

hib-İ şehriyârî oldu. Ramazan 1238' 
de (Mayıs 1823) vefat etti. Hamidiye 
Türbesi'nde medfundur. (II. 76) 

Ca'fer Ağa Enderûnlu olup III. Meh- 
med şehzadeliğinde Manisa'da san- 
cakbeyi iken hizmetinde ça^aışbaşı 
olmuştu. Orada vefat etmiştir. (İL 71) 

Ca'fer Ağa Subaşı olup Camcı Mesci- 
di'ni yaptırmıştır. (II. 73) 

Ca'fer Ağazâde hak. Emin Mehmed 
Efendi; Ramazan Efendi 

Ca'fer Bey İzvömik beyi olup 950 
(1543) tarihlerinde veiât etmiştir. (İL 
69) 

Ca'fer Bey (Seyyid) Saloneli Abdul- 
lah Paşa'mn oğludur. Kalemden yeti- 
şip hâcegândan oldu. Çeşitli görev- 
lerde bulunduktan scnra 27 Şa'bân 
1222'de (30 Ekim İSO-/) vefat eyledi. 
Murad Paşa Camii' ne e medfundur. 
(İL 76) 

Ca'fer Çelebi Arakiyeci esnafından 

olup Takyeci Mescid:'nin bânîsidir. 



Minberini Kâtip ■ vlehmed Efendi koy- 
muştur. Veledikarabaş Mahallesi 'nde 
mektep yaptı. Dâye Hatun civarında 
da bir çeşmeyi yaptırmıştır. (II. 73) 

Ca'fer Çelebi Ceneviz deniz beyle- 
rinden ve Cezâyir-i garb kapdanlann- 
dan olup Sicily.ı hâkiminin oğlunu 
esir edip gemisine el koydu. Daha 
sonra vefat etti. (II. 73) 

Ca'fer Çelebi M enteş elidir. Müderris 
olup Şehzade Bayezid'e muallim ol- 
du. Hacca giderken 964' de (1557) ve- 
fat etti. Âlim, sabırlı ve fakirleri sever- 
di. Oğlu xMuhlis Çelebi, şairdir. (II. 69) 

Ca'fer Çelebi C^âczâde) Tâc Bey in 

oğludur. Babası sayesinde ilim tahsil 
eyledi. Mahmud Paşa Medresesi mü- 
derrisi iken nişancı olmuştur. I. Selim 
(Yavuz) devrinde ikinci defa nişancı 
oldu. Oradan Anadolu kazaskeri ol- 
du. 8 Receb 92r'ie (18 Ağustos 1515) 
vefat etti. Kabri Balat'ta camii önün- 
dedir, istanbul, Simav ve Bursa'da üç 
cami ve İstanbul da bir medrese yap- 
tı. Menşur ve fermanlara yeni kurallar 
getirdi. Ona gelmceye kadar defter- 
darlar, nişancılardan önce geliyorlar- 
dı. Bu nişancı o:.unca padişahın hu- 
zurunda vezirler.n solunda oturmlup 
"Nişancı Paşa" unvanını aldı. Fazıl ve 
üç dilde şairdi. İc^amından önce dilin- 
de uğursuzluk başladı. "Beni şehid-i 
aşk oİdukda râh-ı yârda/Yumadın 
defn eyleyinüz tenden gubârı gitme- 
sün". Eserleri: Hsvesname ve Kitab~ı 
Ah lâk' dır. Oğlu Bâlî Çelebi'dir(-^). 
(II. 68/69) 

Ca'fer Dede Halıcılar' da sakin mec- 
zup bir zat idi. Safer 1129'da (Ocak- 
Şubat 1717) ve:at etti. Topkapı'da 
medfundur. Yaşı lOO'e yakın olup er- 
miş sayılanlardandı. (II. 75) 



Ca'fer Dem Paşa Askerlikten yetişip 
miralay ve mirliva olmuştur. 1276 or- 
talarında (Aralık 1859/Ocak 1860) İs- 
tanbul'da boğularak vefat etmiştir. 
(II. 77) 

Ca'fer Efendi Ebûssuûd Efendi'nin 
amcası Abdünnebî Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris ve 950 'de (1543) Manisa 
müftüsü oldu. 955 'de (1548) Şehzade 
Selim'e muallim, Muharrem 958'de 
(Ocak 1551) Şam kadısı ve Şevv^âl'de 
(Ekim) Anadolu kazaskeri olmuştur. 
Şe\^âİ 964'de (Ağustos 1557) emekli 
olup hacca gitti. Dönüşünde Üskü- 
dar'da bahçesinde sakinken 985'de 
(1577) vefat eylemiştir. Eyüp'de Kasım 
Paşa Camii'nde medfundur. Yaşı 80'e 
yakm olup âlim ve sâlihdi. Kardeşi 
Lutfî Lutfullah Efendi'dir(->). (II. 70) 

Ca'fer Efendi Kastamonuludur. Mü- 
derris ve hârende müftüsü ve sonra 
Kastamonu müderrisi olup 988 'de 
(1580) vefat etmiştir. Orada yaptırdığı 
camide medfundur. (II. 70) 

Ca'fer Efendi Manastırlıdır. Müder- 
ris iken 990'da (1582) vefat etti. Âlim 
ve iyi huyluydu. (II. 70) 

Ca'fer Efendi Aydınlıdır. Müderris 
olup Ramazan 1011 'de (Şubat l603) 
Kudüs ve sonra Mekke mollası oldu. 
Felç geçirince emekliye ayrıldı. 1021' 
de (1612) Tire mollası olup 1029 'da 
(1620) vefat etti. Edip, vakur, sabırlıy- 
dı. (II. 72) 

Ca'fer Efendi Karahisarlıdır. Müder- 
ris, Kudüs, İzmir, Medine ve Eyüp 
mollası oldu. Cemaziyelâhir 1035 'de 
(Mart 1626) azledildi ve haftasında 
vefat etti. Sâlihdi ve az konuşurdu. 
(II. 73) 

Ca'fer Efendi Saçlı Hâşim Efendi'nin 
oğludur. 1003'de (1594/95) babası- 



379 



mn yerine şeyh olmuş ve 1040'da 
(1630/31) vefat eylemiştir. (İL 73) 

Ca'fer Efendi Hamid'de Burmak Ke- 
mâleddinın oğludur. 109rde (1680) 
müderris olup Bursa pâyesiyle naki- 
büleşraf oldu. Cema2iyele\^'^el 1097' 
de (Nisan l686) azledildi. Muharrem 
1099'da (Kasım 1687) İstanbul pâye- 
siyle Mısır mollası oldu. Rebiyüle\^^el 
1099'da (Ocak 1688) ayrıldı. Zilhicce 
llOO'de (Eylül-Ekim l689) Anadolu 
payesi ve Cemaziyelevı^el 1106'da 
(Aralık l694/Ocak 1695) Rumeli pa- 
yesi oldu. Zilhicce 1108'de (Haziran- 
Temmuz 1697) vefat etti. Sûfî meşrep 
ve 801ik bir pirdi. Damadı, Murad 
Efendi'dir ki, "Muradzâdeler"in atası- 
dır. (İL 74) 

Ca'fer Efendi Tekfurdaghdır. Orada 
Mehmed Paşa Camii müezziniydi. 
380 ll49'da (1736/37) vefat etti. Şairdir. 
(İL 75) 

Ca'fer Efendi Se\yid Kemâleddin'in 
Zihgirci Mescidi'ni genişleterek yeni- 
leyip vakfını yapmıştır. Daha sonra 
vefat etti. (İL 73) 

Ca'fer Efendi (Kara) Aydınlıdır. 
Müderris ve Lutfî Paşa'ya muallim ve 
musâhib oldu. Nihayet Sahn müder- 
risi olup Zilhicce 966 'da (Eylül 1559) 
vefat etti. Sad?%i'ş-ŞeriaY2i ve başka- 
larına haşiyeler yazmıştır. (II. 69/70) 

Ca'fer Efendi (Keşfî) Sünbülî tarika- 
tine mensup Fındıklı Tekkesimi yap- 
mıştır. 1053'de (1643) vefat etti. Orada 
medfundur. Yerine Receb Efendi şeyh 
olup 1055'de (1645) vefat etti. Yerine 
Fazluilah Efendi geçti. 1065'de (l655) 
vefat eyledi. Yerine A'mâ Hüseyin 
Efendi geçip 1118=de (1706/07) vefat 
eylemiştir. Yerine Fazluilah Efendi'nin 
ikinci halifesi Mustafa Efendi geçip 



1140'da (1727/28} vefat eylemiştir. 
Yerine Mehmed Efendi şeyh olup 
1149'da (1736/37) vefat eylemiştir. 
Yerine İbrahim Efendi geçip 1178'de 
(1764/65) vefat etti. Yerine Mehmed 
Nebi Efendi geçip 1189"da (1775) ve- 
fat etti. Fındıklı'da medfundur. Bu tek- 
kenin son şeyhlerinden Yunus Efendi, 
haylice şöhret almıştır. (İL 73) 

Ca'fer Fevzî Bey Ricalden Büyük Râ- 
şid Efendimin oğludur. 1196'da (1782) 
doğdu. 1203'de (1788/89) müderris ve 
Zilhicce 1222'de (Şubat 1808) İzmir 
mollası, 1230'da (1815) Şam mollası, 
1233'de (1818) İVledine mollası, Receb 
1237'de (Nisan 1822) İstanbul payesi, 
1238'de (1822/25) İstanbul kadısı, 
124rde (1825/26) Anadolu payesi ve 
Muharrem 1243'de (Ağustos 1827) Ru- 
meli payesi oldu. Cemaziyelev^-el 
1248'de (Kasım-Aralık 1827) vefat etti. 
Babasının yanında medfundur. Sat- 
ranç oyununda us a ve saftı. Satrançta 
tırnağım kanatma!: âdeti olduğundan 
uşağı bir miktar pamuk taşıyıp kana- 
ymca derhal yapışcırırdı. (II. 76) 

Ca'fer Kâmili Efendi Tırhalalıdır. 
Kardeşi Şeyh Ali Kemâlî'dir. Nured- 
dinzâde'den el alp dünyaya meylet- 
memiştir. Defalarca hacca gidip sıla- 
sına dönerek Halveti usûlünü ihya 
eyledi. Safer 1026 da (Şubat I6l7) ve- 
fat etti. Türbesinde medfundur. Cö- 
mert, iyi huylu ve keşif sahibiydi. Ga- 
ribe: Seyahati sıra.sında rüyasında ne- 
bilerden biri göriinüp "kabrim suya 
gark olmağla ızdırap veriyor, beni 
halâs eyle'" deyince seher vaktinde 
tabutunu arayıp saklanmış buldu ve 
o yerden selâmete nakleyledi. (İL 72) 

Ca'fer Paşa Beylerden olup sonra 
beylerbeyi ve daha sonra kubbe vezi- 
ri olmuştur. I. Mehmed (Çelebi) dev- 



ri (1413-1421) başlarında vefat eyle- 
miştir, (il 68) 

Ca'fer Paşa Beyle.;den olup 927 'de 
(1521) kapdan-ı deıyâ olmuştur. 928' 
de (1522) bazı uygunsuz hareketleri- 
nin doğruluğu anlaşılmca idam edil- 
di. (İL 69) 

Ca'fer Paşa Bursalıdır. Emir Gazi'nin 
oğlu olduğundan orada bir zaman 
nakibülesraf olmuştur. Sonra PM 
Mehmed Paşa üç tuğ verip Kara- 
manca beylerbeyi t^yin etmiştir. Azil- 
den sonra Bursa'da emekli edilerek I. 
Süleyman (Kanunî) devrinde (1520- 
1566) vefat eylemiştir. Bursa'da Pı- 
narbaşfnda medfur.dur. (II. 69) 

Ca'fer Paşa Enderun'dan yetişerek 
silahdar-ı şehriyârî olmuştur. Hattı, 
padişah hattı idi. Sokollu Mehmed 
Paşa buna riayetle İL Selimin tahta çı- 
kışında başkapıcıbaşı yapü. Ardından 
yeniçeri ağası olup kendine damad 
eylemiştir. 976'da (1568/69) İstanbul 
yangınında ağalıktan azlolunduysa 
da ardmdan Rumel: beylerbeyi oldu. 
Daha sonra vezirlikle kubbenişîn ol- 
du. 11 Safer 995'de (21 Ocak 1587) 
vefat etti. E\âip'de İCızıl Mescid yakı- 
nındaki türbesinde medfundur. Gayet 
vakurdu. Bir medrevîe ve mektebi var- 
dır. Eşi vefatmda hamile olmakla ikiz 
çocuğu doğmuş, .V^ehmed ve Ca'fer 
isimleri verilmiştir. (İL 70/71) 

Ca'fer Paşa Rus dönmelerindendir. 
Enderun'dan çıkıp l)azı sancaklara ve 
Ruha ya bey olmu;-=tur. Sonra Kıbrıs 
ve Tunus beylerbeyi olup hiç azledil- 
memiş ve 995 (158' O tarihlerinde ve- 
fat etmiştir. (İL 70) 

Ca'fer Paşa Kıdemli beylerden ve 
Iran serhaddini iyi Dilenlerden oldu- 
ğundan Göle ve Sigetvar'a be^derbeyi 



olmuştur. Orayı, 500 atlı ile kendisin- 
den 4 kat fazla düşmandan kurtar- 
mıştır. 988'de (1580) Kefe beylerbeyi, 
99rde (1583) Şin-an valisi olmuş ve 
orada kalarak bir aralık Tebriz bey- 
lerbeyi ve sonra da vezir olmuştur. 
Boğdan beylikten vilâyete dönüştü- 
rülünce vali atanmıştır. Sonra yine 
Tebriz valisi olarak 1009 'da (1600/ 
01) vefat etmiştir. Cesur, gayretli, 
muktedirdi. (İL 71) 

Ca'fer Paşa Sarayda yetişip çeşnigir- 
başı, kapıcılar kethüdası ve mirâhûr-ı 
ev^^el olarak sonra Zilhicce 1015'de 
(Nisan 1607) Habeş beylerbeyi ol- 
muş, 9 sene orada kalmış ve 1027'de 
(16 18) Mısır valisi olup 9 ay sonra az- 
ledilmiştir. 1032'de (1623) vefat eyle- 
di. Âlim, fâzıl, sâlihdi. (II. 72) 

Ca'fer Paşa Saraydan yetişip haseki 
ve bostancıbaşı olmuştur. Zilhicce 
104rde (Haziran- Temmuz 1632) kap- 
dan-ı derya ve vezir oldu. İkinci sefe- 
rinde bir iş göremeyip 1044 'de (1634/ 
35) Budin valisi olmuş ve 1045'de 
(1635/36) vefat etmiştir. (İL 73) 

Ca'fer Paşa Enderun'dan yetişerek 
rikâbdâr-ı şehriyârî oldu ve vezirlik 
verilip padişah damadı oldu. Sonra 
Rumeli'ne gönderilip Zilka'de 1057' 
de (Aralık 1647) vefat etti. Eşi Atike 
Sultan, Rikâbdar Ken'an Paşa'ya ni- 
kahlandı. (İL 74) 

Ca'fer Paşa Saray adamlarından 
olup Yemen beylerbeyliği ile çerağ 
ediliTdştir. 1062'de (1652) vefat etti. 
(İL 74) 

Ca'fer Paşa İkinci Gürcü Mehmed 
Paşa'mn kardeşidir. Bölük asalmm- 
dan yetişerek 1043'de (1633/34) Kıb- 
rıs beylerbeyi ve sonra Adana beyler- 
beyi olmuş ve 1048'de (1638/39) az- 



381 



ledilmiştir. Nihayet Şehrizor valisi, 
sonra 106rde (l651) Şam valisi ve bu 
senenin Zilka'desinde (Ekim-Kasım 
1651) Adana valisi olmuş ve Muhar- 
rem 1064'de (Aralık 1653) Diyarbekir 
valisi olup 1065 'de (l655) azledilmiş 
olarak Adana' da oturmuş ve orada 
vefat eylemiştir. Vilayet idaresine vâ- 
kıftı. (II. 74) 

Ca'fer Paşa Enderun'dan yetişip iç 
kilâr kethüdası oldu ve sonra kapıcı- 
başılıkla çerag edildi. Ramazan IO66' 
da (Temmuz I656) mîrialem oldu. 18 
Muharrem 1072'de (13 Eylül I66I) ni- 
şancı ve 1073'de (1662/63) beylerbe- 
yi payesi olup Receb 1074'de (Şubat 
1664) vezirlik verilmiş ve Muharrem 
1080'de (Haziran 1699) vefat eylemiş- 
tir. Âlim, tedbirli, muktedirdi. (II. 74) 

Ca'fer Paşa Derya beylerinden olup 
382 kapudâne iken Muharrem 1184'de 
~~^ (Mayıs 1770) kapdan-ı der)4 oldu ve 
o sene azledildi. 1185'de (1771/72) 
Tuİca mutasarrıfı ve 11 87 'de (1773) 
Balyabadra muhafızı olup 1188'de 
(1774) vefat eyledi. (İL 75/76) 

Ca'fer Paşa Kaplan Paşa'nm oğlu 
olup Arnavutluk beylerinin meşhur- 
lanndandır. Rebiyüle\^"el 1210'da 
(Eylüî-Ekim 1795) Selanik mutasarrıh 
olup 1212'de (1797/98) Karlıili muta- 
sarrıfı olmuştur. O sene vefat eyle- 
miştir. (II. 76) 

Ca'fer Paşa Mîrimîran olmuş ve 
120rde (1786/87) Karahisar-ı Sâhib 
mutasarrıh olarak III. Selim devri 
(1789-1807) başlarında vefat eylemiş- 
tir. (II. 76) 

Ca'fer Paşa (Büyük) Enderun'dan 
olup Kars mutasarrıh, sonra Erzurum 
ve Van beylerbeyi olup 1096 'da 
(1685) vezirlikle Sivas valisi ve 1097' 



de (1686) Canik mutasarrıfı, sonra 
Anadolu müfettişi olu 3 ardından Di- 
yarbekir, 1099'' da (1688) Temeşvar va- 
lisi ve ordu seraskeri, 1102'de (1690/ 
91) Bosna valisi, 1103'de (1691/92) 
Adana valisi, sonra Belgrad muhafızı 
ve 1107^de (1695/96) Haleb valisi ol- 
du. Sekiz-on sene harplerde bulunup 
valilikleri mütesellimle ri idare ediyor- 
du. Hatta bu sırada Temeşvar muha- 
fazasına gönderildi. llOS'de (I696/ 
97) Haleb 'den ayrılmakla ağır has ve- 
rilerek muhafazada kaldı. Muharrem 
1109'da (Temmuz-/ -gustos 1697) 
meşhur Sentine harbinde bulunarak 
şehid oldu. Zamanın en cesaretli, ted- 
birli, gayretii ve kad'rbilir veziriydi. 
Oğlu Küçük Ca'fer Pasa'dır(->). Diğer 
oğlu Genç Ahmed Paşa 'dır. Kardeşi 
de Topal Yusuf Paşa'cır. (II. 74/75) 

Ca'fer Paşa (Damacl) Enderun'dan 
yetişme olup çukada-ı şehriyârî ol- 
muştur. 994 'de (1586; yeniçeri ağalı- 
ğı verilmiştir. 996'da * 1588) Anadolu 
beylerbeyi ve 998 (1590) tarihlerinde 
Rumeli beylerbeyi olup 1003'de 
(1594/95) kubbe vezirlerinden ol- 
muşmr. Şe^^âl 1006'cia (Mayıs 1598) 
Mısır valisi olup 3 yıl 2 ay orada kal- 
mıştır. Muharrem 10:.0'da (Temmuz 
1601) azledilmiş ve yine kubbe veziri 
olmuştur. Daha sonra Fatma Sultanla 
nikahlanarak Tuna .muhafızı ve bir 
aralık sadâret kaymakamı dahi ol- 
muştur. 1018'de (1600/10) vefat ede- 
rek Eyüp'e 'defnedilmiştir. Akılh ve 
dogaı bir zat idi. (II. '-2) 

Ca'fer Paşa (Frenk) Kapdan Kılıç 
Ali Paşa'nm kölelerinden olup sonra 
donanmaya tayin edildi. 1001 'de 
(1592/93) Trablusgarb muhahzı oldu- 
ğundan 1002'de (1593/94) donanma 
ile gitti. Sonra Kıbrıs l:)eylerbeyi oldu. 



1005 'de (1596/97) ikinci defa Trab- 
lusgarb ve 10C8'de (1599/1600) tekrar 
Kıbrıs valisi o] muştur. 101 2 'de (1603/ 
04) kapdan-ı der^^â oldu. 10l4'de 
(1605/06) azledildi ve üçüncü defa 
Kıbns'a vali cldu. 1015^de (l606/07) 
ikinci defa kaodan ölmüş ve Avarin'i 
muhafaza eylemiştir. Iûl6'da 
(I6O7/O8) azledilip az bir müddette 
vefat eylemişûr. Denizciliğe \njkufu 
olup cesur ve doğru İdi. (İL 71/72) 

Ca'fer Paşa CHadım) Saray ağaların- 
dan olup çıktıktan sonra beylerbeyi 
oldu. 982'de ^1574) Şam beylerbeyi 
olmuş ve 985' le (1577) ayrılıp 987 'de 
(1579) Anado:.u ve 990'da (1582) Ru- 
meli beylerbeyi olarak 993'de (1585) 
vezir olmuş ve 8 sene Tebriz'de vali 
olup lOOl'de ( 1592/93) Bağdad valili- 
ğine tayin edümiştir. 1003'de (1594/ 
95) azledilip sonra vilâyetleri devre- 
derek lOOö^da (1597/98) Temeşvar 
valisi olmuştur. 1008 (1599/1600) ta- 
rihlerinde orada vgM etti. Doğru ve 
tecrübeliydi. (İL 71) 

Ca'fer Paşa (Küçük) Arna\^tdur. 
Bir hayli sene savaşlarda bulunarak 
mîrimîran olmuş ve bir hayli sene Av- 
ionya mutasarrıflığında bulunmıuştur. 
1102'de (169C/91) Rum.eli beylerbeyi 
olup 1103'de (1691/92) Köstendi] 
sancağı verildi. 1108'de (1696/97) yi- 
ne Rumeli valisi oldu. Muharrem 
1109'da (Temmuz-Agustos 1697) Sen- 
tine muharebesinde şehid oldu. Her 
harpte cesaret göstermiş benzersiz bir 
zat idi. Oğlu JAi Beydir. (İL 75) 

Ca'fer Paşa [Küçük) Bü^oik Ca'fer 
Paşa'nın(->) cgludur. Mîrimîran olup 
Arapgir ve b^.şka sancaklarda muta- 
sarrıflık yapmış ve 11 58 'de (1745) 
Yenişehir sancakbeyi iken İran sava- 
şında bulunmuş ve sonra vefat etmiş- 
tir. (İL 75) 



Ca'fer Paşa (Lala) Enderun'dan ye- 
tişip silahdar-ı şehriyârî ve Yeniçeri 
ağası oldu. 94rde (1534/35) azledil- 
dikten sonra Şam ve Bağdad beyler- 
bevi oldu. Daha sonra Tuna'da demir 
kapılara muhafız ve nazır olarak I. 
Süleyman (Kanunî) devri (1520- 
1566) sonlarında vefat eylemiştir. Ka- 
naatkar ve sabırlıydı. Oğlu Mustafa 
Paşa'dır. (II. 70) 

Ca'fer Sâdık Efendi Bursalıdır. Mü- 
derris olup I. Abdüihamid devri (1774- 
1789) başlarında vefat etti. (II. 76) 

Ca'fer Sıdkî Paşa Pekinli Süleyman 
Paşa'nm oğludur. 1238'de (1822/23) 
mîrimîran olmuştur. Oralarda kulla- 
nılıp 1243^de (1827/28) Maçin, Şewâl 
1244'de (Nisan 1829) İnebahü ve 
Karlı mutasarrıfı olup muharebelerde 
bulunmuş ve 1249^da (1833/34) İs- 
tanbul'a gelip iltifata mazhar olmuş- 
tur. Bundan sonra vefat etti. (II. 76) 

Ca'ferzâde bak. Abdülbâkî Efendi; 
Ebûbekir Paşa 

Ca'fî Ahmed Efendi Kalemden yeti- 
şip hâcegândan ve ricalden olmuştur. 
Zilhicce 1150^de (Mart-Nisan 1738) 
emekli olup birkaç sene sonra vefat 
etmiştir. (İL 77) 

Cağalazâde bak. Abdülkerim Bey; 
Halil İbrahim Bey; Mahmud Bey; 
Mahmud Paşa; Mustafa Aga; Râgıb 
Mustafa Bey; Sinan Yusuf Paşa; Süley- 
man Salim Bey; Tâhir Mehmed Bey 

Cağalazâde Sadrazam Sinan Paşa' 
nın evlâdına denir ki. içlerinden yük- 
selenler olmuştur. Bunlar halen var- 
dır. Tevliyetlerine mutasarrıf olarak 
devam etmektedirler. (IV. 687) 

Cağalzâde bak. İbrahim Bey 

Camci bak. Ali Celebi 



383 



Câmî Çelebi (Habibzâde) Abdülbâ- 

kî Efendi'nin oğludur. Kadı olup 
1109'da (1697/98) vefat etti. Fâzıl ve 
şairdi. (İL 66) 

Câmî Efendi Camcı esnafından ola- 
rak musahhihlik ile Takvimhane'ye 
girdi. 1270'de (1853/54) vefat etti. Şa- 
irdir. (İL 66) 

Câmî Mehmed Efendi (Hacı Ha- 

sanzâde) Balıkesirlidir. Hacı Hasan 
oğlu Mustafa'nın oğludur. Dedesi 
Hasan, Bergama'da cami yapü. Bu, 
Molla Yegân'dan ders görüp Sahn 
müderrisi, sonra Gelibolu ve sonra 
Bursa kadısı oldu. Sonra tekrar Sahn 
müderrisi oldu. Ardından İstanbul 
kadısı olup 886'da (1481) Anadolu 
kazaskeri oldu. 892'de (1487) Rumeli 
kazaskeri oldu. 18 sene bu hizmette 
kaldı. 911'de (1505/06) vefat eylemiş- 
384 tir. Yaşı 90'ı geçmişti. Görünüşü gü- 
zel, boyu uzun, sakak büyük, ulemâ 
ve şeyhlere muhabbeti vardı. Şairdir. 
Adına camii olup oraya defnedildi. 
Kadı Beyzâvtye Sûre-i En'am'a kadar 
haşiyesi, takrizleri, eksik Garaib Lü- 
gati, başka eserieri vardır. Oğullan 
Mehmed Efendi ve Mehmed Vahidî 
Paşa ile genç yaşta vefat eden Hızır 
Şah Efendi'dir ki, bunun oğlu Meh- 
med Efendi'dir. (IV. 106/07) 

Câmî-i Mısrî Dâvudpaşalıdır. İL Se- 
lim'in (hd. 1566-1574) musahibi ve 
atmacacıbaşısıydı. Sonra Mısır'da 
sancakbeyi oldu. Mısır'da vefat eyle- 
di. Meşhur şairdir. (İL 66) 

Câmî-i Rûmî İranlı olup seyahatle 
Osmanlı ülkesine gelmiştir. Münzevî 
olduğu halde L Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) vefat eyledi. Şi- 
iri güzel değildir. (II. 66) 

Can bak. Arslan Paşa 



Can Arslan Paşazade bak. Hüseyin 

Paşa 

Canan Paşa Enderun'dan yetişerek 

beylerden ve sonra beylerbeyi oldu. 
II. Bâyezid devrinde (1481-1512) ve- 
fat eylemiştir. (İL 66) 

Canbazzâde bak. Ahmed Efendi; 
Osman Efendi 

Canbek Giray Han Mübarek Giray 
b. Devlet Girayın oğludur. Nureddin 
ve sonra kalgay olup Rebiyüle\^el 
1019'da (Haziran 1610) Kırım hanı ol- 
du. Cemaziyele^^^el 1032'de (Mart 
1623) azlolundu. Ş^/bân 1033'de (Ma- 
yıs 1624) ikinci defa han oldu. ZiL 
ka'de 1035'de (Ağustos 1626) azledil- 
di. Şevval 1038'de (Haziran l629) 
üçüncü defa han oldu. Cemaziyelâhir 
1044'de (Kasım-Arahk 1634) vefat et- 
ti. Toplam 20 seneden fazla han oldu. 
(II. 66; IV. 895) 

Canberd Gazalî Paşa Çerkeş asıllı- 
dır. Orada beylerden olup I. Selim'e 
(Ya\aız) itaat etmekle 922'de (15l6) 
Şam valisi oldu. 926'da (1520) isyan 
edince Haleb'den Şam'a gönderilmiş- 
tir. Ferhâd Paşa ile Şehsüvarzâde Ali 
Bey bunun üzerire memur edilmiş- 
lerdir. Sonra katledilerek cezasını 
görmüştür. (İL 66) 

Canfeda Hatun IIL Murad'm annesi 
Nurbânû Sultanin en gözde cariyesi 
olduğundan valide sultan oğluna tav- 
siye etmiş, kendi vefatında hareme 
nazır cdmasını vasiyet eylemiştir. 
Bundan dolayı "kethüda hatunluk" 
makamında şöhret bulmuştur, IIL 
Mehmed zamanında (1595-1603) Es- 
ki Saray'a gönderildi. Dolgun emekli- 
lik maaşı verilip saraylıların evlendi- 
rilmelerine memur oldu. Sonra maaşı 
bir misli artırıldı. Saygı gösterilir, el 



üstünde tutulur haıde vefat eylemiş- 
tir. Tedbirli ve akıllıydı. Biri Akbaba' 
da, diğeri Gümrükönü'nde (Kara güm- 
rük) iki mescidi ve Akbaba'da ha- 
mam ve sebili vardır. (İL 67) 

Canfeda Sâliha Hatun III. Ah- 

med'in (hd 1703-1730) harem kethü- 
dâsıdır. Kethüda Ks.dm Camii'ni yap- 
tırmıştır, (il 67) 

Can-ı Âlem bak. Budak Efendi 

Canım Ağazâde bak. Mahmud Efendi 

Canım Hoca bak. Alehmed Paşa 

Canım Hocazâde IIL Ahmed devri 

(1703-1730) kapda::ı-ı deryalarından 
Hacı Mehmed Paş^'nm evlât ve to- 
runlarına denmiştir. Ancak bu da ya- 
rım asır devam edebilmiştir. Kızının 
oğlu Hüsâmeddin Faşa'dır. (IV. 686) 

Cânib Efendi ban. Salih Mehmed 
Besim Efendi 

Cânibî bak. Ahmed Efendi; Ali Efendi 

Cânîbî damadı bak. Ahmed Efendi; 
Ali Efendi 

Cankozzâde bak. /Ji Paşa 

Cankurtaranzâde bak. Abdullah 
Efendi; Abdülkadir Efendi; Mahmud 

Efendi 

Canmtrza Ali Paşa Karahisar beyi 
olup 1064'de (l65C donanmaya me- 
mur oldu. Sonra Ankara beylerbeyi 
olup Abaza Paşa ile 1069'da (1658/ 
59) vefat etmiştir. (L.. 67) 

Canpulad Bey Kürtlerden Kasım 
Bey'in oğludur. Küçüklüğünde sara- 
ya alınıp eğitilerek Kilis beyi oldu. 
Haleb'de haramilerin kökünü kazı- 
makla şöhret aldı. 976'da (1568/69) 
Kıbrıs muharebesinde de hazır bu- 
lundu. 980 (1572/75) tarihlerinde ve- 
fat etmiştir. "Canpuladzâde'lerin ata- 
sıdır. (II. 67) 



Canpuladzâde bak. Ali Şahin; Hızır 
Bey; Hüseyin Paşa; Mustafa Paşa 

Canpuladzâde hocası bak. İbrahim 
Efendi 

CaruUahzâde bak. Beyanı Mustafa 
Efendi 

Câvid Ahmed Bey Topal Osman Pa- 
şazade Râtib Ahmed Paşa'nın oğlu- 
dur. Enderun'dan yetişip IIL Selim'in 
tahta çıkışında (1789) kurenâdan ol- 
muştur. 1204'de (1789/90) vefat eyle- 
di. Gönül adamıydı. (II. 67) 

Câvid Bey Kasapbaşı Şâtırîzâde Şâkir 
Efendi'nin kâtibi olup 1250'de (1834/ 
35) vefat etti. Şairdir. (II. 67) 

Câvid Bey Sırkâtibi Mustafa Paşa'mn 
en büyük oğludur. Askeriyeden yeti- 
şip miralay olmuş ve yaşı 70ı geçmiş 
olduğu halde Bâb-ı Seraskerimde hiz- 
mete devam etmiştir. 3 Rebiyülevvel 
1313'de (24 Ağustos 1895) vefat eyle- 
yip Küçüksu'da babasının yanma 
defnedildi. (İL 68) 

Câvid Mustafa Paşa Mekteb-i Harbi- 
ye'den yetişip sırasıyla mîrlivâ olarak 
geçen savaşta (1877/78 Osmanlı-Rus 
Savaşı) Anadolu cihetinde bulunmuş- 
tu. Sonra ferik olarak bir müddet 4. 
Ordu'da kalmış, 14 Zilhicce 13irde 
(18 Haziran 1894) vefat eylemiştir. (İL 
68) 

Câzim Efendi İstanbul'da başmuha- 
sebe kaleminde yetişip 1265 'de (1849) 
Ankara mal müdürlüğünden başlaya- 
rak Erzurum ve Trabzon vilâyetlerin- 
de defterdar dahi olmuştur, 1286 
(1869/70) tarihlerinde vefat etti. Kâtip 
ve şairdir. (II. 65) 

Câzim Meluned Efendi (Seyrekzâ- 

de) Abdurrahman Efendi'nin torunla- 
rındandır. Müderris iken 8 Şevval 
1138'de (9 Haziran 1726) vefat etti. 



385 



386 



Keskindede'de medfundur. Şair ve if- 
fetliydi. (İL 65) 

Câzim Mustafa Efendi Maktul Beşir 
Aga'nm dârüssaâde ağalığında yazıcı- 
sı olmuştur. Il65'de (1752) azledildi. 
Sonra hâcegânlık ile Haremeyn mu- 
hasebecisi olup 1170'de (1756/57) 
vefat etti ve Üsküdar'a defnolundu. 
(IV. 434) 

Cebbarzâde hak. Abbas Hilmi Paşa; 
Abdülfettâh Bey; Celâleddin Meh- 
med Paşa; Hamdı Bey; Mahmud Bey; 
Süleyman Bey 

Cebe hak, Ali Bey; Mehmed Ağa 
Cebeci hak. Osman Paşa 
Cebecizâde hak. Mehmed Paşa 

Cebeleoğlu I. Bâyezid'in (Yıldırım) 
beylerinden olup Timur olayında 
(1402) Çelebi Mehmed'in yanında 
kaldı. Anbaloğlu muharebesinde şe- 
hid oldu. (İL 68) 
Cedid hak. Ahmed Efendi 
Cedzâde hak. Feyzî Efendi 

Cefâyı II. Bâyezid devrinde (1481- 
1512) sarayda hoca olup bir hayli 
müddet seyahatten sonra vefat etmiş- 
tir. Şair ise de şiirleri tatsızdır. (İL 77) 

Cefâyı Çelebi Filibelidir. Babası fis- 
tancıydı. Kendisi okuyup kadı olmuş- 
tur, îki defa sarhoş yakalanmakla ko- 
vulmuştur. Sonra imamet ve hitabetle 
geçinmiş ve 950'de (1543/44) vefat 
eylemiştir. Münşî, şair ve muhasip 
olup yaşı 70'e ermişdi. Yaşlı bir kadı- 
nın hilesiyle ömrüne hatime çekmiş- 
tir. (İL 77) 

Celâl Ahmed Paşa Mustafa Reşid Pa- 
şa'nın ikinci oğludur. Sadâret mektû- 
bî kalemine, oradan âmedî kalemine 
girdi. Receb 1270'de (Nisan 1854) ûiâ 
evveliyle Meclis-i Vâlâ'ya aza oldu. 



Şa'bân 1271'de (Nisan-Mayıs 1855) 
bâlâ rütbesiyle babasının Viyana'ya 
memuriyetinde müsteşar olduysa da 
kısa süre sonra bu memuriyet kaldırıl- 
dığından meclise devam eyledi. Re- 
ceb 1273'de (Mart 1857) vezidikle 
Meclis-i Tanzimat azası oldu. Babası- 
nın vefatında 1274'de (1857/58) ayrıl- 
mıştır. Senelerce sâhilhanesinde kal- 
dı. Cemaziyelâhir '1288'de (Agustos- 
Eylül 1871) Meclis-i Vâlâ azası olup 
icraat komisyonuna memur oldu. 
1289'da (1872) yine ayrıldı. 1294'de 
(1877) întihâb-ı Memurin Komisyo- 
nu'na reis oldu. 1304 başlarında (1886 
sonları) memuriye indeyken ansızın 
vefat eyledi. Sultan Mahmud Türbesi 
bahçesine defnedildi. Babasından 
hissesine düşen mi::-ası güzel kullana- 
rak zaruret çekmemiştir. Az konuşur, 
gayretli, mültefit, doğm, iffeüiydi. Yü- 
zü babasına benzer, orta boylu ve şiş- 
man idi. Yaşı 56 ici. İlk eşi Rıfat Pa- 
şa'nm kızı olup onu boşadı. Evlâdı ol- 
madı. (I. 306) 

Celâl Paşa Askerlikten yetişip Sinop 
redif livası olmuştu. Yunan muhare- 
besinde (1897) Laffaki tepesinde şe- 
hid olmuştur. Cesur ve gayretli olup 
Osmanlının zafer bayrağını bizzat te- 
peye dikerek yiği iliğini göstermişti. 
Yaşı 50'yi aşkındı. CIV. 850) 
Celâleddin Poz^klıdır. Kalender- 
meşrep olduğunda n sâde-dilâne mu- 
zafferiyetie hayli nâm almış ve Şehsü- 
varzâde Ali Bey üzerine memuren gi- 
dip 925'de (1519) ömrüne son ver- 
miştir. (İL 78) 

Celâleddin AH Pjışa (Seyyid) Kilis- 
lidir. Diyarbekir taraflarında tahsil ey- 
ledi. İstanbul'a gelip Divan-ı Hümâ- 
yûn kalemine girip bazı zevata divan 
kâtibi oldu. Şevval 1230'da (Eylül 



1815) Anadolu muhasebecisi oldu ve 

sonra Niş defterdarı unvanıyla oraya 
gönderildi. Biçarenin o esnada han 
köşesinde sefaletle ömrünü geçirdiği 
padişah tarafır.dan duyulunca ilim ve 
fazlına hürme:en 19 Zilhiccemde (22 
Kasım 1815) ^ vezirlikle Niş muhafızı 
oldu. 1231'de :i8l6) Vidin ve Nigbo- 
lu valisi olup Rebi^öıİâhİr 1232'de (Şu- 
bat-Mart 1817) Edirne ve buradan 
Bosna valisi olmuştur. Rebi'>âilev\''el 
1238^de (Kasun-Araiık 1822) Rumeli 
valisi ve serasker olduysa da 5 Rebi- 
yülâhır 1238'de (20 Aralık 1822) vefat 
etti. Her konuda bahse kadir, emsali 
nâdir, şair, münşî idi. Gayet sert dilli 
olup arkadaşlarıyla geçinemedigin- 
den iİerley em emişti. Şeriata hizmet 
edenlere saygı gösterir, cahil nâiblere 
hakaret ederdi. Bosna'da eşkıyayı ce- 
zalandırarak padişahın güvenini ka- 
zanmıştı. İdam ettirdiği adamların 
içinde ermiş yayılanlardan biri olup 
"hareket edemeyip perde içine ko- 
nulmadıkça can vermesin" diye bed- 
dua eyledi. Hareket edemeyip bir ka- 
pı perdesi içine bacakları konulmuş 
ve öylece ruhunu teslim etmiştir. Has- 
talığı ve vefatı Bosna'da olduğundan 
orada defnedilmiştir. (II. 79/80) 

Ceİâleddin Bay Şehzade Cem' in ya- 
kınlarından o^.up birlikte Avrupa'da 
bulunmuştur. Şehzade' nin vefatından 
sonra (1499 'd a) cenazesinin kapıcı- 
başı Sinan Bey ve Ayaş Bey'le Bur- 
sa'ya nakli hizmetinde bulunmuştur. 
Bu tarihte köşesine çekilerek ömrü 
son bulmuştur. (II. 78) 

Ceİâleddin Bey İlim ve hat tahsiliyle 

meşhur olmuştur. Kadı ve müderris 
olup L Sülevman (Kanunî) devri 
(1520-1566) sonlarında emekliliği 
seçmiş ve ardından vefat eylemiştir. 
Meşhur bir halatdır. (İL 78) 



Ceİâleddin Çelebi Bostan Çelebi' 
nin oğludur. 1106'da (1694/95) Kon- 
ya'da Mevlânâ'nm postuna oturdu. 
Ancak iki-üç ay o hizmette bulunarak 
yerine yeğeni Sadreddin Çelebi geçti. 
Sonra vefat eyledi. (II. 78) 

Ceİâleddin Efendi Ramazan Efendi' - 
nin(->) oğludur. 1025 'de (l6l6) onun 
yerine Bezirgan Tekkesi şeyhi olup 
1026'da (1617) vefat etti. (II. 78; 11. 
419) 

Ceİâleddin Efendi Bursalıdır. Eşref- 
zâdelerden o tekkeye şeyh oldu. 
1223'de (1808) vefat etti. (II. 79) 

Ceİâleddin Efendi Divan-ı Hümâ- 
yûn kâtiplerinden olup hâcegândan 
oldu. 1243^de (1827/28) Bursa muka- 
taacısı olmuştu. Sonra vefat eyledi. 
(II. 80) 

Ceİâleddin Hüseyin Bey Manastır- 
lıdır. Enderun'dan yetişip timar sa- 
hiplerinden olmuş ve şehzade iken 
il Selim'e lala tayin edilmiştir. Onun 
tahta çıkışında (1566) mükâfat olarak 
Anadolu timar defterdarı oldu. Sonra 
mîrialem olduysa da Manastır'a ika- 
mete memur edilmiştir. 982'de 
(1574/75) vefat etti Şair olup şiirleri 
mutasavıafânedir. (II. 78) 

Ceİâleddin Mehmed Ağa Yeniçeri 
Ocagi'ndan yetişip sırasıyla zagarcı- 
başı ve 21 Cemaziyelâhir 1240'da (10 
Şubat 1825) kul kethüdası ve 25 Mu- 
harrem 124l'de (9 Eylül 1825) yeni- 
çeri ağası oldu. Şev%^âl 1241 'de (Ma- 
yıs 1826) Vak'a-i Hayriye'de ağalık 
makamı kaldırıldığında vezirlikle se- 
raskerlik teklifinde zamanın nazikli- 
ğini ileri sürerek affını istedi ve mîra- 
hûr pay esiyle kapıcıbaşılık verildi. 
1243'de (1827/28) başbaki kulu olup 
sonra Gemlik kereste nâzın olarak 



)S7 



388 



1250'de (1834/35) ayrıldı. Unutulmuş 
halde kalıp Sa'deddin Efendi'nin şey- 
hülislâmlığında bir dava için meşihat 
odasında "bir vakit biz de burada 
oturduksa da hükmümüz gayr-ı âdi- 
lâne idi" deyince soruşturulup kimli- 
ği ortaya çıkınca 5000 kuruş maaşla 
Meclis-i Has'ca ödüllendirilmiş. 1280' 
de (1863/64) vefat etmiştir. Vak'ada 
hizmet ve sadakati görülmüştü. Söz 
anlardı. (II. 81) 

Celâleddİn Mehmed Bey Ricalden 
Kethüda Mehmed Recâî Efendi'nin oğ- 
ludur. Kethüda kâtibi kaleminden ye- 
tişip Rebiyüle\^el 1222' de (Mayıs' 
1807) kaymakam paşa mühürdarı iken 
kethüda kâtibi, sonra teşrifatçı ve kü- 
çük tezkireci olmuş ve 1226' da (1811) 
yine kethüda kâtibi olmuştur. Sonra 
ayrılıp dimağına halel geldi ve o gün- 
lerde merdivenden düşerek sağ ayağı 
yaralanıp 1227'de (1812) vefat etti. Bil- 
giliceydi. Oğlu Şefik Bey'dir. (II. 79) 

Celâleddİn Mehmed Bey İstanbul' 
da 1236=da (1820/21) doğmuştur. 1254' 
de (1838) kaleme girip mektûbî-i hari- 
ciyede iken Saf er 1271 'de (Kasım 
1854) Tanzimat Meclisi kâüb-i refiki, 
1273'de (1856/57) ikinci kâtibi, Şa'bân 
1275'de (Mart 1859) Divan-ı Zabtiye 
meclis reisi, Receb 1278' de (Ocak 
1862) ûlâ e\^eli ile zabtiye müsteşarı, 
Safer 1280'de (Temmuz-Ağustos 1863) 
serasker müsteşarı, Muharrem 1285' 
de (Mayıs 1868) Divan-ı Ahkâm-ı Ad- 
liye azası, Ramazan 1288'de (Kasım- 
Aralik 1871) Muhâkemat-ı Cezaiye 
Meclisi reisi, Muharrem 129rde (Şu- 
bat-Mart 1874) hukuk dairesi azası, 
1292'de (1875) Şûrâ-yı Devlet azası, 
1298'de (1881) dahiliye müsteşarı ol- 
muş ve 1306'da (1888/89) emekli olup 
12 Safer 1309'da (17 Eylül 1891) vefat 



eylemiştir. Süleymani/e Türbesi bah- 
çesinde medfundur. Doğru, iffetli, cö- 
mert, güler yüzlü bir zat idi. (İV. 850) 

Celâleddİn Mehmed Efendi Babı- 
âli'den yetişip hâcegândan olmuştur. 
1228'de (1813) İran e. çişi olup birkaç 
sene sonra dönerek 1232 (1817) ta- 
rihlerinde vefat etti. Münşi ve doğru 
idh (II. 79) 

Celâleddİn Mehmed Efendi Sakız 

nakibinin oğludur. Müderris ve Ra- 
mazan 1274'de (Mart-Nisan 1858) Gi- 
rit mollası, Receb 1282-de (Kasım- 
Aralık 1865) Filibe mollası, Muhar- 
rem 1284'de (Mayıs 1867) Medine 
mollası, sonra İstanbul payesi, Rebi- 
yülâhır 1294'de (Nisan-Mayıs 1877) 
İstanbul kadısı, sonra Anadolu paye- 
si ve Receb 1295'de ^Temmuz 1878) 
emvâl-i eytâm reisi olarak 3 Receb 
1302'de (18 Nisan 1885) vefat etti. Sü- 
leymaniye'de bir sene önce vefat 
eden kardeşi Ahmed Hulûsî Efen- 
di'nin yanma defnedilmiş tir. Güzel 
konuşur, ilmi orta ve bekârdı. (II. 81) 

Celâleddİn Mehmed Efendi (Âtıf- 
2âde) Ömer Vahid Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris olup Cemaziyele^^el 
1211'de (Kasım 1796) Galata mollası 
ve sonra bilâd-ı hamse mollası olmuş- 
tur. 1222'de (1807) Mekke payesi ve o 
sene Zilka'desinde (C^cak 1808) İstan- 
bul payesi oldu. 5 Şe'A^âl 12 29 'da (20 
Eylül 1814) Anadolu payesi oldu. 
Sonra felçli olarak epey zaman hane- 
sinde kalmış ve 17 Receb 123 7 'de (9 
Nisan 1822) vefat edip Karacaah- 
met'de ailesi Mezarlığı'na defnedil- 
miştir. Oğulları, Mekke pâyeli Râif 
Efendi ve Süleyman Ferideddin Efen- 
di olup bir oğlu da müderris Cemâ- 
leddin Efendi 'dir ki, t)unun oğlu Şey- 
hülislâm Hüsâmeddin Ömer Efendi' 



dir. Torunlarından biri müderris Ceiâ- 
leddin Mehmed Efendi 'dir(-^). (İL 79) 

Celâleddin Mehrıed Efendi (Âtıf- 
zâde) Celâleddin Mehmed Efendi' 
nin(-+) torunudur. Müderris olup 
126l^de (1845) vefat etti. (II. 79) 

Celâleddin Mehmed Efendi (Ebû 
îshakzâde) Mes'ud Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris ve Yenişehir mollası 
olup 1197'de (178rO vefat etti. Ceddi- 
nin kabristanında medfundur. (ÎI. 
78/79; I. 360) 

Celâleddin Mehnıed Paşa Diyarbe- 
kir valisi Sey^âd Alâeddin Paşa'mn oğ- 
lu olup mîrimîranhk ile ödüllendiril- 
miştir. 1274'de (1857/58) vefat edip 
Duvardibi=nde defnolundu. (II. 80/81) 

Celâleddin Mehnıed Paşa Karasili 
Şerif Paşanın oğlu olduğundan ka- 
lemde ve sonra taşra kaymakamlıkla- 
rında ve mutasarrıflıklarda bulunmuş 
ve Hille'den ayrılmış olarak 6 Şev\''âl 
1312'de (2 Nisan 1895) vefat edip Şeh- 
zâdebaşfna defnedilmiştir. (İL 81) 

Celâleddin Mehmed Faşa (Cebbar- 
zâde) Bozok a'yanı Süleyman Bey'in 
oğludur. 14 Muharrem 1220^de (14 
Nisan 1805) babasmm sayesinde ve- 
zirlik verildi. Siva.;, 1223'de (1808) 
Diyarbekir, Muharrem 12 28 'de (Ocak 
1813) Haleb, Şewâl 1231'de (Eylül 
1816) Erzurum ve Receb 1232 'de 
(Mayıs-Haziran 16 17) Adana valisi 
olup 1236'da (1820/21) vezirliği kal- 
dırıldı. Sonra vezirliği geri verilerek 
Erzurum'da İran'la savaşta bulunup 
Cemaziyelâhir 1242'de (Ocak 1827) 
Maraş valisi olup Rusya savaşında 
bulundu. 1244'de (1828/29) Nigbolu 
muhafızı iken yine vezirliği kaldırıldı 
Ye Tekfurdagı'nda ikamet ettirildi. 
1260'da (1844) haline merhameten 
mîrimîranhk ile Sivas valisi ve Muhar- 



rem 126l'de (Ocak 1845) Maraş vali- 
si oldu. Ziika'de 1262'de (Ekim-Ka- 
sım 1846) vefat etti. Derebeyi tarzın- 
da olarak rütbesini kaybetmişti. Ha- 
leb valiliğinde hazinedarı Rüstem 
Ağa 'ya kapıcıbaşılık vermiştir. (II. 80) 

Celâleddin Mustafa Efendi (Ebû- 
bekirzâde) Müderris, molla, 1255 'de 
(1839) Şam mollası, 1259'da (1843) 
Medine mollasi ve Muharrem 1266'da 
(Kasım-Aralık 1849) ikinci defa Medi- 
ne mollası oldu. Orada vefat eylemiş- 
tir. İlim sahibiydi. (IV. 475) 

Celâlî bak. İbrahim Aga 

Celâh Efendi Yıldız Abdullah Efen- 
di'nin büyük oğlu olup Anadolu kadı- 
larındandıvelll. Selim devrinde (1789- 
1807) vefat eyledi. Şairdi. (II. 81) 

Celâlzâde bak. Salih Efendi 

Celep bak. Ahmed Paşa; Hasan Efen- 
di; Hüsevin Efendi; Mehmed Efendi; 
Mûsâ Efendi; Mustafa Efendi; Receb 
Efendi 

Celepoğlu bak. Ali Paşa 

Celepsamanîzâde bak. Hüseyin 
Efendi 

Celilî Bursa hdır. Danişmend olup II. 
Bâyezid devrinde (1481-1512) aklına 
bozukluk gelip o halde vefat etti. Şair- 
dir. Eserleri: Manzum Husrev u Şîrîn, 
manzum Leylâ vü Mecnûn. (İL 81) 

Celilî Bursalıdır. İstanbul'a geldi. 
Farsça bildiğinden Şehname'yi Türk- 
çeye çevirmiştir. I. Selim (Yavuz) 
(1512-1520) zamanında vefat eylemiş, 
usta şairlerdendir. (II. 81/82) 

Celilî Edirnelidir. Sanat erbabından 
olup I. Selim (Yavuz) devrinde (1512- 
1520) vefat etmiştir. Şairdir. (II. 82) 

Celilî Sanat erbabından olup I. Selim 
(Ya\aız) devrinde (1512-1520) vefat 
etti. Şairdir. (İL 82) 



389 



390 



Celİlî Abdülcebbar Çelebi Abdül- 
ganî'nin kardeşidir. IIL Murad devri 
(1574-1595) sonlarında vefat etti. Şa- 
irdir. (II. 82; IIL 341) 

Celladzâde bak. Abdülfettâh Efendi; 
Hüsâmeddin Efendi 

Cem Sa'dîsi bak. Sa'dî Bey 

Cemâl Halife bak. Cemâleddin îs- 
hak Efendi 

Cemâleddin Abdullah Efendi 
(Âîıfzâde) Ömer Vahid Efen- 
di'nin(-+) oğludur. Müderris iken 
1202^de (1787/78) vefat eyledi. Kara- 
caahmet'de ailesi mezarlığında def- 
nolunmuştur. (II. 83; IH. 595) 

Cemâleddin Ahmed Bey Hekimba- 
şı Behçet Efendi'nin torunu Tebriz 
başşehbenderi Behçet Bey'in oğlu- 
dur. 1268^de (1851/52) doğdu. 1283' 
de (1866/67) mektûbî-i sadârete ve 
birkaç sene sonra nafia mektûbî kale- 
mine çerağ edilip orada sermümey- 
yiz ve müdür olduktan sonra Safer 
1308'de (Eyiül-Ekim 1890) ülâ ewe- 
liyle nafia mektupçusu olmuş ve 11 
Receb 1315'de (6 Aralık 1897) vefat 
etmiştir. Rumelihisarrna defnedildi. 
İffetli, doğru ve sâdıkdı. (IV. 851) 

Cemâleddin Ali Paşa Hıdiv İsmail 
Paşamın oğludur. Genç olarak mîri- 
mîran olmuştu. Öğrenimini tamamla- 
mak için Avustur^^a'da bulunurken 
orada Rebiyülâhir 1310 ortalarında 
(Kasım 1892 başlan) vefat edip cena- 
zesi Mısır'a nakledilerek ailesi yanma 
defnedilmiştir. (II. 85) 

Cemâleddin Bey Askerden yetişip 
miralay olmuş ve hassa redif miralayı 
iken Cemaziyeievı^el 1277' de (Kasım- 
Aralık 1860) vefat etmiştir. (II. 83) 

Cemâleddin Efendi Şeyhülislâm 
Zenbilii Ali Efendi'nin oğludur. Mü- 



derris ve sonra kadı oldu. Mısır, Man- 
sûre ve Reşid kadılıklarında bulundu. 
968'de (1560/61) vefat etti. Âlim, 
edipdi. (II. 83; ÎII. 488/89) 

Cemâleddin ibrahim Bey (Ispa- 
nakçızâde) Mustafa İzzet Bey' in oğlu- 
dur. Müderris, Şa'bân 128rde (Ocak 
1865) Galata mollası, sonra Mekke ve 
İstanbul payesi olarak 22 Rebiyüle\^^el 
1306'da (26 Kasım 1888) vefat edip 
Eyüp'e defnolundu. Silgilice, edipdi. 
Erkek evlâddan mahrum olduğundan 
bu ailenin sonuncu üyesi olmuştur. 
(İL 85) 

Cemâleddin İshak Efendi (Cemâl 
Halife) Karamanlıdır. Hattı güzel ol- 
duğundan II. Mehmed'e (Fâtih) Kâfi- 
ye yazdırıp hediye eylediler. Sonra 
Molla Kestelli bir kitap bahasını çok 
görünce bu da âlim olup da böyle ol- 
mayayım diye Şeyh Habib'in hizmeti- 
ne girdi. İcazet alınca Pırı Paşa buna 
bir tekke yapıp meşihatini vermiştir. 
Halka tefsir ve vaaz ederdi. 940 'da 
(1553/54) vefat etti. Kabri Sütlüce 'de- 
dir. Vaiz Molla Arab'ın raks hakkında- 
ki mektubuna cevap yazıp halini be- 
yân eyledi. Arapça kasideleri vardır. 
Eserleri: Hâşiye-i TefMM Kadı, Neva- 
big-i Sarf, Sûre-i Mücâdele' den aşağı 
Tefsir, Şerh-i Hadîs-4 Erbain. Oğlu 
Mehmed Efendi^dir(->). (İL 82/83) 

Cemâleddin Mehnred Ali Bey Ke- 
ban madeni kaymakamı Muhtar 
Efendi'nin oğludur. 1264'de (1848) 
İstanbul'da doğmuştur. Gençliğinde 
Şûrâ-yı Devlet kalemine girip Kitapçı 
Necib Efendiye damad oldu. Mü- 
meyyiz, muavin, aza ve nihayet müd- 
de-i umumi olarak o dairede yetişmiş 
ve ûlâ e^^^eliyle Sicil: -i Emval Komis- 
yonu azalıgıyla daire -i şûradan ayrıla- 
rak orasmm feshecılmesiyle boşta 



kalmış ve 11 Şewâi 13l4'de (15 Mart 
1897) vefat etmiştir. Yahya Efendi 
Tekkesi kabristanma defnedilmiştir. 
Yumuşak huylu, doğru ve ehliyetliy- 
di. (IV. 850) 

Cemâleddin Mehmed Efendi 
(Karsîzâde) Babası :.<:arslı Mehmed 
Efendi'dir. Müderris, 1253'de (1837/ 
38) Selanik mollası, 1255'de (1839) 
Takvim-i Vekâyı Musahhihi ve 1261' 
de (1845) Bursa mollası oldu. Göreve 
başlamadan Cemaziyelâhir 126rde 
(Haziran 1845) vefat etti. Şair ve âlim- 
di. Vak'anüvislerin tezkiresini kaleme 
almıştır. (İL 83) 

Cemâleddin Mehmed Efendi (Sey- 
yid) Bagdadlı Mehmed Hamdî'nin 
halif esidir. 1158'de (r'45) Edirne^den 
İstanbul'a gelip Mehmed Efendi'nin 
yerine Uşşâkîye'den Savaklar'da Hıra- 
mı Ahmed Paşa Tekl:esi'ne şeyh ol- 
du. Uşşâkîyede 'pîr-i sânî" denir. Hü- 
sâmeddin Uşşâkrnin 10. derecede 
halifelerindendi, ll64^de (1751) vefat 
eylemiştir. Yaşı 60'ı geçmiştir. Arif, şa- 
ir ve ermiş sayılanlardandı. Divanı 
vardır. Bunun oğlu Mehmed Efendi, 
Edirneli Yazıcı Mehmed Efendi'nin 
vefatıyla oğlu kaybolduğunda Uşşâkî 
Tekkesi şeyhi olup H93'de (1779) ve- 
fat etti. Yerine Savaklar Tekkesi şeyhi 
olan oğlu Cemâleddin Efendi geçip 
kısa süre sonra vefat (?tti. Yerine oğlu 
Nizameddin Efendi geçip 10 Zilka'de 
1199'da (14 Eylül 178:0 vefat eylemiş- 
tir. Sonra Seyyid Meıımed Efendi b. 
Cemâleddinın vefatında oğlu Cemâli 
Efendi geçmiştir. (İL 83) 

Cemâleddin Mehmed Efendi (Zey- 
nîzâde) İmam-ı sultanî Zeynelâbidîn 
Efendi 'nin ikinci oğludur. Müderris, 
Safer 1257'de (Nisan 1841) İzmir, Şev- 
val 1262'de (Ekim 18^i6) Bursa molla- 



sı ve ardından Mekke payesi oldu. 
Şev^'^âl 1264'de (Eylül 1848) İstanbul 
payesi oldu. 1266'da (1850) zabtiye 
müftüsü ve Cemaziyelâhir 1268 'de 
(Nisan 1852) Meclis-i Vâlâ azası olup 
Ramazan 1269'da (Haziran 1853) tıb- 
biye nâzın olup Ramazan 1270'de 
(Haziran 1854) Anadolu payesi, Zil- 
ka'de 1273'de (Temmuz 1857) Ana- 
dolu kazaskeri, Rebi^^lâhir 1274 'de 
(Kasım-Aralık 1857) Rumeli payesi ve 
Zilka^de 1275'de (Haziran 1859) reis-i 
etıbba olmuştur. 1278 başlarında 
(1861 ortalan) aynldı. Receb 1278'de 
(Ocak 1862) birinci, Muharrem 1285' 
de (Mayıs 1865) ikinci. Muharrem 
1291'de (Şubat-Mart 1874) üçüncü ve 
1296'da (1879) dördüncü defa Rume- 
li kazaskeri olup reisülulemâ iken 18 
Receb 130rde (14 Mayıs 1884) vefat 
etmiştir. Haydarpaşa'da medfundur. 
Güzel konuşur, tıbba âşinâ, eli sıkı ve 
tedbirliydi. Oğullarından müderris 
Hikmet Efendi ondan sonra, yani 22 
Rebiyülâhır 13irde (2 Kasım 1893), 
diğer oğlu müderris Muhyiddin Efen- 
di vefat etmişlerdir ki bunlar ikiz ola- 
rak doğduklarından 30'ar yaşlannda 
yetenekli zatlardı. Büyük oğlu Şem- 
seddin Efendi, mevâlîden ve tabiptir. 
(İL 84/85) 

Cemâleddin Mehmed Paşa Halil 
Hamid Paşazade Nurullah Paşa'mn 
oğludur. Enderun'da silahşor ve son- 
ra kapıcıbaşı olmuştur. 1242 (1826/ 
27) tarihlerinde mîrahûr-ı sânı ve Zil- 
hicce 1244'de (Haziran 1829) kapıcı- 
lar kethüdası oldu. O makamın kaldı- 
rılmasından sonra mütesellimlikle 
taşraya gidip mîriümerâ ve sonra mî- 
rimîran olmuştur. Muharrem 1267'de 
(Kasım 1850) Tırhala, Rebiyülâhir 
1268'de (Şubat 1852) Rumeli ve Ra- 



391 



^92 



mazan 1269 'da (Haziran 1853) Biga 
ve Zilhicce 1270'de (Eylül 1854) Kıb- 
rıs mutasarrıfı olmuştur. Muharrem 
127rde (Eylül-Ekim 1854) vezir rüt- 
besi verilmiştir. O sene Recebinde 
(Mart-Nisan 1855) ikinci defa Biga 
mutasarrıfı olup Cemaziyele\"^'^el 1274' 
de (Ocak 1858) Harput valisi oldu. 
Şewâl 1275'de (Mayıs 1859) azledil- 
miştir. Muharrem 1277'de (Temmuz- 
Ağustos 1860) Trabzon valisi olup 
Şa'bân 1278'de (Şubat 1862) aziolun- 
du. Şa'bân 1280^de (Ocak 1864) Ce- 
.zâyir-i Bahr-i Sefİd valisi oldu ve Şa' 
ban 1283'de (Aralık 1866) ayrıldı. Ra- 
mazan 1287 'de (Aralık 1870) şeyhül- 
harem olduysa da gitmeden azledil- 
di. 2 Saf er 1297'de (15 Ocak 1880) 
vefat eyledi. Eyîîp'de medfundur. Or- 
ta boylu j güzel yüzlü, dindar ve gay- 
retliydi. Oğlu Müşir Asaf ve beylerbe- 
yi pâyeli Halil Paşalardır. (II. 84) 

Cemâleddin Muhammed Aksara- 

yî İmam Fahreddin Râzî'nin evlâdın- 
dan Muhammed b. Muhammed'in 
oğludur. Anadolu Aksaray'ında Zin- 
cirli Medresesi müderrisi olup talebe- 
si pek çoktu. Şemseddin Fenârî on- 
dan tahsil eyledi. Eserleri; Şerh -i Bey- 
zâvî ki, Gayetül'l-kusva, Mecma ri- 
salesi şerhinde itirazatı vardır. Vefatı 
t79rde (1389)1 oradadır. Evlâdına 
"Cemâlr' denir ki, ZenbiUi Ali Efendi 
bunlardandır. (II. 82) 

Cemâleddin Muhammed Efendi 

İran asıllı olup İran hükümeti memur- 
larmdan olmuş ve sonra Afganistan'a, 
oradan Avrupa yoluyla 1286' da 
(1869/70) İstanbula gelip Darülfü- 
nun-ı Osmânî muallimliği ve Meclis-i 
Maarif azalıgı ederek sonra yine Avru- 
pa'ya geçmiştir. Sonra uzun bir süre 
Mısır'da bulunarak birkaç sene önce 



tekrar gelmiş, 5 Şe\^^âl :.3l4'de (9 Mart 
1897) vefat ederek Nişantaşı'nda Şeyh 
kabristanına gömülmüştür. Yabancı 
dillere vukufu Arapça bilgisi kadar ge- 
nişti. Siyasi ve fenni b:r adamdı. "Af- 
gânî" diye meşhurdur. (IV. 850) 

Cemâleddin Mustafa Efendi (Âtıf- 

zâde) Ömer Vahid Efendi'nin(->) to- 
runu Celâleddin Efendi' nin oğlu olup 
müderris iken 11 Safer 1242'de (14 
Eylül 1826) vefat etti. Kabri Üskü- 
dar'da aile mezaıiıgmdadır. Oğulları 
Hüsâm Efendi, Vâhîd Efendi ve Atıf 
Efendi'dir. (II. 83) 

Cemâleddin Paşa 1270'de (1853/ 
5^^ vefat eden Hacı Ahmed Bey 'in 
oğludur. Enderun'dan yetişip Sultan 
Abdülmecid'in kurenâsmdan olmuş- 
tur. 1267'de (1851) ferik rütbesiyle 
Dâr-ı Şürâ-yı Askerî azası oldu. 1278' 
de (186 1/62) emekli olmuştur. 1283 
(1866/67) tarihlerinde Üsküdar'da 
vefat eyledi. (İL 84) 

Cemâleddin Paşa Enderun'da yeti- 
şip Sultan Abdülmecic'in kurenâsm- 
dan olmuştur. 1274'de (1857/58) mi- 
ralaylıkla Tophane'ye gönderildi. Se- 
nelerce orada mecliste aza oldu ve 
mîrlivâ ve sonra ferik olup Kal'a-i 
Sultaniye muhafızı oldu. Senelerce 
memuriyette kalıp 1302'de (1884/85) 
vefat eylemiştir. Güçlü bir idareciydi. 
(II. 85) 

Cemâleddin Yusuf Faşa (Dâyezâ- 

de) Enderun'da eğitilip askerliğe geç- 
miş ve 4. Ordu'da bulımarak miralay 
ve Ziika'de 1263'de (Ekim 1847) mîrli- 
vâ olmuş, sonra Dersaâdet Meclisi aza- 
sı olmuş ve 3 Cemaziyelevvel 1266'da 
(17 Mart 1850) vefat edip Eyüp 'e def- 
nedilmiştir. (İL 83) 

Cemâlî Karamanhdır. II. Mehmed 
(Fâtih) devrinde (1451-1481) İstan- 



bul'a geldi. II. Bâyezid devrinde 
(1481-1512) vefaı etti. Şairdir. Sultan 
Bâyezid adına Hıhnâyûnname' yi ka- 
leme almıştır. (II. 85) 

Cemâli Ahmed Çelebi İstinyeiidir. 
Bir defterdarın ogiudur. 99rde (1583) 
vefat etmiştir. Lâti::'eleri ve Divanı var- 
dır. (İL 85) 

Cemâli Çelebi .\niasyalr Celâlzâde 
Muhyiddin'in kardeşidir. Yazısı gü- 
zeldi. Hattatlar arasında dördüncü 
addolundu. I. Süleyman (Kanunî) za- 
manında (1520-1566) kardeşiyle bu- 
na 15 'er akçe vazife verildi. Bu haİde 
vefat etti. Şeyhzlde çağdaşı Hattat 
Köse Muhyiddİn, Celâlzâde 'den baş- 
kadır. Cemâl ve Celâl diye meşhur bu 
iki kardeşin yeğeni Abdullah Çelebi 
de Şeyhzâde'nin çağdaşı meşhur bir 
hattatdır. (II. 85) 

Cemâli Efendi ^^eyyid Mehmed Ni- 
zâmeddinın oğludur. Babasının vefa- 
tında Hüsâmeddiıı Uşşâkî ve Savaklar 
Tekkesi'ne şey..! oldu. 1246'da 
(1830/31) vefat etmiştir. Kardeşi Meh- 
med Nurî Efendi 'dir(->). (11. 85/86) 
[Metinde babasının adı Mehmed b. 
Cemâleddin olara ^< yazılmıştır.] 

Cemâli Mehmed Efendi (Hanım- 
zâde) PM Paşa'n.n torunlarmdandır. 
Müderris, İzmir mollası oldu. 1085 'de 
(1674/75) vefat etti. Silivri'de dedesi- 
nin yanında medfundur. 15 kadar 
genç, hançerli, kemerli hizmetkâr ile 
gezerdi. (IV. 182) 

Cemâlîzâde hak. Fuzayl Çelebi; 
Mustafa Ağa 

Cem'î Efendizâde bak. Refik Meh- 
med Efendi (Sey/id); Said Mehmed 
Efendi 

Cem'î Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Kadı olmuştur. 1070'de (1659/ 
60) vefat etti. Şairdir. (IV. 172) 



Cemil Hüseyin Paşa Mehmed Nâ- 
mık Paşamın oğludur. Mekteb-i Har- 
biye'de öğrenim gördü. Sultan Abdü- 
iaziz'in tahta çıkışında yâver-i harp ve 
silahşor bölüğü kaymakamlığına me- 
mur ve sonra o bölüğün miralayı, ser- 
yaver ve 1283'de (1866/67) serkurenâ 
oldu. Şewâl 1285'de (Ocak-Şubat 
1869) serasker bulunan babasıyla bir- 
likte azledilmiş ve Dâr-ı Şûrâ-yı Aske- 
rî'ye memur ise de ondan dahi azle- 
dilmiştir. Bir müddet boşta kalıp son- 
ra ferik olarak ordularda bulundu. 
1294^de (1877) Edirne valisi olup 
1295'de (1878) azledilip 5. Orduya 
gitü. 1297'de (1880) Haleb'e vali olup 
Zilhicce 1300'de (Ekim 1883) vezirlik 
verildi. 1304'de (1886/87) Hicaz valisi 
olup 13û5'de (1887/88) azl ile yaver~i 
ekrem unvanıyla selâmlık resm-i âlî- 
sinde bulunmuştur. 26 Şevval 1307'de 
(15 Haziran 1890) yaşı 60'a yakm iken 
vefat eylemiştir. Karacaahmet'e def- 
nolundu. Akıl, tedbir ve servete ma- 
likti. (II. 87) 

Cemil Mehmed Bey Necib Paşa'nın 
ikinci oğludur. Mektûbî-i sadârete ve 
sonra âmedî kalemine girdi. Ramazan 
1265 'de (Temmuz-Ağustos 1849) Ba- 
bıâli evrak müdürü olup Cemaziyelâ- 
hir 1270'de (Mart 1854) azledildi. Re- 
biyülâhir 1287'de (Temmuz 1870) Di- 
van-ı Muhâkeme-i Maliye azası ve Zil- 
hicce 1292'de (Ocak 1876) Bosna ka- 
pı kethüdası olup 8 Şa'bân 1298'de (6 
Temmuz 1881) A^efat eyledi. Kaya- 
lar'da medfundur. Oğlu Salim Bey de 
evkafta mektupçu iken kendinden 
evYQ\ vefat eylemiş, sakin, mutedil bir 
zat idi. Diğer oğlu Bahriye zâbitânın- 
dan Hüseyin Bey, hayattadır. (İL 87) 

Cemil Melımed Paşa Mustafa Reşid 
Paşa'nm oğludur. Mektûbî-i sadr-ı 



393 



394 



âlîye girerek babasıyla Avrupa'yı 
gezdi. Sonra âmedî kalemine ve 
1264 'de (1848) mâbeyn-i hümâyûn 
kitabetine memur olmuştur. Üçüncü 
kâtip iken Cemaziyelev^'^ei 1271 'de 
(Ocak-Şubat 1855) bâlâlıkla Paris bü- 
^oikelçisi oldu. 1272 (1856) kongre- 
sinde ikinci murahhas oldu. Cemazi- 
yelâhir 1276'da (Ocak 1860) Meclis-i 
Âlî-i Hazâin azası ve Muharrem 1278' 
de (Temmuz 1861) Meclis-i Vâlâ ka- 
vânin dairesi azası ve 20 gün sonra 
hariciye nâzın vekili ve beylikçi olup 
Rusya imparatorunun tahta geçişini 
tebrik için Livadya'ya gidip gelmiştir. 
Cemaziyeleweİ'de (Kasım 1861) ve- 
kâleti sona erdi. Zilka'de'de (Mayıs 
1862) vezir rütbesiyle ikinci defa Paris 
elçisi ve Meclis-i Vâlâ azası oldu. Şev- 
val 1281'de (Mart 1864) elçilikten ay- 
rılarak meclise devam etmiştir. Cema- 
ziyeievvel 1282^de (Ekim 1865) Mec- 
lis-i Hazâin azalıgma nakledildi. Mu- 
harrem 1283'de (Mayıs-Haziran 1866) 
meclisin feshinde iki ay kadar açıkta 
kalıp Rebi}?tilev\^eİ'de (Temmuz-Ağus- 
tos 1866) Meclis-i Vâlâ azası ve Rebi- 
yülâhır' de (Ağustos-Eylüi 1866) üçün- 
cü defa Paris elçisi oldu. 6 Cemaziye- 
lâhir 1289'da (11 Ağustos 1872) hari- 
ciye nâzın olup Receb'de (Eylül) yine 
Rusya imparatorunun tahta geçişini 
tebrik için Livadya'ya gitti. Bükreş yo- 
luyla dönüşte, yani 20 Receb 1289'da 
(23 Eyül 1872) trende aniden vefat et- 
miştir. Cenazesi İstanbul'a getirilerek 
Okçularbaşrnda babasının türbesine 
defnedilmiştir. Yaşı 45 'e yakın olup 
siyasî işlere vâkrf, edip, akıllı ve ted- 
birliydi. Kapdan Mehmed Ali Paşa'nm 
kız kardeşini nikahlayıp ondan Mus- 
tafa Reşid Bey dünyaya gelmiştir ki, 
bugün Şûrâ-yı Devlet azasmdandır. 
Annesi hanımı, babası Reşid Paşa bo- 



şadıktan sonra Serasker Hacı Reşid 
Paşa nikahlamış ve ondan bir kız kar- 
deşi olmuştur ki, bu da Reşid Paşaza- 
de eski seryaver Halil Paşa'nm zevce- 
sidir. (II. 86/87) 

Cemil Paşa Silahdar Emin Paşa'nm 
kethüdası Hacı Hüseyin Efendi' 
nin(-+) torunu, Sıdk.î Mehmed Efen- 
di'nin(-^) oğludur. Mâbeyn-i hümâ- 
yûnda müdür ve azlinde mîrimîran 
ve sonra emekli olarak 1272 (1855/ 
56) tarihlerinde Kütahya mutasarrıflı- 
ğında vefat eylemiştir. (II. 217) 

Cemüeddin Mehnıed Efendi (Sad- 
reddinzâde) Feyzi Efendi'nin oğlu 
olup müderris iken 14 Muharrem 
1192'de (12 Şubat 1778) vefat etmiş- 
tir. Üsküdar'da Miskinler'de medfun- 
dur. (İL 86) 

Cemilî Türkistanlıdır. I. Selim (Ya- 
\njz) devri (1512-1520) şairlerinden- 
di. Şiirleri Nevâyî tarzmdaydı. (II. 87) 

Cemşid bak. Ahmed Ağa 

Cemşîd Sipahi olup 1016'da (1607/ 
08) Kuyucu Murad Paşa bunu Ada- 
na'dan kaçmaya mecbur etmiş ve bu 
halde vefat etmiştir. (II. 86) 

Cenâb Ali Efendi Kalemden yetişip 
hâcegândan oldu. : 236'da (1820/21) 
büyükkale tezkirecisi ve Şevval 1242' 
de (Mayıs 1826) başmukataacı ol- 
muştur. Sonra Sâdı^ Efendi ile Bag- 
dad'a gidip onun kötü duruma düş- 
mesi üzerine hasta .anarak dönüşten 
sonra 1247'de (18! 1/32) vefat eyle- 
miştir. (İL 88) 

Cenabı Mustafa Efendi Bursalı Emir 
Ali Efendi'nin oğlu Emir Hasan'ın oğ- 
ludur. Müderris ve Receb 995 'de (Ha- 
ziran 1587) Haleb kadısı oldu. 997'de 
(1589) vefat etti. Âlim, fazıl ve şairdi. 
Cenâhî Tarihi ve Batı tarihlerine dair 



kitabı, manzum ve mensur eserleri 
vardır. Ogiu Mehmed Efendi' dir(~»). 
(İL 88) 

Cenaze bak. Hasan Paşa 

Cenderecizâde oak. Muhyiddin 
Şemsî Ahmed Efene i 

Cennet Efendi (I^âgarî) Bayramı 
şeyhlerinden olup Taşlıburun Tekke- 
si'ni yaptı. Il40'da (1727/28) vefat et- 
ti. Yerine Sa' dîye 'den Gözoğlu Hasan 
Efendi şeyh oldu. 115rde (1738/39) 
vefat ile yerine Rıraîye'den Nizamî 
Efendi geçip n53'de (1740/41) hacda 
vefat eyledi. Yerine oğlu Abdürrahim 
Efendi geçip 1159'da (1746) vefat 
edip Bahariyeye defnedilmiştir. Yeri- 
ne geçen Abdülkadir Efendi ll62'de 
(1749) vefat etmiştir. Yerine geçen 
Mehmed Dede ll67=de (1753/54) ve- 
fat etti. Sonra Çelebi Şeyhzâde Abdur- 
rahman Efendi geçip 1191 'de (1777) 
vefat eylemiş ve yerine oğlu Hekim 
Çelebi Tekkesi şey-ıi Mehmed Emin 
Efendi geçip onun yerine babasmın 
halifelerinden Süleyman Efendi geçip 
1204 (1790) tarihlerinde vefat etmiş- 
tir. Yerine Ahmed E^/yûb Efendi geçip 
1210'da (1795/96) vefat etti. Yerine 
oğlu İsmail Necatı Efendi geçip 
12l4'de (1799/1800) vefat eyledi. Ye- 
rine oğlu şeyh olmuştur. Buna hale- 
fen Basrîzâde Mustafa Efendi şeyh ol- 
muştur. (II. 88/89) 

Cennet Mehmed Fenâî Efendi 

Tophaneli Kâtip İshak Çelebİ'nin oğ- 
ludur. Babası meslegindeyken terkle 
Hüdâyî Mahmud Efendi'ye mürid ol- 
du. Bir aralık Sima^' Zaviyesi'ne şeyh 
oldu. Şeyhinin vefa:ında Tophane'de 
inzivaya çekildi. 1067'de (1656/57) 
Me'sud Efendi'nin vefatında Hüdâyî 
Dergâhı'na şeyh oldu. 23 Cemaziye- 
levvel 1075'de (12 .\rahk 1664) vefat 



etti. Türbesinde medfundur. 90lık bir 
pîrdi. Riyâzât ve mücâhedât sahibi er- 
miş sayılanlardan olup ilâhîleri ve şi- 
irleri vardır. (İL 88) [Başlıkta adı yan- 
lışlıkla "Fennî" biçiminde yazılmıştır.] 

Cercis Bey Vidin valisi kethüdası 
olup 1243 (1827/28) muharebesinde 
yiğitliği görülmekle müderris olmuş- 
tur ve Sofya müftüsü oğlu Mustafa 
Efendiye de kapıcıbaşılık verilmiştir. 
Sonra vefat etmiştir. (İL 68) 

Cerrah bak. Kasım Paşa; Mehmed 
Paşa; Mustafa Paşa; Şâkir Paşa 

Cerrah Şeyhi bak. İbrahim Efendi- 

Cerrahbaşızâde bak. Mustafa Bey 

Cerrahî bak. Nureddin Efendi 

Cerrahzâde bak. Abdülfettâh Efen- 
di; Mehmed Efendi; Muslihiddin 
Efendi 

Cevdet Ahmed Efendi Dahiliye ka- 
lemi hulefâsından olup 1247'de (1831/ 
32) vefat eyledi. Şairdir. Nevâdirü'l- 
âsâr\ telif eylemiştir. Kardeşi Şâmil 
Mustafa Efendi'dir(->). (İL 89) 

Cevdet Ahmed Paşa Lofçalıdır. Hacı 
İsmailzâde denmekle meşhurdu. İs- 
tanbul'da öğrenim gördü. Reşid Pa- 
şa'nm çocuklarına muallim olduğun- 
dan müderris, Cemaziyelâhir 1270'de 
(Mart 1854) vak'anüvis olup Receb 
1273'de (Mart 1857) Meclis-i Tanzi- 
mat'a aza oldu. Muharrem 1278'de 
(Temmuz 186 1) Meclis-i Tanzimat, 
Meclis-i Vâlâ ile birleşerek kavânin 
dairesine aza oldu. Muharrem 1280' 
de (Haziran-Temmuz 1863) Anadolu 
pâyesiyle Bosna ve Hersek müfettişi 
oldu. Döndükten sonra Cemaziyelâ- 
hir 1282'de (Ekim-Kasım 1865) Mec- 
lis-i Hazâin azalığma nakledildi. 21 
Şa'bân 1282'de (9 Ocak 1866) Adana 
ve Haleb vilayeti teşekkülünde vezir- 



395 



396 



İlkle vali oldu. 21 Zilka'de 1284'de (15 
Şubat 1868) Ahkâm-ı Adliye reisi olup 
Muharrem 1285'de (Mayıs 1868) riya- 
set nezârete çevrildi. Muharrem 1287' 
de (Nisan 1870) Bursa valisi olduysa 
da haftasmda ayrıldı. Cemaziyelâhir 
1288^de (Ağustos-Eylül 1871) Şûrâ~yı 
Devlet azalıgı ile teşekkül eden adliye 
dairesine reis oldu. Zilka'de 1288'de 
(Ocak 1872) Islahat Komisyonu azası 
oldu. Rebiyülâhır 1289'da (Haziran 
1872) Maraş valisi olup Cemaziyelâ- 
hir 'de (Ağustos 1872) azledilmiş ve o 
sene Zilka'desinde (Ocak 1873) Şû- 
ra -yi Devlet azası olmuştur. 18 Zilhic- 
ce 1289'da (16 Şubat 1873) evkaf, 19 
Safer 1290'da (18 Nisan 1873) maarif 
nâzın olup Safer 1291 'de (Mart-Nisan 
1874) Şûrâ-yı Devlet azalıgıyla riyase- 
te muavin oldu. O sene Ramazanında 
(Ekim 1874) Yanya valisi, Cemaziye- 
levvei 1292 'de (Haziran 1875) ikinci 
defa maarif nâzın, 3 Zilka'de'de (1 
Aralık 1875) ikinci defa adliye nâzın, 
Rebiyülâhır 1293^de (Mayıs 1876) Su- 
riye valisi, haftasında üçüncü defa 
maarif nâzın, Ramazan 1293'de (Ey- 
İül-Ekim 1876) üçüncü defa adliye 
nâzın, Zilhicce 1293'de (Aralık 1876/ 
Ocak 1877) azledilip Şûrâ-yı Devlet 
reis vekili, Muharrem 1294'de (Ocak- 
Şubat 1877) dahiliye nâzın, Safer 
1293'de (Şubat 1878) Suriye valisi, 
Zilhicce 1295'de (Aralık 1878) ticaret 
nâzın, Zilhicce 1296'da (Kasım-Aralık 
1879) birkaç gün sadâret makamına 
vekil olmuştur. Hey'et-i vnakelâ yeni- 
lenince adliye nâzın olup Receb 1299' 
da (Mayıs-Haziran 1882) ayrılmış ve 
Server Paşa'nm vefatında Ramazan 
1303 'de (Haziran 1886) dördüncü de- 
fa adliye nâzın olup Ramazan 1307'de 
(Nisan-Mayıs 1890) Meclis-i Hass'a 
memur olmuştur. 5 Zilhicce 13 12 'de 



(30 Mayıs 1895) vefat eyledi. Yaşı 80'e 
yakın olup âlim, fâzıl, nesre ve nazma 
muktedir, mûsânni!" ve müellifdi. 12 
ciltlik Tarihi, Türkçe kavaidleri ve 
başka eserleri herkesçe makbuldür. 
Mecelle Komisyona riyasetinde bu- 
lunduğundan fıkıhda dahi hizmetleri 
olmuştur. (İL 90/91) 

Cevdet Efendi Bursalıdır. Mısır'a gi- 
dip Tab'hane-i Mısrİye nâzın oldu. 
Orada Sultan Abdülmecid devri 
(1839-1861) sonlamda vefat eyledi. 
Şairdir. (II. 89) 

Cevdet Efendi İstanbulludur. 1223' 
de (1808) doğdu. :270'de (1853/54) 
divan kalemine girdi. Sultan Abdüla- 
ziz devri (1861-1876) başlarında vefat 
eylemiştir. Şairdir. (II. 89/90; IV. 896) 

Cevdet Efendi îstsnbulludur. Maarif 
mektûbî kalemi halifelerinden olup 
yoluyla mektupçu muavini olmuştu. 
Bir hayli sene hizmette bulundu. 28 
Ramazan 1310'da (:.4 Nisan 1893) ve- 
fat etmiştir. Doğru ve güzel ahlâk sa- 
hibiydi. (İL 90) 

Cevdet Efendi Taşralıdır. Dâmlmual- 
limîn'den yetişti. Bir aralık Paris'te öğ- 
renim görüp dönüşünde Maarif Nezâ- 
reti' nde ve ibtidâî müdürlüğünde bu- 
lunduktan sonra jr.asta olduğundan 
1305'de (1887/88) aynlıp 1306 sonla- 
rında (1899 ortalan) vefat eylemiştir. 
Bazı fünûna intisabı vardı. (II. 90) 

Cevdet Efendİzâde hak. Mustafa 
Efendi (Derviş) 

Cevdet Halil Efendi Galata kadısı 

Derviş Mustafa Efendi 'nin oğludur. 
Müderris ve Dam^.dzâde Feyzullah 
Efendi'ye damad ve onun şeyhülis- 
lâmlığında mektupçusu olmuştur. 
1190 (1776) tarihlerinde îzmir, 1199' 
da (1785) Edirne ve Rebiyülâhır 



1201 'de (Ocak-Şubat 1787) Mekke 
mollası oldu. Zilka'de 1206'da (Hazi- 
ran-Temmuz 1792) istanbul kadısı 
olup sonra azledilmiş ve 26 Rebiyülâ- 
hır 1209'da (20 Kasım 1794) vefat et- 
miştir. Gönül adamı ve şairdir. (İL 89) 

Cevdet Mustafa Efendi (Behcetzâ- 

de) Babası defterdar Behçet Efen- 
di'dir. Kalemden yeci.^;ip hâcegândan 
oldu. Arabacılar kâtib:, Ziika'de 1185' 
de (Şubat 1772) mevlmfatçı, 1188^de 
(1774) sipahiler kâtibi oldu. Sonra bu 
gibi görevleri devredip- 1198'de (1784) 
birinci ve 1200'de (1''86) ikinci defa 
süvari mukabelecisi clup 27 Rebi^oi- 
lâhir 1201 'de (l6 Şubat 1787) vefat et- 
ti. Babasının yakınında medfundur. 
Oğlu Emin Mehmed Efendi 'dir(-+). 
(IV. 450) 

Cevher Ağa Saray ağalarından olup 
hazinedar-ı şehriyârî, CemaziyeleA^'^el 
1186'da (Ağustos 17' "2) dârüssaâde 
ağası oldu. 26 Zilka'de 1187'de (8 Şu- 
bat 1774) Mısıra gönderilmiştir. Son- 
ra Medine'ye gidip oradan çağrılıp 
tekrar hazinedar-ı şehriyârî olmuştur. 
Receb 11 93 'de (Temmuz-Ağustos 
1770) dârüssaâde ağa.sı olarak Cema- 
ziyelâhir 1197'de (Mayıs 1783) ayrıl- 
mış ve Medine'de birkaç sene sonra 
vefat eylemiştir. (II. 92) 

Cevher Ağa Sarayda bulunarak mu- 
sâhib-i padişahı olup Cemaziyelâhir 
12 23 'de (Ağustos 1803) idam cezası- 
na uğradı. (İL 92) 

Cevher Ağa Saray ağalarından oldu- 
ğundan hazine vekili oldu ve yedi se- 
ne sonra Receb 12 34 'de (Mayıs 1819) 
istifa edip Şam'a gönderildi. Orada 
vefat etmiştir. (II. 92) 

Cevher Ağa Sultan Abdülaziz'in vali- 
desinin başağası oluf^ tahta çıkışının 



ardından 1277'de (1861) mûsâhib ve 
valide sultan başağası oldu. Şa'bân 
129rde (Eylül 1874) hazinedar-ı şeh- 
riyârî olup 1293'de (1876) dârüssa- 
âde ağası oldu. Cemaziyele^-^ei 1293' 
de (Haziran 1876) Lala Süleyman Ağa 
tayin edilince bu zat hanesine çekil- 
di. 15 Zilhicce 1304'de (4 Eylül 1887) 
vefat etti. Sultan Mahmud Türbesime 
defnedildi. Tedbirli ve haysiyet sahi- 
biydi. (İL 92) 

Cevher Paşa Serhatlerde bulunup 
mîrimîran olmuştur. 1158'de (1745) 
Karasi sancagıyla İran harbine memur 
oldu. Sancaklarda dolaşıp 1176'da 
(1762/63) Amasya mutasarrıflığından 
ayrılarak vefat eylemiştir. (II. 91/92)) 

Cevheıi bak. Ali Efendi (Hacı) 

Cevheri Ali Efendi Uzun Bâlî Efen- 
di'nin oğlu olup 932'de (1526) doğdu. 
Müderris, Manisa müftüsü ve Maraş 
kadısı oldu. Receb 992'de (Temmuz 
1584) vefat etti. Arapça kasideleri ve 
kıt' alan vardır. Eserleri: Şerh -i Mif- 
tâh'2. haşiyesi, Dürer ü Gurefi ayıkla- 
yıp değiştirerek hamişinde kelimaU, 
sarfda bir metin ve bir şerhi, Nisa- 
hü 'l-în tisab tercüm esi, ed-Dürm 'l- 
Manzûm [el-Ikdu'l-Manzûm] adında 
Zeyi-i Şakayık, Nâdiretü'z-Zemen Jf 
Abvâin-Yemen. (IIL 502) 

Cevrî Ahmed Efendi Kız Ali Efen- 
di 'nin kardeşinin oğludur. Müderris 
iken vazgeçip Mekke'de yerleşti. Re- 
biyülâhır 1112'de (Eylül-Ekim 1700) 
vefat etmiştir. Şair ve mûsikîşinasdı. 
(İL 91) 

Cevrî ibrahim Efendi İstanbullu- 
dur. Divan-i Hümâyûn kâtiplerinden 
olup güzel yazı yazardı. 1065 'de 
(1655) vefat eyledi. Şairdir. Eserleri: 
Divan, Cezire-i Mesnevîye beşer be- 



397 



yitle terkibi, Hakanî'yi tezyilen Hil- 
ye-i Çâryâr-i Güzin, manzum Mel- 
hame, (11. 91) 

Cevrî Usta Sarayda İL Mahmud da- 
iresi cariyelerinden İken 1223 'de 
(1808) efendisinin yolunda büyük bir 
hizmet eylemekle hazinedar olmuş- 
tur. 1240 (1824/25) yılmdan sonra ve- 
fat eylemiştir ki fazlasıyla gözde ve 
nüfuzluydu. Mektep ve çeşme gibi 
hayratı vardır. İyiliği severdi. Kız kar- 
deşinin oğlu IMehmed Bey kurenâ- 
dan olmuştur. (II. 91) 

Cevzak bak. Süleyman Paşa 

Cezbî İbrahim Efendi Tırhalalıdır. 
Kadı olup Ziştovi'ye sürüldü. Bırakıl- 
dıktan sonra ll6l'de (1748) yaşlı 
iken vefat etti. Edirnekapı'da med- 
fundur. Şairdi. (11. 68) 

Cezbîzâde hak. Es 'ad Ahmed Efendi; 
398 Necmeddin Hasan Efendi 

Cezerîzâde bak. Kasım Safî Paşa (Ko- 
ca); Mehmed Efendi; Said Mehmed 
Efendi 

Cezeıiizâde Şemseddin Mehmed Ge- 
zeri evlâdıdır. Bunlardan Kasım Paşa 
I. Süleyman'ın (Kanunî) (hd 1520- 
1566) vezirlerinden olmuştur. Sonra 
evlâdından parlayan olmadı. (IV. 
686-87) 
Ceziz bak. Nesimî Ahmed Efendi 

Ceznû Çelebi Divan kâtiplerinden 
olup Yemişçi Hasan Paşa aleyhinde 
arkadaşı Hüseyin Halife ve diğerle- 
riyle 1011 'de (1602/03) idam edilmiş- 
tir. (II. 6%^ 

Cezzar bak. Ahmed Paşa 

Cıbıl Attarzâde bak. İbrahim Bey 

Cihan Giray Kırım Giray' m oğludur. 
1102'de (1691) kalgay oiup 1103'de 
(1691/92) ayrıldı ve sonra vefat eyle- 
di. (II. 92) 



Cihangiri bak. Hasan Burhaneddin 
Efendi 

Cihanşah Bey İran beylerinden 
olup Urman beyiydi. 96rde (1554) 
Osmanlı Devleti'ne bağlandı. Sonra 
vefat etti. (II. 92) 

Cihanzâde bak. Atıf Ahmed Bey; 
Hasan Bey; Hüseyin Bey; Şemseddin 
Mehmed Bey (Hatmanzâde) 

Cihanzâde Geçen asırda Hasan Bey 
evlâdına denmiştir kİ, asrımıza kadar 
yetişebildi. Bunlardan bir genç var- 
dır. (IV. 687) 

Cin bak. Ali Paşa (Hacı) 
Cin Ali Paşazade bak. İbrahim Paşa 
Cinânî (Rıdvanzâde) Amasyalıdır. 
Ümenadan bir zat olup I. Selim (Ya- 
vuz) devrinde (1512-1520) vefat etti. 
Şairdir. (II. 88) 

Cinânî Mustafa Efendi Bursalıdır. 
Müderris olup Muharrem 1004'de 
(Eylül 1595) vefat e/ledi. Üç dilde 
nazma ve nesre muktedirdi. Bedâ- 
yiu'l-Âsârı telif eylemiştir. Hoş soh- 
bet, lâtifeci ve gözü zayıftı. (IV. 379) 

Cinci bak. Hüseyin Efendi 

Cincizâde bak. Abdurrahman Efendi 

Cism-i Lâtif bak. İsmail Efendi 

Civan bak. Arif Ağa 

Civan Kapıcıbaşı bak. Mehmed Paşa 

Civan KapiCibaşızâde bak. Süley- 
man Bey 

Civanı Çelebi Külâhçı esnafından 
olup 950 (1543) yılma doğru vefat ey- 
ledi. Şairdir. (İL 89) 

Civanı Çelebi Tırhalalıdır. İbn Kemâl' 
den okudu. Vize kadısı olup 950 
(1543) yılından sonra ^^efat etti. Şairdir. 
(II. 89) 

Civanî Mustafa Efendi Mehmedln 
oğludur. Müderris ve Şam müftüsü, 



sonra Kütahya, Bosna /e Kayseri mol- 
lası oldu. Şa'bân 10:i7'de (Ağustos 
1Ö18) vefat etti. Maa.lften hissedar, 
demş huyluydu. (ÎV. r84) 

Cîzyedar bak. Abdullah Paşa; Emin 
Efendi 

Cizyedarzâde bak, .\gâh Hüseyin 
Efendi; Hüsâmeddin Eendi (Bahâed- 
dinzâde); İzzet Mehm^.^d Efendi (Ba- 
hâeddinzâde); Tâhir Mehmed Efendi 

Coğrafyacı bak. Ebûhekir Efendi 

Cûdî Efendi Dâyezâ<Jedir. I. Mah- 
mud devrinin (1730-1754) usta şairle- 
rindendir. Bu devrin sonlarında vefat 
eyledi. Meşhur Hoca Neş'et Efendi 
bunun öğrencisi olduğundan Arapça 
ve Farsça'da ustaydı. (II. 91) 

Cûdî Mehmed Efendi Bâbıâlî kâtip- 
lerinden olup âmedî kaleminde baş- 
halife olmuştu. 15 Zilhicce 1209'da (3 
Temmuz 1795) vefat etmiştir. Hay- 
darpaşa'da defnedildi. II. 91) 

Cûdî Mustafa Efendi (Hafız) Mü- 
derris ve mevleviyetle Üsküdar paye- 
si olup 27 Rebiyüle\^^sl 1247'de (5 
Eylül 1831) vefat ederek Vefaya def- 
nedildi. (IV. 471) 



Cuhud bak. Yahya Efendi 

Cuma Efendi Tosyalıdır. Bir müder- 
ris olup 972'de (1664/65) vefat etti. 
Dersiamdı. (İL 86) 

Cûşî Efendi Kâtip olup süvari muka- 
belecisi olmuştu. 10l4'de (1605/06) 
Şahbaz Ağa vefat edince o da üzün- 
tüsünden vefat etti. (II. 91) 

Cüce bak. Nasûh Ağa 

Cündî bak. Haraza Bey; Ömer Ağa; 
Selim Aga 

Cündîzâde bak. Emin Mehmed Efendi 
Cüneyd Bey Canik beyi olup L Bâ- 
yezid (Yıldırım) devrinde (1389- 
1402) yaşadı. Alpaslanzâde Hüseyin 
Bey bunun vefatından sonra yerine 
bey oldu. (II. 89) 

Cüneyd Bey Aydm beyi îsâ Bey' in 
oğludur. Babasının yerine geçti. Ba- 
bası Aydın sancağını I. Bâyezid'e (Yıl- 
dırım) teslim eyledi. Kendisi ise Timur 
olayında (1402) Aydın beyi oldu. 830 
(1427) yılında Kurt Hasan Beyle bera- 
ber yakalanıp büyük oğluyla idam 
edildi. Küçüğü Hamza Bey, Osmanlı 
Devletime bağlıydı. (II. 89) 

Cüzhan bak. İdris Efendi 



399 




400 



Çadırcızâde bak. Mehmed Ağa; 

Mehmed Efendi 

Çagırgan bak. Mehmed Paşa (Saçba- 

ğO 

Çâker Ağa Askeriyeden yetişip sipa- 
hiler ağası olarak ÎV. Mehmed dev- 
rinde (1648-1687) vefat etmiştir. Oğlu 
mevâlîden Halil Efendi'dir. (İL 92) 
Çâkerî Efendi Diyarbekirlidir. İL 
Mahmud devri (1808-1839) sonların- 
da vefat eyledi. Usta şairdir. (İL 93) 

Çakır bak. Hüseyin Ağa 
Çakır Ağa İL Mehmed (Fâtih) devri 
(1451-1481) ricâlindendir. Üskübiü' 
de ve başka yerlerde 6 mescidi vardır. 
(ÎL92) 

Çalık bak. Ahmed Aga; Ahmed Paşa; 
Ali Efendi; Ali Paşa (Hacı); Ya'kub 
Efendi 

Çalık damadı bak. Mehmed Efendi 
(Hafız) 

Çalkandızâde Âıif Efendimden başlar 
bir ailedir. Geçen asır sonlarında bazı 
mevâlî görülmüştür. (IV. 687) 
Çalkandızâde bak. Abdullah Efendi; 
Arif Mustafa Efendi; Atâuiiah Efendi; 
Mustafa Efendi 
Çandark hak. îsâ Paşa 
Çandariızâde bak. Ali Paşa 
Çandarli2âde Edebâiînin akrabasın- 
dan Çandarh Halil Hayreddin Paşamın 
tomnlarma denir ki, eski hanedandan 
olup içlerinden sadrazamlar ve vezir- 
ler yetişmiştir. Torunları halen tevli- 
vetine mutasarrıftırlar. (IV. 687) 



Çaparzâde bak. ^ hmed Paşa (Hacı); 
Mustafa Bey 

Çaparzâde Yozgat'da türeyen beyle- 
re denir ki, Ahmec Paşa, Mustafa Bey 
ve Süleyman Bey gibi ün salanları 
vardır. Gönüllerin^ kazanabilmek için 
birine vezirlik ve ':)irine de kazasker- 
lik verilmiştir. Halen torunları vardır. 
(IV. 687) 

Çapkm Dede bak. Salih Dede 
Çaprastüı damsdı bak. Süleyman 
Efendi 

Çarhacı bak. Ali Paşa (Hacı) 
Çariçezâde bak. Râmiz Mehmed 
Efendi 

Çarşambalızâde bak. Saîd Mehmed 
Efendi 

Çarşambavîzâde Sudûrdan Meh- 
med Efendi evlâdıdır. (IV. 687) 
Çaşnigirzâde bak. İsmail Ağa 
Çatak bak. Mehmed Paşa 
Çatalbaş bak. İbrahim Paşa; Mustafa 
Paşa 

Çatra-patrazâde: bak. Ali Paşa 
Çavuş bak. İbrahim Paşa 
Çavuşbaşızâde bak. Ahmed Vesim 
Efendi (Hacı) 

Çavuşogju hak. Hasan Ağa 
Çavuşzâde bak. Ahmed Aga; Ahmed 
Efendi; Ali Efendi; Atıf Ahmed Bey; 
Emin Mehmed Ağa; Emin Mehmed 
Efendi; Fahir Efemdi (Hacı); Hüseyin 
Efendi; İbrahim Efendi; Kurd Meh- 
med Efendi; Meımed Aga; Mehmed 
Paşa; Mustafa Efendi; Necib Ömer 
Aga; Said Revna^ Mehmed Efendi 
Çayırzâde bak. Ahmed Bey; İbrahim 
Aga 

Çayırzâde IIL Selimin (hd 1789- 
1807) mîrahûru İbrahim Ağamın ev- 



lâdı ve torunlarıdır Bunlardan Hakkı 
Bey vardır. (IV. 68"0 

Çeçenzâde bak. Fıasan Paşa 

Çekirdek Çelebi hak. Mehmed 
Efendi 

Çelebi bak. Ali Paşa (Güzelce); Arif 
Efendi (Se^yid); Emin Mehmed Aga; 
Emin Mehmed Efendi; Hüseyin Paşa; 
İbrahim Paşa; İsmail Ağa; İsmail Pa- 
şa; Mehmed Aga; Mehmed Efendi; 
Mehmed Paşa; Mustafa Aga; Mustafa 
Efendi; Mustafa Paşa; Ömer Paşa; Yu- 
suf Pasa 

Çeİjöbi Ağa^ade bak. Zeynelâbidin 

Çelebi Dumajı hah. Süleyman Ağa 
(Sey^âd) 

Çelebi Efendi ba'^L Râsim Mehmed 
.Efendi 

Çelebi Efendi Maliyeden yetişip 
ll6rde (1748) haremeyn kesedarı 
oldu. Uzun süre devam edip III. Mus- 
tafa devri (1757-1774) başlarında ve- 
fat eylemiştir. (İL 9^-) 

Çelebi Halife bak. Mehmed Cemâli 

Çelebi Kadı bak. Mehmed Efendi 

Çelebi Kethüda bak. Mustafa Paşa 

Çelebi Kethüda Beyzade bak. Ab- 
dülbâkî Aga 

Çelebi Kethüdâzâde bak. Ali Efendi 
Çelebi Mustafa Paşazade bak. Ah- 
med Bey; Ali İlhânıî Bey; Ebûbekir 
Rıfkî Bey; Hasan Ta isin Bey 

Çelebi Şeyh bak. Mehmed Efendi 

Çelebioğlu bak. ALieddin; Der\aş 

Çelebizâde bak. Ali Efendi; Arif 
Mehmed Efendi; Es'ad Mehmed 
Efendi; Eşref Mehmed Efendi (Hacı); 
Hasan Paşa (Şerif); Hüseyin Aga; İs- 
mailÂsım Efendi; Şerif Mehmed Ağa; 



Şevki Ahmed Efendi; Zeynelâbidîn 
Mehmed Efendi 

Çelebizâde "Yirmisekiz Çelebi", 
"Küçük Çelebi" ve "Yenibahçeli Çele- 
bi" diye meşhur üç Mehmed Efen- 
di 'nin evlâdlarma denir ki, öncekin- 
den sadrazam Said Paşa, ikincisinden 
şeyhülislâm İsmail Asım Efendi ve 
üçüncüsünden birtakım kürsü şeyh- 
leri gelmiştir. (IV. 687) 

Çeük bak. Mehmed Paşa; Mustafa 
Paşa 

Çeük Mehmed Paşazade bak. İbra- 
him Paşa 

Çene bak. Mehmed Efendi; Şuhûdî 
Mehmed Efendi 

Çengelzâde bak. Tâhir Mehmed Paşa 

Çengizâde bak. Ali Paşa 

Çepcİzâde bak. Halil Aga 

Çerag Bey Muhyiddin Arabi evlâdm- 
dandır. Bursa hisarında mescidi ve 
hayır eserleri vardır. Pınarbaşı kabris- 
tanında medfundur. (II. 93) 

Çerçinzâde bak. Hasan Efendi 

Çerkeş Beyzade bak. Es'ad Mehmed 
Bey 

Çerkeş Beyzade I. Abdülhamid'in 
(hd 1774-1789) r .îrahûru Çerkeş 
Mehmed Bey'in evlâdıdır ki, oğlu su- 
dûrdan olmuştur. (IV. 687) 

Çeşmî bak. Mehmed Efendi 

Çeşmî Hüseyir. Efendi Gözleri gü- 
zel oldugundaı. bu adı almıştır. En- 
derun'dan yetişip sırkâtibi oldu. Son- 
ra surre emJr olarak 1135'de (1722/ 
23) Hicaz'da \efat eylemiştir. 1132'de 
(1720) Sormagir Camii 'ni yaptırdı. 
Hafız Osman Efendi 'nin öğrencisi us- 
ta bir hattatdı. (II. 94) 

Çeşmî Mehmed Efendi Aydın da, 
Gegri'de (^ji^) tüccardan Hacı Sü- 



401 



402 



leyman'ın oğludur. Çalışıp müderris 
oldu. Kuyucu Murad Paşaya intisapla 
ordu kadısı oldu. Sonra Haleb, Bursa, 
Edirne mollası olmuştur. Receb 1031' 
de (Mayıs 1622) İstanbul kadısı oldu. 
Rebiyülâhır 1032^de (Şubat l623) azlo- 
lundu. Şa'bân'da (Haziran 1623) ikinci 
defa kadı oldu. Zilka'de 1032'de (Eylül 
1623) ayrıldı ve Muharrem 1036'da 
(Eylül-Ekim I626) Anadolu payesi ve- 
rildi. Muharrem 104l'de (Ağustos 
1631) Anadolu kazaskeri oldu. Receb' 
de (Ocak-Şubat 1632) Rumeli kazas- 
keri olduysa da haftasında sürüldü. 
Cemaziyelâhir 1044'de (Kasım-Aralık 
1634) vefat eylemiştir. Âlim ve şairdi. 
Oğlu Mustafa Efendi^ dir(-^). Bunun 
oğlu Abdürrahim Efendi, Safer 1065' 
de (Aralık l654) ve onun oğlu Meh- 
med Efendi, 1093'de (l682) müderris 
iken vefat etmiştir. Diğer oğlu Salih 
Efendi olup onun oğlu Emin Mehmed 
Emin Efendi^dir(-^). Emin Efendi'nin 
oğlu müderris Abdülhalim Efendi, 15 
Safer 1122'de (15 nisan 1710) vefat et- 
miş ve bu Abdülhalim Efendi' nin oğlu 
da Mekke kadısı iken vefat etmiştir. 
Onun oğlu Reşid Mustafa Efendi' 
dir(-^). Çeşmî Efendinin oğlu Mustafa 
Efendi'nin ikinci oğlu Abdülkerim 
Efendi'dir(~+). Bunun oğlu İsmail 
Efendi, Cemaziyelewel 1124'de (Hazi- 
ran 1712) vebadan vefat etmiştir. Çeş- 
mîzâdelerden Said Efendi, beytülmal 
kâtibi olup sürgünde iken adalardan 
birinde vefat etmiştir. Oğlu Mes'ud 
Mehmed Efendi, müderris olup Rebi- 
yülâhır 1211'de (Ekim 1796) vefat etti. 
Edirnekapf da medfundur. Diğer oğlu 
Süleymaniye müderrislerinden Es' ad 
Mehmed Efendi, 7 Zilhicce 1226'da 
(23 Aralık 1811) vefat eyledi. Onun 
oğlu Hâlis Mehmed Efendi^dir. (II. 93/ 
94) [Aynı kişinin soyu Mehmed Efendi 



(Çe§mîX-^) maddesinde daha farklı- 
dır]. 
Çeşm-i Siyah hak. Mustafa Efendi 

Çeşmîzâde bak. Emin Mehmed Efen- 
di; Es'ad Mehmed Bey; Halil Efendi; 
Halis Mehmed Efendi; Mes'ud Efendi; 
Mustafa Efendi; TTaimı Ni'metullah 
Efendi; Reşid Mustafa Efendi; Said 
Efendi; Salih Mehrr:.ed Efendi 
Çeşmîzâde IV. Murad devri (1623- 
1630) sudûrundan Çeşmî Efendi ev- 
lâdıdır ki, bir asır kadar sürebilmiştir. 
(IV. 687) 

Çeşmîzâde tabii bak. Hasan Efendi 
Çeşmisiyah Paşa Karagöz Paşa dahi 
denir. Harem ağalarından olup II. 
Mehmed'in (Fâtih) vefatında II. Bâye- 
zid'e sekbanbaşı ve yeniçeri ağası ol- 
du. Sonra Kastamonu ve sonra Ana- 
dolu beylerbeyi clup 917'de (1511) 
şehid olmuştur. Cesur, sâdık ve gay- 
retiiydi. (II. 93) 
Çeşteci bak. Ali Faşa 
Çete bak. Hasan Efendi 
Çeteci bak. Abdullah Paşa 
Çetecizâde bak. Tay^'ibî İsmail Efendi 
Çetin bak. Hasan Ağa 
Çetrefîlzâde bak. Hüseyin Paşa; Yu- 
suf Paşa 

Çetrezâde bak. /lımed Ağa 
Çevgânîzâde baı^. İbrahim Efendi 
Çıkta bak. Hasar. Ağa 
Çıkrıkçı bak. Ke mâleddin 
Çıracızâde bak. Hüseyin Efendi; 
Mehmed Efendi 
Çırakçı bak. Hasan Paşa 
Çiçekçibaşızâde bak. Feyzullah 
Efendi; Tâhir Mehmed Efendi 
Çiçekli bak. Seri:' Efendi 
Çiftelerli hak. Osman Paşa 



Çiğzâde hak. Mehmed ..Vğa 

Çil hak. Ahmed Paşa; Emin Ağa; Hay- 
dar Efendi; Osman Ağa; Osman Efendi 

Çil Emin Ağazâde hak. Akif Musta- 
fa Aga; Emin Mehmed Efendi 

Çilağaç Bey Çerkeş olup 10l4'de 
(1605/06) Tırhala beyi oldu. Sonra 
vefat etti. (İL 94) 

Çilesiz bak. İbrahim Efendi 

Çirecizâde hak. Âlim Efendi; Hasan 
Efendi 

Çivİcizâde bak. Ahmec Efendi 

Çİvİzâde hak. Abdı Çelebi; Ali Efen- 
di; Atâullah Efendi; Mahmud Paşa; 
Mehmed Efendi; Muhyicdin Mehmed 
Efendi; Mustafa Efendi; Ümmügül- 
süm Hatun 

Çİvİzâde Şeyh îlyas adlı zatm oğulla- 
ndır ki, şeyhülislâm ve sudurdân ol- 
dular. Hanedanları iki asır kadar de- 
vam etmiş ve birbuçuk asır önce sön- 
müştür. (IV. 687) 

Çİvİzâde Hışmı bak. Al:»dullah Efen- 
di 

Çoban hak. Ali Aga; Kasım Aga; 
Mustafa Paşa; Süleyman Aga 

Çoban Giray III. Mehmed Giray' m 
kardeşidir. 103 Tde (1622) vefat etmiş- 
tir. (İL 94) 



Çoban Giray Cengiz soyundan olup 
1205'de (1790/91) İsmail muharebe- 
sinde şehid oldu. (II. 94) 

Çolak bak. Hasan Ağa; Hüseyin Pa- 
şa; İbrahim Paşa; Mehmed Aga; Meh- 
med Paşa; Mustafa Efendi 

Çomar hak. Ali Paşa 

Çorapsız bak. İbrahim Paşa 

Çorazâde bak. Ahmed Paşa 

Çorumîzâde bak. Hasib Efendi 

Çöınezzâde hak. İsmail Efendi 

Çömlekçizâde hak. Kemâleddin Çe- 
lebi; Mehmed Efendi 

Çörekçizâde hak. Nüzhet Ahmed 

Efendi 

Çöteli bak. Ahmed Paşa 

Çötelizâde bak. Hasan Bey; İbrahim 
Paşa; İshak Paşa 

Çufutoğlu bak. Ahmed Paşa; Meh- 
med Paşa 

Çukacızâde hak. Abdürrahim Efendi; 
Ahmed Efendi; Fehmî İbrahim Efendi; 
İbrahim Efendi; Mehmed Efendi 

Çukacızâde Geçen asırda mevâlîden 
olan bir ailedir ki, Mehmed Efendi ve 
oğlu İbrahim Efendimden başlar. (IV. 
687) 

Çukadarzâde bak. Resmî Ahmed 
Efendi 



403 




Dağdevirenoğlu hak. Ahmed Ağa; 
Mehmed Ağa 

Dağıstanîzâde bak. îsâ Efendi 

Dağî hak. Mehmed Efendi 

Dâî Kastamonuludur. Orada camide 
muarrif olup II. Mehmed (Fâtih) dev- 
rinde (1451-1481) vefat eyledi. Şair- 
dir. (İL 322) 

Dâî Abdurrahmaîi Çelebi Ayaş Pa- 
şazade Ahmed Beyin dâyezâdesi olup 
Mısır'da Menife kadısı olmuştu. 996'da 
(1588) Vâi2 Arab ile birlikte boğularak 
vefat etmiştir. Şairdir. (II. 322) 

404 Dâî Mehmed Efendi Beykozludur. 
Oraya imam ve hatip oldu. 1070'de 
(1659/60) vefat etti. Şairdir. (IV. 172) 

Dâî Şemseddin Tüsterlidİr. 1060'da 
(1650) vefat eyledi. Şairdir. (İL 322) 

Dâîzâde bak. Kasım Efendi 

Dal bak. Mehmed Efendi 

Dalgıç bak. Ahmed Paşa (Dalgılıç) 

Dalkılıç bak. Mehmed Ağa 

Daltaban bak. Mustafa Paşa 

Damad bak. Ca'fer Paşa; Mehmed 
Efendi; Mehmed Paşa; Mustafa Ağa; 
Mustafa Paşa; Râsih Mustafa Efendi 

Damad-ı Padişahı bak. Hasan Paşa 

Damad-ı Şehrİyâıi bak. Ahmed Pa- 
şa; Ahmed Paşa (Celep); Ahmed Paşa 
(Hafız); Ahmed Paşa (Mîrahûr); Ebû- 
bekir Paşa (Hacı); Edhem Mahmud 
Paşa; Hasan Paşa; İbrahim Bey; İbra- 
him Paşa; İbrahim Paşa (Melek); îbşir 



Mustafa Paşa; İsmad Paşa; Melek Ah- 
med Paşa; Osman Paşa; Râtib Ahmed 
Paşa; Saİd Mehmed Paşa; Sinan Paşa; 
SiJİeyman Paşa; Zağanos Mehmed 
Paşa 

Damadzâde bak. Abdülbâkî Efendi; 
Âkif Efendi; Arif Mehmed Efendi; 
Ebûlhayr Ahmed Efendi; FeyzuUah 
Efendi; Hamid Efendi; Muhib Efendi; 
Murad Mehmed Efendi; Mustafa 
Efendi; Mustafa Ağa; Mehmed Paşa 

Damadzâde Sudûrdan Damad Meh- 
med Efendi'nin oğluna dendiği gibi 
bu aile söndükten sonra Minkarîzâde 
Yahya Efendi damedı Mustafa Efendi' 
nin evlâdına denrıiştir. Şeyhülislâm 
ve kazasker olarak II. Mahmud devri- 
ne (1808-1839) kaçar devam etmiştir. 
(IV. 690/91) 

Dâniş Abdülkadit Bey Asâkir-i Man- 
sûre mektûbı serhalifesi iken 1252'de 
(1836/37) vefat eyledi. Eyüp'e defne- 
dildi. (II. 322) 

Dâniş Abdülvehlıâb Efendi (Sey- 
yid) Sirozîzâde Kamil Efendi'nin oğ- 
ludur. Mahreç rrevâlısinden olup 
1295 (1878) yılından sonra vefat etti. 
(İL 323) 

Dâniş Ağa Mâbeyn-i hümâyûn mü- 
dürlüğünde bulunmuş ve Sultan Ab- 
dülmecid devrinde (1839-1861) vefat 
etmiştir. (II. 323) 

Dâniş Ahmed Ağa (Hatibzâde) Ga- 
' lata'da Nişancı Camii hatibinin oğlu- 
dur. Râgıb Paşa dairesine girmiş ve 
onun sadrazamhgmda kapıcılar ket- 
hüdası olmuştur. Kapıcıbaşı, Zilka'de 
1170'de (Temmuz-Ağustos 1757) ça- 
wşbaşı oldu. Zilki/de 1173'de (Hazi- 
ran-Temmuz 176(0 azledildi. Sonra 
kapıcılar kethüdası ve Bostancı Kışla- 



sı bina emini oldu. Bölük ağalığına 
nâii olup hizmetlere gönderildi. 1184 
(1770/71) ve 1190'da (1776) iki defa 
sipahiler ağası oldu 1191'de (1777) 
Midilli'ye ikamete gönderildi. 1192'de 
(1778) orada vefat eyledi. Şairdir. Ha- 
yatında Pîrî Paşa Mescidi' ne minber 
koymuş ve vefatmd^ın sonra 1194'de 
(1780) bir çeşme inşa edilmiştir. (I. 
266) 

Dâniş Ali Dede (Plevalîzâde) Ab- 
dullah Efendi'nin torunudur. Tahsil- 
den sonra Âdem E ede 'den el alıp 
Mevlevi oldu. Kıbrıs Mevlevîhanesi 
ve Kudüs Mevlevîhanesi şeyhi oldu. 
1095'de (1684) vefat etti. Şairdir. Yaş- 
lıydı. (III. 517) 

Dâniş Bey Divan kaleminden yetişip 
17 Ramazan 1245^de (12 Mart 1830) 
25 yaşında vefat etti. Öç dilde nazma 
ve nesre muktedir Dİup Divanı ve 
eserleri vardır. Akif Paşa ve Pertev 
Paşa'nm eserlerine ^^atırı satırına ek- 
ler yapmış, Pertev Faşa'nm bir kasi- 
desini ele geçirip ondan üstün bir na- 
zîre yapmıştır. (II. 322) 

Dâniş Hasan Bey Selânikli Müsâ Pa- 
şa'nm oğludur. 1249'da (1833/34) 
doğdu. Taşra kaymakamlıklarında bu- 
lunup Sultan Abdük..ziz devri (1861- 
1876) sonlarında vefi t etti. Şairdir. (II. 
323) 

Dâniş Mehmed Bey Safiye Sultanzâ- 
de Mehmed Rezmî Eey'in torunudur. 
Hâcegân-ı Divan-ı Hümâyûn' dan 
olarak ikİ defa Rumtdi Ordusuyla sa- 
vaşlarda bulunmuş v;3 mevâcib dağıtı- 
mı memuriye tiyle Bagdad'a gitmişti. 
Kerbelâ, Necef ve diğer mübarek yer- 
leri ziyaret edip döndükten sonra bir 
müddet gümrük muamelatının tefti- 
şinde, basma ihdasında, emânetinde 
ve damga zuhurunda ilk defa memu- 



riyetinde bulunmuş, Mevlevi oldu- 
ğundan ömrünün sonunda Konya'ya 
gidip Hz. Mevlânâ'yı ziyaret etmiş ve 
dönüşünden sonra 12 53 'de (1837/38) 
vefat etmiş, Beşiktaş'da Köprübaşı 
denilen yerde bulunan bü^âikbabası- 
nm makberesine defnedilmistir. Acı- 
Çeşme'de 8-10 parça müsakkafattan 
oluşan bir vakıf tertip ederek ecdadı- 
nın vakfına ilâve edip evlâdına tahsis 
eylemiştir. Zarif, nahif, şair, hazırce- 
vap, gayetle fukaraper\^erdi. Torunla- 
rından Salâhaddin Bey, Matbaa-i Ami- 
re müdürü ve Hasan Hilmî Bey, Şeh- 
remaneti muhasebe kalemi halifele- 
rindendir. (II. 322/23) 

Dâniş Mehmed Efendi (Seyyid) 

Müderriszâde Arif Efendi'nin oğludur. 
xMüderris, Receb 1272'de (Mart 4856) 
Yenişehir, Şe\^^âl 1279'da (Mart-Nisan 
1863) Edirne ve Muharrem 1282'de 
(Haziran 1865) Medine mollası olup 
sonra vefat etti. (İL 323) 

Dâniş Süleyman Efendi İstanbullu- 
dur. Müderris ve kadı olup sonra mes- 
leğini terk ederek remmâl olmuş ve 
1060' da (1650) vefat eylemiştir. Şair- 
dir. (İL 322) 

Dâniş Süleyman Efendi IIL Ah- 

med'in oğlu Şehzade Mehmed'in dâ- 
yesinin oğluydu. Bu sebepten Ende- 
run'da yetişip peşkir ve miftâh ağalık- 
larmda bulunup sırkâtibi olmuştur. 
Il65'de (1752) saraydan çıkıp hâce- 
gândan olarak mevkufâtî, ll67'de 
(1753/54) kalyonlar kâtibi, IHl'de 
(1757/58) masraf kâtibi, birkaç sene 
sonra azille 1179' da (1765/66) cebeci- 
ler kâtibi, sonra başka görevlerde bu- 
lunarak 1186'da (1772/73) hazine mu- 
hasebecisi oldu. 1189'da (1775) vefat 
etmiştir. Şair Hâtem Efendi'nin şakirdi 
maarif pen^er bir şairdir. (II. 322) 



405 



406 



Dârâ Bey Uzun Hasan'm adamların- 
dan iken Karahisar-ı Şarkînin fethin- 
deki hizmetine karşılık 873 'de 
(1468/69) Çirmen yani Edirne sanca- 
ğı mutasarrıflığı verilmiştir. Orada ve- 
fat eyledi. (İL 321) 

Darbende hak. Ali Paşa (Kitapçı) 

Darbhaneci hak. Hüseyin Paşa (Hacı) 

Darbhor bak. Reşid Mehmed Paşa 

Darbûne hak. Ebûbekir Paşa 

Darbûnezâde bak. Nu'man Ağa; 
Ömer Paşa 

Dârendelizâde bak. İzzet Mustafa 
Efendi 

Dârendelİzâde I. Abdülhamid devri 
(1774-1789) sadrazamı Dârendeli 
Mehmed Paşa'nm torunlarına den- 
miştir. Bir-ikisi yükselmiştir. (IV. 690) 

Dârıb bak. Muhyiddin Efendi 

Dârülkurrâ Şeyhi bak. Mehmed 
Efendi 

Dâsenî Mirza Kürt beyierindendir. 
Musul valisi olmuştur. Azilden sonra 
1060'da (1650) Malatya'da vefat eyle- 
di. (II. 321) 

Dâver Mehmed Bey Fâtih zabtiye 
kaymakamı Abdullah Kâmil Efendi' 
nin oğludur. 126rde (1845) doğdu. 
Mühendishane'den yetişip zabit ol- 
muştur. Sonra yükselerek miralay 
olup Tophane Meclisi azası iken Zil- 
ka'de 1307 başlarında (Haziran 1890 
sonları) vefat etti. Karacaahmet'de 
amcası mevâlîden müftü Şükrî Efendi 
kabrine defnedilmiştir. (II. 326) 

Dâver Mustafa Efendi Kalemden 
yetişip Bosna mektupçusu oldu. İsti- 
dadı görülünce 1243'de (1827/28) 
hâcegânhk rütbesi verilip bazı küçük 
görevlerde bulunmuş ve sonra vefat 
etmiştir. (ÎI. 326) 



Dâvud II. Mehmecın (Fâtih) (hd 
1451-1481) meş'aleciieri ve seyisleri 
şeyhidir. Mescidi varcır. (İL 323) 

Dâvnd Abdülkeriır Efendi Kengı- 
rılıdır. Müderris, moka ve Mekke pa- 
yesi oldu. 1295 (1878) yılından sonra 
vefat etti. (İL 326) 

Dâvud Ağa Kapı ağası olup 9 62 'de 
(1555) vefat etti. Eyl'p'de bir mescid 
yaptı. Orada medfundur. (İL 325) 

Dâvud Ağa I. Süleyman (Kanunî) 
devri sonlarında boetancıbaşı olarak 
II. Selim devri (1566-1574) başlarında 
vefat etti. (İL 325) 

Dâvud Ağa Kapıcıbaşı olup 1007'de 
(1598/99) vebadan vefat etti. (II. 325) 

Dâvud Ağa Mehmed Ağa Camii'nin 
mimarı olup 10 28 'de (I6l9) vefat etti. 
Sanatında ustaydı. (E. 325) 

Dâvud Ağa Muharrem 1072' de (Eylül 
l66l) peşkir gulâmı, j;onra iç kiler ket- 
hüdası, daha sonra hazinedarbaşı ve 
Zilka'de 1075'de (Mayıs-Haziran 1665) 
bâbüssaâde ağası oldu. Cemaziyelâhir 
1090'da (Temmuz 1679) emekli olup 
sonra vefat eyledi. (İL 325) 

Dâvud Ağa (Gerçek) Fransalıdır. On 
kadar ailesiyle İstanbul'a gelip Müslü- 
man oldu. Cevahire: Marşan adında 
bir Fransız, Fransa elçisine şikâyet 
ederek iknaya çalışmış ise de başara- 
mamıştır. Bu zat tersanelerde çalışıp 
yararlık göstermiş ve İstanbul'da yan- 
gın tulumbasını icat ederek tulumba- 
cıbaşı olmuştur. Il46'da (1733/34) 
vefat ederek Taşkasap'da defnedil- 
miştir. Kabrinde 11:54 (1741), 1173 
(1759/60) ve 1174 (1760/61) tarihle- 
rinde vefat eden tulumbacıbaşılardan 
Sâdık Ali Ağa, Büyük İbrahim Ağa ve 
Küçük İbrahim Ağa ile 1222'de (1807) 
vefat eden Tulumbacıbaşı İsmail 



Yümnî Ağa orada medfundurlar. (IV. 
853) [Bu kişinin biyografisi 11. 3 26 'da 
Küçük Dâ\aıd Ağa acıyla eksik biçim- 
de bir kez daha yer sİmıştır.] 

Dâvud Aga (Hacı) 1. Süleyman (Ka- 
nunî) zamanı (1520-1566) ricalinden 
olup Ayazma Kapısı Mescidi'ni yaptı. 
Azepİefde medfundur. (İL 324) 

Dâvud Ağa (Küçük) bak. Dâvud Aga 
(Gerçek) 

Dâvud Bâlî Bey I. Bâyezid (Yıldı- 
rım) devri (1389-14C2) beylerin den- 
dir. 804'de (1402) ha:pde kayıp oldu. 
(İL 323) 

Dâvud Bey Alacahisar beyi olup Gi- 
rit seferinde vefat ett:. (İL 325) 

Dâvud Bey b. İbrahim b. Mehmed b. 
Ulvan b. Osman b. Ramazan'dır. O 
ailede çekişme çıkırca sonunda bu 
zat Adanayı zapteyledi. Hayli zaman 
hüküm sürüp 885 'de (1480) bir harp- 
de yok oldu. (II. 323; 

Dâvud Bey Hadak [■)eyi olup İL Se- 
lim'e (hd 1566-1574) bağlılığmı bil- 
dirdi. Beraberinde Felek admda bir 
Kürt beyi de bagland; ve bu halde ve- 
fat etti. (İL 325) 

Dâvud Bey Livadyalı Hasan Paşa'nm 

torunu, Yusuf Bey'in oğlu ve Hacı Ali 
Bey'in(->') kardeşidir, Karaağaç mu- 
bayaacısı olup 1238'de (1822/23) ve- 
fat etti. Karacaahmet'e defnedildi. 
(IIL 566) 

Dâvud Dede Buhaı-a'dan Ali Mest 
Sultanla Anadolu'ya geldi. I. Bâyezid 

(Yıldırım) devrinde ;i389-1402) ya- 
şadı. Ferhâd Paşa üzerine türbe yap- 
tı. (İL 323) 

Dâvud Efendi Mudjrnuiudur. Hal- 
veti olup tasavvuf hakkında Kızıl Ah- 
med'e Gülsen-i Tevhıd isminde bir ri- 



salesi vardır. Ermiş sayılanlardandır. 
933'de (1526/27) vefat etti. (İL 324) 

Dâvud Efendi (Atlı) Kastamonulu 
Bâyezid'in oğludur. Şam mollası olup 
azledilmiş olarak 1054'de (1644) ve- 
fat etti. Emir Buharfde medfundur. 
Oğlu Mustafa Efendi ^dir(^). (İL 325) 

Dâvud Efendi (Kara) Kemâl Efen- 
di'nin oğludur. Müderris ve ikişer de- 
fa Sahn müderrisi ve Bursa kadısı ola- 
rak emekli oldu. Saf er 948 'de (Hazi- 
ran 1541) vefat etti. Cömertlik ve ke- 
rem sahibi ve âdildi. Eserleri: Hâşi- 
ye-i Seyyid Şerif, Hâşiye-i Metali \ 
Oğlu Mustafa Efendi ve onun oğlu 
mevâlîden Mehmed Efendi'dir. Oğul- 
larından Süleyman Çelebi 'nin oğlu 
Vahidî Çelebi(-^) şairdir. (İL 324) 

Dâvud Paşa Arnavutdur. Bostancı- 
başı iken beylerbeyi oldu. Cüret ve 
cesaret sahibi ve kerimdi. (İL 324) 

Dâvud Paşa Beylerden olup beyler- 
beyi ve sonra İL Murad'a vezir oldu. 
848'de (1444) vefat eyledi. (II. 323) 

Dâvud Paşa II. Mehmedln (Fâtih) 
seçkin adamlarından olup 878'de 
(1473/74) Bosna beyi olup 880'de 
(1475/76) azledildi. Sonra Anadolu 
beylerbeyi ve 888'de (1483) vezira- 
zam olarak 902'de (1496/97) emekli 
olup 4 Rebi)aîle\-^^el 904'de (20 Ekim 
1498) vefat eyledi. Adına bir cami in- 
şa edip oraya defnedildi. Tedbirli ve 
muktedirdi. Oğlu Mustafa Paşaya II. 
Bâyezid'in kızı nikahlandı. Kethüdası 
Aydın Aga, Yayla Mescidi'ni yaptır- 
mıştır. Davutpaşa'da bir türbede 
medfundur. (İL 323/24) 

Dâvud Paşa Hadım akağalanndan- 
dır. Zilka'de 944'de (Nisan 1538) Mı- 
sır valisi oldu. Portekizlilerle harp 
edip yendi. Adalet ve insafla hareket 



407 



edip vezirlik verildi. Şa'bân 956'da 
(Eylül 1549) Mısır'da vefat etti. Kara- 
fe'de medfundur. Valilik müddeti 11 
sene 4 aydır. (II. 324/25) 

Dâvud Paşa Yeniçeri silahdar ağası 
olup Zilhicce 998'de (Ekim 1590) 
Gence beylerbeyi ve Şa'bân 1002'de 
(Nisan-Mayıs 1594) Van, Zilka'de 1003' 
de (Temmuz 1595) Şirvan, 1004'de 
(1596) Şehrizor valisi olup sonra vefat 
etti. (lî. 325) 

Dâvud Paşa Bagdad valisi Süleyman 
Paşa'nın kölesi ve damadı olup 1 Mu- 
harrem 1231'de (3 Aralık 1815) vezir- 
likle Bagdad ve Basra, Saf er 1249 'da 
(Haziran-Temmuz 1833) 'Bosna valisi 
oldu. Rebiyüle^^'el 1251'de (Temmuz 
1835) azilden sonra, Zilhicce 1253'de 
(Mart 1838) Şura-yı Bâbıâlî reisi, Ce- 
maziyelâhir 1255'de (Ağustos 1839) 
408 Ankara valisi olup Rebiyülâhir 1256' 
da (Haziran 1840) azledildi. Rebiyülâ- 
hir 1262'de (Nisan 1846) şeyhülharem 
olarak Cemaziyele^w'el 1266'da (Mart- 
Nisan 1850) azledilmiş ve Muharrem 
1267 'de (Kasım 1850) ikinci defa şey- 
hülharem olup bu senenin Ramaza- 
nında (Temmuz 1851) Medine'de ve- 
fat eylemiştir. Âlim, kâmil, fâzıl ted- 
birli ve muktedirdi. Birçok öğrenci ye- 
tiştirdi. Oğlu Yusuf Bey, 1260 (1844) 
tarihlerinde kapıcıbaşı olduğu gibi di- 
ğer oğlu Hasan Bey'e 1249'da (1833/ 
34) kapıcıbaşılık verildi. (İL 326) 

Dâvud Paşa (Kara) Bosnalıdır. En- 
derun'da çukadar-ı şehriyârî olup 
1009'da (1600/01) başkapıcıbaşı, Ce- 
maziyelevvel 101 3 'de (Ekim 1604) 
mîrimîran ve haftasında kubbe veziri 
olup III. Mehmed'e damad oldu. Bir 
aralık Rumeli beylerbeyi ve 40 gün 
kadar kapdan-ı derya olup sonra Ru- 
meli beylerbeyi oldu. Receb 1031 'de 



(Mayıs l622) sadrazam oldu ve 26 gün 
sonra azlolup 7 Rebi^^lev-^^el 103 2 'de 
(9 Ocak 1623) vefat etti. Murad Paşa 
Camii'ne defnedildi. (İL 325) 

Dâvud Paşa (Kara Nişancı) İL Meh- 
med'in (Fâtih) adamlanndandır. 899' 
da (1493/94) nişane-, 903'de (1497/ 
98) sancak paşası, 908'de (1502/03) 
kapdan-ı derya ve Gelibolu beyi oldu 
ve aynı sene kubbe veziri olup sonra 
emekli oldu. 911'de (1505/06) Geb- 
ze'de vefat etti ve craya defnedildi. 
Üsküdar'da camii vardır. Üsküp'de de 
cami ve imaret yapü. Padişah damadı 
olmuştur. (İL 324) 

Dâvud Paşa (Sânî) Beylerden olup 
888'de (1483) Gelioolu sancağıyla 
kapdan-ı derya olarak o sene azledil- 
di. Sonra înebahtı beylerbeyi olup 
897'de (1492) ikinci defa kapdan oldu 
ve 912'de (1506/07) ^'efat etti. (II. 324) 

Dâvud-i Kayseri İ^.Iahmud b. Mu- 
hammed'in oğludur, Sadreddin Ko- 
nevî'nin mürididir. Osmanlı Devleti' 
nin ilk müderrisi olarak 737'de (1336/ 
37) İznik' de Orhan Gazi imareti ile 
medresesi bitince müderris olup 745' 
de (1344/45) vefat etti. Esederi: Âb-t 
Hayat Risalesi^ îhn Bariz kasidesi şer- 
hi. (II. 326) 

Dâvud^âde bak. Ahmed Efendi; İb- 
rahim Efendi; Mehmed Efendi 

Dâye Hatun I. Süleyman'ın (Kanunî) 
sütannesiydi. 937'de (1530/31) Mah- 
mutpaşa'da bir cami inşa eylemiştir. 
Vefaünda Eyüp'de Yâvedûd'a defne- 
dildi. Kanunî'nin şehzadesi Meh- 
med'in dâyesi, 951'de (1544) Kağıt- 
hane'de bir cami inşa eylediği gibi bir 
Dâye Hatun da Arakiyeci Mescidi ci- 
varında bir çeşme yapmışUr. (İL 326) 

Dâye Hatun Öksüzce Camii' nin bâ- 

niyesidir. (İL 326) 



Dâyezâde bak. Abdullah Aga; Cemâ- 
leddin Yusuf Paşa; Hasan Bey; Hasan 
Efendi; Hüseyin Bey; Mustafa Ağa; 
Mustafa Efendi; Ömer Ağa 

Dayı bak. Karaca Paşa; Ömer Aga 

Dayızade bak. Mustafa Efendi 

Debbağ bak. Ahmed Paşa; Mefımed 
Paşa; Mustafa Efendi 

Debbağzâde bak. Ahmed Efendi; 
Ahmed Efendi; Ali Efendi; Arif Meh- 
med Efendi; Mehmed Efendi; Musta- 
fa Efendi; Necİb Ahmed Efendi (Sey- 
yid); Nu'man Efend:.; Ömer Efendi; 
Salih Mehmed Efendi; Şerif Mehmed 
Efendi 

Debbağzâde Şeyhülislâm Mehmed 
Efendi 'nin evlâdıdır. I^oğu molla ola- 
rak sönük bir halde uzun süre devam 
etmiştir. I. Abdülhamid devri (1774- 
1789) kazaskerlerinden Rizeli Mustafa 
Efendi dahi "Debbağ oğlu'' olduğun- 
dan böyle anıldı. Ancak bu, eski 
"Debbağ2âde"lerden değildir. (ÎV. 
691) 

Dede bak. Hıfzı Mus.:afa Paşa 

Dede Çelebi bak. .'^abûrî Mehmed 
Efendi 

Dede Efendi bak. Mehmed Efendi 

Dede Efendi Boyâbâdlıdır. Halveti 
tarikatinden olup Cebel-i garda bir 
zaviye yapmıştır. 97lMe (1563/64) ve- 
fat eyledi. Yâiz, muhaddis, müfessir, 
mürşid-i kâmil ve zâ'ıiddi. Vazife ve 
sadaka kabul etmeyip ziraatie fakir ve 
gariplere ziyafet ederdi. (II. 327) 

Dede Efendi Gafery^.dlıdır. Müderris 
olup Rebi>âilâhir 1015'de (Ağustos 
l606) vefat etti. îlim talibi bir ihtiyar- 
dı. (II. 327) 

Dedecik Lâdiklidir. :Cırâat-i aşereye 
kadir ve kani imamdı. I. Süleyman 



(Kanunî) devri (1520-1566) başların- 
da vefat eyledi. (İL 327) 

Dedezâde bak. Abdullah Efendi 
Defterdar bak. Ahmed Paşa 

Defterdarzâde bak. Abdurrahman 
Çelebi; Feyzî Mehmed Efendi; Hâiz 
Ahmed Efendi; İbrahim Paşa; Kemâli 
Mehmed Çelebi; Leâlî Çelebi; Meh- 
rned Paşa; Muhlis Mehmed Paşa; Sü- 
leyman Bey; Süleyman Efendi 

Değirmencİoğlu bak. Mustafa Paşa 

Deli bak. Ahmed Paşa; Baht Giray; 
Derviş Paşa; Dilâver Paşa; Ebübekir 
Paşa; Emin Efendi; Ferhâd Paşa; Ha- 
san Paşa; Hayrı Efendi; Husrev Çele- 
bi; Husrev Paşa; Hüseyin Paşa; İbra- 
him Efendi; îbrahim Paşa; Kasım Ha- 
limî Efendi; Mehmed Paşa; Mustafa 
Ağa; Mustafa Paşa; Nasûh Paşa; Os- 
man Efendi; Ömer Paşa; Pîrî Paşa; 
Refî' Efendi; Velî Paşa; Yusuf Ağa; 
Yusuf Paşa; Zülfikâr Paşa 

Deli Baltazâde bak. Mahmud Paşa 

Deli Bekirzâde bak. Mehmed Paşa 

Deli Bey bak. Ebübekir Bey 

Deli Birader bak. Ahmed Ağa; Ga- 
zali Mehmed Efendi 

Deli Emir bak. Mehmed Paşa 

Deli Hasanzâde bak. Hasan Aga 

Dellak bak. Ali Pasa 

Dellakzâde bak. Bakî Çelebi; Os- 
man Paşa (İşaretçi) 

Dem'î Ankaralıdır. I. Ahmed devri 
(1603-1617) şairlerindendir. (İL 340) 

Demircikulu bak. Yusuf Efendi 

Demirkazık bak. Ali Efendi 

Derdbend bak. Ali Efendi 

Dersiam Çelebi bak. Mehmed Efendi 

Dersiam Hafidi bak. Said Mehmed 
Efendi 



409 



410 



Derûnî Ali Efendi Müderrislerden- 
di. 1200^de (1786). vefat eyledi. Eyüp' 
de medfundur. (II. 327) 

Derûnî Çelebi Izniklidir. Terzi esna- 
fından olup ümmi iken tahsil görüp 
şair oldu. [950'de (1543) vefat etti] (İL 
327) 

Derûnî Çelebi Manisalıdır. II. Se- 
lim'in (hd 1566-1574) nedimi olup 
sonra azledildi. 976'da (1568/69) ve- 
fat eyledi. Manisa'da bir tekkede 
medfundur. Şair idi. (II. 327) 

Derûnî Çelebi Vardar Yenicelidir. 
Sîneçâk'in şakirdiydi. III . Murad dev- 
ri (1574-1595) ortalarında vefat eyle- 
di. Şairdir. (II. 327) 

Derûnî Çelebi (Mısra) Vardar Yeni- 
celidir. I. Süleyman (Kanunî) devri 
(1520-1566) başlarında vefat etti. Şa- 
irdir. (İL 327) 

Derviş hak. Ahmed Hamdî; Ahmed 
Paşa; Ali Ağa (Kavizâde); Ali Efendi; 
Ali Hasib Efendi; Ali Rızâ Efendi; Ha- 
san Aga; Hasan Efendi (Hacı); İsmail 
Efendi; Mehmed; Mehmed Efendi; 
Muhyiddin Mehmed; Mustafa Efendi; 
Sabrı Mustafa Efendi; Süleyman Hali- 
fe; Şehrî Ali (Bağçevanzâde) 

Derviş (Çelebioğlu) III. Murad dev- 
rinin (1574-1595) meşhur hattatıdır. 
(II. 328) 

Derviş Abdülkadir Efendi Kazas- 
ker Abdürrahim Efendi 'nin(-^) toru- 
nu, Mehmed Emin Efendi'nin(-^) oğ- 
ludur. Müderris iken Ramazan 1223' 
de vefat ederek Fâtih 'de defnedildi. 
Damadı mevâlîden Tâhir Efendi' dir. 
(İL 332) 

Derviş Ağa Turnacıbaşı olup devşir- 
me askerlerini götürmeğe memur 
olarak 1048'de (1638/39) vefat etti. 
(İL 330) 



Derviş Ağa Emtia gümrüğü sandık 
eminiydi. Zilhicce 1264'de (Kasım 
1848) vefat etti. (İL 336) 

Derviş Ağazâde bak. Mehmed Paşa 

Derviş Ahmed Dede Tekfurdaglı- 
dır. 1157'de (1744) vefat etü. Yabancı 
dil bildiğinden her dilde şiiri varsa da 
tatsızdır. (İL 332) 

Derviş Ali Bir mescid yaptırmıştır. 
(İL 331) 

Derviş Ali Efendi Hatta C Hâlid Efen- 
di'nin şakirdi olup 1084^de (l673) ve- 
fat etti. Topkapf da medfundur. (il 331) 

Derviş Ali Efendi (Hccazâde) Sa 

deddin Efendi'nin soyundan Abdüla- 
ziz Efendi'nin(-->) torunu, Ahmed 
Efendi'nin oğludur. Müderris olup 
Receb 1067'de (Nisan-Mayıs l657) 
vebadan vefat etti. Oğlu Mehmed 
Mukim Efendi'dir. (III. 338; İL 331) 

Derviş Ali Paşa I. Süle^^man (Kanu- 
nî) devri (1520-1566) sonlarında Bas- 
ra ve Lahsa beylerbeyi oldu. Hayli se- 
neler orada bulundu ve Ç^Sl'de (1573/ 

74) Bagdad valisi olup 982-'de (1574/ 

75) orada vefat eyledi. (İL 328) 

Derviş Bey Yahya Paşazade Bâlî Pa- 
şa'nm oğludur. 956'da (1549) Sege- 
din beyi olup 957'de (1550) vefat etti. 
(İL 327; il 4) 

Derviş Bey Ramazanoglu Pırı Meh- 
med Paşa'nm oğludur. 970'de (1562/ 
63) babasına halefen .Adana valisi 
olup 6 ay sonra vefat etti. (İL 328) 

Derviş Bey Mısır beylerinden olup 
benzersiz bir nakkaştı. Kalemkâr Ku- 
yumcu İbrahim Bey'le III. Murad 'a 
bir taht yaptılar. Bu devirde (1574- 
1595) vefat etti. (İL 329) 

Derviş Bey Şeyh Şüca' müridlerin- 
den ve divan ça\Tişlanndan olup Sa- 



fed beyi ola.-ak 1005'de (1596/97) ve- 
fat etti. (İL :.29) 

Derviş Bey Yenişehr-i Fenâr haneda- 
nından Hacı Nazif Bey'in oğludur. 
Oranın hanedanından ve ûlâ ricalin- 
den olmuştu. 25 Şev\di 1313'de (9 Ni- 
san 1896 ) vefat eyledi. (IV. 853/54) 

Derviş Beyzade hak. Ahmed Bey 

Derviş Çelebi Şeyh Baba Nakkaş 'm 
oğludur. Zi;'aatla meşgul olup bölük 
ulûf esiyle yetinirdi. Sultan Süleyman 
o tarafa ava çıktıkça padişahm iltifatı- 
na mazhar olurdu. Yükselerek divan 
kâtiplerine :;eis ve sonra defter emini 
ve sonradan Anadolu defterdarı ve 
ardından başdefterdar olup Zilhicce 
965'de (Eylül-Ekim 1558) azlolundu. 
Safer 968'de (Ekim-Kasım 1560) ikin- 
ci defa def;erdar-ı şıkk-ı e\^^el olup 
sonra yine ordu defterdarı olarak o 
sene sonunda (156i ortalan) vefat et- 
ti. Fakih ve doğru idi. (İL 328) 

Derviş Çelebi Âşıkpaşalıdır. Güzel- 
ce Kasım Paşaya divan kâtibi, sonra 
Şehzade Mustafa'ya başkâtip oldu. 
Sonra yalnızlığa çekilip I. Süleyman 
(Kanunî) devri (1520-1566) sonlarım 
da vefat ettL Şairdi. (İL 328) 

Derviş Çelebi Konyalıdır. Kasım Pa- 
şa ve Lala Mustafa Paşa ve Şişman Ali 
Paşa'ya divan kâtibi olup sonra Di- 
van-ı Hümâyûn'da kâtip oldu. 980'de 
(1572/73) vefat etti. Şöhreti "Kasım 
Paşa Denâsi"dir. Şam Mevlevîhane- 
si'ni yaptırcı. (İL 328) 

Derviş Çelebi Piriştinelidir. Kâtiplik- 
ten yetişip 987'de (1579) reisüiküttab 
oldu. Kısa ^:üre sonra ayrıldı ve vefat 
etti. İktidan;ızdı. (İL 328) 

Derviş Çelebi Maliye memurların- 
dan olup tersane emini ve sonra 
şıkk-ı sânı defterdarı oldu. Muharrem 



1007^de (Ağustos 1598) azledildi ve 
sonra vefat eyledi. (İL 329) 

Derviş Çelebi Hz. Mevlânâ evİâdm- 
dandır. Pîrîzâde Pır Hasan Çelebi za- 
manında seyahat eyledi. Ahyolu Pa- 
zarcıgi'nda 1083'de (l672) vefat eyle- 
di. Şairdir. (İL 331) 

Derviş Dede (Yayabaşızâde) Mev- 
levi şairlerindendir. 1000 (1591/92) 
tarihinde vefat eyledi. (II. 329) 

Derviş Efendi Tatardır. Halvetî olup 
Zeyrek' de Koruklu Tekkesi şeyhi ve 
Süleymaniye vaizi iken Muharrem 
ll48'de (Haziran 1735) vefat etti. İlâ- 
hîleri meşhurdur. (II. 332) 

Derviş Efendi Elçi Mustafa Paşa' 
nm(-^) damadıdır. Sadâret mektûbî 
halifelerinden olup 117rde (1757/ 
58) vefat etti. Topkapıya defnedildi. 
(IV. 432) 

Derviş Efendi Denâş Efendizâde 
denir. Enderun'dan yetişip 1200'de 
(1786) tülbend ağası ve sonra rikâb- 
dar-ı şehriyârî oldu. IIL Selim devri 
(1789-1807) başlannda çerag olarak 
vefat eyledi. (II. 334) 

Derviş Efendi Morali Osman Efendi' 
nin(-^) oğludur. Hâcegândan olarak 
bazı küçük görevlerde bulundu ve 
1247'de a831/32) vefat etti. (II. 336; 
IIL 441) 

Derviş Efendi (Asamm Mektûbî) 

Hamidlidir. Kazasker Kemâl Efendi' 
nin mektupçusuydu. Müderris, Safer 
1035'de (Kasım 1625) Kütahya, sonra 
Rusçuk ve Diyarbekir mollası olup 
Rebiyülâhır 1048'de (Ağustos 1638) 
vefat etti. Yüce ahlâklıydı. (İL 330) 

Derviş Efendi (Atâzâde) Hâcegân- 
dan olarak maden muhasebecisi ol- 
muştu. 1242'de (1826/27) Haremeyn 
tercümanı olup 1252 (1836/37) yılın- 
dan sonra vefat etti. (İL 336) 



411 



412 



Derviş Efendi (Talevîzâde) Müder- 
ris ve 1012'de (1603/04) Şam müftüsü 
olarak Rebi}âilewel 101 5 'de (Tem- 
muz 1606) vefat etti. Fâzıl ve edip 
olup Arapça şiirleri güzeldi. (İL 329) 

Derviş Efendi (Tatar) Molla Güranî 
Zaviyesi'nde şeyh ve Sü ley maniye 
Camii'nde vaizdi. 1031 'de (1622) ve- 
fat etti. (İL 330) 

Derviş Efendizâde hak. Said Efendi 

Derviş Es'ad Mehmed Bey (Kerim 
Beyzade) Müderris ve 1229'da (1814) 
İzmir mollası olarak sonra vefat etti. 
Oğlu Hacı Mehmed Said Bey'dir(-^). 
(İL 335) 

Derviş Fehmî Efendi (Sakazâde) 

Köstendiliidir. Müderris ve Sofya pa- 
yesi oldu. 1078'de (1667/68) vefat et- 
ti. (II. 331) 

Derviş Fikrî Efendi (Mâşîzâde) 

992'de (1584) vefat etti. Âlim ve şair- 
dir. (İL 329) 

Derviş Hasan Çelebi İnebahtılı bir 
seyy^ahtı. III. Murad devri (1574-1595) 
ortalarında vefat etti. Şairdir. (II. 328) 

Derviş Hasan Paşa Mîrİmîranlıkla 
Eskişehir mutasarrıfı, 1209' da (1794/ 
95) Çorum, 1210'da (1795/96) Maraş 
ve 1213^de (1798/99) vezirlikle Haleb 
vali kaymakamı oldu. Sonra tekrar Ma- 
raş ve sonra İzmit valisi olup hayli za- 
man orada kaldı. 122 Lde (1806) Kara- 
si, 'l223'de (1808) Edirne ve Bolayır, 
1227'de (1812) Bolu ve Sultanönü va- 
lisi olarak sonra vefat etti. (İL 334/35) 

Derviş İbrahim Paşa Lofça ayanın- 
dan Genç İbrahim Ağa'nm oğludur. 
Askere girerek 1252'de (1836/37) bin- 
başı, sonra kaymakam, miralay olmuş 
ve sonra bir hayli zaman Serdâr-ı Ek- 
rem Ömer Paşa'ya yaverlikte bulun- 
muştur. Sonra mirliva ve Kırım muha- 



rebesinde ferik oldu. Sonra ordularda 
erkân reisi olarak Karadağ harbine 
memur olmuş ve 2S Şe\^'^âl 1278'de 
(28 Nisan 1862) müşirlik verilmiştir. 
Harpten dönüşte 1280'de (1863/64) 
Yanya valisi ve aynı vıl 4. Ordu müşi- 
ri oldu. Ramazan 128 rde (Şubat 1865) 
5. Ordu müşiri olup Receb 1282'de 
(Kasım-Aralık 1865) Kürdistan valisi 
ve Muharrem 1285'de (Mayıs 1868) 
yine 4. Ordu müşiri olup Safer 1286' 
da (Mayıs-Haziran 1869) azledildi. O 
sene Şa 'banında da ^asım 1869) İş- 
kodra valisi olup Cemaziyeiev^v^el 
1287'de (Ağustos 18'70) azledildi. Bir 
aralık Kozan'a memv r edilmiş ve ısla- 
hatla dönüşünde 2ilka'de 1288'de 
(Ocak-Şubat 1872) Bosna valisi, Ce- 
maziyeiâhir 1289'da (Ağustos 1872) 3- 
Ordu müşiri j Cemaziyelâhir 1290'da 
(Ağustos 1873) Tanzimat-ı Askeriye 
reisi. Muharrem 1291 'de (Şubat-Mart 
1874) yine Bosna vahgi ve Receb 1292' 
de (Ağustos 1875) 3. Ordu müşirliği 
ile Manastır valisi, Zilka'de 1292 'de 
(Aralık 1875) mühimınat-ı harbiye nâ- 
zın, o ayın 15 'inde "13 Aralık 1875) 
bahriye nâzın ve 25 Rebiyüle\^^el 
1293'de (20 Nisan 1876) serasker oL 
muş ve 11 Rebi'^oilâhir 1293'de (6 Ma- 
yıs 1876) azledilmiştir. 15 gün sonra 
Mecâlis-i Aliye 'ye memur olup 4 Ce- 
maziyelev^'^eİ 1293'de: (28 Mayış 1876) 
3. Ordu müşiri ve Ananastır valisi ve 
İşkodra kumandanı /e 20 Cemaziye- 
lâhir 1293'de (13 Temmuz 1876) Bos- 
na umum kumandam oldu. Şa'bân 
1293'de (Ağustos-Eylül 1876) İşkodra 
kumandam. Zilka'de 1293'de (Kasım- 
Aralık 1876) Niş kumandanı, Muhar- 
rem 1294'de (Ocak-Şubat 1877) sade 
Manastır' dan azille birkaç gün sonra 
Selanik valisi, Cemsziyele^^^ei 1294' 
de (Mayıs-Haziran 1377) Batum ku- 



mandanı olmuş 1295 (1878) başlann- 
da erkân-ı harbiye nâzın, 1295 (1878) 
sonlarında hassa müşiri, 1296'da 
(1879) Rumeli ciheti umum kumanda- 
nı olmuş ve 1298'de (1381) İstanbul'a 
dönüşünde bu unvanla 1299'da (1882) 
Mısır komiseri tayin edilmiştir. Dön- 
dükten sonra yaver-i ek.rem ve umum 
Rumeli kumandanı ola;:ak İstanbul'da 
istirahate çekilmiş ve 10 Muharrem 
1310'da (4 Ağustos 18)2) -vefat eyle- 
miştir. Sultan Mahmud Türbesi kabris- 
tanına defnedildi. Cesur, zeki, güzel 
konuşur ve savaşlarda 3ulunmuş, ser- 
vet ve talih sahibiydi. \'aşı 90'a yakın- 
dı. Oğulları, damad-ı .^ehriyârî Hâlid 
Paşa ile Ahmed Paşa'dı:. (IV. 854) 

Derviş Mehmed Bagciad valisi Bekir 
Paşa'nm oğludur. 1034'de (1624/25) 
vefat etti. Babasına ka;şî ihaneti İran 
ile savaşa sebep olmuştu. (İL 330) 

Derviş İMelııned Ağ2 Şam valisinin 
kethüdası olup 1099xa (l688) azle- 
dildi ve adı unutuldu. JL 331) 

Derviş Mehmed Ağa İstanbul ağası 
ve 1122'de (1710) İzmit mutasarrıflı- 
gıyla Derviş Paşa olduysa da Ramazan 
1127'de (Eylül 1715) tekrar kapıcıbaşı- 
Iıkla Mora tahrir memuru oldu. Sene- 
lerce İran'da mîrialemlikle memur 
olup Ramazan 1138'de (Mayıs 1726) 
sınır belirlemek için Şirvan'a gidip 
ll40'da (1727/28) orada iken sipahi- 
ler ağası oldu. Sonra y. ne bu gibi hiz- 
metleri devredip ll49'da (1736/37) 
ça^oışbaşı oldu. Rebiyülâhir 1153'de 
(Temmuz 1740) ayrılıp İran elçisine 
mihmandar oldu ve sonra vefat etti. 
(İL 332) 

Derviş Mehmed Ağa Enderun'dan 
yetişip rikâbdar-ı şehriyârî oldu ve 
III. Osman devrinde (1754-1757) ve- 
fat etti. Oğlu Rikâbdarzâde züamâ- 



dan Mustafa Bey 1207'de (1792/93) 
ve torunu Mustafa Bey'in oğlu Denâş 
Mehmed Bey, 1232'de (1817) vefat 
etti ve Üsküdar'da 11 83 'de (1769/70) 
vefat eden Karakulak Ali Bey'in yanı- 
na defnedildi. (II. 332) 

Derviş Mehmed Bey Alâiyeli Bekir 
Paşa torunlanndandır. Muharrem 
1265'de (Aralık 1848) vefat eyledi. 
Aksaray'da aile mezarlığında med- 
fundur. (İL 336) 

Derviş Mehmed Bey Mülkiye me- 
muriyetlerinde bulunarak 40 seneyi 
aşkın kaymakamlık ve mutasarrıflık 
etmişti. En son Burdur dan azledilmiş 
ve emekli iken 15 Zilka'de 1313'de 
(28 Nisan 1896) vefat eyledL (IV. 854) 

Derviş Mehmed Bey (Şehsüvarzâ- 

de) Hamdullah Paşa'mn oğludur. Ye- 
tişerek silahşor ve 1239'da (1823/24) 
bostancibaşı olarak Cemaziyelâhir 
1240'da (Ocak-Şubat 1825) azledildi. 
Şevval 124L'de (Mayıs 1826) kapıcılar 
kethüdası ve mîrahûr-ı e\^^el, Zilhicce 
124l'de (Temmuz 1826) kapıcıbaşı, 
1245'de (1829/30) surre emini, 1248' 
de (1832/33) Tırnova mütesellimi 
olup 1254'de (1838) vefat etti. Koca- 
mustafapaşa'ya defnedildi. (İL 336) 

Derviş Melımed Çelebi b. Abdur- 
rahman b. Mehmed b. Ömer Çelebi' 
dir. Müderris ve Kefe kadısı olup 938' 
de (1531/32) vefat ettL Şairdir. İstan- 
bul'da bir dârütta'lim yapıp 500 kita- 
bını vakf eyledL (İL 327) 

Derviş Mehmed Çelebi 1005'de 
(1596/97) Kıbrıs ve sonra Şam defter- 
darı olarak vefat ettL (II. 329) 

Derviş Mehmed Efendi Hoca Sinan 
Paşa'mn kızının oğludur. Müderris 
olup 962'de (1555) vefat eyledL Der- 
viş huyluydu. (İL 328) 



413 



414 



Derviş Mehmed Efendi Şeyhülis- 
lâm Sun'ullah Efendi'nin oğludur. Ba- 
basının vefatında müderris olduysa 
da Rebi^âîlâhir 1022'de (Mayıs-Hazi- 
ran I6l3) vebadan vefat etti. Babası- 
mn yanma defnedildi. 22 yaşındaydı. 
(II. 330) 

Derviş Mehmed Efendi Abdülceb- 
bâr-ı Acemîmin oğludur. Müderris, 
Yenişehir, Kudüs, Mekke ve Mısır 
mollası oldu. Şa'bân 1021 'de (Ekim 
l6l2) İstanbul kadısı olup Cemaziye- 
lâhir 1022'de (Temmuz-Ağustos 16 13) 
emekli oldu. 1023'de (I6l4) vefat etti. 
Meşhur âlimlerdendir. Eserleri: Hidâ- 
ye Şerhi, Şerh -i Mifîâh, Havâşî-i Tec- 
ride İlâvesi vardır. Zekeriyâ Efendi' 
nin damadı olduğundan Sadnı'ş-şe- 
HdY2. ve Miftâh â yazdıkları haşiyele- 
ri toplayıp bir kitap haline getirmiştir. 
(İL 330) 

Derviş Melııned Efendi İzzet Ali Pa- 
şamın mühürdarhğmdan yetişerek ça- 
vuşlar kâtibi, Şe^A^^âl ll66'da (Ağustos 
1753) küçük ruznâmeci, Rebi^öilev^^el 
ll68'de (Aralık 1754-Ocak 1755) Leh 
elçisi olup Zilka'de'de (Ağustos 1755) 
döndü. Şev\'âi 117rde (Haziran 1758) 
cizye muhasebecisi, Şe\^^âl 1175 'de 
(Mayıs 1762) süvari mukataacısı. Şev- 
val 1177'de (Nisan 1764) sipah kâtibi 
ve 1178'de (1764/65) Rusya elçisi olup 
dönüş sırasmda Bender'de vefat etti. 
Siyasî işlerden anlardı. Oğulları, rical- 
den Said Efendi, Mehmed Efendi, Râ- 
miz Efendi ve Tâhir Efendi' dir. (İL 333) 

Derviş Mehmed Efendi Müderris 
ve kassam başkâtibi olup 1199'da 
(1785) vefat etti ve Muratpaşa'ya def- 
nedildi. (İL 333) 

Derviş Mehmed Efendi Bursalı İs- 
mail Hakkımın halifesi, Çorlu'da sa- 
kin Pertev Efendi'nin halifelerinden 



\^e devri şeyhlerindendi. Siyatik has- 
talığından 18 Şa'bân 1209'da (10 Mart 
1795) vefat etti. Yaşı 78'di. Görevleri- 
ni oğulları arasında bölüştürüp şeyh- 
liği üçüncü oğlu Ş^hâbeddin Efen- 
di'ye bıraktı. (II. 334 ) 

Derviş Meİımed Efendi Başmuha- 
sebe serhalifesi oluo 21 Cemazive- 
lewel 1211 'de (22 Kasım 1796) vefat 
etti. (II. 334) 

Derviş Meİımed Efendi Enderun' 
dan yetişip Şa'bân 1 193'de (Ağustos- 
Eylül 1779) imam-ı sânî, 1195'de 
(1781) imam-ı e\'TeLi sultanî. Zilhic- 
ce 1202^de (Eylül 1788) Üsküdar moL 
lası, sonra Mekke, 1210'da (1795/96) 
İstanbul, 12l4=de ('799/1800) Ana- 
dolu payesi, 1217'dt; (1802/03) Ana- 
dolu kazaskeri, 1218'de (1803) Ru- 
meli payesi, 1223^de (1808) Rumeli 
kazaskeri oldu. O sene 27 Cemaziye- 
le\^^erde (11 Temmuz 1808) imam- 
lıktan ve Muharrem 1224'de (Şubat- 
Mart 1809) kazasker ikten azlolundu. 
3 CemaziyelcA'vel 1213'de (1 Nisan 
1816) vefat etti. Beşiktaş 'da Yahya 
Efendi Dergâhımda medfundur. Yü- 
zücü olduğundan "Ay^gır İmam" den- 
di. Bayağı tabiatii olup güzel bir huya 
mâlik değildi. (İL 335) 

Derviş Mehmed Efendi (Âtıfzâde) 

Ömer Vahidî Efendi'nin mühürdarlı- 
ğmdan ve Babıâli'den ilerleyip âmedî 
kalemine girdi ve hâcegândan olarak 
1202'de (1787/88) ulûfeciyân kâtibi 
oldu. Daha sonra çeşitli görevlerde 
bulunarak 27 Zilhicce 1210'da (3 Ha- 
ziran 1796) vefat etti. Miskinler'de 
medfundur. (İL 334^ 

Derviş Mehmed Efendi (Baldırzâ- 

de) Şeyh Selisi Menmed Efendi'nin 
oğludur. Müderris ve Trablusşam 
mollası olup azledilmiş olarak 1079' 



da (1668/69) Bursa^dı vefat etti. Ab- 
dal Mehmed Camii'nde medfundur. 
(ÎL 331; IV. 164) 

Derviş Mehmed Efendi (Eflâtun- 
zâde) Kırk sene Bursa 'da kadılıkta 
bulundu. 935^de (1528/29) vefat etti. 
Pmarbaşrnda medfurdur. (IV. 110) 

Derviş Mehmed Efendi (Keman- 
keş) Kalemden yet:şip hâcegânlık 
verildi. 1238'de (1822/23) haslar mu- 
kataacısı ve 1239'da (1823/24) sergi 
nâzın olup sonra vef^.t etti. (ÎI. 335) 

Derviş Mehmed Efe idi (Mihr-i Ke- 
birzâde) Reisületıbb^ Sâdık Mehmed 
Efendı'nin(->) damadı olup kadı idi. 
Safer 1228*de (Şubat 1813) vefat etti. 
Eyüp'e defnedildi. (II, 334; III. 192) 

Derviş Mehmed Efendi (Sefer Ağa- 
zâde) Devlet ricalinden olup 1050'de 
(1640) vefat etti. Eyüf)Xle medfundur. 
(11. 330) 

Derviş Mehmed E :endi (Seyyid) 

Feyzullahzâdeîerden Abdullah Efen- 
di 'nin oğlu olup Ebû îshakzâde Es 'ad 
Efendi'nin damadıydı. Müderris, İz- 
mir, Receb 1186^da (Ekim 1772) Edir- 
ne mollası ve sonra Mekke payesi, 17 
Şewâi 1199^da (23 Ağustos 1785) na- 
kibüleşraf, 27 Ramazan ll99'da (3 
Ağustos 178 5) İstanbul kadısı olarak 
19 Şa'bân 1200^de (17 Haziran 1786) 
azledildi. 22 Cemaziyele\a^el 1202 'de 
(1 Mart 1788) ikinci defa nakibüleşraf 
ve Rumeli kazaskeri olup 27 Cemazi- 
yelewel 1204^de (12 Şubat 1790) ve- 
fat etti. Üsküdar'da medfundur. Saf 
idi; Zevcesi, şaire, edibe ve ilmen 
kendisinden üstün Fıtnat Hanım'dır. 
(11. 334) 

Derviş Mehmed Efendi (Seyyid) 

Müderris ve Diyarbekır müftüsü, 1254' 
de (1838) devriye mollası olarak 1265 



(1849) yılma doğru vefat etti. Fâzıl ve 
âlimdi. (II. 337) 

Derviş Mehmed Emin Efendi (Nu- 
ruosmâniye Hatibizâde) (Seyyid) 

Müderris, Haremeyn müfettişi, Üskü- 
dar mollası, sonra Edirne payesi, 
1239*da (1824) Medine mollası olup 
orada vefat eyledi. (II. 335) 

Derviş Metımed Es 'ad Bey (Tezki- 
reci) Siyâvuş Paşazadelerden Abdül- 
kerim Efendimin(->) oğludur. Mücfer- 
ris olup Cemaziyele^^^el 1227'de (Ma- 
yıs-Haziran 1812) Tatarpazarcıgrna 
gönderilip ertesi sene döndü. 
1229"dan (1814) geçerli olmak üzere 
İzmir mollası olduysa da 1228 sonla- 
rında (Kasım-Aralik 1813) vefat ede- 
rek Selimiye\^e defnedildi. Oğulları 
Mehmed Said Bey(-^) ile Abdülkerim 
İzzet Bey'dir(->). (III. 355/56) 

Derviş Mehmed Naîmâ Efendi 
(Hacı) Hâcegândan olarak ll67'de 
(1753/54) ve 1173^de (1759/60) iki 
defa sipah kâtibi olup sonra vefat ey- 
ledi. (II. 333) 

Derviş Mehmed Paşa Bosnalıdır. 
Sarayda bostancıbaşı ve 9 Ramazan 
10l4'de (18 Ocak l606) vezirlikle 
kapdan-ı der^^â, Muharrem 101 5 'de 
(Mayıs l606) sadrazam olarak Şa'bân' 
da (Aralık l606) vefat etti. Üskü- 
dar'da Miskinler'de medfundur. İnat- 
çı, hileci ve güçsüzdü. (II. 329) 

Derviş Mehmed Paşa Akşehirli Dî- 
vâne Bey'in oğludur. Ramazan 1063' 
de (Ağustos 1653) Konya valisi olup 
bu senelerde (1 6501er) vefat etti. (II. 
331) 

Derviş Mehmed Paşa Çerkesdir. Ta- 
banıyassı Mehmed Paşa, Küçük Ah- 
med Paşa ve Silahdar Mustafa Paşa'ya 
kethüda, 1046'da (1636/37) vezirlikle 



415 



Şam, 1048'de (1638/39) Diyarbekir ve 
Bagdad'm fethinde Bagdad, 105 2 'de 

(1642) ikinci defa Diyarbekir, 1053'de 

(1643) Musul, 1054'de (1644) Haleb, 
1055'de (1645) Anadolu, 1058'de 
(1648) Bosna, 1059'da (l649) Silistre, 
106l'de (1651) ikinci defa Anadolu 
valisi, Cemaziyelâhir 1062'de (Mayıs 
1652) kapdan-ı derya, Rebi-^öilâhir 
1063'de (Mart 1653) sadrazam oldu. 
Zilhicce 1064'de (Ekim l654) felçli 
olunca azlolunup Rebiyülev\'^el 1065' 
de (Ocak 1655) vefat etti. Atik Ali Paşa 
Mezarhgı'nda medfundur. Akranına 
üstün, gayretli ve tedbirliydi. (İL 331) 

Derviş Mehmed Paşa Yağlıkçı Kad- 
rî Aga'mn oğlu olup 1142 (1729/30) 
veya ll48'de (1735/36) doğdu. Beh- 
çet Efendi'ye mühürdar yamağı ve 
sonra sadrazamhklarmda Ali Paşa ve 
42is Said Paşa'ya divitdar, sonra defterdar 

kesedarlıgıyla hâcegândan oldu. Ce- 

maziyelâhir 1185'de (Eylül 1771) ma- 
liye tezkireciligi ilâve edildi. 7 Zil- 
ka'de 1185'de (11 Şubat 1772) şıkk-ı 
ev\^el defterdarı olup 1188'de (1774) 
ordunun dönüşünde azledildiyse de 
21 gün sonra, yani Ramazanın 21 'in- 
de (25 Kasım 1774) ikinci defa defter- 
dar, 3 Safer 1189'da (5 Nisan 1775) 
sadâret kethüdası ve 8 Cemaziyelev- 
vel 1189'da (7 Temmuz 1775) vezir 
rütbesiyle sadrazam olup 25 Zilka'de 
1190'da (5 Ocak 1777) azilden sonra 
2 Muharrem 1191'de (10 Şubat 1777) 
Hanya sancağı verildi. Yolda hava 
muhalefetinden dolayı Sakız'a çıkmış 
ve hastalanarak 7 Rebiyüiâhir 1191' 
de (15 Mayıs 1777) vefat edip Sa- 
kız'da İbrahim Paşa Camİi'ne defne- 
dilmiştir. Yaşı 50'ye varmamıştı. Bur- 
sa Mevlevîhanesi'ni tamir ve Mısır'da 
seyyidü's-sâdât türbe ve camiini bina 



ve Eyüp'de büyü.-?: iskele yakınında 
bir çeşme inşa, Üs:<:udar'da Nasûhîzâ- 
de Tekkesi'ni tam'r etmiş ve pek çok 
hayır eseri bırakmıştır. (İL 333) 

Derviş Mehmed Faşa Hac emiri Os- 
man Sâdık Paşa'nm oğludur. Babası 
zamanında mîrimîrân olup çerde baş- 
buğu olmuş ve onun azlinde Niğde 
sancağı verilmiştir. Cemaziyelev^^el 
1197'de (Nisan :783) tekrar çerde 
başbuğu ve Trablusşam mutasarnh 
olmuştur. Birkaç ay geçince vezirlik- 
le Şam valisi, Rebiyüle\^^el 1199'da 
(Ocak 1785) İçel ve Şev\^âl 1201'de 
(Temmuz- Agustor. 1787) Karasi ve 
Niğde valisi oldu. Azledildikten sonra 
Şam'a gidip vefat etti. Yumuşak huy- 
luydu. (II. 333) 

Derviş Mehmed Paşa Abdurrahman 
Paşa'nm yeğeni olup 1212'de (1797 
/98) mîrimîran rü:besiyle Van muha- 
fızı olup ayrıldıktan sonra vefat etti. 
(11.334) 

Derviş Mehmec. Paşa Bekir Paşa' 
nm mühürdarlıgmdan mîrimîran, 1223' 
de (1808) Eskişehir ve 1224'de (1809) 
Rumeli pâyesiyle Kırşehir mutasarnh 
oldu ve sonra vefat etti. (İL 334) 

Derviş Mehmed Paşa Mora-Anapalı 
Rüstem Aga'mn oğludur. Morali Sal- 
baş Ahmed Paşa'ya mühürdar ve o 
sayede mîrimîran olup Balıkesir mu- 
tasarrıfı, sonra vezirlikle Anadolu vali- 
si ve 21 Safer 1233'de (31 Aralık 1817) 
sadrazam oldu. 11 Rebiyüle\^el 
1235'de (28 AraU:^ 1819) Şam ve Ku- 
düs valiligiyle emir-i hac ve aynı yılın 
Recebinde (Nisan-Mayıs 1820) ikinci 
defa Anadolu valisi olup 3 Zilhicce 
1240'da (19 Temmuz 1825) azledilip 
42.500 kuruş ma£.ş verildi. 13 Muhar- 
rem 1253'de (19 Nisan 1837) şeyhül- 
harem olup Recebinde (Ekim) Yen- 



bu'da vefat etti. Yaşı 70'e ulaşmış ve 
zayıf bünyeliydi. Bur^a'da hayratı ve 
İstanbul'da bir çeşmesi vardır. Oğlu 
Ömer Lutfî Bey'dir(-0. Bir oğlu da 
Mehmed Bey'dir ki, bunun oğlu Nev- 
res Mehmed Bey'dir(^). (11. 336) 

Oerviş Mehmed Paşa Van'ın ileri ge- 
lenlerinden olup 1221 'de (1806) mîri- 
mîranlıkla Van muhaiızı olarak 1234' 
de (1819) Kırşehir'e nakledildiyse de 
yine Van'a dönüp 1234' de (1819) ve- 
fat etti. Ehliyetsiz ve ahlâksızdı. (İL 
335) 

Derviş Mehmed Faşa Filibelidir. 
Rusya muharebesinde bulunarak mî- 
rimîran olmuş ve 12^10'da (1824/25) 
Balkan muhafızlığına memur edilip 
tembelliğinden dolavı azledilmiştir. 
Sonra Filibe'de vefat etti. (İL 336) 

Derviş Mehmed j^aşa Travnikli 

Mustafa Bey'in oğludur. "Tezkirecizâ- 
de" diye meşhurdur. 1285'de (1868) 
Şûrâ-yı Devlet'e aza olup sonra Ru- 
meli beylerbeyi payesi verildi. 3 Safer 
1295=de (7 Ocak 1873) vefat eyledi. 
Sultanahmet'e defnedildi. (II. 337) 

Derviş Mehmed Ptişa (Kimyacı) 

Mühendishane mualliı.rd olup miralay 
ve mîriivâ, Zilhicce .264' de (Kasım 
1848) ferik olarak Safer 1275'de (Ey- 
lül 1858) Meclis-i Vâi^i azalıgıyla İran 
hududuna gönderilcU. Rebiyülâhir 
1276 'da (Kasım 1859) maarif reisi, Re- 
biyülevvel 1278'de (Eylül 186 1) ma- 
arif müsteşarı, 11 Cemaziyelâhir 
1284'de (10 Ekim 186 O mekâtib-i as- 
kerîye nâzın, 9 Muharrem 1285'de (2 
Mayıs 1868) Şûrâ-yı Devlet azası, 6 
Şevval 1286'da (9 Ocak 1870) vezir- 
likle Haleb valisi, 23 Şevval 1288'de 
(5 Ocak 1872) maarif nâzın, 7 Rebiyü- 
levvel 1289'da (15 Mayıs 1872) Islahat 
Meclisi azası, 28 Receb 1290'da (21 



Eylül 1873) Ankara valisi oldu ve azil- 
den sonra Ramazan 1291 'de (Ekim 
1874) Tahdid-i Hudud Komisyonu 'na 
memur oldu. 11 Muharrem 1296'da (5 
Ocak 1879) aniden vefat etti. Yaşı 
63'dü. 45 sene hizmet etmiştir. îlm-i 
hikmette söz sahibiydi. (İL 337) 

Derviş Mehmed Sâdık Bey (Mîri- 
alemzâde) Mîrialem Ebûbekir Paşa' 
nın(-^) torunudur. Kadı olup Rama- 
zan 1228'de (Eylül 181-3) vefat etmiş- 
ür. (I. 183) 

Derviş Mirza Baba Babasının adı 
Ömer'dir. Ni'me'l-ceyşden olup Etye- 
mez Camii 'ni kiliseden camiye çevir- 
miştir. 886'dâ (1481) vefat eylemiştir. 
(İL 327) 

Derviş Mustafa Efendi Edirnelidir. 
Âlim ve şairdi. III. Murad devri (1574- 
1595) ortalannda vefat etti (İL 329) 

Derviş Mustafa Efendi Müderris ve 
Galata mollası oldu. I. Mahmud dev- 
rinde (1730-1754) vefat etti. Oğlu Ha- 
lil Cevdet Efendi'dir. (İL 332) 

Derviş Mustafa Efendi Dârüssaâde 
ağası yazıcısı olup Şa'bân ll62'de 
(Temmuz-Agustos 1749) Haremeyn 
muhasebecisi oldu. O sene Şevvalin- 
de (Eyiül-Ekim 1749) silahdar kâtibi 
ve ll69'da (1755/56) tekrar Hare- 
meyn muhasebecisi ve 1170'de (1756/ 
57) sadâret kethüdası olup 2 Ramazan 
1170'de (21 Mayıs 1757) vefat eyledi. 
Bâyezid kabristanında medfundur. 
(IV. 434/35) 

Derviş Mustafa Efendi (Kara Çele- 
bİzâde) Babası Kara Çelebi, mevâİÎ- 
dendi. Kendisi Kazâbâdî Ahmed 
Efendiye damad olarak müderris, 
Haleb ve Bursa mollası olup Rebiyü- 
levvel 1174'de (Ekim 1760) vefat etti. 
Eyüp'de türbe ardında medfundur. 



417 



Şairdir. Zevcesi Safiye Hanım, Deb- 
bag Yunus Camii minberini koydu. 
Oğlu Ahmed Reşid Efendi, 22 Receb 
1207'de (5 Mart 1793) vefat etti ve 
atası yanma defnedildi. (İL 332) 

Derviş Mustafa Efendi (Mefluçzâ- 

de) 11 03 'de (1691/92) vefat eden Ka- 
dı Ahmed Efendimin oğludur. Serlev- 
ha-İ yemin ma'zulü iken 1156'da 
(1743) vefat etti. Eyüp^de medfundur. 
(İL 332) 

Derviş Mustafa Kulu Ergeneîidir. 
1032'de (1623) vefat etti. Şairdir. (İL 
330) 

Derviş Mustafa Paşa Filibeli Şinikzâ- 
de Mustafa Paşamm oğludur. Kapıcı- 
başı, 1230'da (1815) Adakale muhafı- 
zı, 1231'de (1816) mîrimîran, Rebiyü- 
lâhır 1232'de (Şubat-Mart 1817) vezir- 
likle Bosna, 1234"de (1819) Vidin vali- 
418 si olup 1236'da (1820/21) Eflâk harbi- 
ne memur oldu. 14 Receb 1239'da (15 
Mart 1824) Mora valisi ve seraskeri ve 
Girmen mutasarrıfı olarak Rebilüİahir 
1240'da (Aralık 1824) azledildi ve ar- 
dından vefat etti. Yetenekli ve tedbirli 
idi. Oğlu Hüseyin Bey'e Vidin'de ka- 
pıcıbaşıiık verildi. (II. 335) 

Derviş Osman (Sîrıeçâk) İlbasanlı 
bir zaimin oğludur. Babasının sen-^e ti- 
ni kabul etmeyip Mevlevî oldu ve in- 
zivaya çekildi. Kardeşi sadrazam Kara 
Mustafa Paşa kendisini görmek iste- 
diyse de bu kabul etmedi. 105 O 'de 
(1640) vefat etti. Şairdir. (İL 330/31) 

Derviş Paşa Beylikte kıdem kazanıp 
976'da (1568/69) Şam, 978^de (1570/ 
71) Haleb beylerbeyi ve 983^de (1575/ 
76) Diyarbekir valisi olup 985 'de 
(1577) azledildi ve ardmdan vefat et- 
ti. Oğlu Mehmed Bey, lOOl'de (1592/ 
93) vefat etti. Eyüp'de medfundur. (İL 
328) 



Derviş Paşa Mostarlıdır. Saraydan ye- 
tişerek 1004'de (15 55/96) şahincibaşı, 
1007'de (1598/99) Bosna valisi olup 
lOlO'da (1601/02) azledildi. 1012'de 
(1603/04) Belgrad karşısında Koyamo- 
va'da şehid oldu. Şairdir. (İL 329) 

Derviş Paşa İnegoUüdür. Orada sa- 
kinden Receb 1116'da (Kasım 1704) 
Bursa sancağı verilip Şa'bân'da (Ka- 
sım) azledilerek mîrimîranlıkla çeşidi 
görevlerde bulundu 1127'de (1715) 
Kayseri sancağıyla B ender muhafızı, 
113rde (1719) ikinci defa Bursa mu- 
hafızı olup orada Aefat etti. (İL 332) 

Derviş Paşa (Celi) Doğancıydı. 
1031'" de (1622) silahdar-ı şehriyârî ve 
bir-iki gün sonra da yeniçeri ağası ol- 
du. Az müddet sonra Bayram Ağa bu- 
nun yerine atandr^sa da azledildi ve 
yine bu getirildi. İki ay sonra Bu din 
valiliği ile vezirlil: verilip ardından 
Temeşvar valisi oldu ve 1032'de 
(1623) vefat etti. (II. 330) 

Derviş Reİs Tersaae kapdanlarmdan 
olup bir mescid -rapü ve vefaünda 
oraya defnolundu. Bir de Der\^iş-i 
Rûmî olup manzum bir Çengname 'si 
vardır. (İL 329) 

Derviş Tâlib Efendi Sultan Selim 
Camii muvakkiti olup Sultanzâde 
Mehmed Bey'e bağlı olmakla münec- 
cimbaşı olarak 1055 (1645) yılından 
sonra vefat etti. (İL 331) 

Dervişzâde bak. Vecdi Abdurrah- 
man Efendi 

Dervişzâde Derviş Mehmed Paşa'nm 
oğullarıdır ki az b:r süre devam ede- 
bildi. Bir de ulemâdan Mustafa Efendi 
oğullarına dendi. Bu asrın ortalarına 
kadar yetişmişlerdir. (IV. 691) 

Deştî İsmi Abdülmecid ^^eya Abdül- 
hay'dır, Konyalı olup İran ve Hindis- 



tan' a yaptığı seyahatlerden dolayı bu 
adı aldı. Nihayet Konya Mevlevîha- 
nesi'nde 1040'da (1630/31) vefat etti. 
Mevlevî şairlerdendir. (II. 338/39) 

Dev hak. Ali Aga; Süleyman Paşa 

Devatı güzel hak. Fe/zullah Efendi 

Deveci bak. Ali Ağa; Mehmed Ağa 

Devlet Giray Canbe.ı Girayın kar- 
deşinin oğludur. I. Selâmet Girayın 
hanlığında (1608-1610) kalgay oldu. 
Çünkü annesi Fetih Giray' a ^^e sonra 
Selâmet Giray'a vard-ğmdan onların 
üvey oğluydu. Bu hizmette vefat etti. 
(II. 340) 

Devlet Giray' I. Fetişi Giray 'm. oğlu 
diye şöhret bulmuş ^e Mehmed Gi- 
rayca nureddin olarak azlinde yok ol- 
muştur. Buna Çoban (jiray denir. Bu- 
nun oğlu Fetih Giray 3İup onun oğlu 
da Devlet Girayadır ki, lG76'da 
(1665/66) kalgay olmuş ve 1081-de 
(1670/71) azledilmiş olarak vefat ey- 
lemiştir. (II. 340/41) 

Devlet Giray Han I Mengli Girayın 
oğlu Mübarek Giray ir oğludur. Baba- 
sı 30 yaşındayken dedesinden 6 ay 
önce vefat etmiştir. Annesi, amcası 
Mehmed Giray' a ve sonra diğer amca- 
sı Saadet Giray'a var lığından ■ bu da 
onların himayesinde buiundu. Gazi 
Giray Ölünce kalgay olarak Saadet Gi- 
rayın azlinde birlikte İstanbul'a geldi. 
Safa Giray 'm vefatırda Kazanlılara 
han atamayı Sâhib Giray istediyse de 
o aralık Sâhib Giray ölünce 958' de 
(1551) Kırım hanı olup 985^de (1577) 
vefat etti. Bahçesara/'da türbesinde 
medfundur. Ömrü 67 ve hanlık müd- 
deti 20 yıldır. Oğulla ından Mehmed 
Giray, İslâm Giray, G.ızi Giray ve Fe- 
tih Giray, han oldular. (II. 340) 

Devlet Giray Han H I.- Selim Giray'm 
cocuklarmm en ergilidir. Nureddin 



ve 1094'de (1683) kalgay olup 
1103^de (1691/92) azlolundu. Rama- 
zan UlO'da (Mart 1699) babası yerine 
Kırım hanı olup Şa'bân lll4'de 
(Ocak 1703) azledildi. Ramazan 1120' 
de (Kasım-Aralık 1708) ikinci defa Kı- 
rım hanı olup Saf er 1125'de (Mart 
1713) aziolunarak Rize'de oturdu ve 
Şevval 1137'de (Haziran 1725) vefat 
etti. Cesur ve sertti. Hanlık müddeti 
iki defada 8 sene 5 aydır. Oğlu Baha- 
dır Giray, 1120'de (1708) nureddin 
olup 1125'de (1713) vefat etti. Diğer 
oğlu Hacı Giray da ll43'de (1730/31) 
kalgay olup sonra ayrıldı ve daha 
sonra da vefat etti. (II. 341) 

Devlet Giray Han III I. Selâmet Gi- 
rayın oğlu Safa Girayın oğlu Adil Gi- 
ray'm oğludur. 1103'de (1691/92) kal- 
gay ve Zilka'de 1128'de (Ekim-Kasım 
1716) Kırım hanı oldu. Safer 1129'da 
(Ocak-Şubat 1717) azledilmiş ve Re- 
bi^nıle\^'^erde (Şubat-Mart) vefat et- 
miştir. Saltanat müddeti üç ay ve öm- 
m 70 yıldır. Ilımlıydı. Oğlu Maksûd 
Giray, 1128'de (17l6) nureddin oldu. 
n29'da (1717) azledilmiştir. (II. 341) 

Devlet Giray Han IV Selâmet Gi- 
ray'm oğludur. Zilka'de 1182'de (Mart 
1769) Kırım ham olarak 1183'de 
(1769/70) azledildi. 1188'de (1774) 
tekrar han olup her iki defada da kar- 
deşleri Şahbaz Giray ve xVIübarek Gi- 
ray'ı kalgay ve nureddin etti. 1190'da 
(1776) azledilmiştir. Vize'de omrdu. 
1194'de (1780) orada vefat etti. Ayaş 
Paşa Camii'ne defnedildi. (II. 341) 

Devletî Ahmed Efendi Abdı Pa- 
şa'nm hazinedarı Hüseyin Ağa'nm 
kölesidir. IV. Mehmed tarafından sa- 
raya alınmıştı. Sonra müderris oldu. 
18 Ramazan 1117'de (3 Ocak 1706) 
vefat etti. Şairdir. (I. 235) 



419 



420 



Dıhkî Mustafa Efendi Sirozludur. 
Receb lOll'de (Aralık l602~Ocak 
1603) doğdu. Müderris, molla olup 
Zilka'de 1070'de (Temmuz I66O) İs- 
tanbul kadısı oldu. Rebiyülâhir 1071' 
de (Aralık I66O) azledildi. Receb 
1076'da (Ocak I666) ikinci defa İs- 
tanbul kadısı olup o sene Zilhiccesin- 
de (Haziran I666) Rumeli kazaskeri 
oldu. Receb lOSl'de (Kasım-Aralık 
1670) azledildi. Zilhicce 1090'da 
(Ocak 1680) vefat etti. Mollagüra- 
ni'de medfundur. Hafız, âlim, fâzıl ve 
güzel konuşurdu. Hareketine çok 
dikkat eder, karşılama ve uğurlama- 
da adımını kırat ile atardı. Vüzerâ ve 
ulemâ meclisinde hademeleri çizme- 
lerini silip öyle otururdu. (IV. 401) 

Dıhkî Mustafa Efendi Bursalıdır. 
Müderris olup Zilhicce 1135'de (Eylül 
1723) vefat etti. (III. 237) 

Dırakî Mehmed Ağa (Sipahizâde) 

Tophanelidir. Enderun'dan yetişip si- 
lahdar-ı şehriyârî oldu. 1019' da (I6IO) 
yeniçeri ağası olup 1021 'de (l6l2) 
ayrılmış ve ardından vefat eylemiştir. 
(IV. 143/44) 

Dibâcızâde hak. İbrahim Paşa 

Dilâver Ağa Eski Saray ağası iken 
Cemaziyele\^el 1066'da (Mart 1656) 
dârüssaâde ağası olup Rebiyülâhir 
1068'de (Ocak 1658) azledildi. Mısıra 
gidip sonra vefat etti. (II. 339) 

Dilâver Ağa Enderun'dan yetişti. Baş 
silahşor oldu ve 1104'de (1692/93) 
mırahûr-ı sânî olup sonra vefat etti. 
(II. 339) 

Dilâver Mehmed Paşa Askerlikten 
yetişerek kaymakam, Zilka'de 
1245'de (Mayıs 1830) miralay, 1247' 
de (1831/32) mirliva, 1249'da (1833/ 
34) Varna ve ayrıldıktan sonra Safer 
1256'da (Nisan 1840) Niş muhafızı, 



Rebiyülevvverde (Mayıs) vezirlikle 
Rumeli valisi olup 1257'de (1841) ay- 
rıldı. Muharrem i:î58'de (Şubat 1842) 
Hüdavendigâr valisi olup Ramazan 
1259'da (Ekim 18^3) azledildi ve son- 
ra vefat etü. Oğlu Muhtar Bey'dir. (II. 
340) 

Dilâver Paşa Hırvattır. , Enderun'da 
yetişip çeşnigirbaşı, sonra Kıbrıs ve 
daha sonra Bağdad valisi, 1024'de 
(1615) DiyarbekT, 1027'de (I6I8) 
Rumeli, 1028'de (l6l9) ikinci defa 
Diyarbekir valisi, Ramazan 1030 'da 
(Temmuz-Agustos 1621) sadrazam 
olup Receb 1031'<le (Mayıs 1622) ve- 
fat etti.' Üsküdar'da Miskinler'de med- 
fundur. (II. 339) 

Dilâver Paşa Enderun'dan yetişip 
1065'de (1655) vezir olarak 1067'de 
(1656/57) vefat etti. (İL 339) 

Dilâver Paşa Alay Bey'in oğludur. 
1089'dan (l678) :095'e (1684) kadar 
Kayseri ve Bozok beyi olup 1099 'da 
(1688) Vidİn muhafızlığıyla Birecik 
sancağı verildi. llOl'de (1689/90) 
Şehrizor valisi olup oralarda vefat ey- 
ledi. (II. 339) 

Dilâver Paşa Çerkesdir. Tunus valisi 
Ahmed Paşa'nm kölesi olduğundan 
Tunus 'da yetişerek miralay olmuş ve 
memuriyetle İs:anbura gelmişti. 
127rde (1854/5^0 Osmanh Devle- 
ti'nin hizmetine girerek Tersane-i 
Âmire'ye memur olup sonra livâlıkla 
Tuna'ya gönderildi. 1278'de (1861/ 
62) azledilip senelerce evinde kaldı. 
1293 'de (1876) tekrar tersaneye alınıp 
ferik ve liman reisi oldu. 13l4'de 
(1896/97) emekli edilmiş ve 4 Şevval 
1316'da (15 Şubat 1899) vefat etmiştir. 
Eyyûb Sultan Tü:besi'ne defnedildi. 
Vakur ve çakşk^'ndı. Oğlu, ûiâdan 
Mehmed Bey'dir. (IV. 855) 



Dilâver Paşa (Deli) fükselip bey- 
lerbeyilerden olarak 1377'de (1666/ 
67) Rakka beylerbeyi oldu. 1078 'de 
(1667/68) Basra harbinde bulunup 
sonra adı unutuldu. (II. 339) 

Dilâver Paşa (Hafız) Hadımdır. Es- 
ma Sultanın başagası clup sonra nâ- 
ibülharem ve Ramazan 1271 'de (Ma- 
yıs-Haziran 1855) vezirlikle şeyhül- 
harem olup Ramazan 1272 'de (Mayıs 
1856) vefat etti. (İL 34C) 

Dilâver Paşa (Koca) Çerkesdir. Si- 
pahiler ağası olup 104ü'da (1630/31) 
Trablusşam, 104l'de (1631/32) Kon- 
ya, 1042'de (1632/33) Sivas, 1043'de 
(1633/34) Anadolu, l()44'de (1634/ 
35) Van ve 105rde (l64l) Kars valisi 
olup azilden sonra uzun müddet boş- 
ta kalarak Rebiyülev\^el 1069 'da (Ara- 
lık 1658) vefat etti. (İL 339) 

Dilâverzâde bak. Öme:: Vahid Efendi 

Dilsiz bak. Tavşan Ağ^- (Kıllı) 

Dimetokalızâde bak. Ahmed Efen- 
di; Necib Ahmed Efene i (Seyyid) 

Dindarzâde bak. Ahmed Paşa 

Dinkoz bak. Şemse ddin Ahmed 
Efendi 

Dişlenk bak. Hüseyin Paşa 

Divan Efendisizâde bak. Ahmed 

Efendi; Nurî Mustafa Efendi 

Divâne bak. Hızır PaŞc. 

Divâne Paşa Arnavu: beylerinden 
olup İzvornik mutasarrıfı oldu ve 
1242'de (1826/27) azledilmiş olarak 
vefat etti. (İL 341) 

Divânı bak. Semaî Me^ımed Çelebi 

Divdest oğlu bak. Sihri Mehmed Çe- 
lebi 

Divitçi bak. İsmail Halikı Paşa; Mus- 
tafa Efendi 



Divitçizâde bak. Tâlib Mehmed Efen- 
di 

Divitdar bak. Emin Mehmed Paşa 

Dizdarzâde bak. Ahmed Efendi; 
Mehmed Efendi; Mehmed Paşa; Mus- 
tafa Efendi 

Dizveren bak. Hüseyin Paşa 

Doçe bak. Mehmed Paşa 

Doğan Ağa Saraç esnafından olup 
bir mescid yaptırdı. III. Murad zama- 
nında (1574-1595) idi. Mescidinde 
medfundur. (III. 252) 

Doğan Bey (Kazancı) Sekbanbaşı 
olup il Mehmed (Fâtih) devri (1451- 
1481) başlarında azledilmiş olarak 
vefat etmiştir. (III. 252) 

Doğan Bey (Türk) Beylerden olup 
bazı uygunsuz hallerinden dolayı Mi- 
haloglu Mehmed Bey tarafından ce- 
zalandırıldı. Daha sonra vefat etmiş- 
tir. (IIL 252) 

Doğan Bey (Yaralı) I. Muradın 
beylerinden olup bir miktar askerle 
Kosova'yı yağmaladı. Sonra I. Bâye- 
zid (Yıldırım) zamanında (1389- 
1402) Nigbolu muhafızı oldu ve daha 
sonra da vefat etti. (III. 251/52) 

Doğancı bak. Ahmed Paşa (Hacı); 
Ali Paşa; Hasan Paşa; Hüseyin Dede; 
Hüseyin Paşa 

Doğramacı bak. Mehmed Paşa 

Doğramacızâ4e bak. Abdullah Efen- 
di; İzzet Mehmed Bey; Nurî Mehmed 
Efendi; Mehmed Bey 

Doğramacızâde I. Abdülhamid dev- 
ri (1774-1789) ricalinden Abdullah 
Efendi ve oğlu Hâmid Bey'e denir. 
Bir aile teşkil etmiştir. (IV. 697) 

Dokuz bak. Mehmed Efendi 

Dokuzzâde bak. Ahmed Efendi 



421 



422 



Dolamaci bak. Mehmed Dede 
Dökmecizâde bak. Ali Aga 
Drağmanî bak. Ali Efendi 

Duâyî Bursalıdır. Babası ve' kendisi 
cami mııarrifi idiler. II. Mehmed (Fâ- 
tih) zamanında (1451-1481) vefat ey- 
ledh Şairdir. (II. 339) 
Duhanî bak. Abdı Ağa 

Duhânî Kulogullarından olup kimya- 
gerlik ile şöhret aldı. Tahsili İramda 
olup II. Bâyezid devri (1481-1512) 
başlarında dönmüştür. I. Selime (Ya- 
vuz) (hd 1512-1520) silahdar kâtibi 
olup Diyarbekir'in fethinde defterdar 
oldu. Ancak vali Mehmed Paşa ile ge- 
çinemeyip İstanbul'a geri döndü. 927' 
de (1521) gelirken yolda hırsızlar elin- 
de şehid oldu.' Ünlü şairdir. (II. 327) 

Dukaginzâde bak. Ahmed Paşa; 
Mehmed Paşa; Osman Bey 

Dukaginzâde I. Selim'in (Yavuz) 
(hd 1512-1520) vezirlerinden Ahmed 
Paşa oğullandır. Vezir ve ümerâ ola- 
rak bir asrı geçmiş ve sonraları sön- 
müştür. (IV. 691) 

Dulkadırli bak. Abdürrezzâk Bey; 
Lutfî Lâtif Bey 

Dtırak Ağa Edirnelidir. İL Selimin 
nedimi ve tahta çıkmadan önce mîra- 
hûru idi. Elçilikle İran'a gönderilmiş- 
tir. 973'de (1565/66) vefat etti. Cö- 
mert ve şairdi. Mahlası ''Nihânî'' idi. 
(IIL 253) 

Durak Çelebi Ricalden olup 1032'de 
(1623) reisülküttab oldu, 1034^de 
(1624/25) ayrıldı ve sonra vefat etti. 
(IIL 253) 

Durak Mehmed Paşa Şair Durak 
Aga'nm torunlarından ve deıyâ bey- 
lerinden İbrahim Paşamın oğludur. 
Enderun'da atalan gibi eğitim görüp 



Şewâl 1158^de (Kasım 1745) başbaki 
kulu olmuştur. Zilka'de 1159'de (Ka- 
sım-Aralık 1746) mîra;.ıûr-ı ev^^el olup 
Zilka'de ll62'de (Ekrnı 1749) vezir- 
likle Konya valisi oldu. Cemaziyelâ- 
hir ll63'de (Mayıs 1750) memuriyeti 
Kars'a çevrilmişse de yine Konya'da 
bırakılmıştır. Safer ll64'de (Ocak 
1751) kapdan-ı deıya oldu. Zilhicce 
ll65'de (Ekim 1752) İnebahu valisi, 
Safer ll66'da (Aralık 1752) Kandiye 
valisi olup azilden *onra Resmo'da 
ikameti ferman buyuruldu. Safer 
ll69'da (Kasım 1755 ' orada vefat et- 
miştir. Dirayetli, d<5gru, iffetliydi. 
Oğulları, Hassa silahşorlerinden Ab- 
dullah Bey ve Said Sey'dir. Torunu 
İbrahim Bey'dir. (IIL 253/54) 

Durak Mehmed Paşa (Boynueğri) 
(Boynuyaralı) Cani kildir. Demirka- 
zık Halil Paşaya intisap ederek ket- 
hüda oldu. Paşası ile Bağdad'da mu- 
harebede dahi bulundu. Kırk yerin- 
den yaralanınca bu lakabı aldı. Sonra 
Silahdar Mustafa Paşa'ya kethüda 
olup sonra arpa emir d ve defaatla ça- 
vTjşbaşı oldu. Bir aralık Kastamonu 
beylerbeyi olduysa da, sonra yine ça- 
vTjşbaşı oldu. Padişah, Haleb'de bir 
kasır yapımını ferman edip bitiminde 
mükâfâten 1052'de 1642) vezidikle 
Haieb valisi tayin etti. Az müddeüe 
azille Haleb'de yerleş:!. 1053'de (l643) 
Şam valisi olup 105^:'de (1644) azle- 
dildi. 1058'de (1648) Anadolu valisi 
olup Katırcıoglu üzerine serasker ol- 
du. Sonra başına buyruk hareket edi- 
yor diye cezalandırılması emrolunun- 
ca Köprülü Mehmed Paşamın nasiha- 
tiyie İstanbul'a gele::ek affa mazhar 
oldu. Sonra Diyarbekir ve oradan Ka- 
nije ve buradan Şan valisi oldu. Re- 
ceb 1066'da (Mayıs 1656) sadrazam 



oldu. Zilka'de'de (Eylül) ı:zledilip Mal- 
karaya sürüldü. Sonra /^_.ydm ve tek- 
rar Kanije valisi oldu. Sonra emekli 
edildi. 24 Receb lQ76xız (30 Ocak 
1666) vefat etti, E^oip^de hamamı kar- 
şısmda medfundur. E iyarbekir'de 
zengin birinin zevcesini alıp onun es- 
ki zevcinden olan Ali Bey adındaki 
oğlu "Vezirzâde' diye şöhret bularak 
1100 (1688/89) tarihine kadar yaşadı. 
Akıllı, cesur, tecrübeli, işbilir, olgun 
ve cesurdu. (IV. 175/76) 
Durbâlî İsmail Ni'meM-ceyşdendir. 
Vefatında Ka\aıkçuiar'da defnedildi. 
Bir mescidi vardır. (II. 340) 

Durmuş (Ahî) Horasar/dan gelip II. 
Bâyezid^e (hd 1481-1512) sekbanka- 
başı oldu. Camhanı ıMes Jidi4ıi yaptır- 
dı ve vefatında oraya defnedildi. (III. 
256) 

Durmuş Bey I. Süleyman (Kanunî) 
devri (1520-1566) beyerinden arta 
kalan bir ihtiyardı. 1042 de (1632/33) 
vefat etü. (III. 256) 

Durmuş Çelebi Ricalden olup Ana- 
dolu muhasebecisi iken Zilhicce 948^ 
de (Mart-Nisan 1542) vefat etü. (III. 
256) 

Durmuş Dede Akkerman tarafında 
. bir mezcup iken bir geni reisi getirip 
Rumelihisarrna bırakm.şür. Giderek 
gemi erbabı .adaklar ve sadakalar ile 
çeragını aydınlatmaya oaşladılar. 20 
sene tayfaların mamen, l^aglandığı ki- 
şi olup şöhret aldı. 1021 de (I6l2) ve- 
fat etti ve üzerine türbe yapıldı. Ha- 
len gemiler geçtikçe oıaya odun ve 
benzeri şeyler bırakırlaı . (III. 256) 

Durm.uş Efendi Hâcegândan olup 
şehremini olmuştur. i:i7 (1705/06) 
tarihine kadar hayatta kalmıştır. Oğlu 
Ahmed Efendi'dir(->). ClL 256) 



Durmuş Paşa Arnavut beylerinden 
olup 1129'da (1717) İşkodra mutasar- 
rıfı olmuştur. Birkaç yıl sonra vefat et- 
ti. (III. 256) 

Durmuşzâde bak. Ahmed Efendi; 
Ömer Paşa 

Dursunzâde bak. Abdülbâkî Bekayı 
Efendi; Mehmed Efendi 
Dülgeroğlu bak. Şemseddin Habib 
Efendi 

Dülgerzâde bak. Mehmed Efendi; 
Seyfî Mustafa Efendi 
Dülgerzâde I. Mahmud devri (1730- 
1754) şeyhi ve şair Beşiktaşlı Mustafa 
Rızâeddin Efendi ve oğullandır. Bun- 
lardan biri kazasker ve fuzalâdan ol- 
muştur. (IV. 691) 

Dünbekoğİu bak. Muhyiddin Meh- 
med Efendi 

Dürrî Abdülbâkî Efendi Bahrî Ha- 
san Efendimin oğludur. 990'da (1582) 
doğdu. Müderris olup Ramazan 
1025'de (Eylül l6l6) vefat etti. Üç dil- 
de şair ve maarif ehliydi. (II. 337) 

Dürrî Ahmed Efendi Vanlıdır. Ka- 
lemden yetişerek Divan-ı Hümâ^oin 
hâcesi, 1125'de (1713) Anadolu mu- 
hasebecisi, 1127'de (1715) sipah kâti- 
bi, sonra süvari mukabelecisi ve ciz^^e 
muhasebecisi, Safer 1134'"de (Kasım- 
Arahk 1721) şıkk-ı sânı pâyesiyle İran 
orta elçisi olup 2 Rebİ3^1e\n'el 1135' 
de (11 Aralık 1722) vefat etti. Vefa'da 
medfundur. Kâtip ve şair olup Di~ 
vanı vardır. Şiirde mahlası ^^Vâfî" dir. 
Kardeşi Feyzi Salih Efendi'dir(^). (İL 
337/38) 

Dürrî Çelebi Bursalıdır. Erbâb-ı ci- 
hetiden olup İL Mehmed (Fâtih) za- 
manında (1451-1481) İstanbura geldi 
ve bu sultanın son yıllarında vefat et- 
ti. Şairdir. (TL 337) 



423 



Dürrî Çelebi Üsksüpiüdür. îshak 
Çelebi'nin musahibi ve çağdaşıydı. 
900'den (1495) sonra vefat eyledi. Şa- 
irdir. (II. 337) 

Dürrî Efendi IIL Mustafa devri 
(1757-1774) şairlerindendir. (II. 338) 

Dürrî Mehraed Efendi Bolulu Ali 

Gıyaseddİn'in oğludur. Müderrisdi. 
14 Rebiyülâhir 1098'de (27 Şubat 
1687) vefat etti. Şairdir. (II. 337) 

Dürrî Mehmed Efendi Egrikapılı 
Nakkaşbaşı Mustafa Aga'nm oğludur. 
Il65'de (1752) divan kalemine girip 
1182'de (1768/69) mükâleme kâtibi, 
sonra Divan-ı Hümâyûn kesedarı, Ra- 
mazan 1197'de (Ağustos 1783) tezki- 
re-i sânî ve sonra mektupçu, 1205 'de 
(1790) murahhas-ı sâlis ve piyade mu- 
kabelecisi, Rebiyülâhir 1205'de (Ara- 
lık 1790) ruznâme-i evvel ve sonra 
424 defter emini, 23 Muharrem 1209'da (20 
Ağustos 1794) reisülküttâb oldu ve 13 
Cemaziyelâhir 1209'da (5 Ocak 1795) 
ansızın vefat etti. Divan işlerinde bilgi- 
li, doğru, sakindi. Yaşı 60 vardı. Oğlu 
Enis İbrahim Efendi' dir(-*). (II. 338) 

Dürrî Mehmed Efendi (Şeyh) An- 
karalıdır. Müderris ve sudûrdan Ab- 
dülkadir Efendiye damad oldu. 1126' 
da (1714) Mısır mollası, 1129'da (1717) 
Mekke kadısı. Muharrem 1133'de 
(Kasım 1720) İstanbul kadısı oldu. 
1134'de (1721/22) azilden sonra 1139' 
da (1726/27) Anadolu kazaskeri ola- 
rak ll40'da (1727/28) ayrıldı. Rebiyü- 
levvel ll43'de (Eylül-Ekim 1730) Ru- 
meli kazaskeri olup senesinde azle- 
dildi. Cemaziyele\^^el ll47'de (Ekim 
1734) ikinci defa Rumeli kazaskeri ol- 
du. 3 Cemaziyelâhir 1147' de (31 Ekim 
1734) şeyhülislâm olup Zilhicce 1148' 
de (Nisan-Mayıs 1736) hasta olunca 
ayrıldı ve ll49'da (1736/37) vefat etti. 



Miskinlerde medfundur. Âlim, fâzıl, 
güzel tabiat sahibiydi. Oğlu Mustafa 
Efendi'dir. "Dürrîzâdeler" buna men- 
suptur. Diğer oğlu Nureddin Mehmed 
Efendi'dir(-^). (II. 338) 

Dürrî Süleyman Efendi Şumnulu- 
dur. Müderris Tayyio Efendi 'nin oğlu 
olup 1236'da (1820/21) doğdu. Top- 
hane ve sonra sadâret mektûbî kale- 
mine girdi. Sultan Aodülmecid devri- 
nin (1839-1861) son yıllarına yetişti. 
Tuhfe-i Vehbî'ye nazire olarak Gü- 
her-rız isminde bir eseri vardır. Şair- 
dir. (II, 338) 

Dürrîzâde bak. Abdullah Efendi; 
Abdürrahim Efendi; Âbid Mehmed 
Efendi; Arif Mehmed Efendi; AtâuUah 
Mehmed Efendi; A/nullah Mehmed 
Efendi; Aziz Mahmud Efendi; Ebûl- 
berekât Mehmed ^lureddin Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Es 'ad Meh- 
med Efendi; Hâmid Mehmed Efendi; 
Hidâyetullah Mehm.ed Efendi; İlyas 
Mehmed Efendi; îsâmeddin Mehmed 
Efendi; Kirâmeddin Mehmed Efendi; 
Mustafa Efendi; Mustafa Efendi (Sey- 
yid); Nureddin Mehmed Efendi; Nu- 
rullah Mehmed Efendi; Râşİd Meh- 
med Efendi; Reşid i^hmed Efendi; Sa- 
id Mehmed Efendi Salim Mehmed 
Efendi; Şerif Mehmed Efendi; Tâhir 
Mehmed Efendi 

Dürrîzâde Şeyhülislâm' Ankaralı 
Dürrî Mehmed Eferıdi oğullarıdır ki, 
Nu rullah Efendi, AtâuUah Efendi, Arif 
Efendi'den kollara ^ yrılnıış ve birbu- 
çuk asırdan beri devam etmiştir. 
Abidzâdeler dahi bundan dogmadır. 
Mehmed Dürrî Efendi bunlardan 
olup 1230'da (1815) doğmuş, müder- 
ris ve daha sonra sırasıyla Rumeli ka- 
zaskeri olmuştur. (P/'. 691) 




Ebe bak. Selim Aga 

Ebe Damadı bak. İbrahim Efendi; 
Mehmed Ağa 

Ebezâde bak. Abdullah Efendi; Hü- 
seyin Efendi; İbrahim Efendi; Ma'ruf 
Mehmed Efendi; Mehmed Efendi; 
Muslihiddin Müstafi- Efendi; Mustafa 
Bey; Refî' Mehmed Efendi; Reşid Ah- 
med Efendi; Sa'duUah Efendi; Sıddîk 
Mehmed Efendi 

Ebezâde IV. Mehmed devri (1648- 
1687) âlimlerinden Mehmed Efendi 
evlâdı olup Abdullah ı Efendi şeyhülis- 
lâm olmuştu. Yarım asır öncesi su- 
dûrdan Sıddîk Mehmed Efendi dahi 
torunlanndandır. E azı "Ebezâde'ler 
varsa da bu aileyle bağları kestirile- 
memiştir. (IV. 680) 

Ebi Şâme bak. Mehmed 

Ebras bak. Süleym;.ın Paşa 

Ebru bak. İbrahim Efendi 

Ebû Abdullah bak. Mehmed 

Ebû îshak bak. İsmail Naim Efendi 

Ebû tshakzâde baı?^. Atâullah Ahmed 
Efendi; Celâleddin Mehmed Efendi; 
LutfuUah Lutfî Efenci; Mehımed Efendi 

Ebû İshakzâde bak. Atâullah Meh- 
med Efendi; Es'ad Mehmed Efendi; 
Feyzullah Efendi; F:tnat Zübeyde Ha- 
nım; Lutfullah Efendi; Sa'dullah Meh- 
med Efendi; Said Şeyhî Mehmed 
Efendi; Şerif Mehmed Efendi 

Ebû İshakzâde III. Ahmed devri 
(1703-1730) şeyhülislâmı Alâiyeli Ebû 



İshak İsmail Efendi evlâdıdır. Bunlar- 
dan birkaçı şeyhülislâm ve bir haylisi 
de sudûrdan ve mevâlîden olmuşlar- 
dır. Bundan Şeyhîzâde, Lutfullahzâde, 
Es'adzâde ve İshakzâde diye dört oğ- 
lunun kolu yürümüştür. (IV. 679) 

Ebû Kavuk bak. Mehmed Paşa (Ye- 
ğen) 

Ebû Merak bak. Mehmed Paşa 
Ebû Muhaınıned bak. Abdullah 
Ebû Müeyyes bak. Mahmud Dayı 

Ebû Nümey Muhammed I (Şerif) 

Hasan Ebû Said b. Ali b. Katâde'nin 
oğludur. 652'de (1254) Mekke ortak 
emin oldu. 669'da (1270/71) müstaki- 
len emir oldu. 701-"de (1301/02) vefat 
eyledi. Evlâdından Rümeyse, Humey- 
se, Ebûlgays emir olmuşlardır. (1. 188) 

Ebû Nümey Muhammed II (Şerif) 

Şerif Berekât'm oğludur. Babasının 
vefatında Mekke emiri olmuşmr. 27 
sene hükümetten sonra oğlu Şerif Ah- 
med ile 96ı 'de (1554) onun vefatında 
diğer oğlu Şerif Hasanla ortak oldu. 
Muharrem 991'de (Şubat 1583) vefat 
eyledi. Emirliği 60 ve yaşı 132 yıldır. 
Bir tarihte vefatı 981 (1573/74) ve oğ- 
lunun vefatı 983 (1575/76) olarak 
gösterilmiştir. Evlâdından Şerif Râcih, 
Nasır ve Sürür vefatında İstanbul'a 
geldiler. (I. 188) 

Ebû Said bak. Hasan (Şerif) 

Ebû Said Efendi Şeyh Sun'uUah 
Tebrizî'nin oğludur. Seçkin bir âlim 
olup İran şahı hapse ' atarak malını 
müsadere etti. Etlerim ditmek üzere 
iken kaçıp hacca gitmek niyetiyle Di- 
yarbekir'e geldi. Amcası Aziz Efendi 
orada vefat eyledi. Kendisine I. Sü- 
leyman (Kanunî) ikram edip 100 ak- 
çe ulufe ihsan buyurdu. 971 'de 
(1563/64) haccedip döndü. Cemazi- 



425 



yeleı^'^^el 980'de (Eylül 1572) vefat ey- 
ledi. Vefa 'da medfundur. Temizliği 
ve dindarlığı ziyade olup taharette 
mübalağa ederdi. Bekâr ve ermiş sa- 
yılanlardan olup Tabakâtü 'l-Müfessi- 
rmi telif eyledi. (I. 186/87) 

Ebû Said Mehmed Efendi (Hoca 
Sa'deddinzâde) Es 'ad Efendi'nin oğ- 
ludur. 1003^de (1594/95) doğdu. Ço- 
cuk yaşta hızla yükselip müderris, 
molla ve mekke payesi olarak 1034' 
de (1624/25) İstanbul kadısı oldu. 
103 5 'de (1625/26) azloiundu. Cemazi- 
yelewei 1036'da (Ocak-Şubat 1627) 
ikinci defa kadı oldu. Ramazan 
1038 'de (Mayıs 1629) Anadolu kazas- 
keri ve Zilka'de 1039'dâ (Haziran 
I63O) Rumeli kazaskeri oldu. Muhar- 
rem 104ı 'de (Ağustos 163I) azledildi. 
Zilka'de 1049'da (Mart 1640) ikinci 
426 defa Rumeli kazaskeri olup Cemazi- 
" yele\^'-el 105 3 "de (Temmuz-Ağustos 
1643^ azledildi. Bu senenin Zilhicce- 
sinde (Şubal 1644) şeyhülislâm oldu. 
Zilhicce i0=^S"de (.Ocak-Şubat l646) 
azledildi. Ramazan 1061' de (Agustos- 
Eylül 1651) ikinci defa şc)'hülislâm ol- 
du. Ramazan İ062'de (Ağustos 1652) 
azledildi. Safer 1064'de (Ocak 1654) 
üçüncü defa şeyhülislâm oldu. Receb 
1065 'de (Mayıs 1655) azledilip Geli- 
bolu'da ikamete memur oldu, Şa' 
bân'da (Haziran) Fındıklı bahçesin- 
deki yalısına gelmekle derhal Rus- 
cuk'a sürüldü. Oradan Medine molla- 
sı oldu. Sadrazam B oy nuy aralı Meh- 
med Paşa yolda rastlayınca Kudüs 
mollalığına tahvil etti. Bir hafta geçin- 
ce Şam mollası oldu. Lâkin bulundu- 
ğu Kurtkulagı menzilinden geçmeyip 
Konya kadısı oldu. Yardımını görmüş 
olanlar sayesinde tekrar İstanbuFa 
döndü. Rebiyülev^^el 1073 'de (Ekim- 



Kasım 1662) istiska- hastalığından ve- 
fat etti. Babasının yanma defnedildi. 
Fâzıl, Arapça takrize muktedir ve "Sa- 
id" mahlasıyla üç dilde şairdi. Zevce- 
si Ankaralı Es'ad Efendimin kız kar- 
deşidir. Oğlu Feyzullah Efendi, şey- 
hülislâm olmuştur. (I. 187) 

Ebû Said Mehmed Efendi (îmâd- 
zade) Müderris, Selanik mollası oldu. 
1143 -de (1730/31) nakibüleşraf olup 
13 Cemaziyelâhir ll44'de (13 Aralık 
1731) azledilip Edirne 've sürüldü. Son- 
ra Edirne kadısı olup 11 47* de (1734/ 
35) vefat etti. Oğlu, mevalîden ıMah- 
mud Efendiydin (IV. 228) 

Ebû Saidoğlu bak. Mehmed Paşa 

Ebû Şezeb hak. İbrafıim Bey 

Ebû TaUb I (Şerif) Şerif Hasan b. 
Muhammed Ebû Nürıey'in oğludur. 
■983'de (1575/76) babası yerine Mek- 
ke emiri olmuştur. 997'de (1589) ve- 
fat eyledi. (I. 187) 

Ebû TaUb H (Şerif) Şerif Hasan b. 
Hüseyin b. Ebû Nürıey'in oğludur. 
965 'de (1557/58) doğdu. Mekke emir- 
liğine nail olup Cemaziyelâhir 1012' 
de (Kasım l603) vefat eyledi. (I. 187) 

Ebû Vukuf bak. Ahnr.ed Ağa 

Ebûbekir (Hacı) Hıyır sahiplerin- 
den olup Kurbagî IKurban] Nasûh 
Mescidimi yeniden in.ya edip bir mek- 
tep ilâve eyledi. Karacaahmet'de 
medfundur. (I. 174) 

Ebûbekir Ağa Kapıcıbaşı, sipahiler 
ağası, 1130'da (1718) çavoışbaşı, son- 
ra şehremini oldu. 1137'de (1724/25) 
vefat evledİ. Eyüp 'de medfundur. (I. 
177) 

Ebûbekir Ağa Endemn'dan yetişip 
çukadar-ı şehriyârî oldUv Ramazan 
1159'da (Eylül-Ekim 1746) kapıcılar 



kethüdâlıgıyla ihraç olunduğu günün 
ertesinde Bâyezid (^amii'ne yıldırım 
inmesinden ödü patlayarak aniden 
vefat etmiştir. (î. 17"') 

Ebûbekir Ağa Kapıcıbaşı olup ll64' 
de (1751) vefat etti. Silivrikapf da def- 
nedildi. (I. 260) 

Ebûbekir Ağa Yük selerek kapıcıba- 
şı ve başbaki kulu oldu. Cemaziye- 
le\^'el 117rde (Ocal< 1758) ça\aışba- 
şi olmuş ve azilden sonra vefat eyle- 
miştir. (I. 179) 

Ebûbekir Ağa Yeniçeridir. Yüksele- 
rek kul kethüdası olup 1183 (1769/ 
70) harbinde ordu ağası Süleyman 
Ağa ile şehid oldula;. (I. 180) 

Ebûbekir Ağa Enoerün'dan yetişip 
çukadar-ı şehriyârî ^e saraydan çık- 
tıktan sonra kapıcıbaşı oldu. 1185'de 
(1771/72) vefat etti. Jsküdar'da med- 
fundur. (I. 180) 

Ebûbekir Ağa Yeniçeridir. Kul ket- 
hüdası olup azlecilmişti. 1204'de 
(1789/90) yeniçeri ağalığı vadediimiş 
iken nail olamadı. Bu senelerde 
(1790*lar) vefat eyledi. (I. 182) 

Ebûbekir Ağa Gediklilerden ve To- 
kat voyv' odasıydı. P^amazan 1223'de 
(Ekim-Kasım 1808) vefat edip Üskü- 
dafa defnedildi. (I. 184) 

Ebûbekir Ağa Hadıce Sultanın baş- 
kapı guiâmı olup Enderun'a alınmış 
ve orada dahi başka pı guiâmı olmuş- 
tur. Şewâl 1230^da (Eylül 1815) hazi- 
nedar-ı şehriyâri oldu. 13 Muharrem 
1239'da (19 Eylül 1823) dârüssaâde 
ağası oldu. 1 Rebiyülâhir 1241 'de (13 
Kasım 1825) vefat etti. Hamidiye Tür- 
besi'ne defnedildi. Akıllı ve sâlihdi. 
(I. 184/85) 

Ebûbekir Ağa Muhzır olup zengin 
olmuştur. Yanan A^^-^ansaray Mesci- 



di'ni yeniden yaptırdı (1830larda) ve 
kazandığından bu suretle faydalandı. 
(L 185) 

Ebûbekir Ağa Vezir karakulağı ve 
1204'de (1789/90) bostancıbaşı oldu. 
Sonra kapıcıbaşı olup II. Mahmud 
devrinde (1808-1839) vefat eylemiş- 
tir. Oğlu, ricalden Hacı Edhem Bey' 
dir. (L 184) 

Ebûbekir Ağa Enderun'da yetişip 
has oda kethüdası oldu. Rebi^ailâhir 
1280'de (Eylül-Ekim 1863) vefat etti 
ve Üsküdar'a defnedildi. (I. 186) 

Ebûbekir Ağa (Karaosmanzâde) 

Hacı E'^^'ûb Aga'nm akrabasıdır. Ka- 
pıcıbaşı ve Türkmen vo^^^^odası olup 
bu senelerde (1840'lar) vefat eylemiş- 
tir. (L 450) 

Ebûbekir Ağa (Küçük) Kapıcıbaşı 
olarak Fethülislâm muhafazasında 
bulunmuş ve sonra (1830'larda) vefat 
eylemiştir. (I. 185) 

Ebûbekir Bey İran harbinde bulu- 
nan beylerden olup I. Süleyman (Ka- 
nunî) devrinde (1520-1566) vefat ey- 
lemiştir. (I. 172) 

Ebûbekir Bey Sadrazam Maraşlı Ha- 
lil Paşa'nın(-^) oğludur. Hasodada 
eğitim görüp 1059'da (1649) kapıcı- 
başı olmuş ve IV. Mehmed devrinde 
(1648-1687) vefat eylemiştir. (İL 286) 

Ebûbekir Bey Derya beylerinden 
Tuna kumandanı Ahmed Paşa'nın(-*) 
damadıdır. 1157'de (1744) vefat ede- 
rek Kasımpaşa'da 113rde (1718/19) 
vefat etmiş Gazi Osman Kapdan'm 
yanma defnedilmiştir. (I. 248) 

Ebûbekir Bey Karagöz Mehmed Pa- 
şa'nın oğludur. Enderun'da yetişip 
çukadar-ı şehriyârî oldu. II. Mustafa 
zamanında (1695-1703) hâcegân rüt- 
besiyle mevkufâtî olmuştur. Sonra 13 



427 



428 



defa tevkiî ve 18 kere yeniçeri kâtibi, 
7 defa defter emini, birkaç defa Ana- 
dolu muhasebecisi ve diğer divanî 
hizmetleri 70 sene devretti. Defter 
eminliginden azledilmiş olarak 10 
Şa'bân 1181'de (1 Ocak 1768) vefat 
eylemiştir. Siİivrikapı'da babasmm 
yakmma defnedildi. Yaşı lOO'ü aşkm 
olup vakti refahla geçmiş, olgun ve 
akıllı bir adamdı. (I. 180) 

Ebûbekİr Bey Ahmed Râtib Paşa' 
nmC-»') oğludur. Müderris olup su- 
dûrdan Murad Efendi'ye damad ol- 
muştu. 1199'da (1784) vefat edip 
Tokludede'ye defnedilmiş tir. (I. 255) 

Ebûbekİr Bey Tersaneden yetişip 
kapudâne oldu. Rebi^njlevvel 1222' 
de (Mayıs 1807) düşmana esir olarak 
şehid oldu. (I. 184) 

Ebûbekİr Bey Tokatlı Ebûbekİr 
Efendi'nin(-^) torunu, Ahmed Efendi' 
nin("^) oğludur. Aynı zamanda Melek 
Paşa'nın kız torununun oğludur. Mü- 
derris olup 25 Rebiyülâhır 1230'da (6 
Nisan 1815) vefat eyledi. Zeyneb Sul- 
tan Camii 'ne defnedildi. (L 180) 

Ebûbekİr Bey Sirozî Hasan Aga'nm 
oğludur. Miralay olup 1268'de (1851/ 
52) vefat ederek Üsküdar'a defnedil- 
miştir. (I. 186) 

Ebûbekİr Celâleddin Efendi Gü- 

mülcinelidir. Müderris, Muharrem 
1281'de (Haziran 1864) Galata molla- 
sı oldu. Sonra vefat etmiştir. (I. 186) 

Ebûbekİr Çelebi Mevlânâ Celâled- 
din Rûmî'nin torunlarmdandır. 1016' 
da (1607/08) Mevlânâ'mn postuna 
oturdu. IV. Murad 'm Konya'ya geli- 
şinde hakkında şikâyet olunmakla 
azledildi ve 1047'de (1637/38) İstan- 
bul'a gönderildi. Rebiyüle\a^el 1048' 
de (Temmuz 1638) vefat eyledi. Ye- 



nikapı Mevlevîhanesi'ne "defnedildi. 
(L 173/74) 

Ebûbekİr Dede Mesnevîhân Meh- 
med Dede'nin yerine 1159'da (1746) 
Yenikapı Mevlevîhanesi'ne şeyh olup 
5 Receb 1189'd2 (1 Eylül 1775) vefat 
etmiştir. Orada medfundur. Merâîib-i 
İnsaniye ve Menâktb-t Kudsiye' si var- 
dır. Oğlu AbdülbâkîDede'dir. (I. 181) 

Ebûbekİr Ded(e Galata Mevlevîha- 
nesi dervişlerindendi. 'l218'de (1803/ 
04) vefat etmiştir. Vefatını 6 gün e\^el 
"Kendi tarih-i zehabım söyledim/ 
Şaklaban! gitti de?rgehden didim" bey- 
tini söyleyerek hildirmişür. (I. 183) 

Ebûbekİr Efendi Simavlıdır. Hacı 
Halife'nin müridi olup vefatında yeri- 
ne şeyh oldu. 935'de (1528/29) vefat 
eyledi. Sabırlı va alçak gönüllüydü. 
(I. 172) 

Ebûbekİr Efendi Kefe ulemâsından 
Hacı Hayreddin Efendi 'nin oğludur. 
Kefe 'de öğrenimden sonra Mısır'a gi- 
dip orada şeyhlerden el aldı. Bir kili- 
seyi tamir ederek tekke yaptı. 97 O' de 
(1562/63) vefat etti. Zaviyede med- 
fundur. Hâl ehli^^di. (I. 172) 

Ebûbekİr Efendi Akça Kestellidir. 

Müderris oldu \e Ramazan 1013'de 
(Ocak-Şubat 16C5) vefat etti. Edirne- 
kapfda medfundur. Fâzıldı, (I. 172) 

Ebûbekİr Efe;îidi Anadoluludur. 
Müderris, Hadım Hasan Paşa 'ya mu- 
allim oldu. 1006'da (1597/98) Bosna 
mollası oldu. 1007'de (1598/99) pa- 
şayla birlikte o da gözden düştü. Son- 
ra Siroz ve Selanik müftüsü olarak 12 
sene sonra 1032de (1623) vefat etti. 
Âlîm ve sâlihdi. ( î. 173) 

Ebûbekİr Efendi Bursalıdır. Müder- 
ris, Bagdad mollası olup 1032 'de 
(1623) azledilmiş olarak vefat etti. 



Basiret ve güzel muamele sahibiydi. 
(I. 173) 

Ebûbekir Efendi Edirnelidir. Mü- 
derris ve Manisa mollası olup 11 12' de 
(1700/01) vefat eyledi. (L 175) 

Ebûbekir Efendi Ahmed Efendi'nin 
(v. 1115/1703)(-^;' oğludur. Müderris 
olup Kestei'e sülilmüş ve 11 15 'de 
(1703/04) orada V3fat etmiştir. (I. 234) 

Ebûbekir Efend:. Tokatlıdır. Müder- 
ris, fet\^â emini oldu ve sonra Edirne 
payesi ve huzur c.ersi mukarriri oldu. 
Sonra Mekke payesi olup Şa'bân 1177' 
de (Şubat 1764) İ;stanbui kadısı oldu. 
Rebiyülâhir 1179'ca (Eylül-Ekim 1765) 
vefat etti. Eyüp 'de Murad Efendi Tek- 
kesi'ne defnedildi. Fâzıl, kâmildi. Oğ- 
lu Ahmed Efendi' dir(-^). (I. 180) 

Ebûbekir Efendi Bursa' da reisül- 
kurrâ olup 1187'ce (1773) vefat eyle- 
di. Kün^etü'l-Ayn adında bir eseri 
vardır. (I. 181) 

Ebûbekir Efendi Mektûbî-i sadâret 
ve âmedî kalemlerine girmiş ve Fâtih 
Camii ruznâmecisi dahi olmuştur. Ni- 
hayet Cema2iyelev\^el 1192'de (Hazi- 
ran 1778) âmedî-i divan olup 1194'de 
(1780) vefat eyledi. Kocamustafapa- 
şa'da medfundur. (I. 181) 

Ebûbekir Efenci Kurttur. Dersiam 
ve müderris iken Zilka'de 1200'de 
(Eylül 1786) vefat eyledi. Bülbüldere- 
si'nde medfundur. Yaşı lOO'ü geçmiş 
sâlih bir zat idi. (I. 181) 

Ebûbekir Efendi Dersiam, müderris 
ve mutasavvıfeden olup 1202'de 
(1787/88) vefat edip Kasımpaşa'ya 
defnedildi. Fâzıldı. (I. 181) 

Ebûbekir Efendi Dârüssaâde ağası 
imamı olup Rebiyüle^^el 1200'de 
(Ocak 1786) dânissaâde yazıcısı ol- 
du. Sonra hâceganlıkla çıkarak kü- 



çük kale tezkirecisi ve kubbe-i hümâ- 
yûn bina emini oldu. Muharrem 1208' 
de (Ağustos ,1793) vefat etmiştir. Si- 
livrikapı'da medfundur. (I. 182) 

Ebûbekir Efendi Bursalıdır. Muhad- 
dis olup 1217'de (1802/03) vefat ey- 
ledi. İki günde bir hatmeder, fâzıl bir 
zat idi. Vefatını iki gün evvel haber 
vermiştir. (I. 183) 

Ebûbekir Efendi Babıâli'den yetişip 
âmedî-i Divan-ı Hümâyûn oldu. 1203' 
de (1788/89) azledilmiş ve hacdan 
sonra 1213'de (1798/99) Anadolu 
muhasebecisi olmuştur. Başka görev- 
lerde bulunduktan sonra 1219'da 
(1804/05) vefat etti. (I. 183) 

Ebûbekir Efendi Taşralı olup darp- 
hane hamallığı sırasında ismini oku- 
yacak kadar yazıyı öğrendi. Orada 
memurlara yaranıp hizmetlerde istih- 
dam ile kepçe kâtibi ve sâhib-i ayar 
oldu. 12l6'da (1801/02) damadı Şâkir 
Ahmed Efendi yerine darphane nazı- 
rı oldu. 8 Rebiyülevvel 1222 'de (16 
Mayıs 1807) katledildi. Karacaah- 
mat'de medfundur. Sofu, ikiyüzlü, 
nabza göre şerbet veren bir ihtiyardı. 
(I. 183/84) 

Ebûbekir Efendi Seyyid Bilâl evlâ- 
dından Lâdik'de medfun Seyyid Ah- 
med torunlarından Silahdar Abdullah 
Ağa'nm kardeşi Merzifonlu Seyyid 
Mehmed Aga'nın oğludur. Enderun'a 
girerek hazine-i hümâyûnda başkul- 
lukcu ve 1233'de (1818) Ömer Ağa' 
nm vefatında başçukadar oldu. Şev- 
val 1243' de (Nisan-Mayıs 1828) bu 
hizmetten affedilerek hizmetsiz ola- 
rak mâbeyn-i hümâyunda bulundu. 
Rebiyülewel 1244'de (Eylül 1828) 
kahvecibaşı ve 21 Receb 1245 'de (6 
Ocak 1830) hazine-i hümâyun kethü- 
dası olup 1247'de (1831/32) silahdar- 



429 



İlk makamının kaldırılmasında ende- 
rûn nâzın oldu. Ramazan 1251'de 
(Ocak 1836) vefat eylemiştir. Âlîm, 
akıllı ve sâdıktı. Oğlu Süheyl Bey 
dir(-^). Eyâip'de medfundurlar. Bü- 
)rük kızı Emetullah Hanım'ı, Yâsinci- 
zâde İlmî Molla Efendi nikahlamıştır. 
Merzifon^ da, Erzurum'da, Hasankaie' 
de birer cami ve mektep ve Balatada 
bir çeşme yaptı. (I. 185/86) 
Ebûbekir Efendi (Bezirgânbaşızâ- 
de) 1192'de (1778) vefat eden Bezir- 
gânbaşı Hasan Agamin oğludur. Ka- 
lemden yetişip hâcegândan oldu. Şey- 
hülislâm muhasebecisi iken 21 Zil- 
ka^de 1224^de (28 .\rahk 1809) vefat 
etti. Üsküdar'da defnedildi. (I. 184) 

Ebûbekir Efendi (Coğrafy^acı) Dı- 

mışkî Behrâm'm oğludur. Müderris, 
Haleb mollası oldu. Azledilmiş olarak 
430 Cemaziyelâhir 1102'de (Mart 1691) 
vefat etti. Riyâzî ilimlerde mahir olup 
Köprülüzâdelerin önayak olmasıyla 
padişahın buyruğu üzerine Cograf- 
ya-yı Atlası adlı kitabı Latin dilinden 
tercüme eylemekle o adı almıştır. (I. 
174/75) 

Ebûbekir Efendi (Hekimzâde) He- 
kimbaşı Nuh Efendimin oğludur. Mü- 
derris, 1132'de (1720) Selanik ve son- 
ra Edirne mollası oldu. Ardından Mek- 
ke payesi olup Cemaziyele\^^el 1143' 
de (Kasım 1730) İstanbul kadısı olmuş- 
tur. 25 Receb ll44'de (23 Ocak 1732) 
vefat edip Kocamustafapaşa'da baba- 
sının yanma defnedildi. Oğlu, Hüdâ- 
dâd Mehmed Efendi' dir(-^). (L 177) 

Ebûbekir Efendi (İzmir Mollasızâ- 

de) Serlevha-i yesar olup 1178'de 
(1764/65) vefat etti. (I. 180) 
Ebûbekir Efendi (Kâmı damadı) 

Müderris ve Üsküdar mollası olup 



ll4l'de (1728/29) ayrıldı ve daha 
sonra vefat etti. (I. 1 77) 

Ebûbekir Efendi :Kara) Güzelhi- 
sarii Ahmed Efendi'nin oğludur. Tire' 
de doğdu. Müderris, molla ve Mekke 
payesi oldu. Cemaziyelevvel lll4'de 
(Ekim 1702) İstanbul kadısı olup Zil- 
ka^de'de (Mart-Nisan 1703) azledildi. 
Receb lll6*da (Kasım 1704) Anadolu 
payesi olup Şal^ân'da (Aralık) Ana- 
dolu kazaskeri oldu. 17 Şe\^^âl 1116' 
da (12 Şubat 1705) vefat eyledi. Fâtih' 
de medfundur. Fazı , zekî, her fende 
mahirdi. Oğulları ŞeyMlislâm Ahmed 
Efendi ile sudûrdan Osman Efendi' dir. 
(I. 175) 

Ebûbekir Efendi (Kara) Tavaslı Hı- 
zır'ın oğludur. Bezirgan Seyyid Ab- 
dülkerim adlı zatın damadıydı. Mü- 
derris olup Birgi n^ibi iken Cemazi- 
yelâhir 1122''de (Ağustos 1710) vefat 
etti. (I. 175) 

Ebûbekir Efendi (Kara) Şir\ anlıdır. 
Babası Rüstem Bey b. Ahmed b. Mah- 
mud ile Hicaz'a gidip sonra ıMısıfa 
geldi. Mısır valisi Şişman İbrahim Pa- 
şa'ya muallim oldu. 1083xle (1672/ 
73) İstanbul'a geldi. Fâztl Ahmed Pa- 
şa akrabasından Hüseyin Çelebiye ve 
o sayede Amcazade Hüseyin Paşa 'ya 
intisap edip hâcegân rütbesiyle hazi- 
ne-i bîrün kâtibi ok.u. 1090'da (1679) 
Kara Mustafa Paşa'^^a yakınlaşıp has- 
lar ve maden hâcesi ve Anadolu mu- 
hasebecisi oldu. 10O3'de (l682) süva- 
ri mukabelecisi ve Viyana kuşatma- 
sında yeniçeri kâtibi olup 1095'de 
(1684) azledildi. llOl'de (1689/90) 
reisülküttab oldu. Köprülüzâde Mus- 
tafa Paşa'nm sadâretinde İlbasan bey- 
lerbeyiligiyie Ebûbekir Paşa olarak 
Mora ya gitti. Elmas Mehmed Paşa'nm 
sadâretinde hâcegânlığı iade olunup 



bir-iki defa aıznâme-i e\'\'el olmuştur. 
1114'de (1702/03) tevkiî, 1115'de 
(1703/04) ikinci deh reisülküttâb, Re- 
biyüiev^'^ei 1118'de (Haziran-Temmuz 
1706) ikinci defa tevkiî, Zilhicce 1122' 
de (Ocak-Şubat 17 il) üçüncü defa 
reisülküttâb olup a:: müddette azle- 
dildi. Sonra başmuhasebeci yq darb- 
hane emini, tekrar yeniçeri kâtibi, 
mznâme-i e\a^el ve 1125'de (1713) 
dördüncü defa reisülküttâb ve birkaç 
ay sonra defter emini, 1130'da (1718) 
ikinci defa darbhane emini ve nihayet 
defterdar-i şıkk-ı sânı oldu ve çoğu 
hâcegânm önüne geçü. 28 Ramazan 
1135'de (2 Temmuz 1723) vefat eyle- 
di. Süieymaniye'de ev^i civarında med- 
fundur. Âlîm, akıllı, .^âzıl, münsî, şair- 
dir. Taıih-i Vassâfıv ilk cildine güzel 
bir şerhi vardır. (I. T ^6) 

Ebûbekir Efendi (Kınalı) Maraşlı- 
dır. Müderris olup R(^ceb 1107'de (Şu- 
bat 1696) vefat etti. ; I. 175) 

Ebûbekir Efendi (Köse) Müderris 
olup 1062'de (1652) vefat etti. (I. 174) 

Ebûbekir Efendi (ILöse) Erdebilîzâ- 
de Ahmed Efendi'n'n torunu ve To- 
kadı Ali Efendi'nin oğludur. Ayasofya 
vaizi Ahmed Efendi "ye damad oldu. 
Müderris ve Kudüs mollası olup 
llOl'de (1689/90) vefat etti. (I. 174) 

Ebûbekir Efendi (Köse) Abdülbâkî 
Efendi'nin oğludur. Edirne mollası, 
sonra Mekke payesi oldu . 1 4 Cemazİ- 
yelâhir 1115'de (25 ikim 1703) vefat 
eyledi. (I. 175) 

Ebûbekir Efendi (Seyyİd) Çorum- 
ludur. Dersiam ve sc nra müderris ve- 
kili olmuş, 1203^de (1788/89) vefat 
eylemiştir. Eğrikaprya defnedildi. Fâ- 
zıldı. (I. 182) 

Ebûbekir Efendi (Seyyid) (Os- 
manzâde) Ahmed Tâib Efendi' 



nin(~^) torunu, Hüseyin Efendi' 
nin(-^) oğludur. Kadı olup, Unkapanı 
naibi ve serlevha-i yemin dahi olmuş- 
tu. Şa'bân 1230'da (Temmuz 1815) 
vefat etmiştir. (I. 242/43) 

Ebûbekir Firdevsî Efendi Bâbıâlî- 
den yetişip hâcegânclan oldu. 1134' 
de (1721/22) Anadolu muhasebecisi 
olarak birkaç sene devam eyledi. 
Sonra atlı mukabelecisi, Şa'bân 1144' 
de (Şubat 1732) ruzname-i e\^^el ve 
sonra defter emini oldu. Rebiyülev- 
vel ll45^de (Ağustos-Eylül 1732) ve- 
fat eyledi. Söz söylemeye bile mukte- 
dir değildi. (I. 177) 

Ebûbekir Hıfzî Efendi Endurûndan 
hâcegânlıkla çıkıp 1196'da (1782) 
masraf-ı şehriyârî oldu ve 1198'de 
(1784) A^efat etti. Emin Nureddin Ca- 
mii'ne defnedildi. (I. 181) 

Ebûbekir Hilmî Efendi Rıfaî şeyh- 
lerinden Mehmed Can halifesi Sima\'- 
h bir şeyhür. 1295 'de (1878) vefat ey- 
lemiştir. E^oip'de medfundur. (I. 186) 

Ebûbekir Niyâzî Efendi îmamzâde- 
likle meşhur olup 1199'da (1785) Ma- 
raş mollası olmuştur. Sonra vefat etti. 
(t'i82) 

Ebûbekir Paşa Manisalıdır. Ath mu- 
kabelesinde halife ve şâkird olup Eğ- 
ri ve Macar muharebelerinde muka- 
beleci \-e sonra küçük ve orta defter- 
dar oldu. Sikkeyi tashih eylemesiyle 
1027'de (I6l8) darbhane nazırlığı ve- 
rildi. 1036"da (1626/27) İstanbul def- 
terdarı olup sonra orduya başdefter- 
dar oldu. Şa'bân 1037'de (Nisan 1628) 
vezirlikle sadâret kaymakamı olup 
sonra Rumeli valisi oldu. Rebi}âilâhir 
1039xia (Kasım-Aralık 1629) katledil- 
di. Baş] Topkapf da medfundur. Yaşı 
60 'dan fazla, dindar ve \njmuşak huv- 



4^1 



432 



iuvciu- Konağı yakınında camii vardır. 
Sikkenin ıslâhı hizmetinde bulunmuş- 
rur. (î. 173) 

Ebübekir Paşa Yükselip büyük mî- 
râhur oldu. l640'da (1630/31) Musul 
\^e sonra Temeşvar beylerbeyi ve 
i()46^da (1636/37) Bosna valisi oldu. 
Orada katledilerek ^^efat eyledi. Yaşlı 
\'e tecrübeli adamdı. Cl. 173) 
Ehûbelur Paşa Tersaneden yetişip, 
Rodos paşası oldu, 1050'de (1Ö40/41) 
Akdeniz kumandanı oldu, Muharrem 
lü34"de (Mart 1644) kapdan-ı den/â 
oldu. Ramazan 1055xîe CEkim-Kasım 
1045) vefat eyledi. Yetişmiş bir oğlu 
olup 1055^de (1645) Tunus beylerbe- 
yi oldu. (1, 174) 

Ebübekir Paşa Sakızlıdır. Derya 
beylennden olup 109S'de (l687) do- 
nanma kumandam oldu. Sonra vefat 
etti. (I. 174) 

Ebübekir Paşa Malatyalıdır. Yeniçe- 
n Ocağımdan yetişip kui kethüdası 
olmuştu. 1099Yia (1687) Midilli mu- 
hafızı' oldu. TlOrde (1689/90) yeni- 
çeri ağası oldu. Rüşvetçiliği ve ikti- 
darsızlığı >TJZÜnden kısa sürede azle- 
dilip Nigbolu muhafızı oldu. 1102xie 
(1690/91) Anadolu valisi olup harpde 
bulundu ve Lipova muhahzî oldu- 
ğunda düşmana esir oldu. Kendini 
fidye ile kurtarıp 1103'de (1691/92) 
Maraş sancağı verildi, Orada vefat ey- 
ledi. (I. 175) 

Ebübekir Paşa Divriklidir. Beyler- 
den olup lll6^da (1704/05) Adana 
valisi ve 1126xla (1714) Maraş valisi 
oldu. Sonra vefat eylemişür. (1. 176) 
Ebübekir Paşa Tersaneden yetişip 
tersane kethüdası olmuştur. 1126*da 
(1714) Trablusgarb beylerbeyi ve 
1132Tİe (1720) Tunus beylerbeyi 
olup orada vefat eimîstir. (I. 176) 



Ebübekir Paşa Bosnalıdır. Zeamet 
sahiplerinden v<' sonra beylerden 
olup ll45'de (173 2/33) mîrimirân ıtıt- 
besiyle orada asker başbuğu oldu ve 
sonra Almanya \t Rusya harbine de 
memur oldu.' 115rde (1738/'39) düş- 
mana esir düştü. Kurtulduktan sonra 
1158'de (1745) Kırahisâr-ı Sâhib mu- 
tasarrıfı dahi oldı . Sonra vefat eyledi, 
(î. 178) 

Ebûbeîdr Paşa Enderun'da yetişip 
1140^da (1727^^28) silahdâr-ı sehriyâri 
oldu, ll43'de (1"30/31) ayrılıp 1146' 
da (1733/34) vezirlikle Agrıboz v^ 
114~"de (1734/3^d Mısn- valisi oldu. 
Azilden sonra çeşitli vilayetlerde bu- 
lunup Zilhicce ll58xle (Ocak n46) 
İzmit, 1159'da (1746) Adana, sonra 
Vidin, Cemaziyeîâhİr 11 62 'de (Mayıs- 
Haziran 1749) Konya valisi olup 25 
Zilka^de ll62'de (6 Kasım 1749) vefat 
eyledi. Bilgili ve tedbiriiydi. (L 178) 

Ebübekir Paşa vayserili Ali Paşa to- 
runu olup îvâz Mehmed Paşa'ya ket- 
hüda ve damad oldu. Bu sayede baş- 
baki kulu olup ](ebiyüle\n'Xİ 1153^de 
(Haziran 1740)' ayrıldı. Sonra Kıbrıs 
muhassılı ve bir arahk Edirne bostan- 
cıbaşısı olup sonra mîrimîran olmuş 
ve sancaklarda dolaşıp ll65'de (1752) 
Amasya, ll67xe (1753/54) Alâiye 
mutasarrıh olup o taraflarda vefat ey- 
lemiştir. (L 178) 

Ebübekir Paşa Yeniçerilerin 53. bö- 
lüğünden yetiştiğinden "Eliiüç" dendi. 
Sırasıyla kui ketl.üdâsı, Cemaziyelâhir 
1193'de (Haziran-Temmuz 1779) ye- 
niçeri ağası olup 63. günü azledilerek 
mîrimîranlıkla :Cars muhafızı oldu. 
Sonra vezir riitbesi verildi. Sonra Ru- 
meli'ye geçirilip 1198Tİe (1784) Boğ- 
darı kazalarından Nice' de vefat etmiş- 
tir. O. İHU 



Ebûbekir Paşa Askerlikten yetişip 
mîrlivâ rütbesiyle Trsblusgarb'a ve 
sonra Arabistan Ordu.^u'na gönderil- 
miş, 1268*de (1851/52) vefat eylemiş- 
tir. (I. 186) 

Ebûbekir Paşa Topçu miralayı, 1265" 
de (1849) Mühendishane livası ve fe- 
rik oldu. 1274^ de (185'^o8) vefat ey- 
ledi. (I. 186) 

Ebûbekir Paşa Çolak ve Filibeli ola- 
rak taşra â'yânları askere almdıklan 
sırada 1254'de (1838) mîrlivâ olmuş- 
tu. 12 63 'de (1847) m llkiye sınıfına 
nakledilip mîrimîranhk verilmekle 
memleketinde Sultan Abdülmecid 
devn (1839-1861) ortalarında vefat 
eylemiştir. Hacı Alime j Paşa admda 
bir oğlu kaldı. (I. 186) 

Ebûbekir Paşa 124l'de (1826) kuru- 
luşunda orduya girip rütbe alarak 
1284^de (1867/68) .Arabistan Ordu- 
su mda meclis azası ve mîrlivâ oldu ve 
birkaç sene sonra vefa;, etti. (I. 186) 

Ebûbekir Paşa (Ca'fi^rzâde) Kapı- 
cı başı, sonra mîrimîran oidu. 1209 'da 
(1794/95) Karahisar ve Kırşehir mu- 
tasarrıtlıklarmda bulundu. Sonra Gir- 
men mutasarrıfı olup bu senelerde 
(17901ar) vefat etmiştir. Oğlu kapıcı- 
başı İbrahim Bey, 11. N^ahmud devri- 
nin (1808-1839) soniar.na yetişmiştir, 
(I. 183) 

Ebûbekir Paşa (Dâmad-ı Şehriyâ- 
rî) (Hacî) Alâiyelidir. Kel Yusuf 
Efendi'nin akrabasından okıp )âikse- 
lerek gümrükçü ve kapıcıbaşı oldu. 
Birkaç sene göz ağrısına yakalanıp 
ayrı kaldıysa da Cemaz:yele^^'ei 1130' 
da (Nisan 1718) çavuşi:)aşı ve Şa'bân 
1134'de (Mayıs-Haziran 1722) darb- 
hane emini ve Receb 11 35 'de (Nisan 
1723) ikinci defa çavui^başı oidu. Re- 



biyülev^^el 1137"de (Kasım-Aralık 
1724) vezirlikte Cidde ve Habeş valisi 
olup Muharrem ll40"da (Ağustos-Ey- 
lül 1727) Mısır valisi. Zilhicce ll4rde 
(Temmuz 1729) ikinci defa Cidde va- 
lisi. Rebiyülâhir 1144'de (Ekim 1731) 
Anadolu valisi, ll45xie (1732/33) 
kapdan-ı deıyâ ve Zilka'de'de (Nisan- 
Mavis 1733) tevkiî, ll47'de (1734/35) 
Rumeli valisi. 1153"de (1740/41) Mora 
\'aiisi ve sonra Konya, Ramazan 1156" 
da (E kim- Kasım 1743) tekrar Cidde 
valisi oldu ve Rebi}aîle\^'eİ ll60xla 
(Mart 1747) azledilmiş olarak Şam'a 
gelip oradan Kıbrıs muhassılı oldu. 
Rebiyülâhir ll6rde (Nisan 1748) 
Kıbrıs sadârete has olmakla boşta kal- 
dıvsa da Şe\"^'âi'de (Ekim) Agnboz 
muhafızı oldu. Cemaziyelâlıir ll62^de 
(Mayıs-Haziran 1749) Bosna valisi, 
Zilka'de'de (Ekİm-Ivasım) ikinci defa 
kapdan-ı deıyâ oidu. Muharrem 
ll64'de (Aralık 1750) Cidde valiligiy- 
le azlolunduysa da RebiyüleA-^^efde 
(Şubat 1751) istila etmekle 6000 ku- 
ruş maaş verilerek ze^-xesi Safiye Sui- 
tanın sarayında oturdu. Kısa süre 
sonra Cidde valisi oldu. Şalıân ll65' 
de (Temmuz 1752) sadrazam değişik- 
liğinde Gelibolu'ya ve sonra x\lâiye'ye 
sürüldü. Cemaziyeie\^^el ll68'de (Şu- 
bat 1755) ihtiyarlığından ötürü zevce- 
si sultanın sarayında oturmak üzere 
İstanbul'a çağrıldı. Cemaziyele\^vei 
1172^de (Ocak 1759) vefat etti= Aksa- 
ray'da yaptığı mektebe defnedildi. 
Yaşı 90* a varmıştı. Edepli, tedbidi ve 
doğru idi. Oğulları, İskender Bey, Ha- 
cı Mehmed Bey ve Süleyman Bey'dir. 
Oğullarından müderris NT/man Bey, 
1153'de (1740) ve diğer oğlu Mehmed 
Emin Bey, 1196'da (1782) ve vine Ha- 
cı Mehmed Beyzade İbrahim Bey 
1192'de (1778) ve vine Hacı Bevzâde 



■43:) 



Mehmeci Emin Bey 1196^da (1782) ve 
torunlarından Deniş Mehmed Bey 
1265 (1849) senelerinde vefat eyle- 
mişlerdir. Vezirlerden Salih Paşa da 
evlâdmdandır. Torunlanndan 1290'da 
(1873) vefat eden Salih Rif at Beyin 
oğlu İzzet Bey hayattadır. (I. 178/79) 

Ebûbekir Paşa (Darbune) Yeniçeri- 
dir. Kul kethüdası olup Ramazan 
1127'de (Eylül 1715) yeniçeri ağası ol- 
du. Safer 1128'de (Şubat 1716) azl ile 
Erzurum'da emekliliği seçti. Sonra Er- 
zurum beylerbeyi oldu. Azilden sonra 
1137'de (1724/25) vefat etti. Atik Ali 
Paşa Mezarlığıma defnolundu. Oğul- 
lan Ömer Paşa ve Nuınan Paşa 'dır. (I. 
177) 

Ebûbekir Paşa (Deli) Kaplan Mus- 
tafa Paşamın kethüdası olup yüksele- 
rek 1092'de (1681) veziriikle Haleb 
434 valisi ve Usturgon muhafızı oldu. 
1094' de (1683) Usturgon m vermesiy- 
le katledildi. (I. 174) 

Ebûbekir Paşa (Deli) Arnavutdur. 
Yeniçeri silsilesinde kul kethüdası 
olup emekli edilmiş ve 11 23 'de (1711) 
sekbanbaşı tayin olunmuştur. 28 Ce- 
maziyelâhir 11 25 'de (22 Temmuz 
1713) yeniçeri ağası olup 3 Şe>"^^âl 
11 25' de (23 Ekim 1713) mîrimîranlıkla 
Köstendi! sancağına mutasarrıf oldu. 
1126'da' (1714) Kilis sancağı verildi. 
1127'de (1716) Bihke'de katledildi. 
Oğlu Ömer Paşa' dır. (I. 176) 

Ebûbekir Paşa (Hamİd Paşazade) 

Beylerden olup Kars muhafızı ve 1137' 
de (1724/25) Ordubad mutasarrıfı ol- 
muştur. İran savaşlarında vefat eyle- 
di. (I. 177) 

Ebûbekir Paşa (Haınİszâde) San- 
cak beyliğinden Cemaziyelâhir 1136' 
da (Mart 1724) Trabzon beylerbeyi 



olmuş ve o senenin Şev'vâlinde (Tem- 
muz) azledilmiştir. Sonra Sivas valisi 
olup ll40'da (1727/28) Karahisar ve 
Kırşehir sancaklanyla Hemedan seras- 
keri maiyetine memur edildi ve İran 
savaşlarında vefat eyledi. (I. 177) 

Ebûbekir Paşa (Kara) Beylerden 
olup Basra ve sonra Musul beylerbe- 
yi oldu. 1046 (1636/37) senesinden 
sonra vefat etti. (I. 173) 

Ebûbekir Paşa (Kara) Yükselerek 
1088'de (1677) vezidiide Bosna valisi 
oldu. Sonra vilayetleri devrederek 
1095'de (1684) Viyana: önünde şehid 
düşmüştür. (I. 174) 

Ebûbekir Paşa (Loîunacı) (Hacı) 

Kapıcıbaşı oldu. 1204'de (1789/90) 
İsmail Ordusu 'na defterdar olup Rus- 
ya generaline elçilikle gönderildi. 8 
Rebi^ailewel 1208'de (14 Ekim 1793) 
Rakka'ya memuren gönderildiği sıra- 
da Üsküdar'dan döndürülüp sadâret 
kethüdası oldu. 14 Cemaziyele\^^el 
1209'da (7 Aralık 1794) azledildi. Ar- 
dından vezirlikle Anadolu valisi ve 
ŞevA'al 1210'da (Nisan 1796) Mısır va- 
lisi olup 1213'de (1798/99) muhafaza 
edememesi, azledilmesine ve gözden 
düşmesine sebep oldu. Sonra vefat 
etmiştir. Ilımh ve dog-U idi. (I. 183) 

Ebûbekir Paşa (Meniş Paşazade) 

Kapıcıbaşı ve sonra :nîrimîran oldu. 
1176'da (1762/63) Kengın mutasarrıfı 
olarak Bender seraskeri maiyetine 
memur olmuştur. llo3'de (1769/70) 
Rusya'ya esir oldu. Su .htan sonra kur- 
tuldu. Sonra sancakbeyi olarak Ken- 
gırı mutasarnfı oldu. 1198'de (1784) 
orada belde müftüsü Mahmud Efen- 
diyi haksız yere katletmekle mübaşir 
gönderilip hapsedilmiş ve kısasen 
idam edilmiştir. (I. 181) 



Ebûbekir Paşa (Mîrialem) Yeniçe- 
ridir. Yülcselip kul kethüdası olarak 
11 96 'da (1782) yeniçeri ağası olmuş- 
tur. Az müddette azledilip ardından 
mirimîran rütbesiyle Bander muhafızı 
oldu. Muharrem 1198'de (Arahk 
1783) vezirlikle Özi muhafızı ve Silist- 
re valisi, 1201'de (1786/87) Diyarbe- 
kir ve ardından Rumeli ve o sene Ra- 
mazanında (Haziran-^'emmuz 1787) 
Hanya ve 1202'de (1787/88) Bosna 
valisi oldu. Sonra başka vilayetlerde 
bulunup 1209^da (1794/95) ikinci de- 
fa Diyarbekir A'^alisi ve 1210'da (1795/ 
96) Haleb valisi olup sonra şeyhülha- 
rem oldu. O kutsal topraklarda vefat 
eyledi. Torunu Derviş Mehmed Sâdık 
Bey'dir(-*). (I. 182/83) 

Ebûbekir Paşa (Subaşı) Bağdadi 

1032'de (1623) ele geçirme davasın- 
da iken kötü düşüncesinde muvaffak 
olmak için İran şahına yanaşarak on- 
dan "Ata Han'' nâmını aldı. Şah Ab- 
bas'm Bağdad hanı olduğu sırada Os- 
manlı Devleti de paşalıkla Bağdad' 1 
kendisine ihsan eylemekle İranlılara 
Bagdad'ı vermemişti. Şah ise oğlu 
Denâş Mehmed' i kaldırıp Bağdad 
kapısını açtırıp askerini içeri sokmuş, 
bunu, kardeşini ve kadıyı şehid edip 
Bağdadi almıştır. Bağdad, 15 sene 
sonra IV. Murad zamanında kılıçla 
tekrar fetholunmuştuı . IV. Muradın 
"Bağdad fatihligi" bu sebeptendir. 
Yoksa Bağdad, I. Süleyman (Kanunî) 
zamanında (1520-1566) Osmanlı top- 
raklarına katılmıştır. (I. 172/73) 

Ebûbekir Paşazade III. Ahmed'in 
damadı Alâiyeli Ebûbekir Paşa'nm da 
evlâdından yükseleni olmuştur. Evla- 
dından İzzet Bey adında bir zat ma- 
den memurlarındandı*. (IV. 680) 

Ebûbekir Paşazade III. Mustafa 
devri (1757-1774) vezirlerinden ve 



reis Hacı Mustafa Efendimin damadı 
olup evlâdı da ilerledi. (IV. 680) 

Ebûbekir Râsim Paşa Edirnelidir. 
Reisülküttab Hacı Mustafa Efendi'nin 
duhancısı olup sefârede Nemçe'ye 
gittiğinde cirit oyununda attan düşüp 
iki ayağı üzerine durmuş ve ecnebile- 
re düşüşünü sezdirmeyerek hüner İc- 
rası tarzında görünmüş olmakla Mus- 
tafa Efendi, bunun dahi bir hüner ol- 
duğunu imparatora beyan etmiş, 
efendisi bu hareketinden rüştünü an- 
lamakla itibar ederek kendisine da- 
mad eylemiştir. Okuyup yazmaya he- 
veslenerek kaleme girmiş ve sayesin- 
de hâcegânlıga nail olmuştur. 1159' 
da (1746) maliye tezkirecisi olup, Zil- 
ka'de ll60'da (Kasım 1747) kaympe- 
deriyle birlikte azledilip Edirne'ye sü- 
rülmüşse de az müddette affedilmiş- 
tir. Sonra yeniçeri kâtibi. Muharrem 
1166 'da (Kasım 1752) tersane emini 
ve Receb 1170'de (Mart-Nisan 1757) 
reisülküttab, o sene Şev\'^ârde (Hazi- 
ran-Temmuz) sadâret kethüdası olup 
27 Rebi>^iewel 1171'de (9 Aralık 
1757) azledilmiş ve 1171'de (1758) 
Mısır'a memur olup izinsiz dönüşü 
yüzünden 1172'de (1758/59) geri 
gönderilmiştir. Şe\^^âl 1173'de (Ma- 
yıs-Hizaran 1760) matbah emini olup 
Receb 11 74 'de (Şubat 176l) vezir rüt- 
besiyle Haleb valisi ve ardından Mısır 
valisi oldu. Muharrem 1176'da (Tem- 
muz-Agustos 1762) vefat eyledi. Bilgi- 
li, cömert, kerim, gösterişe düşkündü. 
Vezir oldukda her takımı hazır bulun- 
dukdan başka bin keselik altını vardı. 
Matbah emini oldukda sadrazama, 
yüksek devlet ricaline küçük görevler 
verilmesinin hakaret anlamına gele- 
ceğini işaret etmekle vezirlik almayı 
başarmış, ancak yerine yine eski sa- 



4j.y 



dâret kethüdası İbrahim Bey'in geti- 
rilmesi garip düşmüştür. Oğullan Ata- 
ulİah Bey, Hamdullah Bey, Sa'dullah 
Bey^dir. (I. 179/80) 

Ebûbekir Rıfkî Bey (Çelebi Musta- 
fa Paşazade) Sadrazam Çelebi Mus- 
tafa Paşa'nm oğludur. Müderris olup 
Mekke payesine kadar yükseldi. 2 
Receb 1254'de (21 Eylül 1838) vefat 
etti. Çamlıca 'da Selâmı Efendi Tekke- 
si "ne defnedildi. Oğlu Emin Mehmed 
Bey'dir(^). (I. 186riV, İG6) 

Ebübeldr SıdM Efendi Bâbıâiî'den 
yetişip 1045 'de (l635/'36) reisülküttâb 
oldu. Azilden sonra 1057"de (l647) 
ikinci defa tayin edilip 1059' da (1649) 
tekrar azledildi ve vefat etti. (1. 173) 

Ebûbeİdr Sıdkî Efendi Kırımlıdır. 
Enderun'da sırkâtibi olup müderris- 
likle saraydan çıkmıştır. Bu senelerde 
436 (17801er) vefat eyledi. (I. 182) 

Ebûbekir Sıdkî Paşa Moralidir. Ka- 
pıcıbaşı ve 1221 'de (1806) surre emi- 
ni oldu. Bu hizmeti kendisinden alın- 
ması için valide kethüdası buna 
50.000 kuruş vadederek denahte ettir- 
mişti. Sonra dönüşte ça\aışbaşı oldu. 
1222''de (1807) mîrahûr-ı sânı ve son- 
ra mîrahûr-ı ev^'el oldu. 12 26 'da 
(1811) azledilmiş yine ça\njşbaşı oldu 
ve memuren Ivloraya gönderildi. 
Döndükten sonra 12 27" de (1812) ar- 
pa emini, Cemaziyelâhir 1228'de (Ha- 
ziran 1813) vezirlikle Selanik valisi ol- 
du. 123 2 'de (1817) Diyarbekir valisi 
olup 1233'de (1818) azledildi. Receb 
1236 'da (Nisan 1821) Karaman, sonra 
Anadolu valisi olup İbrail muhafızı ol- 
du. 1237'de (1821/22) azledilerek Bur- 
sa mutasarnh ve 1238'de (1822/23) 
Bolu valiliğiyle tekrar İbrail muhafızı 
oldu. 1239'da (1823/24) Bolu ve Vi- 
ranşehir üzerinde kalarak Rumeli'nde 



bulunması uygun göıüldü. O senenin 
Recebinde (Mart 1824) Tırhaia valisi 
ve 1240'da (1824/25) Karahisar-ı Sâ- 
hib sancağı ve ildi. 1242 'de (1826/27) 
oradayken ve:drliği kaldırılarak 1500 
kuruş ma'zulivet maaşı verildi. Sonra 
vezirliği geri \. 'erildi ve Emirgân'daki 
yalısında oturdu. 10 Zilhicce 1249'da 
(20 Nisan 183 4) vefat eylemiştir. To- 
runu, ricalden Ahmed Tevfik Beyxlir. 
(I. 185) 

Ebûbekir ZâMrî Efendi Bursalıdır. 
Şeyh Ya'kub Halvetî'ye mürid olup 
zâkir oldu. Birsamda Zagferanlık Ma- 
hallesi Mescid/nde şeyh ve İmam ol- 
du. 1077'de (1666/67) \'efat etti. Zi- 
kirde ve seste zamanın üstadıydı. O 
mescidi cami *, eyledi. Yakınında med- 
fundur. (I. 17^:) 

Ebûbekİrzâde bak. Ahmed Efendi; 
Aziz Ahmed Efendi; Celâl eddin Mus- 
tafa Efendi; H Inıid Efendi 

Ebûlaceb ban. Receb Efendi (Hafız) 

Ebûlbeka ha'2. E\yûb Efendi 

Ebûlberekât (Şerif) Şerif Zeyd in 
oğludur. 108')^de (1674/75) Mekke 
eiTLİri oldu. K:ırdeşi Şerif Ahmed bu- 
nunla dört kere harp eylediyse de 
muvaffak olamamıştır. Zilhicce 1093' 
de (Aralık 1682) vefat eyledi. (I. l67) 

Ebûlberekât Mehmed Nureddin 
Efendi (Dü:rrÎ2âde) Şeyhülislâm 
Mustafa Efendi 'mn(-~>) oğludur. Mü- 
derris iken li79'da (1765/66) vefat 
etti. Babasmın yanında medfundur. 
(IV. 445) 

Ebûlcevâd Efendi Abdurrahman b. 
Muhammed el-Ulvânîmin oğludur. 
Haleb ulemasından olup 10l6'da 
(1607/08) mü^ierris oldu. 30 sene Ha- 
leb'de müftü ve reisülulemâ oldu. 
Sonra mevkviyet payesi verildi. 



1039*da (1629/30) v-fat eyledi. Kara- 
agaç'da medfundu ■. Kardeşi Ebûl- 
\limn Efendi"dir(-^) (I. l67) 
Ebûles'ad bak. Ahi led Efendi 
Ebûlfazl bak. Mahııud Efendi 
Ebûlfazî ei-Mekl:î Ulemâdandır. 
1030xia (1621) vef^L eta Şairdir. (I. 
172) 

Ebûlfazl Mehnıed Efendi Kazasker 
İdriS'i Bitlisî"nin o^;îudur. Müderris, 
Manisa, Trablusgarb^a kadı oldu. 
Sonra Anadolu defterdarı, daha sonra 
başdefterdar oldu. :ı3 sene defterdar- 
lıklarda bulunup Tophanexie derya- 
ya nazır bîr tepede mesken \^e bahçe 
yaptı. A'aktini ilim ^e ibadete sarfetti. 
Hacca niyet ederdi. Ancak gidemeyip 
982'de (1574/75) vt^fat etti. Tophane' 
de adına mensup yokuşta cami ve 
mektebi A'ardır ki, "hayrü'i-cevâmi'" 
yapıhş tarihidir. 0;ada defnolundu. 
Alîm, münşi, kâmi , edipti. Yetişmiş 
iki oğlu Akıntıburru^rda denizi sey- 
rederierken boğulunca çok üzülmüş- 
tü. Eserleri: Tercür.ıe-i Tefsir-i Hüse- 
yin Vaiz. Tercüne-i Zabire-i Ha- 
rezmşah^ Tercümc-i Muhsin, ZeyUi 
Târih-i îdris-i Bıtlıst Türkçe Tarib-i 
Osmanl Kısas-ı Erbiyâ, üç dilde Di- 
van. i\. 171/72) 

EbûLfeth Emir Sevyid İsâmeddinan 
öğrencilerinden o up se)Tİdlerden- 
dir. Mâverâünnehir^de tahsil eyledi. 
976^da (1568/69) vefat eyledi. İlim ve 
hikmet sahibi olup tasnifatı vardır. (L 
171) 

Ebûlgays (Şerif) Mekke emiri Ebû 
Nümeyan ogluduj'. Babasının vefa- 
tında kardeşleriyle emirlikte ortak \e 
ihtilaflı oldu. 704^1e (1304/05) emir 
olduysa da sonra kardeşlerine mağ- 
lup oldu. 713'de (:.313/14) ikinci de- 



fa emirliğe geçirildiyse de 7l4^de 
(1314/15) kardeşi Humeyse (Hami- 
şe) tarafından katledildi. (I. 171) 

Ebûlgays el-Gaşşaş Tunusludur. 
Orada öğrenip görüp tefsir ve hadis- 
te mahir oldu. Sonra ilâhî cezbeye 
erişip Şeyh Muhammed Cedidîxîen el 
aldı. Şeyhinin vefatında Mekkey^e 
tntti ve ibadette bulundu. Receb 
103r"de (Mayıs 1622) vefat etti. Yaşı 
50 Ai aşkındı. Âlîm, fazıl ve keramet 
sahibiydi. Kitab-ı i5HZ?i:îrf getirenlere 
sevgi gösterirdi. Ne tür kitap getirilse 
satın alırdı. Sayısız kitap biriktirdi- 
Hatta bin nüsha Buharı vardı. Haille- 
si Sewid Muhammed de 1036>la 
(1626/27) vefat eyledi. (I. 171) 



Ebûlh; 



>i,j!iîiieı^ 









sâde) Minkarîzâde Yahvâ Efendimin 
damadı sudürdan Mustafa Rasih Efen- 
di' nin oğludur. Müderris, molla olup 
Sa^bân UlS'de (Kasım n06) İstanbul 
kadısı oldu ve 1119'da (170'Y08:^ay- 
rıldı. Ramazan 1122^de (Kasım 1/10) 
Anadolu kazaskeri olup 1123'de 
(1711) aynidu Reblyülâhir 1127xie 
(Kisan 1715) birinci, 113bde (1719) 
ikinci ve 1137'de (1725) üçüncü defa 
birer sene Rumeli kazaskeri oldu. 27 
Şa'bân 1144'de (24 Şubat lo2) şey- 
hülislâm oldu. 12 Cemaziyelewel 
ll46'da (23 Ağustos İ7'33) azledildi. 
Büyükdere'de ve sonra Sütlücemde 
oturdu. Zilhicce 1154vie (Şubat 1742) 
\^efat eyledi. E^âip-Nisanca^da Şeyh 
Murad Efendi Tekkesi'nde defnedildi. 
Baba-ı âlem, sofuydu. Bu tekkeyi, 
orada medfun olan babası medrese 
olarak yaptı, ancak kendisi tekkeye 
çevirdi. Uluç Hasan Paşa Mescidime 
minber koydu. Oğlu Şeyhülislâm 
Feyzullah Efendi, torunu Mehmed 
xMurad Efendi ve onun oğlu Melmıed 
Arif Efendi'dir. (I. l68) 



438 



Ebûlhayr Hasan Efendi Müderris 
ve Şewâl 1182'de (Şubat 1769) Gala- 
ta mollası olup 119rde (1777) vefat 
eyledi. Edirnekaprda medfundur. (L 
168) 

Ebûlhayr Mehmed Efendi Şerif 
Moliazâde Şeyhülislâm Mehmed Efen- 
di'nin oğludur. İ188'de (1774) doğdu. 
Küçük yaşta müderris olup 1219'da 
(1804/05) Selanik mollası, 1229'da 
(1814) Şam, Rebiyülahır 123rde (Mart 
1816) Medine mollası, 1235^de (1819/ 
20) İstanbul kadısı ve 10 Rebiyüle\^^el 
1237-'de (5 Aralık 1821) nakibüleşraf 
oldu. 2 Receb 1238'de (15 Mart 1823) 
vefat eyledi. Eyüp 'de Küçük Emir 
Efendi yakınında medfundur. Konuş- 
ma güçlüğü vardı. Arif, dindar, tıp, 
cograf^^a, muhazarat gibi çoğu ilimler- 
den haberdardı. Kızı Fatma Hanım, 
1272 'de (1855/56) vefat eyledi. Yanın- 
da medfundur. (I. 168/69) 

Ebûlhayr Mehmed Efendi Nakibü- 
leşraf Abdürrahim Efendi 'nin oğlu 
olup müderris, molla, Mekke ve Safer 
1293'de (Mart 1876) İstanbul payesi 
oldu. Edirne ve Kıbrıs nâibliklerinde 
bulunup 19 Şa'bân 1308^de (30 Mart 
1891) Kıbrıs'da vefat eyledi. (I. 169) 

Ebûlihlâs hak. Hasan Efendi 

EbûÜrşâd Mehmed Efendi (Kaba- 
kuîakzâde) Şeyh Ali'nin oğludur. 
Müderris j molla olup Cemaziyelev^v^el 
1049''da (Ağustos 1639) İstanbul kadı- 
sı oldu. Azilden sonra Şa'bân 1058'de 
(Agustos-Eylül l648) Anadolu kazas- 
keri olup Şa'bân 1059'da (Ağustos 

1649) azlolundu. Safer 1060^da (Şubat 

1650) Rumeli kazaskeri olup Cemazi- 
yele\^^ei 106rde (Mayıs 1651) azlo- 
lundu. 5 Şev\'al 106l'de (21 Eylül 

1651) vefat etti. Kogacıdede'de med- 
fundur. Sukûk ilminde mahir, müfes- 



sir ve riyazi ilimlerden anlardı. Tefsir-i 
şerifin birçok yerine ta'likatı vardır. 
(IV. 165) 

Ebûlleys Efendi Manavgatlıdır. Sahn 
müderrisi, Ha leb ve Şam mollası oldu. 
944'de (1537/38) vefat etti. Doğru, 
dindar ve edipti. Kız kardeşinin oğlu 
Alâeddin Ali Efendi dir. Torunların- 
dan biri 'Teysîzâde" Mehmed Efendi' 
dir. (I. 172) 

Ebûhneâlî bak. Ahmed Efendi; İbra- 
him Efendi 

Ebûlmeâlî (Hâfi/izâde) Hâfız-ı 
Acem'in(-^) oğludur. 990^da (1582) 
Filibe kadılığından azledilmiş olarak 
vefat etti. (II. 97) 

Ebûkneyâmin bak. Mustafa Efendi 

Ebûlubud bak. Emin Mehmed Pasa 
(Sey^nd) 

Ebûlvefâ Muarrif Hamavî'nin oğlu- 
dur. Halveti ve Şâfi' bü^âikİerinden 
olup 10l6'da (1607/38) vefat eyledi. 
80 yaşındaydı. (I. 17/0 

Ebûlvefâ el-Arzî Ömer Halebî'nin oğ- 
ludur. Haleb Şafiî müftüsü iken 1071' 
de (1660/61) vefat ey.edi. (I. 172) 

Ebûİyümn Efendi F alebî Ebûlcevad 
Efendi'nin kardeşidir. Ders vekili iken 
ağabeyinden (v. 1629/30) birkaç sene 
sonra vefat eylemiştir, (I. 167; I. 172) 

Ebûssuûd Efendi A.'ehmed Halebî-i 
Güranî'nin oğludur. 10 56 'da (1646) 
vefat etmiştir. Şairdir, (I. 170) 

Ebûssuûd Efendi 2>30 sene müd- 
detle Kefe müftüsü 3İup mevieviyet 
payesi verildi. Il42'de (1729/30) 
Kaplan Giray üçüneü defa han olunca 
sürülmüş, mtbesi kaldırılmış ve bir-iki 
sene sonra da vefat e emiştir. (I. 170) 

Ebûssuûd Efendi İleri gelen kadılar- 
dan olup Ramazan ll69'da (Haziran 



1/56) vefat eyledi. Edİrnekapfda 
medfundur. (I. 170) 

Ebûssuûd Efendi Hasodadan çıkıp 
sankçıbaşı olmuştu;. Il68'de (1754/ 
55) küçük evkaf muhasebeciliği ile 
saraydan çıkıp çeşitli görevlerde bu- 
lunduktan sonra masraf kâtibi iken 
1192^de (1778) vefat eyledi. Kaba- 
taş'ta medfundur. (I. 170) 

Ebûssuûd Efendi Kudüslüdür. Arab 
şeyhlerinden olup J 1 2 yaşında oldu- 
ğu halde Dürrîzâde Abdullah Efen- 
dimin şeyhülislâm!. gmda İstanbufa 
getirildi. Yolculuk zorluklarına daya- 
namayıp güçsüz kaimıştı. Ödüllendi- 
rilmek için saraya getirildiyse de pa- 
dişahın huzuruna çıkarılamamıştır. 
18 Safer 1228^de (2(rŞubat 1813) ve- 
fat eylemiştir. NakşiDendî idi. Bostan 
İskelesİ'nde medfundur. (I. 170) 

Ebûssuûd Efendi (Muradîzâde) 

Şam ulemâsından o]up Zilka'de 1274' 
de (Haziran 1858) î.îmir payesi oldu. 
Bu sırada Şamh Hasibîzâde Ahmed 
Efendi ve Bağdad ulemâsından Meh- 
med Salih Efendi'ye bu paye ihsan bu- 
yurulmuştur. Sonra ^efat etti. (I. 171) 

Ebûssuûd Efendi (Serbendîzâde) 

Serbendî İsmail Efendi 'nin(-+) oğlu- 
dur. Müderris iken 25 Safer 1106'da 
(15 Ekim 1694) veft.t eyledi. Âlîm ve 
dini bütündü. (1. 170; 1. 214) 

Ebûssuûd Efendi (Şa'rânîzâde) 

Abdurrahim ŞaTânrain oğludur. Mü- 
derris ve molla olu o 1067xie (l65ö) 
İstanbul kadısı oldu. Safer 1067 'de 
(Kasım- Aralık 1656* Anadolu pâye- 
siyle emekli oldu. 1082'de (1671/72) 
vefat etti, Muhaddis ve fâzıldı. Oğul- 
ları Mehmed EfendK — ^) ile mevâlîden 
Abdülvehhâb Efendi'dir. (I. 170) 

Ebûssuûd Mehmec^ Efendi Mehmed 
Paşa Tekkesi şeyhi Abdülhay Efendi b. 



Mehmed'in oğludur. Hüdâî Mahmud 
Efendi torunlanndandır. Müderris ve 
Bursa pâyesiyle Ankara kadısı oldu. 
Receb llOO'de (Nisan-Mayıs 1689) ve- 
fat etti. Güzel ahlâklıydı. (I. 170) 

Ebûssuûd Mehmed Efendi (Hoca 
Sa'deddinzâde) Es' ad Mehmed Efen- 
dimin oğludur. Müderris ve Bursa 
mollası oldu. 1093'de (1682) vefat ey- 
ledi. Emir Buharrde medfundur. Oğlu 
Abdurrahim Faiz Efendi'dir. (I. 170; I. 
331) 

Ebûssuûd Mehmed el-İmâdî Efen- 
di Müderrisköylü Mustafa'nın oğlu- 
dur. 17 Safer 896^da (30 Aralık 1490) 
doğdu. 922'de (1516) müderris, Şev- 
val 932'de (Temmuz 1526) Bursa mol- 
lası ve buradan Rebİyülâhir 940 'da 
(Ekim-Kasım 1533) İstanbul kadısı, bu 
makamdan Rebiyüle\'\'el 944 'de 
(Ağustos 1537) Rumeli kazaskeri ve 
bu makamdan da Şa^bân 955'de (Eylül 
1548) şeyhülislâm oldu. 5 Cemaziye- 
lev\'^el 983'de (12 Ağustos 1575) vefat 
eyledi. Yaşı 87, şeyhülislâmlığı 27 yıl 9 
ay ve kadılıklarının toplamı 51 yıldır. 
Namazını Muhaşşı Sinan Efendi kıl- 
mıştır. Eba E^'yıib Caddesi'nde mek- 
tepleri sahasına defnedildi. Hare- 
meymi Şerİfeyn ulemâsı vefatlarını 
İşittiklerinde "gaib" namazı kılmışlar- 
dır. Osmanlı kanunlarını şeriata hak- 
kıyla tatbik eylemiştir. Bir günde 1413 
ve diğer bir günde 1412 fet\-^â verdiği 
meşhurdur. Zamanında şeyhülislâm- 
lık vazifesi 200 akçe iken 5 00' e )âik- 
seltildi. Telif eylediği tefsirinin biti- 
minde 100 akçe daha zammolundu. 
Tefsiri, Kadt Beyzâvî ve Keşşaf \^n 
makbuldür. İki nüshası Haremeyn-i 
Şerİfeyn' e gönderilip talebelere istin- 
sah için izin verildi. Çivizâde nakit va- 
kıflarının kaldırılması gereğini şer'an 



439 



ileri sürmüşse de bu zat devamına 
şerhan rıza verdi. Mülâzemet usûlü ka- 
zaskedigi zamanında konuldu. Uzun 
boylu, ince yanaklı, uzunca ^âizlüydü. 
Edip, hoş, heybedi- zâhid olup huzu- 
runda kimse söze kadir olamazdı, 
Esederi: îrşadıVl-AklVs-Selim adlı tef- 
siri, Mecmiicı-i Fetva. Hidâye den Ki~ 
îab~ı Büyü haşiyesi. Oğullan Ahmed 
Efendi(~>), Mehmed Çelebi ve sudûr- 
dan Mustafa Efendi'dir. Kardeşi Şeyh 
Nasruİlah Efendi'dir ki, onun oğlu Ab- 
dülfettâh Efendi 'dir(->). (L 169) 

Ebûssuûd tabii hak. Mehmed Efendi 
Ebııssuûdzâde bak. Abdülbâkî 
Efendi: Abdülkerirn Çelebi; Abdülvâ- 
si' Efendi; Mehmed Efendi; Mustafa 
Efendi; Sâdık Mehmed Efendi 
Ebûssuûdzâde I. Süleymanın (Ka- 
nunî) (hd 1520-1566) şeyhülislâmı 
440 Ebûssuüd Efendimin evlâdıdır. Sudur 
ve mevâlîden olarak IIL Ahmed dev- 
rine (1703-1730) kadar yükselenleri 
olmuştur. Sonra tarih sayfasında ad- 
ları kalmamıştır. (İV. 680) 
Ebûttedbİr bak. Şemseddin Bey 
Ebûttevfîk bak. E\TÛb Efendi 
Ebûttevfik Efendi Şemseddin Sivasî 
Tekkesi'nde uzun yıllar şeyh olmuştu. 
27 Receb 1311'de (3 Şubat 1894) vefat 
eyledi. Yaşı 80'i geçkindi. (IV. 844) 
Efoûzzeheb hak. Mehmed Bey 
Ece Bey Karasi emiri Aclân Bey' in 
hizmetinde bulunarak Evrenos Bey' 
le Orhan Gaziye (hd 1326-1361) 
bağlanıp Osmanlı beyi olarak vefat 
eylemiştir. (E 188) 

Ece Sultan Karamanlıdır. Emir Sul- 
tan ile Bursa 'ya gelmiştir. Orada vetat 
edip yanma defnedildi. (L 188) 
Ecexâde bak, Eahreddin Mehmed 
Efendi; Muhviddin Mehmed Efendi 



Edâyî Beldr Çelebi Ka 

dan olup 955'de (1548) 
Şairdir. (L 309) 

Edâyî Receb Efendi İ 
Müderris, kadı olup IC 
vefat etti. Yumuşak huy 
di. Farsçayı çok iyi bilire 

Edebâlî Konya ulemâs 
larından olup Osman C 
idi. Tarikatte dahi eli v 
Gazi şehzadeliğinde d 
vam edip şeyhin sevgisi 
kızı Malhun Hatun'u : 
726^da (1326) padişahd 
vefat eylemiştir. Müfess 
fakih, ermiş sayılanlarci- 

Edîıem Ağa CSekbaM'aşî2:âde) Ş^ 

rif Halil Bey'in kardeş 

Paşadıın kethüdâsıyd. 

olup Muharrem 12 59 'di 

vefat etmiştir. Oğlu Osr 

dir(^-). (Ilİ 145) 

Edhem Bey Padişahın Kurenâsmdan 

olup 1256~da(1840)vef 



7zâz esnafm- 
vefat eyledi. 

^tanbuUudur. 
57^de (1647) 
.u, fasih, şair- 
li. (İL 371) 

mm meşhur- 
iazi mutekidi 
irdir. Osman 
ergâhma de- 
ai kazandı ve 
likâh eyledi, 
in 4 ay evvel 
İr, muhaddis, 
mdı. (L 312) 



dir. NuruUah 

Kapıcıbaşı 

(Şubat 1843) 

lan Nurî Bey' 



at ettk Beyog- 
niştir. (L 313) 

udur. Kardeşi 
^r Istanburun 
şeddin ile be- 
tlannda Hay- 
nedildiler. (L 



lu mezarlığına defnedil 

Edlıem. Dede Şeyhogl 

Ferruh i'Jede ile berab 

fethinde (1453) Ak Şeır 

raber bulundular. Veft 

reddin Mescidime del 

312) 

Edlıesıı Efesıdi Mes ud Mehmed 

Ef end i ' n in(-^) kard eşle ir . Zengin ve 

hâcegândandı. Lstabl kâtibi olup 

1262'de (1846) vefat eyledi. Bostan 

îskelesi'ncie medfundu ", (İV. 367) 

Edfoem Efendi Askeı kâtiplerden 
olup müme)^dz ye ûlâ ile Sultan Ab- 
dülaziz devrinde (18(1--1876) Dâr-ı 
Sûra azası olmuştu. Scnra emekliliği 
seçti. 17 Receb 1313'de (3 Ocak 1896) 
vefat eylemiştir. (IV. 8^5) 



Edhem Efendi (Kapıcıbaşı) Aydın 
mütesellimi ve Şe^^âl 1242 'de (Mayıs 
1827) humbaracı ve lağımcı kâtibi 
olup 1244'de (182S/29) azledildi. Ba- 
zı hizmetlerde bu^.unarak Filibe nazı- 
rı olmuş ve 1254'de (1838) Filibe hâ- 
nedamndan müderris İzzet Beyle bir 
yere ikamete gönderilip bu suretle 
vefat eylemiştir. (î. 313) 

Edhem ibrahim Bey (Bostancıba- 
şızâde) (Hacı) Bostancıbaşı Ebûbe- 
kir Agamin oğludur. Kâtib efendi ka- 
lemine devamla 1242 'de (1826/27) 
hâcegân rütbesiyl" küçük kale tezki- 
recisi; sonra kethüda kâtibi olup Mu- 
harrem 1248 'de (Haziran 1832) Mısır 
Ordusuyla gitti. Ş:rbân 1249'da (Ara- 
lık 1833/Ocak 1834) mevkufatî ve w- 
zerâ kethüdası, 12 50 'de (1834/35) 
zecriye muhassılı olup 1253 'de (1837/ 
38) azlolundu, zilhiccesinde (Mart 

1838) hariciye meictupçusu ve ardın- 
dan hariciye kâtibi, 22 Rebiyülâhir 
1254'de (15 Temmuz 1838) evâmir-i 
âliye kâtibi, 29 Rebiyülev^v^el 1255 'de 
(12 Haziran 1839) ticaret müsteşarı ve 
Cemaziyel e\^'el 'de (Temmu z-Ağu stos 

1839) serasker müsteşarı. Saf er 1257' 
de (Nisan 1841) ilâ e\a^eli ile Sayda 
defterdarı, 1258'cie (1842) Meclis-i 
Vâlâ azası, Safer 1262'de (Şubat 1846) 
ikinci defa serasker müsteşarı, Rebi- 
yâilewel 1263'de (Şubat-Mart 1847) 
sadâret müsteşarı /e Muharrem 1266' 
da (Kasım-Aralık 1849) Meclis-i Vâ- 
lâ'ya aza oldu. Birkaç ay sonra vefat 
eylemiştir. Üsküc:ar'da medfundur. 
Oğlu Abdurrahma .1 Enver Bey'dir(--^). 
Akıllı, kâtip ve şişmandı. Kızı Âdile 
Hamm4n oğlu, Bingazi mutasarrıfı fe- 
rik Hacı Reşid Paşa "dır. (I. 313/14) 

Edhem İbrahim Efendi Nice sene- 
ler tuğrakeş olup Rebi>âilâhir 1287 'de 



(Temmuz 1870) vefat eylemiştir. Yaşı 
80'i aşkm bir ihtiyardı. Oğlu hâlen 
tuğrakeştir. (I. 315) 

Edhemı İbrahim Efendi Taşra güm- 
rükçülerinden olup Rüsumat Mecli- 
si'nin acılısında bir müddet reis oldu. 
1289'da (1872) vefat eyledi. Oğulları, 
\^ergi müdürü Rüşdî Beyle tabip kay- 
makam Abdülvâhid Bey, birbiri ar- 
dından 1306 başlarında (1888 sonla- 
rı) vefat eylediler. Emir Bu ha ir ye 
defnedildiler. (I. 315) 

Edhem İbrahim Efendi (Seyyid) 

Babıâli'den yetişip mâbeyn-i hümâ- 
yûn kâübi oldu. Cemaziyelev^^el 1264' 
de (Nisan 1848) ûlâ sânîsiyle Meclis-i 
Vâlâ azası oldu. 26 Şa'bân 1270'de (24 
Mayıs 1854) vefat eyledi. Haydarpa- 
şa'da medfundur. (I. 314) 

Edhem İbralıim Paşa Sakızhdır. 
Müslüman olduktan sonra sadrazam 
Husrev Paşa dairesinde egiüimiş ve o 
sayede askerliğe girip öğrenim için 
Fransa'ya gönderilmiştir. 1255'de 
(1839) dönüşünde miralaylıkla er- 
kân-ı harbiye dairesine memur oldu. 
Sonra müdürlükle Gümüşhacıköy ve 
Keban madenlerine gönderildi. Dön- 
dükten sonra livâhkia mâbeyn-i hü- 
mâyûna alınıp bir müddet sonra ferik 
oldu, Sonradan Sırbistan'a gitmiş ve 
Kırım harbinde nişan dağıtımı göre- 
viyle Sivastopol'a gönderilmiştir. Mu- 
harrem 127rde (Ekim 1854) Meclis-i 
Âli-i Tanzimat'a aza olup 12 Rebi- 
yüle"\^'el 1273 'de (10 Kasım 1856) ve- 
zir rütbesiyle hariciye nâzın oldu. 8 
Ramazan 1273 'de (2 ıVîayıs 1857) azil- 
le azalığa iade edildi. 1276'da (1859) 
Meclis-i Vâlâ azalıgma nakledilip Re- 
biyüle\^'^erde (Ekim 1859) Rusya im- 
paratorunu karşılamak için Hoca- 
bey'e gönderildi. Döndükten sonra 



441 



Cemaziyelev^^el 1276'da (Aralık 1859) 
ticaret nâzın olup 9 Muharrem 1278' 
de (17 Temmuz 186l) azlolunduysa 
da 19. günü Meclis-i Vâlâya aza oldu. 
21 ŞaMn 1279'da (11 Şubat 1863) 
ikinci defa ticaret nâzın olup 25 Ra- 
mazan 1279''da (16 Mart 1863) ilâve- 
ten maarif-i umûmiye nâzın oldu. Zil- 
hicce 1279'da (Mayıs-Haziran 1863) 
maarif, nâfia ve Bank-ı Osmanî nazır- 
lığında bırakılarak ticaretten ayrıldı. 
1281 'de (1864/65) Bâbîali^de Meclis~i 
Maarif başkanlığı ilâve edilmiştir. 
Şe\^^âl 1281' de (Mart 1865) üçüncü 
defa ticaret nâzın olarak maarif nazır- 
lığından alınıp 4 Safer 1283'de (18 
Haziran 1866) nâfia nezâretinden ve 
haftasında da ticaret nezâretinden az- 
ledilmiştir. 6 Cemaziyeie\n^el 128 3 'de 
(16 Eylül 1866) Tırhala ve Safer 1284' 
de (Haziran 1867) ilâveten Yanya va- 
4^2 lisı, Zilka^de 1284'de (Mart 1868) Şû- 

râ-yı Devlet azası ve Muharrem 1285' 

de (Mayıs 1868) Şûrâ-yı Devlet nâfia 
dairesi reisi, 16 Cemaziyele\^^el 1287' 
de (14 Ağustos 1870) ahkâm-ı adliye 
nâzın ve 16 Rebiyülâhir 1288 "de (5 
Temmuz 1871) nâfia nâzın olup 18 
Zilhicce 1289"da (16 Şubat 1873) az- 
ledildi. Şewal 1290'da (Aralık 1874) 
Şûrâ-yı Devlet azası olup Receb 1292' 
de (Ağustos 1875) azledilmiş ve Rebi- 
yüîe\^^el 1293'de (Nisan 1876) Berlin 
sefiri olmuştur. 13 Zilhicce 1293 "de 
(30 Aralık 1876) Şûrâ-yı Devlet reisi 
oldu. Bu aralık İstanbul'da Düvel-i 
Muazzama Konferansı 'nda ikinci mu- 
rahhaslıkla bulundu. 18 Muharrem 
1294'de (2 Şubat 1877) sadrazam oldu. 
5 Muharrem 1295 'de (9 Ocak 1878) 
azledilmiştir. 9 Rebiyüle\^^el 1297'de 
(3 Mart 1879) Viyana sefiri olup 1299' 
da (1882) dâhiliye nâzın olmuş ve Zil- 
hicce 1302'de (Eylül-Ekim 1885) ayrıl- 
mıştır. 2 Ramazan 1310'da (20 Mart 



1893) vefat etti ve Üsküdar'da Mihri- 
mâh Sultan Camii'ndeki türbesine def- 
nedildi. Rumca ve Fran;;ızcavı bilir, ta- 
bii ilimlere ve felsefeye; vâkıf, doğru, 
iffetli, sert mizaçlı, edif olup nâfia iş- 
lerinde hizmeti gömlnıüştü. Oğulla- 
rından büyüğü Osman Hamdî Bey, 
Müze-i Hümâyûn müdürü ve küçüğü 
Halil Edhem Bey onun muavinidir. 
Diğer oğulları, mütevef 'â İsmail Gâiib 
Bey ve Mustafa Bey'dir. (IV. 844) 

Edhenı Mahmud Paşa (Damad-ı 
Şehriyârî) Kapdan-ı d^r^4 ve sadra- 
zam Mehmed Ali Paşa nm oğlu olup 
1266'da (1850) mirliva olarak öğrenim 
için Mekteb-i Harbiye 'ye girdi. Rebiyü- 
lev^^ei 1270' de (Aı-alık 1353) Refia Sul- 
tan ile nişanlandı. Şeı^^v.l 1273'de (Ha- 
ziran 1857) düğün yapılarak ferik ol- 
du. 1274'de (1857/58) vezir rütbesiyle 
Meclis-i Vâlâ'ya aza olcu. 1275 başla- 
rında (1858 ortaları) ayrılıp Rebiyülâ- 
hir' de (Kasım 1858) te.^rar aza oldu. 
1284'de (1867/68) Mecâlis-i Âliye'ye 
memur oldu. 1288 'de (1871) tekrar Şû- 
râ-yı Devlet'e aza oldu. 3 Cemazİye- 
lewel 1303'de (7 Şubst 1886) bir-iki 
seneden beri yatmakta olduğu hasta 
yatağından kalkamayanık vefat eyledi. 
Sultan Mahmud Türbssi bahçesine 
defnedümiştir. Küçük oğlu Mehmed 
Ali Bey, 1305'de (1887^88) vefat etü. 
Bir kızı kaldı. (I. 316) 

Edhem Mehmed Efendi (Nu'man- 
zâde) Ordu kadısı N:i'man Efendi' 
nin oğludur. Müderris, molla ve 1212' 
de (1797/98) Mısır mol ası oldu. Son- 
ra vefat etü. (I. 313) 

Edhem Paşa Arna\ai[ beylerinden 
olup 1156'da (1743) tlbasan beyi ol- 
du. Sonra vefat etti. (I. 313) 

Edhem Paşa Bahriyeden yetişti. Ri- 
yale, patrone olarak Ramazan 1261' 



de (Eylül 1845) kapudâne oldu. Daha 
sonra vefat etti. (I. ^13) 

Edhem Paşa Bahriyeden yetişip bey- 
lerden oldu. Liman reisi olarak Rama- 
zan 126rde (Eylül 1345) ferik oldu ve 
Bahriye Meclisi teşekkülünde oraya 
reis oldu. 1263'de (1847) azlolundu. 
Daha sonra vefat etti. (I. 313) 

Edhem Paşa Mısır meylerinden olup 
Abbas Paşa'nm vali'.iğinde İstanbul'a 
geldi. Cemaziyele\^ el 126 5 'de (Nisan 
1849) Kudüs mutasarrıfı oldu. Receb 
1269'da (Nisan 185.)) Lâzistan muta- 
sarrıfı olmuştur. Azledildikten bir sü- 
re sonra vefat etmiş. ;ir. (I. 315) 

Edhem Paşa Gümrükçü Osman Pa- 
şa'nm oğludur. Gençliğinde kapıcıba- 
şî olmuştur. Şe\"v^âl '..270'de (Temmuz 
1854) Rumeli pâyesiyle Hersek muta- 
sarrıfı, 1273'de (185('/57) Sof}^a ve Re- 
biyüle\^'^el 1274x^e (Ekim-Kasmı 
1857) Filibe mutasarrıfı oldu. 1276 
başiarmda (1859 ortaları) vezir rütbe- 
siyle Erzurum valisi olup Şev^'^âİ 1277' 
de (Nisan 1861) azledildi. Receb 1279' 
da (Ocak 1863) Ankara valisi olup 
Şa'bân 1280'de (Ocak 1864) azledildi 
ve bir ay sonra Ramazan 'da (Şubat 
1864) orada vefat eyledi. Orta halli, 
orta boylu ve güler r'üzlüydü. (I. 315) 

Edhem Paşa Kuruluşunda nizamiye 
askerliğine girip ^a.kselerek miralay 
ve liva, 1280"de (1853/64) ferik olup 
4. Ordu'ya reis ve Ramazan 1282'de 
(Ocak-Şubat 1866) Anadolu Ordusu 
müşir kaymakamı Dİdu. Ayrıldıktan 
sonra vefat eyledi. (I. 315) 

Edhem Paşa Topçu sınıfından yeti- 
şip İhtiyat mîrlivâr>ı oldu. 1286'da 
(1869/70) vefat eylemiştir. (I. 315) 

Edhem Paşa 1237'cie (1821/22) Top- 
çu Ocagfna girip yükselerek mîrllvâ 



olmuştu. Bir aralık Belgrad'a memur 
oldu. 1277^de (1860/61) mühimmat-ı 
harbiye livası ve 1279'da (1862/63) fe- 
rik oldu. Yükselip Bâb-ı Seraskerî de 
topçu dairesi reis-i sânîsi oldu. 29 Mu- 
harrem 1292'de (7 Mart 1875) vefat 
eyledi. Bektaşî, dil bilir ve tedbirliydi. 
Oğlu Ali Rızâ Berdir(-^). İkisi de Üs- 
küdar'da medfundurlar. (I. 31 6) 

Edhem Paşa 1253'de (1837/38) as- 
kerliğe girip miralay, liva, ferik, ve 
Meclis-i Bahriye reisi oldu. 1288'de 
(1871) Şûrâ-yı Devlet azası olup Ce- 
maziyelâhir 1289 'da (Ağustos 1872) 
ikinci defa Meclis-i Bahriye reisi ve 
Rebi>âJlâhir 1290'da (Haziran 1873) 
Şûrâ-yı Devlet' e aza oldu. Bir ay son- 
ra üçüncü defa Meclis-i Bahriye reisi 
olup 1292'de (1875) vefat eyledi. 
Tedbirli ve vukufluydu. (I. 315) 

Edhem Paşa Tophane'den yetişip 
mîrllvâ olarak 1304'de (1886/87) ve- 
fat eylemiştir. (I. 316) 

Edhem Paşa Bahriyeden yetişip mi- 
ralay ve Şûrâ-yı Bahriye'ye aza ol- 
muştur. Yaşı lOO'ü aşkın olarak 1 Ce- 
maziyelâhir 1309"da (2 Ocak 1892) 
vefat etti. Tersane ardında medfun- 
dur. (I. 316) 

Edhem Paşa (Haci) Maliyeden yeti- 
şerek hâcegândan olup bazı divanî 
görevlerde bulunarak 1242 'de (1826/ 
27) defterdar-ı şıkk-ı evA^eİ oldu ve 
1243'de (1827/28) azledilip Sirozlu İs- 
mail Bey'in muhaliefatmı kabza me- 
mur oldu. Dönüşünde ŞevvaPde (Ni- 
san-Mayıs 1828) tophane nâzın oldu. 
Birkaç sene sonra azledilip 1248'de 
(1832/33) Mısır Ordusu defterdarı ve 
ardından tevkiî oldu. Şa'bân 1249'da 
(Aralık 1833/Ocak 1834) defter emin- 
liği ilâveten verildi. Cemaziyelev^^el 
1252'de (Ağustos-Eylül 1836) Hare- 



443 



^4^ 



meyn evkaf nâzın oldu. Rebiyülev^-^el 
1254'de (Haziran 1838) azledilip 
Dâr-ı Şûrâ-yı Babıâli azası olup ayrıl- 
dıktan sonra Receb 1255'de (Eylül 
1839) hazâin-i âmire defterdarı oldu. 
Zilka'de'de (Ocak 1840) azille Mec- 
lis-i Vâlâya aza oldu. Receb 12 56 'da 
(Eylül 1840) maliye reisi, Ziika'de'de 
(Ocak 1841) Sayda defterdarı oldu ve 
istifa eyledi. Receb 12 57 'de (Ağustos- 
Eylül 1841) tekrar Meclis-i Vâlâ azası 
oldu. Receb 1258'de (Ağustos 1842) 
masarif at nâzın olup Zilka'dede (Ara- 
lık 1842) ayrıldı. Şewâl 1262'de (Ey- 
lül-Ekim 1846) ikinci defa maliye nâ- 
zın oldu. Safer 1265"de (Ocak' 1849) 
azledildi. Muharrem 1268"de (Kasım 
1851) vezir rütbesiyle şeyhüiharem 
oldu. Muharrem 1269"da (Ekim-Ka- 
sım 1852) vefat haberi geldi. Yaşlı, ze- 
kî ve çok zengindi. Oğulları, Hacı Ali 
Bey ve Trabzon valisi İbrahim Kadri 
Bey'dir. (I. 314) 

Edhem Rahtnî Efendi Babıâli'den 
yetişip âmedî hulefasmdan olup son- 
ra âmedci oldu. Cemaziyele\^^el 
1176^da (Kasım- Aralık 1762) tezkire-i 
sânı oldu. Sonra vefat etti. (I. 313) 

Edhem Şerif İbrahim Efendi Ka- 
lemden yetişip hâcegândan oldu. 
Muhallefat halifesi iken 2 Muharrem 
126r'de (11 Ocak 1845) vefat etti. 
Eyüp 'de medfundur. (L 313) 

Edhemzâde hak, Mustafa Efendi; 
Şeyhî Efendi 

Edib Ağa Köstendil â'yânı olup Pilas- 
kzâde İsmail Paşa, 1224^de (1809) 
gizli bir emirle günahsız olarak bunu 
idam eylemiştir. (I. 317) 

Edib Ahmed Bey Serdâr Abdî Paşa'- 
nm damadıdır. Miralay olup attan dü- 
şerek 1302xle (1884/85) vefat eyledi. 
Yahya Efendi türbesine defnedildi. (I. 
306) 



Edib Efendi Kalemden yetişip telg- 
raf muavini ve aclüyt.^ memum olmuş- 
tu. Nakşibendî tarikatma mensuptu. 
Bu senelerde (18807er) vefat etti. Üs- 
küdar a defnedildi, fi. 318) 

Edib Halil Bey (T lyyârzâde) Tay- 
yar Mehmed Efend-'nin(->) oğludur. 
Lstabl-ı âmire pâyel: olup ikinci hac- 
cmda Zilhicce 127rde (Agustos-Ey- 
lül 1855) vefat etti. Üsküdar'da med- 
fundur. (IIl. 259) 

Edib İbraîıinı Efendi İshak Nured- 
din Efendi'nin oğlu olup 1248'de 
(1832/33) doğmuştur. Maliyeden ye- 
tişip Yemen defterd;irı, Vidin ve Tuna 
defterdarı oldu. Rebi\TJİe\^^el 1284'de 
(Temmuz 1867) Tına defterdarı ve 
azilden sonra YeıiK^n defterdarı, Şa' 
ban 1289'da (Ekim 1872) maliye müs- 
teşarı, 1290'da (1873) Şûrâ-yı Devlet 
azası, sonra Bulgaristan tahkik memu- 
ru ve defter-i hakanı nâzın. 1294'de 
(1877) Dîvân-ı Muh;isebat reisi. 1296' 
da (1879) maliye nizm ve bâlâ oldu. 
Birkaç ayda istifa ec ip rüsumat emini 
oldu. Muharrem 1303^de (Kasım 1882) 
birkaç gün kadar ildnci defa maliye 
nâzın olduysa da afi mı istirham ile yi- 
ne rüsumat emini oldu. 10 Şa'bân 
1306'da (11 Nisan 1S89) vefat eyledi. 
Sultan Mahmud Türoesi'ne defnolun- 
du. Hesap işlerini b lir, düzenli, iffetli 
ve gayretliydi. (I. 318) 

Edib ismail Efendi Ayasofya türbe- 
dan Mûsâ Efendimin oğludur. Mektû- 
bî-i sadârete A^e lÖ2'de (1836/37) 
âmedî kalemine girdi. Kardeşinin eh 
elliğinde Viyana iticiliği başkâtibi 
olup Cemaziyelâhi ■ 1264Vje (Mayıs 
1848) hariciye kâtibi oldu. Şe^^^âfde 
(Eylül 1848) azlecildi. 16 Zilka'de 
1269^da (21 Ağustos 1853) A.^efat eyle- 
di. Üsküdar'da medfundur. Q. 317) 



Edlb ismail Efendi Mûsâ Safvetî Pa- 
şa'nm kethüdası îMiâl Necib Efen- 
di 'nin oğludur. Sıh.ıiye Meclisi azası 
ve ûlâ rütbesini hâizdi, 20 Saf er 
1302xle (9 Aı-alık ir584) vefat etmiştir, 
Eyüp'de medfundı r. Divân-ı Hümâ- 
yûn tercümanı Mahmud Münir Paşa, 
bunun küçük kardeşidir, (L 318) 

Edib Mahînud Efendi Plalebiidir. 
Kadı oldu. 1079xi.i (1668,69) vefat 
etti. Şiiri vardır. (lY 321.1 

Edib Melımed Eft^ndi Damad İbra- 
him Paşa'nm kitcpçısıdu'. 11 34' de 
(l"21/22) vefat e/ledP Sairdir. (I. 
31", 18) 

Edib Mehnıed Etendi Diyarbekidi- 
dir. Eyüp kadısı iken ll49^da (1^36/ 
37) A'efat etti. Şaird;r. (I. 31"^) 

Edib Mehnıed Emin Efendi Âli 

Bey" in oğludur. Yetişip hacegândan 
olup teşrifatçı vekili oldu, 1202xle 
(178"^/ 88) rikâb-ı l.ümâyûnda A'aka- 
nüvis olup Şev\Tii 1206 'da (Haziran 
1792) teşrifatçı ve tekrar vak'anü-\4s 
olmuştur. 1209"da (1794/95) vak'anü- 
vislik başkasına verildi, 1216'da 
(1801/02) vefat e/ledi, Üsküdar'da 
Nuhku'^aısu'nda nedfundur. Birkaç 
senelik Tarih yazcı. Oğlu Süleyman 
Necib Efendi'dir. (1, 317) 

Edib Mustafa Efendi Babıâli'den ye- 
tişip hacegândan olmuştur. îvâz Pa- 
şa 'nın sadrazamlığı ıda tezkire-i ev^'^el 
oldu. 1152'de (173S/40) vefat etmiştir. 
Cezerî Kasım Paşa <:amii4ıde medfun- 
dur. Hasan-Hüseyi 1 Mescidime min- 
ber koyarak cami eyledi. (I. 317) 

Edib Mustafa Efendi Kalemden ye- 
üşip hacegândan olmuştur. Divanî 
görevlerde bulur arak 4 Zilka'de 
1188'de (6 Ocak j775) vefat eyledi. 
Eyüpxle medfundı r. (L 317) 



Edib Mustafa Efendi (Şerifzâde) 

Şevhülislâm Mehmed MoUaııın toru- 
nudur, Cemaziyele^^vel 12 10 'da (Ka- 
sım 1795) Yenişehir mollası oldu. 
Sonra bilâd-ı hamse mollası ve Mek- 
ke payesi oldu. Şevval 1226xla 
(Ekim-Kasım 1811) İstanbul kadısı 
oldu. Cemaziyelevvel 123rde (Nisan 
1816) Anadolu payesi, Şe\"^'âl"de (Ey- 
lül) Anadolu kazaskeri ve sonra Ru- 
meli payesi oidu. Zilka'de 1234"de 
(Ağustos-Evlül 1819) Rumeli kazas- 
keri oldu. 21 Zilkade 1235xie (30 
Ağustos 1820) vefat etti. Üsküdar'da 
Emin CamiPne defnedildi. Oğlu Şem- 
secldin Efendi' dir, (I. 317) 

Edib Ömer Efendi Damat Mustafa 
Aga'nın(-^) oğludur. Melvtûbî halife- 
lerinden iken 1206'da (1791/92) vefat 
eyledi. ([\\ 448) 

Edibi Ali Efendi (Bakkal^âde) Bur- 
salıdır. Müderris olup 102~'de (I6l8) 
vefat eyledi, usta şairdir. Oğullan 
Tab'î Mehmed Efendi(~0 ile Mustafa 
Efendi'dir(->). (I. 3l6) 

Edibîzâde hak. Mustafa Efendi 

Efdalzâde bak. Hamideddin Efendi; 
Salâhaddin Mûsâ Efendi 

Efkârî bak. Mehdî Efendi 

Eflâtunzâde bak. Abdüllâtif Efendi; 
Deniş Mehmed Efendi 

Efrâsiyâb Paşa Ali Paşazade Hüse- 
yin Paşa'nm oğludur. Babasının isti- 
fasından sonra 107 7 'de (1666/67) 
Basra beylerbeyi oldu. Salyaneyi ve- 
remeyince 1078 'de (16Ö7/68) azledil- 
di ve cezalandırıldı. Sonra vefat et- 
miştir. (I. 392) 

Efrâsİyâboğlu bak. Ali Paşa 

Efrâsiyâbzâde Basra'da kendi oğlu 
\^e torunu uzun yıllar valilik etmiş Ef- 



44.-y 



44(S 



râsiyâboğlu Ali Paşa 'dır ki torunu da 
Efrâsiyâb Paşa'dır. (IV. 682) 

Eftas hak. Molla Çelebi; Şeyhî Meh- 
med Efendi; Zeynelâbidîn Efendi 

Eğercizâde bak. Hasan Efendi 

Eğinlizâde hak. Nedim Mahmud Bey 

Eğri bak. Ahdî Efendi 

Eğriboyun bak. Ömer Ağa 

Eğriceoğlu bak. Halil Paşa 

Eğrikapüızâde bak. Reşid Metımed 
Efendi 

Ehli Ağacık bak. İbrahim Ağa 

EhK Mehmed Efendi (Tayyib2â- 

de) Enderûnludur. Abdürrahim Efen- 
di'nin(-^) kardeşidir. Müderris ve 
sonra kadı olup Rodos kadısı iken 
lOlO'da (1601/02) ölmüştür. Âlîm ve 
şair olup Hüsn-i D// adlı bir eseri var- 
dır. (I. 445/46; III. 329) 

Ehlice bak, Muhyiddin Efendi 

Ehİİcezâde Bursalıdır. Kadılardan 
Ehlice Muhyiddin Efendi'nin(— ^) oğ- 
ludur. Kefe kadısı iken lOlO'da 
(1601/02) vefat etti. Âlîmdi. (I. 446; 
IV. 346) [IV. 346'da ^^Kefe" değil ^^Ke- 
Ce'' kadısı olduğu yazılıdır.] 

Ekmekçi bak. Ali Ağa 

Ekmekçi^âde bak. Ahmed Efendi; 
Ahmed Paşa; Mehmed Bey; Mehmed 
Efendi; Muhyiddin Efendi; Vâsıf Ah- 
med Efendi 

Ekmel Efendi Ayaş Paşa'ya mensup 
olup sayesinde ilim tahsil etti. Halve- 
ti olup Şeyh Süleyman Efendi Zaviye- 
si 'ne şeyh olmuştur. 985 ^de (1577) 
vefat etti. Sofular hamamı yakınında 
zaviyesinde medfundur. Ârif-i billah 
bir pîrdi. (I. 394) 

Ekmeleddin Efendi Ayaş Paşanın 
kölesi dir. Tahsil görüp müderris ol- 
du. Sultan Selim Medresesi müderrisi 



iken Rebiyülâhır 983~de (Temmuz 
1575) vefat eylemişi ir. Fâzıldı. Bir oğ- 
lu olup iki defa Kıbrıs'a müftü oldu. 
Rebiyülâhır 1025'de (Nisan-Mayıs 
l6l6) vefat etti. Güzel ahlâk sahibiy- 
di. (I. 394) 

Ekmeleddin Efendi Uşaklıdır. Hoca 
îsmail Efendizâde diye meşhurdur. 
Dersiam ve müderris olup Şa'bân 
1260'da (Ağustos-Eylül 1844) vefat 
etti. (L 394) 

Elâgö2 bak. Ahmec- Aga; Ahmedî 

Elçi bak. İbrahim Paşa; Mustafa Paşa 

Elif Ahmed Dede j vadi zade Mustafa 
Aga'nm oğludur. Ksdı ve Mevlevî idi. 
1186'da (1772/73) tadı iken vefat et- 
miştir. Şairdir. (I. 399) 

Elif Efendi Bâbıâlî' len yetişip âmedî 
hulefâhgma ve hâct gânlıgma nail ol- 
muş, 1228'de (1813) âmedî-i Divan-ı 
Hümâyun olarak orduda bulunmuş 
ve bir-iki sene sonra orada vefat et- 
miştir. (L 399/400) 

Elifîzâde hak. Feyzullah Efendi 

EUiiki bak. Hasan J^aşa 

Elmas Ağa Mâbeyn-i hümâyûndan 
yetişip Harem-i N^^^bevî hazinedarı 
olup îdris Aga'nm vefatında Receb 
121 rde (Ocak 1797^ şeyhülharem ol- 
du ve o hizmette ve at eyledi. (L 395) 

Elmas Mehmed Vtşz. Kastamonulu- 
dur. Hazine-i hümâ\mna girerek ha- 
sodaya çerağ oldu. Sırasıyle silahdar-ı 
şehriyârî olup mi'âhûrlukla çıkıp 
llOrde (1689/90) nişancı olarak 
1102^de (1690/91) '.zlolundu. Cema- 
ziyelâhir 1106^da (Ocak-Şubat 1695) 
ikinci defa nişane; olup Receb 'de 
(Şubat-Mart) rikâb-: hümâ\aın kay- 
makamı ve Ramazan 'da (Nisan-Ma- 
yıs) sadrazam oldu. Nemçe seferinde 



serdâr-1 ekrem sıfatıyla bulunmuştur. 
25 Saf er n09'da (12 Eylül 1697) Zen- 
ta bozgununda asker tarafından öl- 
dürüldü. Genç, akıllı ve zekîydi. Oğ- 
lu ricalden Mus:afa Bey, kardeşi Mus- 
tafa Paşa ve kardeşinin oğlu me vali- 
den İsmail Bey dir. Mühürdarı Müte- 
ferrika İbrahim Ağa ll46'da (1733/ 
34) vefat etmişt:.r. (L 395) 

Elmas Paşa tnamızâde bak. Ah- 
med Efendi; Enıin Mehmed Efendi 

Elmas Paşazade hak. Abdürrahim 
Bey; Sâdık Mus.afa Bey 

Elmas Paşazade ÎL Mustafa'nın (hd 
1695-1703) sadrazamı Elmas Mehmed 
Paşa ve kardeşi Mustafa Paşa'nın 
oğulları ile İmamlarının evlâdı da "El- 
mas Paşa İmamızâde" diye ün alarak 
mollalıkla yarın asırdan fazla istih- 
dam olunmuşla: dır. (IV. 682) 

Elmas Sultan İrmiş sayılanlardan ve 
Bursa ricâlindendir. Bursa'da bahçe- 
ler arasında me-ifundur. (I. 395) 

Elvan Bey I. Mehmed'in (Çelebi) 
çeşnigiri ve mııkbili idi. O devirde 
(1413-1421) vefıt eyledi. (III. 492) 

Elvan Çelebi i.şık Paşa'nın oğludur 
ki, Amasya^da vefat etmiştir. (IIl. 491) 

Elvan Efendi Müderris ve sonra Sey- 
yid Ali b. Meynam'a intisap etti. Gü- 
zel ahlâk sahibi olup Şafiî mezhebin- 
de fetA'^â verirdi. 92 2 'de (1516) vefat 
etti. Oğlu Tâceddin Hama^â-i Şâhî Şâ- 
zelî tarikatinder. İbn Hacer'in öğren- 
cilerindendi. 92^^de (1521) A^^efat etti, 
îhn Farız Şerhi, Abdüikadir'in kasi- 
desi şerhi eserleridir. (III. 492) 

Elvendzâde bak. Ali Paşa 

Eraânî Çelebi İstanbulludur. Hazi- 
ne-i hümâyûn kâtiplerinden olup Se- 



lânik'de mütevelli iken 999^da (1591) 
vefat eyledi. Şairdir. (I. 400) 

Emin Ağa Yeniçeri Ocagf ndan yeti- 
şip yoluyla kul kethüdası olup Şe\^^âl 
1203'de (Temmuz 1789) yeniçeri 
ağası oldu. 1203'de (1789) yeniçerile- 
rin şikayetiyle azledilmiş ve bir yerde 
ikamete memur olarak vefat etmiştir. 
(I. 413) 

Emin Ağa Enderûnludur. Yetişerek 
1191'de (1777) rikâbdar-ı şehriyarî, 
sonra çukadar-ı şehriyarî oldu. Receb 
1193'de (Temmuz-Ağustos 1779) az- 
ledilip sonra vefat etmiştir. (I. 4 14) 

Emin Ağa Topçu Ocağı 'ndan yetişip 
sırasıyla topçubaşı olmuştur. Orduda 
iken 1223^de (1808) vefat eyledi. (I. 
418) 

Emin Ağa Fereciklidir. Orada âyân 
ve sâdık adamlardan olmakla kapıcı- 
başı ve Şe\^'âl 124r"de (Mayıs 1826) 
cebecibaşı olmuştu. Birkaç sene son- 
ra bu hizmetin kaldırılmasıyla Boğaz 
muhafızhgma gönderilmiştir. 1249'da 
(1833/34) hendeseyi bilmemesi, azli- 
ne sebep olmuştur. 1250 (1834/35) 
yılından sonra vefat etti. Gayretli ve 
tedbiriiydi. (I. 429) 

Emin Ağa Mısır kaİe binbaşılarından 
olup Osmanlı Devletime sığınarak 
kapıcıbaşı olmuştu. 1250-1260 (1834- 
1844) arasında vefat etmiştir. (I. 428) 

Emin Ağa Enderûnludur. Okçubaşı 
olup 1286'da (1869/70) vefat eylemiş- 
tir. Üsküdar'da medfundur. (I. 435) 

Emin Ağa (Bakkalzâde) (Hacı) Si- 

lahşorân-ı hassadan olup Şa^bân 1232' 
de (Haziran-Temmuz 1817) vefat et- 
miştir. Kadıköy'de defnedildi. (I. 426) 

Emin Ağa (Çil) Dairelerde buluna- 
rak kapıcıbaşılıgı elde etmiştir. 1199' 
da (1785) başbaki kulu, Cemaziyelâhir 
1200 'de (Nisan 1786) tütün gümrükçü- 



447 



448 



sü, ŞeA^'^ai'de (Ağustos 1786) arpa emi- 
ni ve Rebi^âiiâlıir 120rde (Ocak-Şubat 
1787) kasapbaşı ve 1203^de (1788/89) 
tersane emini oldu ve ayrıldıktan son- 
ra bir müddet boşta kaldı. Şevval 
1212^de (Mart-Nisan 1798) yine tersa- 
ne emini oldu. Sonra başka görevlerde 
bulunup 1222 'de (1807) orduya ka- 
sapbaşı olup orada vefat eylemiştir. 
Yaşlı ve gayretliydi. Oğlu Arif Mustafa 
Aga olup bunun oğlu Ahmed Bey" di r. 
Torunlarından biri de ricalden Meh- 
med Emin Efendi'dir. (L 418) 

Emin Aga (Hacı) Silahşor olup son- 
ra kapıcıbaşı ve 1239"da (1823/24) 
gurebâ-yı yemin ağası oldu. Şaldan 
1240'da (Mart-Nisan 1825) vefat edip 
Hamidiye Türbesfne defnedilmiştir. 
(I. 426)' 

Emin Aga (Piç) Meddahlıkta gayet 
usta olduğundan yaygın şöhreti ken- 
disini padişah nedimi eylemiştir. Zil- 
hicce 1249'da (Nisan 1834) vefat et- 
mistir. Çağdaşı Kız Ahmed de bu 
meslekte ilerlemekle şu mısra hakla- 
rında söylenmişti: ''Doğurur Piç Emi- 
ni Kız Ahmed7 (L 429) 

Emin Ağazâde I. M ah mu d devri 
(1730-1754) ricalinden Mehmed 
Emin Ağa evlâdıdır ki, bir asır kadar 
rical ve alimler gelmiştir. (IV. 683) 

Emin Bey İL Bâyezid, camiini yapar- 
ken bina emini olduğundan bu lâ- 
kapla meşhur olmuş ve ismi biline- 
memiştir. Bir mescid yapmış ve 
919'da (1513) vefat etmiştir. (I. 403) 

Emin Bey Kuruluşunda nizamiye as- 
kerliğine girmiş ve miralay olarak 
1281 'de (1864/65) emekli olmuştur. 
Yaşlı olarak bu senelerde (18701er) 
v^efat etmiştir. (I. 436) 

Emin Bey Husrev Paşa kethüdası 
Yahya Beyin oğlu Zühdî Bey'in oğ- 



ludur. Bâb-ı Seraskerî kalemlerinden 
yetişip amcası Hamdı Paşa Suriye'de 
vali olunca oraya mektupçu olmuş- 
tur. Zika'de 12S'6^d'. (Şubat 1870) se- 
rasker mektupçusu oldu. Rebi\Tile\^- 
vel 1290'da (Mayıs 1873) icra cemiye- 
ti azası ve Cemazi^ ele\^'erde (Tem- 
muz) ikinci defa se asker mektupçu- 
su ve 1295^de (187 B) Dîvân-ı Muha- 
sebat kism-ı sânısi reisi oldu. 15 Safer 
1302xle (4 Aralık 1884) vefat etti. 
Eyüp'te atasının yanında medfundur. 
Kâtip ve münşî idi. (h 438) 

Emin Bey Baban hanedanından Sü- 
leyman Paşa'nm oğuîlanndandır. 
Ba&dad A-iiavetinde kavmakamlık ve 
idare- i Nehriye riy/ıseti gibi hizmet- 
lerde bulunmuş ve I309'da (1891/92) 
orada vefat ey leır iştir. 55 yaşında 
doğru bir zat idi. Oğullarından biri 
Mehmed Tevfik Bey'dir(^). Diğer 
oğlu Hamdî Bey, âlâ ricalinden ve 
Musul vilayeti vali muavinlerinden- 
dir. (IV. 848) 

Emin Bey CHabc:şî) Esma Sultan 
kethüdası Ömer Aga'nm oğludur. Bu 
sayede kapıcıbaşı olmuştur. 1226'da 
(1811) vefat eylemiştir. (I. 419) 

Emin Bey (Hacı;^ Çorlulu Ali Pa- 
şa'nm tomnlarınd;indır. Maliyeden 
yetişip defterdarlıkla taşrada gezdi. 
Receb 1276'da (Şubat 1860) sergi mu- 
hasebecesi olup Ce maziyelâhir 1277' 
de (Aı-ahk 1860/O:ak 1861) varidat 
muhasebecisi ve Zilhicce 1281 'de 
(Mayıs 1865) Dîvâr-ı Muhasebat aza- 
sı oldu. 1284*de (1867/68) vefat eyle- 
di. Yahya Efendi 'l^ekkesi'ne defne- 
dilmiştir. (I. 434) 

Emin Bey (Hacı) Maliyeden yetişip 
Divan-ı Muhasebata başhalife olmuş 
ve 5 Zilka'de 1284'de (28 Şubat 1868) 
vefat etmiştir. Üskü lar'da medfundur. 
(I. 434) 



Emin Bey (Mehıned Paşazade) Ba- 
bası Trabzon beylerbeyi olmuştur. 
1224^de (1809) Batum'da bulundu- 
ğundan kapıcıba.^ılıkla Gönye muta- 
sarrıfı olmuş ve orada vefat etmiştir. 
(I. 419) 

Emin Bey (Ramtizanzâde) Ramaza- 
nogullarının tevliyeti mütevellisi olup 
Receb 1307 (Şubat-Mart 1890) vefat 
etmiştir. Atası Hacı Ahmed Paşa^mn 
Dogancılar'daki lürbesine defnedil- 
miştir. (I. 439) 

Emin Bey (Tav^J) Kapıcıbaşı olup 
Muharrem 1307'de (Eylül 1889) vefat 
etmiştir. Yaşı llC'u aşkın olup dinç 
ve iâtifeci bir za; idi. Oğlu Ma'şûk 
Bey^dir. (1. 439) 

Emin Efendi Şair olup 1174'de 
(1760/61) vefat ederek Üsküdar'a 
defnolunmuştur. (I. 408) 

Emin Efendi İzırjirlidir. Müderris, Fi- 
libe mollası oldu. Rebi}TJİe\^^el 1203' 
de (Aralık 1788) vefat etti, (I. 413) 

Emin Efendi H^ıh^etî şeyhlerinden 
olup 1219^da (1804/05) vefat eyle- 
miştir. Tophanede Karabaş Ca- 
mii 'nde medfundr.r. (I. 417) 

Emin Efendi K(.irküklüdür. Nakşi- 
bendî şeyhi olup ' stanbul'a geldi. III. 
Selim devri (1739-1807) ricalinin 
makbulü olduğu rı dan Cemaziyelev- 
vel 1222'de (Temmuz 1807) birkaç 
şeyhle Bursaya gönderildi. Orada 
1228'de (1813) ve:at eyledi. Bursa'da 
Habib Efendi Zaviy-esi yakınında inşa 
eylediği tekkeye defnedilmiştir. İstan- 
bul'da yüksek tabaka arasında mute- 
ber olmasına da/anarak padişahla 
görüşmeye memurum diye o şerefe 
nâiliyeti arzu eylemişse de nail ola- 
mamıştır. Ancak cevlet ricali, tekke- 
sinde hizmet etmek derecesinde say- 



gı gösterirlerdi. Hakkında şu beyit 
söylenmişti: ''Şeyh Eminî Müslüman 
olsun derim meşreb bu ya/Ben zemi- 
ni asman olsun derim meşreb bu ya". 
Bursah Pır Kadızâde Seyyid Mustafa 
Efendi bunun halifelerinden olup 
1217'de (1802/03) Bursa'da vefat et- 
miştir. Nakşibendî şeyhlerinden Sü- 
leymaniyeli Abdülkadir Efendi, 1253' 
de (1837/38) vefat etmiş ve Çürük- 
lük 'e defnedilmiştir. Bu tarikat ricalin- 
den Şe^^h Tâhir Mehmed Efendi, 25 Sa- 
fer 129rde (13 Nisan 1874) vefat edip 
Karacaahmet'e defnedilmiştir. Kadiri 
sülâlesinden ve Nakşibendî şeyhlerin- 
den Şeyh Mahmud Efendi,, Rebinilev- 
vel 1208'de (Ekim 1793) vefat eyledi. 
Üsküdar'da medfundur. (I. 420/21) 

Emin Efendi Kastamonuludur. Şeyh 
olup 1222'de (1807) vefat eyledi. (L 
418) 

Emin Efendi Kalemden yetişip mali- 
kâne halifesi olmuştur. 1229'da (1814) 
azledildi ve sürülüp orada vefat eyle- 
di. (I. 422) 

Emin Efendi Kethüda kitabeti kale- 
minden yetişip halife yamağı iken 
1236'da (1820/21) tersane reis vekili 
olarak hâcegândan olmuş ve 1240 
(1824/25) tarihlerinde vefat etmiştir. 
(I. 425) 

Emin Efendi Bursalı Abdülhâdî 
Efendi'nin oğlu olup kadı idi. 1259'da 
(1843) vefat eyledi. (I. 431) 

Emin Efendi Müderris olup Nurî 
Mustafa Paşa'nm(->) kitapçılığında 
bulunmuştu. 17 Rebiyülâhir 1260'da 
(6 Mayıs 1844) vefat etmiştir. İlim sa- 
hibiydi. (IV. 483; I. 431) 

Emin Efendi İstanbulludur. Devriye 
müderrisi ve mollası olarak Şevval 
1267'de (Ağustos 1851) Kudüs paye- 
si oldu. Şa'bân 1273^de (Nisan 1857) 



449 



Şam mollası ve Muharrem 1275'de 
(Ağustos 1858) Medine mollası olup 
14 Ramazan 1280=de (22 Şubat 1864) 
vefat etti. Sur dışmda medfundur. (I. 
433) 

Emin Efendi Babıâli'den yetişip 
1284'de (1867/68) mütemayiz rütbe- 
siyle ticaret ve nafia mektupçusu oldu. 
Sonra ayrıldı ve vefat eyledi. (I. 434) 

Emin Efendi Çavuşbaşı Uzun Salih 
Efendimin büyük oğludur. Meclis-i 
Vâlâ mazbatası halifelerinden olup 
serhalife olmuş ve Rebi^âilâhir 1266' 
da (Şubat-Mart 1850) mütemayiz ile 
MecliS"i Vâlâ ikinci kâtibi ve Safer 
1269'da (Kasım-Aralık 1852) Rumeli 
kısmı İkinci kâtibi ve Receb 1270'de 
(Nisan 1854) Meciis-İ Vâlâ başkâtibi, 
Receb 1274'de (Şubat-Mart 1858) 
Meclis-i Vâlâ azası, Rebiyülâhİr 1277' 
4^0 de (Ekim-Kasım 1860) deâvî nâzın, 
— Receb 1278'de (Ocak 1862) yine 
Meclis-i vâlâ azası, 4 Zilhicce 1278'de 
(2 Haziran 1862) maliye müsteşarı, 
Muharrem 1279'da (Temmuz 1862) 
Divan-i Muhasebat reisi, Rebi\4ilâhir 
1281'de (Eylül 1864) Meclis-i Vâlâ 
azası ve 6 Zilka'de 1284^de (1 Mart 
1868) Umûr-ı Bahriye Nezâreti mu- 
avini olup Muharrem 1285 'de (Mayıs 
1868) azledilmiştir. Birkaç gün sonra 
Ahkâm-ı Adliye 'ye aza ve ardından 
muhâkemat-ı cezaiye kısmına reis 
olup Cemaziyele^a^el 1285 'de (Ağus- 
tos-Eylül 1868) vefat etmiştir. Hızlı 
yazar, tedbirli, içkiye ve sohbete düş- 
kündü. Eyüp 'de babasının yanında 
medfundur. Besim Bey adında bir 
oğlu vardır. (I. 434) 

Emin Efendi Maliye mektûbî kale- 
minde muavin olduktan sonra Cema- 
ziyelevvel 1275'de (Aralık 1858) 
mektupçu ve Zilhicce 1280'de (Mayıs 



1864) Divan-ı Muhasebat azası ve 
sonra taşra defterdarı olup Safer 
1288'de (Mayıs 1871) tahrir-i emlâk 
nâzın ve Rebiyüleı^el'de (Haziran) 
maliye müsteşarı oldu. 18 Rebiyülev- 
vel 129rde (28 Nisan 1874) vefat etti. 
(I. 435) 

Emin Efendi A\aısturya'nın Bohem- 
ya bölgesinden olup askerî okulda 
okuyup orada bir karışıklık bulun- 
makla firar ederek Londra'ya gitmiş, 
burada ve Paris'te muallimlik ederek 
1268'de (1851/52) İstanbul'a gelmiş 
ve Damad Halil Paşa dairesine gire- 
rek Müslüman olmuş ve onunla İz- 
mir'e gitmiştir. Sonra dönüşünde ter- 
cüme odasına çerag edilip Fransızca, 
Almanca ve İngilizce muallimi olmuş 
ve bu suretle "hoca" lakabını kazanıp 
1290 (1873) tarihinde adliyeye geçip 
istinaf-ı cinayet kısmı la aza ve ûlâ sâ- 
nîsi olmuş, Hukuk Vektebi'nin açılı- 
şında oraya müdür tayin edilmiş, 
1306'da (1888/89) müdürlükten azl 
ve 1308'de (1890/91) azalıktan emek- 
li edilmiş, Rebiyülâhi:* 1310'da (Ekim- 
Kasım 1892) vefat eylemiştir. Batı 
ilimlerine ve dillerire, özellikle ya- 
bancı kanunlara \aiKufu belli olup 
çok kitap toplamış ^e garip tavırlı, 
ama dogm bir adamdı. (I. 439) 

Emin Efendi (Azrızâde) Mustafa 
Naim Efendi'nin oğludur. Mülâzim ve 
kadı olup Balyabadra'da ll64xle 
(1751) vefat etti. Şainiir. (I. 406) 

Emin Efendi (CiTyedar) Tahsil gö- 
rüp cizyedar ve hacegândan olup 
1199'da (1785) başb^.ki kulu olduysa 
da o sene *Şe\^^âiinde (Ağustos 1785) 
ayrıldı ve sonra vefat eyledi. (L 413) 

Emin Efendi (Deli) Dersiam Osman 
Efendi'nin oğludur. İlme hevesli ol- 
duğundan az vakitte olgunluk kaza- 



nıp şöhret ^;âhibi olmuştur. Müderris 
ve 1228'de (1814) Haleb mollası oldu. 
Ancak mizt.cmm sertliğinden dolayı 
müftünün başını yaralamakla Cema- 
ziyelâhir :.229'da (Mayıs-Haziran 
1814) azledildi ve Tosya ya sürüldü. 
Aftan sonra 1233'de (1818) Şam mol- 
lası oldukda orada da müftü^^ döv- 
mesinden halk aleyhine ayaklandı. 
Bu hadise, İstanbul'da, kendisi Medi- 
ne mollası edildiği sırada ulaştığında 
rütbesi kaloınlıp meslekten çıkarıla- 
rak Cisr-i Ergene kazası arpalığı veril- 
miş A^e Reb i}nale\^'^el 1234 'de (Ocak 
1819) Tarsus'a sürülmüştür. Kısa süre 
sonra orada vefat etmiştir. Fâzıl ve 
muhakkik :se de şiddet ve hiddeti 
şöhretine sebep oldu. (î. 423/24) 

Emin Efendi (Hacı) Kadı olup Ka- 
dızâde Tâhir Mehmed Efendi'nin(->) 
kethüdâhgında bulunmuştu. 1 Cema- 
ziyelâhir i::6l'de (7 Haziran 1845) 
vefat etti. (III. 246) 

Emin Efendi (Hacı) Kadızâde Tâhir 
Efendimin kethüdası olup 1 Cemazi- 
yelâhir 126l'de (7 Haziran 1845) ve- 
fat eyledi. Ç. 431) 

Emin Efendi (Kadızâde) (Hacı) Mü- 
derris, 125rde (1835) Ayntab, 1257' 
de (1841) Bagdad, 1265'de (1849) Fi- 
libe, 1270^ie (1853/54) Bosna ve 
sonra Trablusgarp mollası olup Rebi- 
yülev^^el 1283''de (Temmuz-Agustos 
1866) Mekke payesi oldu. 1284 'de 
(1867/68) vefat eyledi. Fâtih'te med- 
fundur. Oğlu mevâlîden Süleyman 
Râsim Efendi^dir. (I. 434) 

Emin Efendi (Kadid) IHI. Selim 
devri (1789-1807) başlarında Ende- 
run kütüphanecisi ve sonra şehzade 
lalası olmuştu. Zilka'de 1233' de (Ey- 
lül 1818) hazine-i hümâ^mn kethüda- 
sı olup 1236'da (1820/21) emekli ol- 



muş ve 1 Zilka'de 1237'de (20 Tem- 
muz 1822) vefat eylemiştir. Ulemâ- 
dan, temiz yaradılışlı ve iyilikseverdi. 
(I. 424/25) 

Emin Efendi (Mengenecizâde) Ka- 
lemden yetişip hâcegândan olarak 
1238-'de (1822/23) cebehane kâtibi ol- 
muştu. Bu senelerde (1830'ların başı) 
vefat etmiştir. Haremeyn kesedarlığm- 
dan ayrılarak 1 Ramazan 1234 'de (24 
Haziran 1819) vefat eden ve Üskü- 
dar'da medfun bulunan Mengeneci İs- 
mail Efendi bu zatın babası olup bu- 
nun diğer oğlu Said Efendi de babası 
yerine Haremeyn kesedarı iken baba- 
sından 3 ay önce vefat etmiştir. (I. 427) 

Emin Efendi (Muradzâde) Müderris, 
Sof^'^a mollası. Ramazan 1279 'da (Mart 
1863) Fihbe mollası ve 1284'de 
(1867/68) Mekke payesi olmuştur. Bir- 
iki sene sonra vefat etmiştir. (I. 434) 

Emin Efendi (Şâtırzâde) Trabzon- 
ludur. Hacı Hafız Ahmed Efendi' 
nin(-+) oğludur. Dersiam olup sadra- 
zam müfettişi ve müderris olup Mu- 
harrem 1226'da (Şubat 1811) vefat et- 
miştir. Miskinlerde medfundur. Oğlu 
Arif Efendi, şeyhülislâm oldu. Kayın- 
pederi, sudûrdan Ali Meşreb Efendi 
olduğundan oğlu Arif Efendi, '''Meş- 
reb Efendi hafidi'' diye şöhret almış- 
ür. (I. 420; I. 269/70) 

Emin Efendi (Şehrî Hafız) Meşhur 
âlimlerden olup Sultan Abdülmecid'e 
muaUim olarak Hassa Ordusu'na 
müftü tayin edilmişti, 1263'de (1847) 
mahreç payesi verilip bununla yetin- 
di. 13 Şewâl 1283'de (1 Mart 1866) 
vefat eyledi. Süleymaniye Camii ııe 
defnedilmiştir. Oğulları, Mehmed Kâ- 
mil Efendi ve Mehmed Fuad Efendi' 
dir. (I. 433) 



451 



Enlin Efendi (Uzun) Enderun'dan 
yetişme olup hünkâr lalası olmuştu. 
Şa'bân 1238^de (Nisan 1823) rikâb- 
dar-ı şehriyârî oldu. Cemaziyeİâhir 
1244^de (Aralık 1828) emekli olup 
sonra vefat etmiştir. (I. 427) 

Emin Efendi (Za'feranbolîzâde) 

Müderris ve 1228^de (1812) Haleb 
mollası olmuştur. Bu payede vefat 
eyledi. (L 421) 

Emin Giray I. Sâhib Giray Han'a Ah- 
med Giray "dan sonra kaİgay oldu. I. 
Devlet Giray, han olunca (1551) bu- 
nu idam etti. (I. 403) 

Emin Hilmî Efendi Trabzonludur. 
Trabzon'da tahrir hizmetlerinde bu- 
lunarak İstanbuha gelmiş ve Bahriye 
Nezâretimde müme^^âz olmuştu. Zil- 
hicce 1300 'de (Ekim 1883) vefat etti. 
Edirne kapf da medfundur. Münşî ve 
"i 52 şairdir. (I. 438) 

Emin Mehmed (Emin Padişalı) 
997'de (1589) vefat etti. Tarih-i Su- 
yûtryi telhis eyledi. (IV. 127) 

Emin Mehmed (U2un) Sadâret 
mektûbî kaleminden yetişip hâce- 
gândan oldu. 1200'de (1786) küçük 
evkaf muhasebecisi olup ordunun 
sefere çıkışında sadâret mektupçusu 
olmuştur. Şeı^^âl 1203'de (Temmuz 
1789) gazaba uğrayıp azledilerek İs- 
tanbul' a getirildi. Rebiyüiâhir 12 04 'de 
(Ocak 1790) katledildi, (L 414) 

Emin Melımed Ağa Aksarayî diye 
meşhur olup kapıcıbaşı olmuştur. Re- 
ceb 11 77 "de (Ocak 1764) vefat eyle- 
di. Üsküdar'da medfundur. (L 408) 

Emin Mehmed Ağa Kapıcıbaşı ve 
topçubaşı olup 1174''de (1760/61) ay- 
nlcİL 1182'de (1768/69) ordunun çıkı- 
şmda topçubaşı olarak Şa'bân 1183" 
de (Aralık 1769) asaleten topçubaşı 



olarak orduya gitoiş ve sonra azledi- 
lerek o taraflarda vefat etmiştir. (IV. 
255) 

Emin Mehmed Ağa Kırım'da Kefeli- 
dir. Tophane Ocağı'ndan yetişip 1176' 
da (1762/63) topçubaşı olmuştur. Zil- 
hicce 1177'de (Haziran 1764) azledil- 
di ve Bursa 'da ikamete memur edildi. 
Döndükten sonra 1183'de (1769/70) 
topçubaşı vekili o!du. 1188 'de (1774) 
orduya varışında ayrılmış ve 12 Ce- 
maziyele^^'el 1193 de (28 Mayıs 1779) 
vefat etmiştir. Toohane'de Firüzaga" 
da yapmış olduği mektep önünde 
medfundur. (I. 4i;/12) 

Emin Mehmed Ağa Hezârfen Mus- 
tafa Agamın(--*) oğludur. Ocaktan ye- 
tişerek topçubaşî ve kapıcıbaşı olup 
14 Receb 1194'de (I6 Temmuz 1780) 
vefat eylemiştir. Defterdar Camiimde 
medfundur ki, 1189'da (1775) topçu- 
başı olan Mısırkocu Ağa'nm bu zat 
olması muhtemeldir. Bu Emin Ağa' 
nm kızını tahmishane emini Seyyid 
Abdullah Ağa nikahlamıştır. O sene- 
ler ricâlindendir. (IV. 443) 

Emin Mehmed .\ğa Yeniçeri Oca- 
ğı'ndan yetişip 12()3^de (1788/89) kul 
kethüdası olmuştur. Ramazan 1203" 
de (Haziran 1789) harpde şehid oldu. 
(I. 413) 

Emin Melımed Ağa Hamza Paşamın 
kethüdası olup kapıcıbaşı olmuştur. 
Rebi\mlâhir 1190' da (Mayıs-Haziran 
1776) çavmşbaşı olup azilden sonra 
bölük agalıklarmda bulundu, 1200'de 
(1786) süahdar ağası ve 120 T de 
(1786/87) sipahiler ağası oldu. Rebi- 
yüle\^^el 120 2 'de (.\ralik 1787) rikâb-ı 
hümâyljn kethüdası, Cemaziyeİâhir 
de (Mart 1788) rf.câb ça\aışbaşisı ve 
sonra tersane emini oldu. 1206'da 
(1791/92) vefat et:İ. Sevh Vefa saha- 



smda meclfunciu: 
dü. (ÎV. 267/68) 

Emin Mehıned 

de Abdülmecid I 
cı Mustafa Efend 
i ayar olup Şe\ 
1794) vefat etti. I 
nına defnedildi. 

Emin Mehmet 

Haseki İbrahitr 
Bostancı, tereke 
du. l6Receb 123 
vefat etmiştir. Mı 
medfundur. Cl. 4 

Emin Mehmec 

yetişip çıkışında 
gımcıbaşılık ile t 
maziye le^^^el 12 
serbest bırakılmı. 
şı olup 1 Cemaz 
Eylül 1802) vefa 
medfundur. (I. 4 

Enıİıı Meîiiîiecl 
yetişerek padişa 
ve sırasıyla tülbe 
ve çukadar-ı şeh 
revden almdıkt 
(1820/21) vefat e 
nedilmiştir. (I, 42 

Eîm.!i Mehmec 
yetişme olup çuk 
Şewâl 124rde ( 
ye askerliği kuiT 
başısî olup 1242' 
yaya binbaşı ok 
(Temmuz 1827) İ 
ğu halde vefat ey 
medfundur. (I. 4: 

Emin Mehmed 

derûn'dan yetişe 
26) hazine kethı 
(1829/30) A-^efat e 



Tedbirli ve güçlüy- 



Ağa Siy â^' us Paşazâ- 
iey'in damadı ve Ha- 
min oğludur. Sâhib- 
vâl 1208xîe (Mayıs 
yüp'de aile kabrista- 
:i. 414) 

I Ağa Çatalcahdır. 



besi kabristanında medfundur. 
287) 



(İV. 



Ağamın 



oğludur. 



:ibaşı ve haseki ok 
O'da (26 Ocak 1796) 
ırad Paşa Camiimde 

İ5) 

Ağa Enderun'dan 
kapıcıbaşılık ve la- 
erag edilmiş ve Ce- 
]9'"da (Aralık 1794) 
;tır. Sonra şahinciba- 
Lvelâhir 1217^de (29 
: etti. Edirnekapı'da 
-6) 

Ağa Enderun'dan 
\ hizmetine alınmış 
id ağası ve rikâbdar 
riyârî olmuş ve gö- 
an sonra 1236'da 
dip Kadıköy'de def- 
4) 

Ağa Enderun'dan 
adarlardan olmuştu, 
vlayıs 1826) nizami- 
İunca Enderun bin- 
de (1826/27) Kütah- 
lu. Zilhicce 1242'de 
stanbul'da bulımdu- 
iemiştir. Selimiye'de 
16) 

Ağa Kıbrıslıdır. En- 
rek 124rde (1825/ 
idâsı oldu. 1245 'de 
dedi. Hamidive Tür- 



Em.in Mehmed Ağa Ferecik â'yâm 
olup kapîcıbaşı ve azilden sonra 1249' 
da (1832/33) Kastamonu mütesellimi 
olup sonra azledildi. Daha sonra vefat 
eyledi, (IV. 288) 

Emin Mehmed Ağa Meczuplardan 
ve ermiş sayılanlardan olup ''Muta- 
sarrıf-ı Bâbıâlî" diye nâm almıştır. 2 
Ramazan 1248^de (23 Ocak 1833) ve- 
fat etti. (I. 427) 

Emin Mehmed Ağa Enderun'dan 
yetişip 1242xle (1826/27) sarıkçıbaşı 
olup tülbend ağalığının 1243Vle 
(1827/28) kaldırılması dolayısıyla 
açıkta kaldı. 7 Cemaziyelâhir 1259'da 
(15 Temmuz 1843) vefal eyledi. Üs- 
küdar'da defnedildi. (I. 431) 

Emin Mehmed Ağa Köprülü â'yâm 
olap kapîcıbaşı rütbesi almışu. 1250- 
1260 (1834-1844) arasında vefat et- 
miştir. (I. 428) 

Emin Mehmed Ağa Sadrâzam Rauf 
Paşa Erzurum valisi iken kethüdası 
olup kapıcibaşıhk verilmişti. 1250- 
1260 (1834-1844) arasında vefat et- 
mişür. (1. 428) 

Emin Mehmed Ağa Silahş öderden 
olup sonra kapıcıbaşılıkla Diyarbekir 
müteselhmi oldu. 1250-1260 (1834- 
1844) arasında vefat etmiştir. (I. 428) 

Emin Mehmed Ağa Şehirköyü â'yâ- 
nı olup kapîcıbaşı olmuştu. 1250- 
1260 (1834-1844) arasında vefat et- 
miştir. (I. 428) 

Emin Mehmed Ağa (AJisarayî) Ka- 
pîcıbaşı olarak 5 Receb 1177'de (9 
Ocak 1764) vefat eyledi. Haydarpa- 
şa'da medfundur. (IV. 247) 

Emin Mehmed Ağa (Alizâde) (Ha- 

ci) Mâbeyn-i Hümâyûn bekçiliğin- 



4dJ 



4:^4 



den ihraç olunmuş ve ^oikselip kapı- 
cıbaşı ve İzmit kereste emini olmuş- 
tur. 1255'de (1839) vefat ederek Üs- 
küdar'a defnedildi. (I. 429) 

Eîniıı Mehmed Ağa (Ça^Tişzâde) 

Çakşarak kapıcıbaşı ve tütün güm- 
rükçüsü oldu. Şe^^'âl 1199'da (Ağus- 
tos 1785) başbaki kulu olup 1201 "de 
(1786/87) sipahiler ağası oldu. Azil- 
den sonra vefat eylemiştir. (I. 413) 

Eîiîin Mehmed Ağa (Çavuşzâde) 

Enderun'dan yetişip rikâbdar-ı şehri- 
yârî oldu. I. Abdülhamid devrinde 
(1774-1789) çerag olunup kapıcıbaşı 
olmuştur. 9 Şa^bân 1229'da (27 Tem- 
muz 1814) vefat eyledi. Silivrikaprda 
medfundur. (IV. 280) 

Emin Meİımed Ağa (Çelebi) Hacı 
Çelebi Mustafa Agamın(-+) oğludur. 
Ocakta zabit olup l6 Ramazan 1218' 
de (30 Aralık 1803) vefat etti. Topka- 
pı'da medfundur. (IV. 446) 

Emin Mehmed Ağa (Çelebi) Turna- 
cıbaşı San Sey\''id Osman Ağa'mn oğ- 
ludur. Yükselerek sırasıyla sekbanba- 
sı oldu. Azilden sonra 7 Sa'bân 1230' 
da (15 Temmuz 1815) vefat etti. Top- 
kaprda medfundur. Oğlu Abdülkadir 
Bey, yanında medfundur. (IV. 280) 

Emin Mehmed Aga (Hacı) Hacı Hü- 
seyin Aga'nm oğludur. Mukataat ilti- 
zâmından dolayı büyük sen^et sahibi 
oldu. Kapı kethüdâhklarında bulunup 
1134^de (1721/22) başbaki kulu olup 
ll42'de (1729/30) ayrılmış ve o sene 
yine kapı kethüdası olmuştur. 
Il45'de (1732/33) tophane nâzın, 
sonra ll47'de (1734/35) yine kapı 
kethüdası, 1153'de (1740) sipahiler 
ağası, sonra silahdar ağası, tekrar si- 
pahiler ağası olup 1156'"da (1743) ve- 
fat eylemiştir. Kabataş'da sebili içinde 



medfundur. Bezzâziye Mescidi'ne 
minber ve Deve Hanrna bir çeşme 
yapmıştır. Hayratı bol olup oğlu Hü~ 
şeyin Aga ve Sâdık Ağa'dır. Mehmed 
Emİnzâdeler buna mensuptur. (L 405) 

Emin Mehmed Ağa (Hacı) Ende- 
run'da yetişip 1240'da (1824/25) peş- 
kir ağası oldu. Sırasıyla rikâbdar ve 
Saf er 1242'de (Eylül 1326) çukadar-ı 
şehriyârî olup o senerjln Ramazanın- 
da (Nisan 1827) Şehzade Camii tevli- 
yetiyle affedilmiştir. Sonra Sultan Bâ- 
yezid ruznâmçecisİ olup Ramazan 
1246^da (Şubat-Mart 1331) vefat etti. 
(I. 428) 

Emin Mehmed Ağa (Hacı) Ende- 
run'dan yetişip kiler kethüdası ve 
Şewâl 1223'de (Kasırn-Aralık 1808) 
silahdar-ı şehriyârî oldu. 12 26 'da 
(1811) ayrıldı. Sonra h^cca gidip 3 Re- 
biyülâhır 1252'de (18 Temmuz 1836) 
vefat eyledi. Üsküdar'da medfundur. 
Oğlu Es'ad Mehmed Efendi'dir(-^). 0. 
429) 

Emin Mehmed Ağa (Hafız) Ende- 
run'dan yetişip Cemaziyele^^'^el 1238' 
de (Ocak-Şubat 1823) peşkir ağası. 
Muharrem 1239'da (Eylül 1823) mif- 
tâh ve Zilhiccesinde (Temmuz 1824) 
tülbend ağası olup Ramazan 1240'da 
(Nİsan-Mayıs 1825) rikâbdar ve Zil- 
hicce'de (Tem^muz-Agustos 1825) çu- 
kadar-ı şehriyârî oldu. Receb 124rde 
(Şubat 1826) vefat etniştir. Hamidiye 
Türbesi'nde medfundur. Uzun boylu, 
elbisesi zarifti. Siiahda:; Ali Aga hasta- 
landığında vekil olmuş ve vefatını 
bekler iken o iyileşip bu biçare vefat 
eylemiştir. (I. 425/26) 

Emin Mehmed Ağa (Seyyid) Ende- 
run'dan yetişme olup çukadar-ı şehri- 
yârî ve sonra 1182'de (1768/69) de si- 
lahdar-ı padişahı oldu. 1185'de (1771/ 



72) o hizmette \ efat eylemiştir. Üskü- 
dar'da Ayazmamda medfundur. Bilfiil 
bu hizmette vefat edenlerin ilkidir. 
Hatta mezartası resmî kalensüva ile- 
dir. Kadırga'da taş mektebi yapmıştır. 
(IV. 253) 

Emin Mehmed A2:mî Efendi Abdül- 
kadir Zarif Efendi' nin(-*) oğludur. En- 
derun'dan müderrislikle çıkanhp 
1184"de (1770/71) vefat etti. Babasının 
yanma defnedildi. Şairdir. (III. 348) 

Emin Mehmed Bey Baltacı Mehmed 
Paşa'nm kızı Fatma Ha mm 'm oğludur. 
Hâcegândan olup 1192'de (1778) ve- 
fat etti. Aksaray'da Katip Camii kabris- 
tanında medfundur. (L 411; IV. 209) 

Emin Mehmecl Bey Alâiyeli Ebûbe- 
kir Paşamın oğlu olup 1196'da (1782) 
vefat eyledi. Yeğeni Emin Mehmed 
Bey b. Hacı Ahmed Bey b. Bekir Pa- 
şa dahi 1194'de (1780) vefat etti. İkisi 
de ataları mektebinde medfunduriar. 
(I. 412) 

Emin Mehmed Bey Sinek Mustafa 
Paşa'nınf-»-) torunudur. Müteferrika 
olup 21 ŞaMn 1198'de (10 Temmuz 
1784) vefat etmiştir. Üsküdar'da m,ed- 
fundur. (IV. 439) 

Emin Mehmed Bey İvaz Mehmed 
Paşamın oğludur. Babası sayesinde 
kalemden yetişip hâcegândan ve 
mansıp erbabından oldu. 1182'de 

(1768/69) vefat eylemiştir. Oğlu Ah- 
med İhsan Bey, 1207'de (1792/93) ve- 
fat eylemekle ^^anma def n edilmiştir. 
(I. 409) 

Emin Mehmed Bey Yenişehirli İsma- 
il Paşamın oğludur. Müderris ve Mu- 
harrem 1202' de (Ekim 1787) Galata 
pâyesiyle Filibe kadısı oldu. 1208' de 
(1793/94) vefat eylemiştir. Sinan Paşa 
Medresesi'nde medfundur. (I. 415) 



Emin Mehmed Bey Divitdar Meh- 
med Emin Paşamın(-+) kızı Fatma Ha- 
nmrm oğludur. Hâcegândan olup 
1192'de (1778) vefat etti. Aksaray'da 
Kâtip Camii' ne defnedildi. Oğlu Nu' 
man Beyzade Mustafa Necib Bey 41 
yaşında 11 Rebiyüie\^'^el 1227'de (25 
Mart 1812) vefat edip Üsküdar'a def- 
nedildi. (IV. 239) 

Emin Mehmed Bey İbrahim Sârim 
Paşamın torunu, Ahmed Rifat Bey' 
in(-->) oğludur. 1249=da (1833/34) ve- 
fat eylemiştir. Üsküdar'da Ayrılıkçeş- 
mesi'nde medfundur. (I. 284) 

Emin Mehmed Bey Çelebi Mustafa 
Paşa'nın(-*) torunu, Ebûbekir Rıfkî 
Bey'in(-^) oğludur. Müderris olup 25 
Rebiyülâhır 1253'de (29 Temmuz 
1837) vefat etti. Çamlıca' da Selâmı 
Efendi Tekkesi'ne defnedildi. (IV. 466) 

Emin Mehmed Bey Abdurrahman 
Paşa'nm(-^) oğludur. Kapıcıbaşı olup 
II. Mahm.ud devri (1808-1839) sonla- 
rına yetişti, (III. 324) 

Emin Mehmed Bey Kaymakam Sa- 
lih Paşa'nm oğludur. Enderun'dan 
çıkma olup Zilhicce 1244'de (Haziran 
1828) mirâhûr~ı sânı oldu. Sonra ka- 
pıcıbaşı olarak 1256'da (1840) vefat 
etti. Üsküdar'da medfundur. (IV. 290) 

Emin Mehmed Bey Maraş Valisi 
Ahmed Paşa'nm kardeşinin oğlu ola- 
rak kapıcıbaşı olmuştur. 1250-1260 
(1834-1844) arasında vefat etmiştir. 
(I. 428) 

Emin Mehmed Bey Nigdeli Abdur- 
rahman Paşamın oğlu olup kapıcıba- 
şı olmuştu. 1250-1260 (1834-1844) 
arasında vefat etmiştir. (I. 428) 

Emin Mehmed Bey Hulûsî Ahmed 
Paşa'nın(-+) büyük oğludur. Müder- 
ris olup 1274'de (1857/58) vefat eyle- 
miştir. (İL 282) 



4^j) 



4.56 



Emin Mehmed Bey Ken'an Efen- 
di'nin(~^) kızından tomnu Harirîzâde 
Ömer Nesib Efendi'nin oğludur. Mâ- 
beyn anbar müdüıli olup Cemaziye- 
lev^^^el 1280xİe (Ekim-Kasım 1863) ve- 
fat etti. Yanma defnedilin iştir. (lY. 84) 

Emin Metımed Bey İbiş İbrahim 
Aga'nın(->) oğludur. Kapıcıbaşı iken 
Cemaziyelâhir 1288'de (Agustos-Ey- 
lül 1871) vefat edip babasının yanma 
defnedildi. (I. 188) 

Emin Mehmed Bey Maliyeden yeti- 
şip vâridat-ı umumiye muhasebe mü- 
dürü olduğu halde 20 RebiylUâhir 
1290'da (17 Haziran 1873) vefat et- 
miştir. Haydarpaşa'da medfundur. (I. 
435) 

Em.in Melım^ed Bey Bursalıdır. I-Ius- 
rev Paşa dairesinde yetişip sadâret 
mektûbî odasına çerağ edildi. 1270' 
de (1853/54) mâbeyn-i hümâwn kâ- 
tibi olup 127rde (1854/55) beşinci 
kâtip iken bir defada ikinci kâtip ol- 
muştur. Cemaziye\^/el 1278'de (Ka- 
sım 1861) ûlâ smıf-ı eı-^^eli ile mâ- 
beyn-i hümâwn başkâtibi oldu. 14 
Receb 1279'de (3 Ocak 1863) Meclis-i 
Vâlâ azası, 15 Ramazan'da (7 Mart) 
Divan-ı Hümâyûn beylikçisi olup 
Şe\'\^âkde (Mart-Nİsan) Bosna ciheti 
müfettişi olduysa da Bosna ya git- 
mekten affedilmiştir. 15 Rebi\âile\'\^el 
128rde (18 Ağustos 1864) ikinci defa 
mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi olup 
Şaban 1288*de (Ekim-Kasım 1871) ay- 
rılmış ve ardından Kıbrıs'a ikamete 
gönderilmiştir, Cemaziyelev^-el 1289' 
da (Temmuz 18" 2) dönüş için emir 
aldı. Muharrem 1294'de (Ocak-Şubat 
1877) Meclis-1 Ayan'a memur olup 
Muharrem 1295^de (Ocak 18':^8) baş- 
^^ekâIet müsteşarı oldu. Bir ay sonra 
istifa ederek întihab-ı Memurin Ko- 
misyonuma aza olmuştur. 1303^de 



(1885/86) vefat eyle 
dereceli ise de tedbi 
ne vâkıftı. (L 438) 

Emin Mehmed Be 

de) Ahmed Paşam 
oğludur. Kapıcıbaşı 
cid devri (1839-186 
fatetti. (î. 287) 

Emin Mehmed Be 
de) Kel Ahmed Pa. 
Bey'in oğludur. Ka' 
hâcegândan oldu. 1 
120rde (1786/87) i 
kâtibi olup sonra 
bulunup 9 Zilka"de 
1799) defter emini a 
ruznâme-i ev^^el. Saf 
1807) vekâleten, 1 
asaleten defterdar-ı 
Rebiyülâhır 1222'de 
Edirne'de mühimm:- 
ve Şe\^^ârde (Aralık 
defterdaıiıgıyla zahi 
maziyelâhir 1223*df 
Ankara'ya gönderile 
da affedilerek 1224 
emini ve azilden sor 
yine defter emini v 
ruznâme-i ev^^el old 
azledilerek 4 Cema 
(2 Mayıs 18l6) vefat 
lu Ali Paşa Medres 
funcîur. Kaside-i t 
vasiyeti gereği bera 
Oğullan Feyzî Bey 
med Bey'dir. (IV. 28 



Emin 
Paşamın torun larmc 
ve haseki olmuştu, 
vel 120rde (l6 Maj 
Üsküdar'da medfun 

Em^in Mehmed B 

şor-ı hassadan olup 



di. Kâtipliği Olta 
di ve devrin hali- 

7 (Abdülcelilzâ- 

n(-+) kardeşinin 
olarak Abclülme- 
başlarında ve- 

Y (Fe^^î Be^'^â- 
lazâde Feyzullah 
emden yetişerek 
199^da (1785) ve 
<i defa cebeciler 
)aşka görevlerde 
213^de (14 Nisan 
e 122rde (1806) 
er 1222^de (Nisan 
lemen ardından 
şıkk-i e^^'^el ve 
(Haziran 1807) 
.t-ı harbiye nâzın 
^ gelip şıkk-ı râbi" 
"e nâzın olup Ce- 
^ (Ağustos 1808) 
i. O sene sonun- 
de (1809) defter 
.ral226'da(18n) 
e 1228xle (1813) 
a. 1229xla (1814) 
ziyelâhir 1231'de 
eylemiştir. Çorlu- 
tsi önünde med- 
ürdeyi şerhedip 
berce defnedildi, 
v^e kapıcıbaşı Ah- 
1) 

■ey (Hacı) Ayaş 
:an olup bostancı 
26 Cemaziyelev- 
t 1787) vefat etti. 
dur. (L 413) 

zj (Hacı) Silah- 
9 Ramazan 1199* 



da (16 Temmuz 1785) vefat etti. Hay- 
darpaşa'da medfundur. III. Osman'ın 
başkadmı Leylâ Kadm, 1209'da (1794/ 
95) vefatmda bunun yanma defnolun- 
muştur ki, zevcesi olmuştu. Oglu si- 
lahşor Feyzullrh Bey, 23 Zilhicce 
120ö'da (12 Ağustos 1792) vefat ede- 
rek yanma defnedilmiştir. (IV. 262) 

Emin Mehmeİ Bey (Köprülüzâ- 

de) Enderûn'can yetişip 1230'da 
(1815) çukadar-: has ve sonra emekli 
olmuş ve 1272'c.e (1855/56) vefat ey- 
lemiştir. Atasmm türbesine defnedil- 
miştir. (I. 432) 

Emin Mehmed Bey (Mîrialemzâ- 

de) Mîrialem Mustafa Ağa'nm oglu 
olup kapıcıbaşı olmuştur. 1250-1260 
(1834-1844) arasmda vefat etmiştir. 
(I. 428) 

Emin Mehmecl Bey (Nuri Beyza- 
de) Nazif biraderzâdesi Nurî Beyin 
oğludur. Devriye müderrisi ve 1276' 
da (1859/60) Trabzon mollası olup 
Safer 1282'de (Temmuz 1865) Mekke 
mollası oldu ve o senenin Ramaza- 
mnda (Ocak-Şubat 1866) vefat etti. 
Gönül adamı, kî: tip, iffetliydi. (I. 433) 

Emin Mehmed Bey (Sarızâde) 

Mehmed PaŞa'n n oglu ve Zarahzâde 
Mehmed Paşam n torunudur. Babası- 
nın mansıbı olan Sivas aiaybeyliği üç 
yaşında iken bıma verilmişti. Harbe 
gelmemekle 1-98'de (1784) idam 
edildi. Akıllı ve edipdi. (ÎV. 261) 

Emin Mehmed Bey (Yağhkçı Emin 
Paşazade) Babası Sadrazam Emin 
Paşa'dır. 27 Ramazan 117rde (5 Hazi- 
ran 1758) doğdu. Alâiyeli Kadızâde 
Mehmed Efendi, Karamam Âbid Efen- 
di, Çatalcah Ahmed Efendi, Gelenbe- 
vî İsmail Efendi ve Enver Efendimden 
ilimleri, hey 'eti ve edebiyatı, Tatarcık, 
Ni'met ve Benlizâde'den nücûm, is- 



tihrâc-ı düstur ve âlât-ı irtifâiyeyi ve 
Yesâri'den ta'lîk hattını öğrenmiş ve 
1182^de (1768/69) ehliyetsiz olarak 
aldığı müderrisliğin, 1206*da (1791/ 
92) Galata mollalığında hakkını ver- 
miştir. Rebiyüle\^^el 1210'da (Eylül- 
Ekim 1795) Edirne payesi, Rebi^âilâ- 
hir 1211 -de (Ekim 1796) Mekke paye- 
si ve Cemaziyeİe\^"el 1215'de (Eylül- 
Ekim 1800) İstanbul kadısı olmuşaır. 
Bitiminde Cemaziyele\^'el 12l6xla 
(Eylül 1801) Anadolu pây esiyle ödül- 
lendirilmiş, Zilhicce 1218"de (Mart 

1804) ikinci defa İstanbul kadısı ol- 
muş ve Rebi^mlâhir 1220'de (Temmuz 

1805) Anadolu kazaskeri olup ayrıl- 
dıktan sonra Receb 1223'de (Eylül 
1808) Rumeli payesini almıştır. 8 Re- 
bi\mlevvel 1224mde (23 Nisan 1809) 
vefat etti. E^aıp'de Cemaziyelev^^el 
1209^da (Ocak 1795) vefat eden an- 
nesi Hâfize Hanım yanma defnedil- 
miştir. Muhakkik, dindar, fakih, fâzıl- 
dı. Oglu, sudûrdan Abdülkadir Bey 
dir. (I. 419) 

Emin Mehmed Çelebi (Hacı) İsma- 
il Çelebimin oğludur. 1192'de (1778) 
Konya'da Hz. Mevlânâ'nm postuna 
oturdu. 1230'da (1815) vefat eyledi. 
Vefatından üç gün önce meşihati kü- 
çük oğlu Said Hemdem Çelebiye bı- 
rakmıştı. Alçakgönüllü, yumuşak 
huylu ve hâfız-ı Mesnevi idi. Bü^oik 
oğlu Rifat Hüseyin Çelebi'dir(->). 
(IV. 281) 

Emin Mehmed Efendi İran da Eb- 
herlidir. Anadolu'ya göçüp L Süley- 
man (Kanunî) devri (1520-1566) son- 
larında vefat eyledi. Şairdir. (IV. 117) 

Emin Melımed Efendi Karabaglı- 
dır. Müderris olup 9 79 'da (15*71/72) 
A-^efat etti. Ewp'de medfundur. Münşi 
ve şairdi. Bazı mevzularda ta 'lika ti 
vardır. (IV. 120) 



457 



458 



Emin Mehmed Efendi Tireli Mah- 
mud Efendi 'nin oğludur. Müderris 
olup Zilhicce llOl'de (Eylül 1690) 
vefat etti. Fâzıldı. (IV. 191) 

Emin Mehmed Efendi Hekim Salih 
Efendi'ninC-^) oğlu olup mahkeme 
kâtibiydi. Şamada iken llZl'de (1709) 
vefat etü. Şairdir. (I. 404; III. 203) 

Emin Mehmed Efendi Sofya müftü- 
sü Es 'ad Efendi 'nin oğlu olup Fethi- 
yeli idi. Müderris, Haremeyn evkaf 
müfettişi, Bursa ve Mekke mollası ol- 
du. 1123'de (1711) vefat eylemiştir, 
îffeüi ve sâlihdi. (L 404) 

Emin Mehmed Efendi Vanî Meh- 
med Efendi 'nin torunu ve Mustafa 
Efendi'nin oğludur. Müderris olup 
1132'de (1720) vefat etmiştir. (I. 404) 

Emin Mehmed Efendi Küçük Bole- 
vî Mustafa Efendi'nin oğludur. Mü- 
derris ve Filibe mollası oldu. Azledil- 
miş olarak 6 Şe^n-^âl 1138'de (7 Hazi- 
ran 1726) vefat etmiştir. Edirneka- 
pı'da medfundur. Fâzıldı, (I. 404) 

Emin Mehmed Efendi Üsküdarlı- 
dır. Müderris iken ll48'de (1735/36) 
vefat etmiştir. Fethiyeye haşiyesi var- 
dır. (I. 405) 

Emin Mehmed Efendi Abdüihâdî 
Efendi'nin(->) oğludur. Müderris,, 
1139'da (1726/27) Trablusşam, sonra 
Kayseri ve Belgrad mollası olup Ga- 
lata payesi verilmiştir. 1156'da (1743) 
vefat etti. Alîm ve şairdir. Oğlu Abdü- 
laziz Efendi'dir(-*). (IIî. 406; I. 405) 

Emin Mehmed Efendi Mahmud 
Efendi'nin (v, 1172/1759) damadıdır. 
Mektûbî-i sadaret halifelerinden olup 
Rebi^âiİe^^'el ll67'de (Ocak 1754) 
vefat etmiştir. (XV. 326) 

Emin Mehmed Efendi Şeyh Yahya 
Efendi'nin oğludur. lllO'da (1698/ 



99) babasının vefamda Eyüp' de Ab- 
dülkadir Tekkesi'ne şeyh olmuştur. 
Il69'da (1755/56) vefat etti. Yerine oğ- 
lu Sa'deddin Efendi geçmiştir. (I. 407) 

Emin Mehmed Efendi Nureddin 
Cerrahı'nin üçüncü halifesi sertarik 
Abdullah Efendi'nin oğludur. Şeyh 
Murad Tekkesi yakınında bir zaviye 
yapıp babası sertar.k iken oraya şeyh 
olmuştur. Sonra H^iız Paşa Camii ya- 
kınında babasının tekkesine ll69'da 
(1755/56) şeyh olcu. 1172'de (1758/ 
59) vefat eyledi. Yerine, Sertarik Tek- 
kesi 'ne Sey^ad Mustafa Efendi şeyh 
olup 1171'de (?) (1757/58) vefat et- 
miştir. Bunun yerire Fâzıl Ali Efendi- 
zâde Abdullah Efendi şeyh olup bir 
hayli yıl şeyhlik eylemiştir. (I. 407) 

Emin Mehmed Efendi Müderris, 
Mısır mollası ve Muharrem 1173'de 
(Eylül 1759) Mekke mollası oldu. 
Sonra vefat eylemiştir. (I. 408) 

Emin Mehmed Efendi Vezir müfet- 
tişi Küçük Hafızın oğlu ve müderris 
olup 1175'de (17(1/62) vefat eyle- 
miştir. Egrikaprda defolu nmuştur. (I. 
408) 

Emin Mehmed Efendi Bursalıdır. 
Müderris ve Üsküdar mollası olup 
1176'da (1762/63) ^efat eyledi. Üskü- 
dar'da Emin Camii' r de medfundur. Er- 
miş sayılanlardan c>lup kabri ziyaret- 
gâhdır. Şairdir. Divanı vardır. (I. 408) 

Emin Mehmed Efendi Bezirgan 

Tekkesi şeyhi Hamidî Mehmed Efen- 
dimin("->) oğludur. Babasının 113rde 
(1719) vefatı üzerine şeyh olarak 
1179'da (1765/66) ^/'efat etti. (III. 365) 

Emin Mehmed Efendi Pazar Tek- 
kesi şeyhi olup 1179'da (1765/66) ve- 
fat eylemiştir. (I. 4C8) 

Emin Mehmed Ef:endi Damadzâde 

Feyzullah Efendi 'rdn şeyhülislâmlı- 



gmda kethüdası olup müderrisdi. 
1180'de (1766/67) vefat eylemiştir. 
Sütlücemde defnolunmuştur. (I. 408; I. 
321) 

Emin Mehıned Bfendi Aşçılar yazı- 
cısı iken 115rd- (1738/39) vefat 
eden İbrahim Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve Filibe mollası olup 1182' 
de (1768/69) vefat eylemiştir. Hay- 
darpaşa'da medfundur. (I. 408) 

Emin Mehmed Efendi Bayramî tari- 
katinden olup bi:- tekkeye şeyh ol- 
muştur. Bu senelerde (1770'ler) vefat 
edip yerine oğlu E s 'ad Efendi şeyh ol- 
muş, o da 9 Rama::an 1202'de (13 Ha- 
ziran 1788) vefat eylemiştir. (I. 410) 

Emin Melımed Efendi Mehmed 
Ganim Efendi"nin oğludur. Müderris 
iken 15 Şa'bân :i84'de (29 Kasım 
1770) vefat etti. Karacaahmet'de 
medfundur. (I. 40-)) 

Emin Mehmed Efendi Kazasker 
Abdürrahim Efendi'nin(-»') oğludur. 
Haleb mollası olup 1185'de (1771/ 
72) vefat eyledi. Fâtih'de medfundur. 
Oğlu Derviş A'odülkadir Efendi' 
dir(->). (III. 332) 

Emin Melımed E:^ndi Sudûrdan Ab- 
dürrahim Efendi'nin oğludur. Müder- 
ris ve Haleb mcllası olup 1185'de 
(1771/72) vefat ett;.. Fâtih civarında ba- 
basının yanında mıedfundur. (I. 410) 

Emin Mehmed Efendi Tıp tahsil 
edip Rebi}ajle\^'e1 1182'de (Temmuz- 
Ağustos 1768) reis-i etıbba olmuştur. 
O senenin Zilhiccesinde (Nisan 1769) 
İzmir mollası olup Zilka'de 1187 
(Ocak-Şubat 1774) ayrıldı. Sonra ve- 
fat eylemiştir. (I. ^.-10) 

Emin Mehmed Efendi Kalemde ye- 
tişip sadâret kethüdalarından birine 
damad oldugunc-an "Kethüda Bey 



Damadı" diye şöhret almıştır. Sonra 
hâcegândan dahi oldu. Bazı görev- 
lerde bulunarak 1189'da (1775) vefat 
eylemiştir. Üsküdar'da medfundur. 
(L 410) 

Emin Mehmed Efendi Kâtip Şükrî 
Efendi'nin kardeşidir. Darphanede 
kefçe kâtibi iken 1192'de (1778) vefat 
etmiştir. Şairdir. (I. 411) 

Emin Mehmed Efendi Müderris ve 
mahreç mollası olup 22 Rebi)njlev\"el 
1193'de (9 Nisan 1779) vefat eylemiş- 
tir. Egrikapı'da medfundur. (I. 411) 

Emin Mehmed Efendi Ende- 
run'dan yetişme olup Şehzade Camii' 
nde vakıf kâtipliğiyle çerag olmuştur. 
1197'de (1783) vefat eyledi. Üskü- 
dar'da medfundur. Kadirî tarikatine 
mensuptu. (L 412) 

Emin Mehmed Efendi Kesedar Yu- 
suf Efendi'nin oğlu olup 1199'da 
(1785) Bursa mukataacısı oldu. Sonra 
vefat etmiştir. (I. 4l4) 

Emin Melımed Efendi Kesedar Yu- 
suf Efendi'nin oğludur. Kalemden ye- 
tişti. Beylikçi Abdullah Efendi'nin 
kaynı olup hâcegândan olarak 30 Zil- 
ka'de 1199^da (4 Ekim 1785) vefat et- 
il (IV. 261/62) 

Emin Mehmed Efendi Şeyhülislâm 
Kara Halilzâde Said Mehmed Efen- 
di 'nin(—^) torunudur. Müderris olup 1 
Şa'bân 1200'de (30 Mayıs 1786) vefat 
etti. Eyüp'de medfundur. (IIL 29) 

Emin Mehmed Efendi Diyarbekirİi- 
dir. Şafiî olup müftü olmuştu. Şev\'''âl 
1200'de (Ağustos 1786) vefat etti. 
Sey\idlikie meşhur bir fâzıldı. (L 
412/13) 

Emin Mehmed Efendi Kâtip olup 
Hacı İspir Ağa'nm mühürdarı oldu. 
1199'da (1785) hâcegânlıkla Kefe 



459 



mukataacısı ve 1202^de (1787/88) kü- 
çük evkaf muhasebecisi oldu. Sonra 
vefat etmiştir. (I. 4 14) 

Emin Mehmed Efendi Ergenelidir. 
Oraya müftü olmuştu. I. Abdülhamid 
devri (1774-1789) başlarında vefat 
eylemişür. Şairdi. (I. 410) 

Emin Melımed Efendi Hafız ı Ku- 
r'an ve ilim meraklısı olup müderris 
olmuş ve E}âip mollası olarak Rebi- 
>âilev-^^el 1208xie (Ekim 1793) vefat 
etiTLİştir. (L 414/15) 

Emin Mehmed Efendi Müderris 
olup Melek Mehmed Paşamın(-^) ki- 
tapçılığında bulunmuşm. 3 Ramazan 
12 08 'de (4 Nisan 1794) vefat etmiştir. 
(IV. 510) 

Emin Mehmed Efendi Kandiyeli- 
dir. Ulemadan olarak Çelik Mehmed 
Paşa 'ya kitapçı olmuştu. Müderris 
460 iken, 23 Ramazan 1208 'de (24 Nisan 
1794) vefat etti. (L 415) 

Emin Mehmed Efendi Yamak Salih 
Efendimin oğludur. Yeniçeri Oca- 
ğımda yazıcı olup 11 Safer 121 Tde 
(16 Ağustos 1796) vefat etti. Da\mtpa- 
şa'da defnedildi. (1. 415) 

Emin Mehmed Efendi Serbetçizâde 
damadı olup 11 59' da (1746) başmu- 
hasebe kalemine çerağ oldu. Defalar- 
ca zimmet ve malikâne halifesi olup 
27 Şaban 1209'da (19 Mart 1795) 
şıkk-ı e^^'^eİ defterdan oldu. 2 Rama- 
zan 1210'da (11 Mart 1796) yaşlılığın- 
dan dolayı istifa etti. Ardından ruznâ- 
me-i e^^'^el olup Rebi^öilev^^el 1211'de 
(Eylül 1796) tevkiî ve 1212'de (1797/ 
98) defter emini oldu. 23 Şa'bân 1213^ 
de (30 Ocak 1799) vefat etti. Silivrika- 
pı'da medfundur. Hesap işlerine âşi- 
nâ olup yaşı 70'i geçmişti. (L 4l6) 

Emin Mehmed Efendi Der\ iş Mus- 
tafa Efendimin kardeşi Hacı Süley- 



man Ağamın oğludur. Kâtip olup ya- 
zıcı başhalifesi olmuştu. 3 Rebi^öilev- 
vel 1215'de (25 Temmuz 1800) vefat 
etti. Üsküdar'da medfundur. (I. 41 6) 

Emin Mehmed Elendi Kâtip olup 
gümâik emini Hüseyin Efendi'ye da- 
mad olarak hâceg/mdan olmuş ve 
sergi nezâretinde balunmuştu. 1215' 
de (1800/01) vefat etti. E^mp'de ka- 
yınpederi yanma cefnedildi. Kızını, 
Koca Mustafa Paşa mütevellisi İbra- 
him Bey nikahlamıştı (1. 4l6) 

Emin Mehmed Efendi Kâtip olup 
Selim Sırrı Paşa'ya kapı kethüdası ol- 
muş ve hâcegân rü:besini elde ede- 
rek bir aralık enfiye emini olup Ra- 
mazan 1215'de (Ccak-Şubat 1801) 
vefat etmiştir. Kaşgarî yolunda med- 
fundur. (I. 41 6) 

Emin Mehmed Efendi Enderun' 
dan yetişip Abdüss^lâm tevliyeti ile 
çerağ olarak hâceg^mdan ve 1199'da 
(1785) ulûfeciyân-i vesâr kâtibi oldu. 
III. Selim devri (1789-1807) başların- 
da vefat eylemiştir. H. 414) 

Emin Mehmed E 'endi Kadı olup 
Arabzâde Arif M^ehmed Efendi' 
nin(-^) kethüdâlığmda bulunmuştur. 
Şa'bân 1222'de (Ekim 1807) vefat et- 
ti. Üsküdar'da medfundur. (III. 270) 

Emin Metuned Eftndi Mahmudpa- 
şalıdır. Kâtip olup yetişerek hâcegân- 
dan oldu. 1202'de (1787/88) tophane 
nâzın oldu. III. Se im devri (1789- 
1807) başlarında vefat eylemiştir. (L 
414) 

Emin Mehmed Efendi Se^yidler- 
dendi. Mimar Tekkesi meşihatini Sarı 
Osman Efendi ve Ahmed Vecdî Efen- 
di elde etükten sonra bu zat lll4'de 
(1702/03) şeyh olmuştur. 1174'de 
(1760/61) vefat edip Mevlânâkapı'ya 



defnedilmiştir. Yerine kardeşi İsmail 
Efendi şeyh olmuşti:r. III. Selim dev- 
rinde (1789-1807) V(^fat eylemiştir. (I. 
407) 

Enim Mehiîied Efendi Meşhur Hacı 
Selim Aga'mn oğlu ve Nazif Efendi' 
nin kardeşidir. I. Abdülhamid'in tahta 
çıkmasıyla babası ve kardeşiyle \âik- 
seldi ve hâcegân lütbesiyle masraf 
kâtibi oldu. Sonra Scdâret mektupçu- 
su vekili olup 1188" de (1774) kethü- 
da kâtibi olmuş ve ; senelerce bu hiz- 
mette kalîp 1199'"da (1785) arpa emi- 
ni ve 1200'de (1786) Anadolu muha- 
sebecisi ve 1202'de ( 1787/88) başmu- 
hasebeci olmuştur. 1203'de (1788/ 
89) babası ve kardeşini kaybetmekle 
beraber gözden di;şmüş ve Receb 
1223'de (Agustos-Eylüi 1808) ÎI. Mah- 
mud'un tahta çıkışma kadar bu hali 
devam etmiştir. O tadhte cizye muha- 
sebecisi olup kısa süre sonra orduda 
vefat eylemiştir. Og^ u Nurî Efendi ve 
onun oğlu Emin Mfdımed Efendi 'dir 
ki, ''Nazif Biraderzâdeligi" ile meşhur 
oldular. (I. 418) 

Emin Mehmed Efendi Kalemden 
yetişip maden başhalifesi olmuş ve 9 
Rebiyülewei 1224^de (24 Nisan 1809) 
vefat etmiştir. Silivr kapı' da medfun- 
dur. (I. 419) 

Emin Mehmed Efendi Ende- 
run'dan yetişerek Sıilimiye kâtibi ol- 
muştur. 15 Rebiyüİlhir 1227 'de (28 
Nisan 1812) vefat e:ti. Damadı Meh- 
med Ali Efendi -'dir(- O . (IV. 279) 

Emin Mehmed Efendi Ende- 
run'dan yetişip Nuruosmaniye tevli- 
yeti ile çıkmıştır. Sonra hâcegândan 
olup 1222'de (1807^ Anadolu muha- 
sebecisi ve sonra cebeciler kâtibi ol- 
muş ve 1228 'de (18'. 3) vefat eylemiş- 
tir. Eyüp'de medfundur. (I. 420) 



Emin Mehmed Efendi Müderris ve 
Receb 1229'da (Haziran-Temrauz 
1814) Haleb mollası oklu. Bu payede 
vefat eyledi. (I. 421) 

Emin Mehmed Efendi Sâlihzâde'nin 
kethüdası olup müderris olmuştu. Sı- 
rasıyla Haleb mollası oldu. 11 Zilka'de 
1229^da (25 Ekim 1814) vefat etti. Üs- 
küdar'a defnedildi. (I. 421) 

Emin Mehmed Efendi Kalemden 
yetişip Damat ScAyid Mustafa Paşa^^a 
divan kâtibi olmuştu. 1 Safer 123rde 
(2 Ocak 1816) vefat etti. Eyüp'e def- 
nedildi. (I. 422) 

Emin Mehmed Efendi Cebecibaşı 
Kürt Mehmed Ağa'nm oğludur. Mek- 
tûbî-i sadârete girdi. 1227'de (1812) 
hâcelikle başmukataacı oldu. Sonra 
mektûbî-i sadâret başhalifesi oldu. 
1233^de (1818) vefat etti. Küçükaya- 
sofya'da babasının yanma defnolun- 
du.'dV. 282) 

Emin Mehmed Efendi Kalemden ye- 
tişip hâcegândan olmuş ve sergi nâzın 
olarak 1235'de (1819/20) vefat eyle- 
miştir. Eyüp'de Kasapbaşı Hacı Meh- 
med Aga yanında medfundur. (I. 424) 

Emin Mehmed Efendi Yükselip ge- 
dikler kâtibi olmuştur. 1235'de (1819/ 
20) vefat eyledi. (I. 424) 

Emin Mehmed Efendi Kalemden 
yetişerek hâcegândan ve sergi nâzın 
oldu. 1235'de (1820) vefat etti. Egri- 
kapı'da medfundur. (IV. 282) 

Emin Mehmed Efendi Tersane 
zimmeti Arif Efendi 'nin oğlu olup ka- 
lemden yetişerek tersane kereste kâ- 
tibi ve hâcegândan olmuştur. 1236 'da 
(1820/21) vefat ederek Fâtih-Nişan- 
ca'da defnedilmiştir. (IV. 283) 

Emin Mehmed Efendi Sûfiye rica- 
linden olup Nureddin Cerrahî Tekke- 



461 



462 



si'ne şeyh olmuştur. 1237'de (1821/ 
22) vefat etti. (I. 425) 

Emin Mehmed Efendi Abdüİhak 
Efendi'nin(-+) oğludur. Müderris olup 
29 Ramazan 1240'da (17 Mayıs 1825) 
vefat etti, Yahya Efendi Tekkesi 'nde 
medfundur. (III. 310) 

Emin Mehmed Efendi Necib Efen- 
di 'nin kaynıdır. Kalemden yetişip 
1237xie (1821/22) gedikler kâtibi ve 
Haleb kapı kethüdası oldu. 1242'de 
(1826/27) mevkufatî olup sonra vefat 
etmiştir. (IV. 288) 

Emin Mehmed Efendi Mısır kadısı 
Se\yid İbrahim Efendi 'nin(-») oğlu 
olup müderrisken 1 Zilhicce 1243'de 
(14 Haziran 1828) vefat etmiştir. Müf- 
tühamamı'nda medfundur. (I. 426; L 
147) [I. I47'de vefat tarihi 1 Zilhicce 
1242 (26 Haziran 1827) olarak veril- 
miştir,] 

Emin Mehmed Efendi Sırasıyla 
hassa mimarı olup 1244 'de (1828/29) 
vefat eylemiş ve Şehzâdebaşf na def- 
nedilmiştir. (I. 427) 

Emin Mehmed Efendi Kıbrıslıdır. 
1240xia (1824/25) vefat eden Seyyid 
Mehmed Ağamın oğludur. Ende- 
run'da yetişip başyazıcı olmuş ve ay- 
rıldıktan sonra Receb 1236'da (Nisan 
1821) hazine-i hümâ^n kethüdâlığı- 
na memur edilmiştir. 21 Receb 1245" 
de (16 Ocak 1830) vefat eyledi. Ha- 
midiye Türbesi 'nde babasının yanma 
defnedilmiştir. Akıllı ve olgun bir zat 
idi. Yeğeni sadrazam Mehmed Paşa' 
dır. (I. 427) 

Emin Mehmed Efendi Enderûnlu- 
dur. Sesi güzel olmakla müezzin ol- 
muştu. Sonra peşkir ağası, Safer 
1237 'de (Kasım 1821) miftâh ağası ve 
Muharrem 1239'"da (Eylül 1823) rikâb- 



dar-ı şehriyârî olcu. O senenin Zil- 
ka'desinde (Temm^uz 1824) çukadar-ı 
şehiriyârî olup 1240'da (1824/25) Bâ- 
yezid ruznâmçeci4ği ile çerag edil- 
miştir. Sonra hâcegânlık ile Hare- 
meyn muhasebecisi oldu. 18 Zilhicce 
1248'de (8 Mayıs 1833) vefat edip 
Eylip'e defnedilmisür. (I. 428) 

Emin Mehmed Efendi Kütahyalı- 
dır. Kalemden yetişip mukataat zim- 
meti olup 12 Zilka'de 1247'de (13 Ni- 
san 1832) hâcegâa rütbesiyle muka- 
taat nâzın olmuştur. 9 Receb 1249"da 
(22 Kasım 1833) ayrılıp Şa^bân 1252' 
de (Kasım 1836) ruznâme-i e\^^el ol- 
du. Ayrıldıktan sonra 5 Zilhicce 1252' 
de (13 Mart 1837) vefat etmiştir. Bos- 
tan İskelesi' ne defnedildi. Dirayetliy- 
di. (I. 429) 

Emin Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Müderris ve Ramazan 1250'de 
(Ocak 1835) Selanik mollası olup 1 
CemaziyelCA^^el 1256'da (1 Temmuz 
1840) vefat etti. (I 430) 

Emin Mehmed Efendi Taşlıburun 
Tekkesi şeyhi Ahmed Efendi'nin hali- 
felerinden olup 1245^de (1829/30) ve- 
fat eden Şeyh Salih Efendi'nin müridi- 
dir. 1243'de (1827^28) Balçık Tekke- 
si'nde Sa'dî şeyhi \ e Ebâ Ewûb türbe- 
darı oldu. Zilka'de 1257'de (Aralık 
1841-Ocak 1842) vefat etmiştir. Tek- 
ke, zamanında yenilendi. (I. 430) 

Emin Mehmed Efendi Kurşunlu 
Mahzen başkâtibi olup 23 Rebi\âilev- 
vel 1258'de (4 Ma^ıs 1842) vefat eyle- 
di. Gümüşsüyü Mezarlığı 'nda med- 
fundur. (1/43I) 

Emin Meİımed Efendi Pertev Pa- 
şamın bü^4,ik kardeşidir. Bâbıâlîden 
yetişip 1237'de (1821/22) kâgıd-ı bî- 
rûn emini oldu. 1240'da (1824/25) 
tezkire-i sânı ve Sev\^âl 1241 'de (Ma- 



yıs 1826) tezkire-! e^^'^el, Şe\^'âi 1242' 
de (Mayıs 1827) ısâkir-i mansûre nâ- 
zın, 1244^de (1828/29) rikâb-ı huma- 
rım defterdarı ve 1245'de (1829/30) 
mühimmat-ı harliye nâzın oldu. Ce- 
maziyelâhir 1253 de (Eylül 1837) kar- 
deşiyle birlikte azledilerek Kütah- 
ya ya sürüldü. Cemaziyelâhir 1254'de 
(Eylül 1838) serbe^st bıraklıdı. Zilka'de 
1256'da (Ocak l£4l) Adana defterda- 
n olup 1257'de C 841) Ankara defter- 
dan oldu. Şa'bân 1258'de (Eylül 1842) 
orada vefat eyledi. Sert mizaçlı ve 
devlete sâdıktı. (I. 430) 

Emin Mehmed Efendi Avarinlidir. 
Kalyoncu olup 1260^da (1844) vefat 
eyledi. Usta bir ş^drdir. (I. 431) 

Emin Mehmed Efendi Trabzonlu 
muhaddis Ömer Said Efendi'nin(-^) 
oğludur. Katar şeyhlerinden olup 
1264^de (1848) Ayasof}^a şeyhi olmuş- 
tur. 10 Receb 126o'da (22 Mayıs 1850) 
vefat etmiştir. Haydarpaşa'da med- 
fundur. Oğlu Said Ömer Efendi' 
dir(^). (I. 431) tın. 596'da babası Har- 
putlu olarak veri mis, vefat tarihi de 
10 Receb 1265 (<: Haziran 1849) ola- 
rak kaydedilmiştir.] 

Emin Mehmed Efendi Siiahdar Ali 
Aga'nm imamı olup o sayede müder- 
ris, Haleb ve Edirne mollası ve Mu- 
harrem 1278^de (1 emmuz 1861) Mek- 
ke payesi oldu. Bu senelerde (1860' 
1ar) vefat etmiştir. (I. 433/34) 

Emin Mehmed Efendi ZaTeranbo- 
luludur. Devriye müderrisi, 1278'de 
(1861/62) Kürdistan ve sonra Beyaıt 
mollası oldu. Bu senelerde (18601ar) 
vefat etti. (I. 433) 

Emin Mehmed Efendi Müderrislerin 
fâzıllarından olup 5 Rebi)âilâhir 1282'" 
de (28 Ağustos 1865) vefat ederek 
Haydarpaşa'ya del ne dilmiştir. (I. 433) 



Emin Mehmed Efendi Hemşinli ib- 
rahim Efendi'nin oğludur. 1268 'de 
(1852) padişah ikinci imamı ve mü- 
derris ve Rebiyülâhır 1275' de (Kasım 
1858) Eyüp mollası oldu. 1283'de 
(1866/67) vefat etti. Eyüp^de medfun- 
dur. (I. 433) 

Emin Mehmed Efendi Güzel sesli 
olmakla 128 2 'de (1865/66) imam-ı 
s anî olmuş ve müderris, Bağdad ve 
1286'da (1869) Girit mevleviy etiyle 
ayrılmış olarak bu senelerde (1870' 
1er) vefat etmiştir. (I. 437) 

Emin Mehmed Efendi Trabzon da 
Çarşambah tüccardan Said Efendimin 
oğludur. İstanbul'a gelerek Rızâ Pa- 
şa 'ya divan kâtibi oldu. Dahiliye 
mektübî kalemden yetişip sonra 
Tophane'ye geçerek mektûbî muaAa- 
ni olmuş ve Şe^^^âl 1292 'de (Kasım 
1875) tophane mektupçusu olarak 
1296'da (1879) vefat eylemiştir. Mün- 
şi, edipdi. Oğlu Meclis-i Maarif baş- 
kâtibi Mustafa Nail Bey'dir. (I. 437) 

Emin Mehmed Efendi Vidinli Hoca 
Mustafa Efendi' nin oğludur. Müderris, 
mahreç ve bilâd-ı hamse mollası olup 
1296'da (1879) vefat etmiştir. (I. 437) 

Emin Mehmed Efendi Yâsincizâde 
Abdülvehhâb Efendi'nin kethüdası- 
nın oğlu olup gümrükte müme^^dz 
olmuş ve Kânî Paşa'mn ilk rüsumat 
eminliğinde muavin olmuştu. Sonra 
emekli olarak 15 Safer 1297'de (28 
Ocak 1880) vefat etmiştir. Anadoluhi- 
sarı'nda defnedilmiştir. (I. 437) 

Emin Mehmed Efendi Savaklar Tek- 
kesi şeyhi Hacı Ali Efendi 'nin(-») oğ- 
ludur Babasının 1258'de (1842) vefatı 
üzerine şeyh oldu. 15 Şa'bân 1298'de 
(13 Temmuz 1881) vefat eyledi. Kâş- 
garî yakmmda medfundur. (III. 567) 



463 



Emin Mehmed Efendi Maliyeden 
yetişip masârifat müme^^dzi olmuş- 
tur. Zilka=de 1256'da (Ocak 1841) va- 
ridat muhasebecisi olup Receb 1257' 
de (Ağustos-Eylül 1841) Haremeyn 
muhasebecisi ve Ramazan 1259'da 
(Ekim 1843) Dersaadet muhasebecisi 
ve Zilhicce 1260 'da (Aralık 1844) ni- 
zamiye muhasebecisi oldu. Zilka'de 
1277^ de (Mayıs 186l) emekli olup 
1299 'da (1882) vefat eylemiştir. E^oip' 
de medfundur. (I. 437) 

Emin Mehmed Efendi Şeyh Meh- 
med Efendi'nin oğludur. Yahyâzâde 
Tekkesi şeyhi olup 1303'de (1885/ 
86) vefat etmiştir. E^âip'de medfun- 
dur. (I. 438) 

Emin Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Babası Ankaralı olduğundan 
"Ankaraiızâde'' denir. Müderris ve 
^^^ dersiam olup yine mevleviyette Mek- 
ke payesini elde etmiş ve Dâr-ı Şû- 
ra -yi Askerî müftüsü olduktan sonra 
İstanbul payesi verilmiştir. 1296'da 
(1879) Konya naibi olup Cemaziye- 
lewel 1305'de (Ocak-Şubat 1888) ve- 
fat etmiştir. (I. 438/39) 

Emin Mehmed Efendi Eskişehirli- 
dir. Süleyman Paşa'nın kitapçısı olup 
müderris ve Cema2iyeie\^'el 1280'de 
(Ekim-Kasım 1863) Selanik mollası 
oldu. Sonra nâiblikte gezip 25 Cema- 
ziyelewel 1306'de (27 Ocak 1889) 
vefat etti. İlim sahibiydi. (IV. 306) 

Emin Mehmed Efendi İçellidir, Er- 
menak'da Nedre köyünde medfun 
Şeyh Hev^âî sülâiesindendir. Dârülma- 
arif mektebine muallim olmuş, Mec- 
lis~i Maarif azalıgmda da bulunmuş ve 
mollahğa ^öikselip bilfiil Mekke mol- 
lası olmuştur. 18 Muharrem 1308'de 
(3 Eylül 1890) vefat eyledi. Yaşı 801 
aşkın, güzel konuşurdu. (IV. 306) 



Emin Metımed Efendi Bagdadlıdır. 
Bağdad'a müftü ve Mef:ke payesi ol- 
muştu. 1284 'de (1867/68) taşradan 
Şûrâ-yı Devlet'e aza tavini sırasında 
bu zat da getirildi. 1294'de (1877) bu- 
radan Meclis-i Âyân'a, ;;onra ilâveten 
İntihab-ı Memurin Kom^.syonu'na aza 
olmuştur. 1309'da (1891/92) Anadolu 
payesini hâiz olup aynı yıl vefat et- 
miştir. Yumuşak huylu, fâzıl, yaşlı ve 
ser\^et sahibi bir zat idi. (I. 439) 

Emin Mehmed Efendi (Arabzâde) 

Hacı Hasan Efendi'nin(-^) kardeşidir. 
Sultan Ahmed Camii imamı ve devri- 
nin şeyhülkurrâsı idi. 10 Zilhicce 
1171'de (15 Ağustos 1758) vefat etti. 
Haydarpaşa'da medfur.dur. (I. 407; 
IV. 218) 

Emin Mehmed Efendi (Arabzâde) 

(Hacı) Sultan Ahmed Camii imamı 
olup uzun yaşamış bir Zil idi. 5 Cema- 
ziyelev\'el 1247'de (12 Ekim 1831) ve- 
fat etmiştir. Haydarpaşa'da medfun- 
dur. Oğlu mevâiîden Mustafa Efendi' 
dir. (I. 427; IV. 218) 

Emin Mehmed Efent i (Atinahzâ- 

de) Ricalden Ahmed Bey'in oğlu 
olup şeyhlerden olmuftu. Bu sene- 
lerde (18401ar) vefat etmiştir. (I. 430) 

Emin Mehmed Efendi (Baltacızâ- 

de) Müderris idi. 1209 da (1794/95) 
vefat edip Topkaprya defnedildi. 
Oğlu Emin Efendi dahi mevâiîden ve 
Mekke kadısı oİdu. Om n oğlu Ali Rı- 
zâ Efendi'dir(-^). (I. 415) 

Emin Mehmed Efene i (Baltacızâ- 

de) Emin Efendimin og;udur. Müder- 
ris ve Haleb mollası olup Rebiyülev- 
vei 1238'de (Kasım-Aral^.k 1822) Mısır 
mollası oldu. 1240'da (1324/25) Mek- 
ke kadısı olup 1243^de :i827/28) ve- 
fat eylemiştir. (I. 426) 



Emin Mehmecl Efendi (Behcetzâ- 

de) Cevdet Mus :afa Efendi' nin(-^) oğ- 
ludur. Receb 1192'de (Ağustos 1778) 
vefat ederek Kayalara defnedildi. (I. 
411; IV. 450) 

Emin Mehmed Efendi (Bekir Ağa- 
zâde) Babası Er derûnî musâhib Ebû- 
bekir Aga olduğundan bu da Ende- 
run'da çalışıp müderrislikle mesleğe 
çıkmıştır. Zilka'de 1200'de (Eylül 1786) 
Üsküdar mollas:, Rebi^oilâhir 1210'da 
(Ekim-Kasım 1795) Edirne payesi. 1 
Muharrem 121";'de (4 Mayıs 1802) 
Mekke mollası, 17 Zilka'de 1227'de 
(22 Kasım 1812) İstanbul kadısı ve Ce- 
maziyelâhir 122.8'de (Haziran 1813) 
Anadolu kazaskeri olup 7 Şevval 
1228'de (3 Ekin: 1813) birdenbire az- 
ledilmiştir. 12 (^emaziyele^^^el 1233' 
de (20 Mart 181^ ) vefat etmiştir. E)âip' 
de Kaşgarî yolunda medfundur. Ma- 
sumane mizacı, ■.<:azaskerligin agırbaş- 
lılıgma ve vakar na aykırıydı. (I. 422) 

Emin Mehmec Efendi (Benli) Ka- 
lemden yetişip süvari mukabelesi 
başhalifesi oldu. 22 Zilka'de 1218'de 
(5 Mart 1804) \efat etti. Topkapfda 
medfundur. (I. ^.16) 

Emin Melımeci Efendi (Berberzâ- 
de) (Hacı) Müderris ve 1227'de 
(1812) Haleb mollası oldu ve 21 Re- 
ceb 1235'de (4 Mayıs 1820) vefat etti. 
Üsküdar'da Seyitahmetderesimde 
medfundur. Paşakapısı yakınında za- 
imlerden sadrazam Emin Paşa'nın 
berberbaşısı oiıp 1212'de (1797/98) 
vefat eden Hacı İbrahim Aga ile Paşa- 
kapısfnda Sedeli berber dükkâmmn 
sahibi 1220^de (1805) vefat eden Ha- 
cı Ali Ağa medfundurlar ki, bunlar- 
dan biri babasıcır. (I. 424) 

Emin Mehmed Efendi (Bolevîzâ- 

de) Şeyhülislâmı Bolevî Mustafa Efen- 



dimin kardeşi Ali Efendimin oğludur. 
Müderris, İzmir mollası, ll42'de 
(1729/30) Mekke mollası olup 13 Ce- 
maziyeİâhir ll44'de (13 Aralık 1731) 
nakibüleşraf oldu. Üç ay sonra ayrıldı. 
1145 başlarında (1732 ortalan) Edin- 
cik'e sürüldü. Rebiyülâhir ll46'da 
(Eylül 1733) serbest bırakılıp Rama- 
zan 11 56 'da (Ekim-Kasım_ 1743) Ana- 
dolu kazaskeri oldu. 1157'de (1744) 
ayrılıp Şe\''\'^âi 1159'da (Ekim-Kasım 
1746) ikinci defa nakibüleşraf oldu. 
Cemaziyele\'"v;'ei 116 Tde (Mayıs 1748) 
Rumeli payesi oldu. 29 Şa'bân ll6l' 
de (24 Ağustos 1748) vefat eyledi. To- 
runlarından Said Efendi, 1252'de 
(1836/37) Galata mollası oldu. (L 406) 

Emin Mehmed Efendi (Ca'fer Ağa- 
zade) Edirneli Ramazan Efendimin 
oğludur. Müderris, Belgrad, Kütahya 
mollası olup Şa'bân 1130'da (Ağustos 
1718) vefat etmiştir, (L 404; ÎI. 420) 

Emin Mehmed Efendi (Cündîzâ- 

de) Şam'da Ma 'arretünnu' manii olup 
öğrenimden sonra bir aralık Şam'a 
müftü olmuştu. 1284'de (1867/68) 
Şûrâ-yı Devlet azalıgıyla birkaç sene 
sonra Şam'a dönmüş, orada Mekke 
payesini hâizken İstanbul'a çagnlmış 
ve 1296 (1879) yılına doğru vefat ey- 
lemiştir. Âlîm, fâzıl ve şairdi. (L 437) 

Emin Mehmed Efendi (Çavuşzâ- 

de) Babası divan çavuşlarından olup 
ll40'da (1727/28) doğdu. Hafız ve 
imam olup Safer 1170'de (Kasım 1756) 
sesini in. Osman beğenip İmam-ı sâ- 
nî tayin buyurdular. 117rde (1757/ 
58) imam-ı ev^^el vekili ve 1172'de 
(1758/59) imam-ı ev^^el oldu. Zilka'de 
İ184'de (Şubat-Mart 1771) Selanik 
mollası olup 1188'de (1774) Edirne 
mollası ve ardından Mekke payesi, 
Cemaziyelev\'el 1189'da (Temmuz 



465 



466 



1775) istanbul payesi ve o senenin 
Şa 'banında (Elcim) Anadolu payesini 
elde etmiştir.. Cemaziyelev^^el 1191 'de 
(Haziran 1777) Anadolu kazaskeri 
olup Cemaziyele\^^el 1192 (Haziran 
1778) oradan ayrılmıştır. Şa'bân 1194' 
de (Ağustos 1780) imamlıktan ayrıldı. 
17 Zilka'de 1196"da (Ekim 1782) felç- 
li olarak vefat eyledi. Üsküdar'da Ay- 
nlıkçeşmesi'nde medfundur. (I. 412; 
IV. 894) 

Emin Mehmed Efendi (Çavuşzâde) 

Maliyeden yetişip hâcegân zimmet 
halifesi olmuştur. 11 Rebivlilâhir 1222' 
de (18 Haziran 1807) birden defter- 
dar-ı şıkk-ı evvel oldu. l6 Rebiyülev- 
vel 1223'de (12 Mayıs 1808) azledildi. 
Sonra Sof^^a nüzul emini ve 1224'de 
(1809) matbah emini olup 24 Zilka'de 
1224'de (31 Aralık 1809) sadâret ket- 
hüdası oldu. Safer 1225'de (Mart 
1810) azledilerek sürüldü. Serbest bı- 
rakıldıktan sonra 1228' de (1813) top- 
hane nâzın ve o sene Esma Sultan ket- 
hüdası olup 26 Şa'bân 1230'da (3 
Ağustos 1815) vefat eylemiştir. E^oip' 
de Bostan îskelesi'nde medfundur. 
İdareli, muktedir ve hesap işlerinde 
ustaydı. Oğlu Hacı Süleyman Bey olup 
10 Muharrem 1275'de (20 Ağustos 
1858) vefat eyledi. Üsküdar'a defne- 
dildi. (L 421/22) 

Emin Mehmed Efendi (Çelebi) 

Kıbrıslıdır. Mukabele başhalifesi olup 
2 Rebiyülewei 1229'da (22 Şubat 
1814) vefat etti. Kocamustafapaşa'da 
medfundur. (IV. 281) 

Emin Mehmed Efendi (Çeşmîzâ- 

de) Salih Mehmed Efendi 'nin(->) oğ- 
ludur. Müderris iken 17 Safer 1105'de 
(18 Ekim 1693) vefat etmiştir. Oğlu 
Abdülhalim Efendi'dir. (I. 403; II. 93; 
III. 2;03; IV. 157) 



Emin Mehmed Efendi (Çeşnüzâ- 

de) Müderris olup 1184'de (1770/71) 
vefat etti. Kayalar da medfundur. (I. 
409; 11. 94; IV. 157) 

Emin Mehmed Efendi (Çİl Emin 
Ağazâde) Kalemden yetişip 1238'de 
(1822/23) Avlorıya mukataacısı, 
1242'de (1826/27) tarihçi, 1246'da 
(1830/31) salyâne ve 1247'de (1831/ 
32) hassa mukataacısı oldu. Birkaç 
sene bu hizmette l)ulunduktan sonra 
vefat eylemiştir. (L 429) 

Emin Mehmed Efendi (Dürrîzâ- 

de) Arif Mehmed Efendi'nin(-^) oğlu- 
dur. Müderris olı.p 1195'de (1781) 
vefat etmiştir. Eğrikapfda medfun- 
dur. (L 412; m. 267) 

Emin Mehmed Efendi (Ebûbekir- 
zâde) Tireli Ebûbekir Efendi 'nin oğ- 
ludur. Müderris, Haleb mollası, Ce- 
maziyelâhir ll66'ca (Nisan 1753) Mı- 
sır mollası ve Muharrem ll67'de (Ka- 
sım 1753) Mekke mollası oldu. 
1171^de (1757/58) vefat eyledi. Edir- 
nekapı'da medfundur. (I. 407) 

Emin Mehmed Efendi (Ehnas Pa- 
şa İmamızâde) İ6^hak Efendi 'nin oğ- 
ludur. Müderris ve Şam mollası olup 
Muharrem 1185'de (Nisan-Mayıs 1771) 
Medine mollası olmuştu. Zilhicce 
1185'de (Mart 1772) orada vefat etti. 
(I. 410; I. 326) 

Emin Mehmed Efendi (Feyznllah- 
zâde) Şeyhülislârı Feyzullah Efen- 
di 'nin torunlarındın olup müderris, 
molla ve Mekke kadısı oldu. Azledil- 
miş olarak 1212'de (1797/98) vefat 
etmiştir. Küçük Emir Efendi yakının- 
da medfundur. (I. 415) 

Emin Mehmed Efendi (Feyzullah- 
zâde) Sudûrdan /bdullah Efendi'nin 
oğludur. 1182'de (1768/69) müderris, 
Ramazan 1211'de (Mart 1797) Yenişe- 



hir mollası oldu. Sonız bilâd-ı hamse 
mollası olup Rebiyüle\^el 1220'de 
(Haziran 1805) Mel:ke payesini alarak 
Ziika'de 1227'de (Kasım 1812) İstan- 
bul kadısı oldu. Raraazan 1228' de (Ey- 
lül 1813) nakibüleşraf olup 1229'da 
(1814) kadılıktan ayrıldı. 13 Rebiyü- 
İewel 1231'de (12 Şubat 1816) nakib- 
likten azledilerek sürüldü ve birkaç ay 
sonra affedildi. Muharrem 1232 'de 
(Kasım-Aralık 181(0 Anadolu payesi 
olup Rebiyülâhır 12:33'de (Şubat 1818) 
vefat etti. Tunusbağrnda medfundur. 
Oğlu Abdullah Efendi' dir(-^). (I. 423) 

Emin Mehmed îfendi (Güizema- 
nîzâde) Müderr:s olup 11 70 'de 
(1756/57) vefat etrıiştir. (I. 407) 

Emin Mehmed Efendi (Gürcü) 
(Hacı) Ahıskahdır. Enderun'da yeti- 
şip orada iken hazine-i hümâyun kâ- 
tibi olmuş ve müderrislikle çerag 
olunmuştur. 1198 de (1784) Galata 
mollası, sonra Medine mollası, 1213' 
de (1789/99) Mek^ce ve sonra İstan- 
bul, Anadolu payesi olup 1224'de 
(1809) Anadolu kazaskeri olmuş ve 13 
Şa'bân 1226'da (2 Eylül 1811) vefat et- 
miştir. Üsküdar'da Aynlıkçeşmesi'nde 
medfundur. (L 420) 

Emin Mehmed E:«ndi (Hacı) Sergi 
başhalifesi Hasan Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve İzmir mollası olup azle- 
dilmiş olarak 11 Receb ll66'da (14 
Mayıs 1753) vefat etü. Üsküdar'da ba- 
hasının yanma defnedildi. (L 406/07) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı) Çar- 

şambalıdır. Ayaklı Kütüphanemden ve 
başka hocalardan okuyup dersiam 
oldu. Müderris, "".^enişehir mollası, 
1235^de (1819/20) Şam mollası ve o 
sene Mekke molksı oldu. Sonra İs- 
tanbul payesi ve 1239'da (1823/24) 
Anadolu kazaskeri oldu. 27 Rebiyülâ- 



hır 1242'de (28 Kasım 1826) vefat et- 
ti. Seyitahmetderesi'nde üstadı yanın- 
da medfundur. Âlım, fâzıl, mütebah- 
hirdi. Oğlu sudûrdan Said Efendi'dir. 
(IV. 286/87) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı) Dâ- 

rüssaâde ağasının imamı olup müder- 
ris ve Bosna mollası oldu. Sonra mah- 
reç payesi ve 1255'de (1839) Mekke 
payesi olup 11 Muharrem 126rde (20 
Ocak 1845) vefat etmiştir. (L 431) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı) Hafız 
olarak sesi güzel olduğundan Zilhic- 
ce 1259'da (Ocak 1844) imâm-ı sânî-i 
sultanî olup sırasıyla müderris, molla 
ve Mekke payesi olmuş ve 1 1 Muhar- 
rem 126l'de (20 Ocak 1845) vefat et- 
miştir. (I. 431) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı) İstan- 
bulludur. Devriye müderrisi ve Kür- 
distan ve 1269'da (1852/53) Bağdad 
ve 1276 'da (1859/60) Erzumm molla- 
sı olmuştur. Bu senelerde (18601ar) 
vefat etti. (I. 433) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı Molla- 
zade) Bursalıdır. Müderris ve Kudüs 
mollası olup 7 Rebi)âile\'^'el 1239'"da 
(11 Kasım 1823) vefat etti. Murad Paşa 
Camii'nde medfundur. (L 425) 

Emin Mehmed Efendi (Hacı Yah- 
yâzâde) Müderris olup Zilhicce 
1238'de (Ağustos 1823) vefat etmiştir. 
Fâtih civarında medfundur. (I. 425) 

Emin Mehmed Efendi (Haffafzâ- 

de) Tahsille taşra müderrisliği alıp 
devriye mollası olmuştur. Zarif kişili- 
ğiyle Yusuf Ağa gibi büyük adamlar- 
la yakınlık kurup Receb 1209 'da (Şu- 
bat 1795) mahreçten Galata mollası 
oldu ve Mihrişah Valide Sultan'm 
imaretine tayin edildi. Bu sayede 
Mekke payesi aldı. 1222'de (1807) 



467 



468 



azledilmiş olarak sürüldü. Bir müd- 
det sonra serbest bırakıldı. 1226'da 
(1811) İstanbul payesi ve Ramazan 
1229'da (Ağustos -Eylül 1814) Anado- 
lu payesi oldu. 7 Şe\^4rde (22 Eylül) 
bilfiil Anadolu kazaskeri oldu. Rebi- 
>ailewel 1233"de (Ocak 1818) vefat 
eyledi. Yaşı 80'i geçkindi. Gayet zekî 
olduğundan "şeytancık'' diye lâkap- 
lanmıştL Yusuf Ağa'ya ömür saün al- 
dırmak gibi hal bu adı kazandırdı. Bir 
gün Se\Tid Zeynelâbidîn Efendiyi zi- 
yaret edip dönüşünde ev sahibi uğur- 
larken Şerife adında bir meczube 
''Efendim, sen se\yid iken bu şeyta- 
nın önüne düşüp böyle tazim yakışır 
mı?" deyince o saatte hastalanıp üç 
gün sonra vefat eylemiştir. Bununla 
beraber olgundu ve benzerlerine ter- 
cih edilirdi. (I. 422/23) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) III. 
Osman'ın kahvecibaşısı Abdullah 
Aga'mn(-^) oğludur. 1206'da (1791/ 
92) vefat eyledi, Haydarpaşa'da nıed- 
fundur. (III. 388) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) Ka- 
bakulak Ahmed Beyin oğludur. Ga- 
zanfer Ağa m_ütev^^ellisi olup 122rde 
(1806) vefat etmiştir. Meşhur hattat- 
dır. (I. 417) 

Emin Melımed Efendi (Hafız) 

Hendese ilmindeki derin bilgisinden 
mimar olup bu sayede hâcegândan 
olmuştu. Sonra hassa mimarı olup 1 
Cemaziyelâhir 1230'da (11 Mayıs 
1815) vefat etti. Şehzâdebaşf nda def- 
nedildi. (I. 422) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) Baş- 
muhasebe kaleminden yetişmişti. 
"Kel" diye tanınırdı. Sonra kalem ser- 
halifesi olup 3 Şaldan 1230'da (11 
Temmuz 1815) vefat etti. Eyüp'de 
medfundur. (L 422) 



Emin Meİımed Efendi (Hafız) Üs- 
küdarlıdır. Müderris, ve 1235'de (1819/ 
20) Eyüp kadısı olmuştur. Bu seneler- 
de (1820'ler) vefat (yledi. (I. 425) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) Şey- 
hülislâm Arif Hikm'^t Bey'in kethüdâ- 
lığmdan yetişip msvâtîden olmuştu. 
14 Rebi\ailâhir 12S5'de (4 Ağustos 
1868) vefat etti. Üsküdar'da medfun- 
dur. (I. 435) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) 
(Hacı) Mektûbî-i sadâret hulefâsm- 
dan olup 1199^da (1785) vefat etti. 
Üsküdar'da defnecildi. (III. 232) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) 
(Hacı) Müderris o up İzzet Mehmed 
Paşa'mn(-^) daires; imamıydı. 19 Ra- 
mazan 1218'de (2 Ocak 1804) vefat 
etti, (III. 456) 

Emin Mehmed Efendi (Hafız) 
(Hacı) Bevpazarhdır. Süleymaniye 
müderrislerindend.. 1295'de (1878) 
vefat eylemiştir. Üsküdar'da medfun- 
dur. (I. 438) 

Emin Mehmed Efendi (Hafîdzâde) 

Mevâlîden Hafid Mehmed Efendi'nin 
oğludur. Müderris ve molla olup Zil- 
ka'de 1223^de (Ocak 1809) Mekke pa- 
yesi olmuştur. Muharrem 1229'da 
(Ocak 1814) vefat etti. (L 421) 

Emin Mehmed 3fendi (Hamma- 
mîzâde) Ricalden Ömer Efendimin 
oğludur. Sadâret mektûbî kalemin- 
den yetişip hâcegf.n ve başhalife ol- 
muştur. 1228'de (1313) piyade muka- 
belecisi ve sonra cebeciler kâtibi olup 
27 Cemaziyelâhir 1229'da (16 Haziran 
1814) vefat etti, Eyüp'de medfundur. 
Haydar Paşa Camii'ni babası mhuna 
yeniden tamir eylemiştir. (I. 421) 

Emin Mehmed Efendi (Hasan 
Efendizâde) Müderris iken 11 37' de 
(1724/25) vefat etmiştir. Murad Molla 



Tekkesi'nin karşısında medfundur. Ta- 
bip ve Nakşibendi den- işiydi. (I. 404) 

Emin Mehmed Efendi (Hâşimzâ- 

de) Babası kadılardan şair Hâşim 
Efendi 'dir. Müderris, Bağdad ve Filibe 
mollası oldu. Azledilmiş olarak 1145' 
de (1732/33) vefat etmiştir. Oğlu Ab- 
dullah Efendi^dir(-+). (L 405) 

Emin Mehmed Efendi (Hatibzâde) 

Mevâlîden Malım ad Efendimin oğlu- 
dur. Müderris, Zi.ka'de 1210'da (Ma- 
yıs 1796) İzmir mollası, sonra bilâd-ı 
hamse, Mekke mcllası ve İstanbul pa- 
yesi olup 19 Şewâl 1227'de (26 Ekim 
1812) vefat etti. Oğullan Sa'dullah 
Efendi ve Hamdullah Efendixlir. (L 
420) 

Emin Mehmed Efendi (Hayatîzâ- 

de) Hekimbaşı Mustafa Feyzi Efendi' 
nin oğlu Ahmed Efendimin oğludur. 
Müderris, Yenişeiır~i Fenâr mollası ve 
ll47'de (1734/35) Şam mollası oldu. 
Kardeşi nikrise yakalanınca yerine 2 
Zilka^de ll48^de ^ 15 Mart 1736) reis-i 
etıbba oldu. Zilkrde ll50'de (Şubat- 
Mart 1738) îstanî)ui kadısı ve ardın- 
dan Anadolu pây^isi oldu. 13 Zilka^de 
1152^de (11 Şuba 1740) Rumeli ka- 
zaskeri oldu. 13 Febi)mle\n'el 1159xla 
(5 Nisan 1746) şeyhülislâm olmuştur. 
10 ŞeA^^âi 1159xla (26 Ekim 1746) az- 
ledildi ve Bursa'v'a sürüldü. Muhar- 
rem ll63"de (Ara.ık 1749) ıMekke ka- 
dısı olup Ramazaa'da (Ağustos 1750) 
azledilmiş ve Bursa'dan Şam'a kadar 
gidince hastalan:p ardından Şe^a^âl 
ll63xie (Eylül 1750) Şam'da vefat et- 
miştir. Tıpta mahir ve hezele düşkün, 
sûfi-meşrep ve m.zikti. (L 406) 

Emin Melımed Efendi (Hekimba- 
şızade) Hekimbaşı Ahmed Efendi" 
nin oğludur. Müderris, İzmir mollası, 
Şa'bân 1186' da (Kasım 1772) Edirne 



payesi olup sonra A^^efat eyledi. (I. 
252; L 410) 

Emin Melmıed Efendi (Hısnman- 

surîzâde) Ahmed Efendimin(~+) oğ- 
ludur. Müderris olup 17 ŞeA^^^âl 1128' 
de (4 Ekim 1716) vefat etmişür. (I. 
241; L 404; IV. 894) [I. 404'de 17 ŞeA- 
A^âl 1120 olarak verilen A^efat tarihi IV. 
894=de 17 ŞeA^^âl 1130 (13 Eylül 1718) 
olarak düzeltilmiştir] 

Emin Mehmed Efendi (Hocapaşa- 
lii^âde) Kalemden yetişip süA^ari mu- 
kabelecisi \^e serhalifesi olmuştu. 1234' 
de (1819) vefat etmiştir. Avratpazan' 
na defnedilmiştir. (L 424) 

Emin Mehmed Efendi (Hocazâde) 

Boluludur. Müderris A-^e Zilka'de 1284' 
de (Mart 1868) Trabzon mollası olmuş 
A^^e sonra A'efat eylemiştir. (I. 434) 

Emin Mehmed Efendi (Hüseyin 
Efendizâde) Müderris A^^e saray tabip- 
lerindendi. 1177"de (1763/64) vefat 
eyledi. E^öip'de medfundur. (I. 408) 

Emin Mehmed Efendi (İmam 
Mahmudzâde) Gebzelidir. Müder- 
ris, 1262'de (1846) Maraş ve sonra üç 
defa Bağdad mollası oldu. 1287 (1870/ 
71) tarihlerinde A^efat etmiştir. (I. 435) 

Emin Melımed Efendi (îmamzâ- 

de) (Hacı) İmam Ebûbekir Efendi' 
nin oğlu olup Müderris ve 1198'de 
(1784) Yenişehr-i Fenâr mollası olup 
sonra bilâd-ı hamse A^e Mekke molla- 
sı olmuştur. Sırasıvla İstanbul ve Ana- 
dolu payelerini elde etmiş A^e 12 22 'de 
(1807) vefat eylemiştir. E^mp'de Kü- 
çük Emir Efendi yakınında defnedil- 
di. Büyük kardeşi Mehmed Sâdık 
Efendi^dir. (I. 418)^ 

Emin Melımed Efendi (îsâzâde) 

Kadı ve müderris olup 1198'de (1784) 
A^efat eyledi. E\mp'de Defterdar'da 
medfundur. (I. 412; IIL 380) 



469 



470 



Emin Mehmed Efendi (tzzetzâde) 

Ağa Kapısı kassâmı İzzet Efendi'nin 
oğludur. Müderris ve Haleb mollası 
olup 1228'de (1813) vefat etmiştir. (L 
421) 

Emin Mehmed Efendi (Kadı Ab- 
baszâde) Ebû İshakzâdelerden Şeyhî 
Said Molla'mn kitapçısı olup kadı idi. 
Sonra kâtip oİup kalemde kesedar ve 
hâcegândan olmuştu. llBTde (1767/ 
68) vefat eyledi ve Galata 'da Kuleka- 
pısı yakımndaki bir camiye defnedil- 
di. Şairdi. Bu caiTiiyi, tonmlarmdan 
Kesedarzâde Hacı Ali Efendi tamir 
eyledi. Bu zat, 28 Muharrem 120rde 
(20 Kasım 1786) vefat eyledi. Haydar- 
paşa'ya defnedilen Şeyh Kasım Efen- 
di 'nin bu Emin Efendimin oğlu olma- 
sı gerekir. (L 408; III. 30) 

Emin Mehmed Efendi (Kadızâde) 

Lutfullah Efendi'nin(->) oğludur. Mü- 
derris olup 6 Şe\'A-^âl 1226'da (24 Ekim 
1811) vefat etmiştir. (IV. 89) 

Emin Mehmed Efendi (Kadızâde) 

Bursahdır. Müderris olup 1235 'de 
(1819/20) Kudüs mollası olmuştur. 
Bu senelerde (18201er) vefat eyledi. 
(I. 425) 

Emin Mehmed Efendi (Kara Ha- 
îilzâde) Müderris olup Şa'bân 1200' 
de (Haziran 1786) vefat etti. (I. 412) 

Emin Mehmed Efendi (Karabekir- 
zâde) Sudûrdan Osman Efendi'nİn 
oğludur. 1187'de (1773) İzmir mollası 
olup sonra bilâd-ı hamse, Mekke ve 
İstanbul payelerini elde etmiş ve 1216' 
da (1801/02) Anadolu kazaskeri olmuş 
ve 1217'de (1802/03) azledilmiş ve 
1222'de (1807) vefat eylemiştir. E\üp'e 
defnedildi. Edip ve şairdi. (I. 417) 

Emin Mehmed Efendi (Kebecizâ- 

de) Edirnelidir. Hacı Mustafa Efendi' 
nin oğludur. Müderris ve Gence mol- 



lası oldu. Azledilmiş olarak 15 Receb 
ll40'da (26 Şubat 1728) vefat etmiş- 
tir. (I. 404/05) 

Emin Mehmed Efendi (Kesedar 
Biraderi) (Hafız) Müderris ve Gala- 
ta mollası olmuştur. Azledilmiş ola- 
rak 1220'de (1805) ve.at etti. Fatih Ni- 
şancasmda medfundur. Oğlu Abdul- 
lah Es'ad Efendi, 1225'de (1810) vefat 
eylemiştir. Onun oğlu Refî' Mehmed 
Emin Efendi 'dir(-+). C . 417) 

Emin Mehmed Efendi (Kesedar 
Biraderzâdesi) Abdullah Efendi 'nin 
oğludur. Müderris, Receb 1273'de 
(Mart 1857) Girit mollası olup sonra 
vefat etmiştir. (L 432) 

Emin Mehmed Efendi (Kevâkİbî- 
zâde) Said Mehmed Efendi'nin(^) 
oğludur. 1279'da (186: ^63) İzmir mol- 
lası oldu. Sonra vefat etmiştir. (I. 433; 
im. 44) 

Emin Mehmed Efendi (Kezûbîzâ- 

de) Şeyhülislâm İmam Kezûbî Meh- 
med Efendi torunlarından Mustafa 
Efendi'nİn oğludur. Müderris, molla 
ve 1196'da (1782) Bursa mollası ve 
1207'de (1792/93) M(^kke kadısı ol- 
du. 1208'de (1793/94) orada vefat et- 
miştir. (I. 414) 

Emin Mehmed Efendi (Küçük To- 
runzâde) Müderris, 1215^de (1800/ 
01) Haleb mollası ve sonra Şam mol- 
lası olup 1229'da (1814) vefat eyledi. 
Haydarpaşa'da medf undur. Bunun 
kızının oğlu Ketânîzâc'e Mustafa Tev- 
fik Efendi^dir ki, 1236'da (1820/21) 
vefat etmiştir. (L 421) 

Emin Mehmed Efendi (Külâhîzâ- 

de) Müderris, mahreç ve Mısır molla- 
sı oldu. 1212'de (179"'/98) vefat etti. 
Oğulları Abdülhalim Efendi(-^) ile 
Tâhir Mehmed Efendi dir(-^). (I. 415) 



Emin Mehmed Efendi (Mehmed 
Emin Ağazâde) Tâhir Ağa'nm oğlu- 
dur. Kalemden yetişip hâcegânlık ile 
masraf-ı şehriyârî olmuştur. 1209'da 
(1794/95) Karaburun tamirat müdüıij 
oldu. 1213'de :i798/99) bina emini 
oldu. Sonra çeşitli görevlerde bulu- 
nup 1222'de (1807) matbah emini 
olup 1223 'de (lBOS) ayrılmış ve öm- 
rünü tamamlan iiştır. (I. 418/19) 

Emin Mehmed Efendi (Melih) 

(Hafız) Mehıred Salih Hamavî'nin 
damadı olup E ragman'da Tercüman 
Tekkesi'ne şeylı oldu. 1184'de (1770/ 
71) vefat etti. "ferine oğlu Mehmed 
Salih Efendi geçti. G- 409) 

Emin Melımed Efendi (Meşreb 
Efendi hafidi] Sâtırzâde Es 'ad Efen- 
di'nin oğludur. Müderris ve Ramazan 
1262'de (Eylül 1846) Maraş mollası 
olup Receb 1266'da (Mayıs 1850) İz- 
mir payesi, Zilnicce 1271 'de (Agus- 
tos-Eylül 1855) Bursa payesi ve ar- 
dından Mekke payesi oldu. 6 Rama- 
zan 1273 'de (3C Nisan 1857) vefat ey- 
ledi. (I. 432) 

Emin Melımed Efendi (Mısırlızâ- 
de) (Hacı) Bt.şmuhasebe kalemin- 
den yetişip ora^"a başhalife olmuştur. 
1249'da (1833/34) vefat etü. Oğlu 
Hâlid Efendi ^ e Hacı Aziz Efendi' 
dir("^). (I. 428) 

Emin Mehmed Efendi (Müftîzâde) 

Şeyhülislâm Ahmed Efendimin(-+) to- 
runların dandır. 1227de (1812) Yeni- 
şehir mollası o.up daha sonra vefat 
etmiştir. (I. 421; I. 272) 

Emin MehmecL Efendi (Müftîzâde) 

Tekfurdağı mütüsü Osman Efendi' 
nin oğludur. j/Iüderris ve 1248'de 
(1832/33) Sofya mollası oldu. Safer 
1260'da (Şubat- Mart 1844) Mısır mol- 
lası ve Şe\'"\''ârde (Ekim-Kasım) Medi- 



ne mollası oldu. Cemaziyele\n'el 1266' 
da (Mart-Nisan 1850) İstanbul payesi 
oldu. Şewâl 1272'de (Haziran 1856) 
İstanbul kadısı olup Şe^^ı^âl 1273 'de 
(Haziran 1857) müddeüni tamamla- 
mış ve 1274'de (1857/58) vefat eyle- 
miştir. Âlîm, fâzıldı. Oğlu Osman Ze- 
kî Efendi'dir(-->). Bir oğlu da Mustafa 
Münib Efendi'dir. (I. 432) 

Emin Mehmed Efendi (Nâfizzâde) 

Sudûrdan Nafiz Feyzullah Efendimin 
torunu olup müderris ve sırasıyla 
Mekke kadısı oldu. 122rde (I8O6) 
vefat edip Eyüp'e defnedilmiştir. Oğ- 
lu Ahmed Efendi 'dir(-^). (I. 417) 

Emin Mehmed Efendi (Nâfizzâde) 

Sudûrdan Nafiz Feyzullah Efendi'nin 
torunlarmdandır. Müderris olup 11 
Muharrem 1235'de (30 Ekim 1819) 
vefat eyledi. Şeyhülislâm Şerifzâde 
Mehmed Mollamın kızlarından biri- 
nin oğlu olduğundan E}âip'de o aile 
yanma defnedilmiştir. (I. 425) 

Emin Mehmed Efendi (Nazirîzâ- 

de) Selâniklidir. Bazı hizmetlerde bu- 
lunup 1124'de (1712) vefat etü. Şair- 
dir. (I. 404) 

Emin Mehmed Efendi (İVemlizâ- 
de) (Hacı) Hâşim Efendi 'nin(-+) oğ- 
ludur. Tüccar olup sânîye rütbesiyle 
tüccarbaşı olmuştu. 3 Şa'bân 1274'de 
(19 Mart 1858) vefat eyledi. Süleyma- 
nive'de medfundur. Cömert ve zevk 
ehliydi. (IV. 626) 

Emin Mehmed Efendi (Ömer Ket- 
hüdâzâde) Sadâret kethüdâlanndan 
Ömer Efendi'nin oğludur. Müderris 
ve Zilka'de 1209'da (Mayıs-Haziran 
1795) İzmir mollası olup sonra vefat 
eylemiştir. (I. 415) 

Emin Mehmed Efendi (Sadreddin- 
zâde) Sadreddin Şir\^ânî'nİn oğludur. 



471 



472 



Babası gibi her fende önder ve dersi- 
am oldu. Arkadaşları olan ehM sün- 
net ile Haieb ve Diyarbekir'e geldi ve 
Nasûh Paşa kendisine muallim tayin 
etti. Müderris olup Şafiî iken Hanefî 
oldu. Sonra sahn pây esiyle iftâya me- 
zun oldu. Nasûh Paşa'nm sadâretinde 
İstanbul* a gelip Sahn müderrisi ve 
sonra Haleb mollası ve Mekke payesi 
oldu. Ramazan 1027xie (Eylül I6I8) 
Sultan Ahmed Dârülhadisi bitiminde 
İstanbul pâyesiyle ilk müderrisi ol- 
muştur. Receb 1036 ortalarında (Ni- 
san 1627 başlan) vefat etti. Üskü- 
dar'da medfundur. Arab ve Acem ule- 
mâsının önderi olup aklî ve nakli 
ilimlerde tekdi. Tefsir-i Şerife haşiye- 
si ve her fenden eserleri vardır. Oğul- 
ları Ruhu ilah Mehmed Efe nd !(-►), 
Ni'metullah Efendi(-^)ve Feyzullah 
Efendi'dir(^). (I. 403) 

Eroin Mehmed Efendi (Seyyid) 

Dİmetokalıdır. Müderris, fetva emini, 
12l4'de (1799/1800) Galata, sonra 
Bursa kadısı ve Cemaziyelâhir 1221' 
de (Ağustos-Eylül I8O6) Mekke paye- 
si ve 1222^de (1807) ordu kadısı olup 
sene sonunda vefat etti. Fâzıldı. Oğlu 
Se^id Râşid Mehmed Efendi 'dir(^). 
(IV. 274) 

Emin Mehmed Efendi (Seyyid) Ka- 

sapbaşı olup azilden sonra 1235'de 
(1819/20) Limni'ye sümlmüştür. Bıra- 
kıldıktan sonra 1239^da (1823/24) ve- 
fat etti, E\aipxle medfundur. (L 425) 
Emin Mehmed Efendi (Seyyid) En- 
derun'da yetişerek hazine-i hümâ}am 
kethüdası olup sonra hâcegânhkîa 
çerağ olunarak baruthane nâzın oldu. 
1196^da (1782) maliye tezkirecisi, 
sonra şehremini, Receb 1203' de (Ni- 
san 1789) Anadolu muhasebesi veki- 
li, tekrar şehremini, başmuhasebeci 



ve ruznâme-i ev^el olup 1209 'da 
(1794/95) Bozcaada'ya ikamete gön- 
derildi. O sene Valide Sultan şefaatiy- 
le affedilerek başmuhasebecisi, 1211' 
de (1 796/97) ruzn/me-i e^^-el 1212' 
de (1797/98) defter emini, 1213xle 
(1798/99) başmuhasebeci, Rebiwlâ- 
hir 1217xîe (Ağustos 1802) hububat 
nâzın, Zilhicce 12n'de (Şubat 1807) 
Karadeniz Boğazı t m Anadolu canibi 
bina emini ve Rel"â>nale\'\'^el 122 2 'de 
(Mayıs 1807) darbhane emini olup 
1223^de (1808) aılolundu. 1225'de 
(1810) tersane emini, 1226'da (1811) 
Esma Sultan kethüdası ve 1228'de 
(1813) Nakşıdil Valide Sultan kethü- 
dası oldu. Sonra başka görevlerde bu- 
lunup 1240'da (1824/25) vefat eyle- 
miştir. Miskinler' de medfundur. Oğlu 
Said Bey'dir. Gün görmüş, işbilir, öv- 
güye değer bir zat di. (IV. 285) 
Emin Mehmed Efendi (Seyyid) 
Âtıfzâde Süleymar Ferid Efendi'nin 
damadı Osman Eiendimin(->) oğlu- 
dur. Müderris olun 26 Rebİ3aıle\^^el 
1277'de (12 Ekim 1860) vefat etti. 
Haydarpaşa'da medfundur. (III. 447) 

Emin Metmıed Efendi (Seyyid) 
(Ayakh Kütüphane) (Müftîzâde) 

Antalya müftüsümın oğludur. 1112' 
de (1700/01) doğup ll68'de (1754/ 
55) imtihanla müd<MTİs oldu. İmtihan- 
da soran Kazâbâd'; Ahmed Efendi'ye 
gerekli cevaplan vermesiyle bu lâka- 
bı almışür. 1193'de (1779) Yenişehir 
mollası, sonra bilâd-ı hamse payesi, 
1200'de (1786) Mekke payesi, 1205' 
de (1790/91) İstanbul payesi ve Receb 
1209'da (Şubat 17S5) Anadolu kazas- 
keri oldu. Safer 1212'de (Ağustos 
1797) vefat etti. Dünya işleriyle ilgi- 
lenmeyip ilim öğretmeye gayret eyle- 
miş, her fende mahir ve devrinde eş- 
siz bir âlim olmuştur. Çağdaşı meşhur- 



1ar, huzumnda .^ âkircii makamında bi- 
le değildi. Teklifsiz ve deıviş-huylm- 
du. Salih ve âbicJ.di. Akra m yok olduk- 
tan som^a şâkirileri Tatarcıkzâde ve 
Gelenbevî gibilerin ari<:asım almıştır. 
Bundan sonra bu çapta adam görül- 
medi. III. Selim in huzur derslerinde 
kimsenin bir di\ eceği kalmamak üze- 
re bulunmaya m^emurdu. Eseri yoktur. 
Oğlu Reşid Mehmed Efendi' dir(-^). 
İkisi de Üsküdi.rda Se^-itahmetdere- 
si'nde medfundur. (IV. 270) 

Emin Mehmed Efendi (Seyyid) 
(Hacı) Konyalıdır. Sesi güzel oldu- 
ğundan şeyhülkurrâ olmuştur. ■Şa'bân 
ll65'de (Haziran-Temmuz 1752) 
imam-ı sânM sultanî, Rebiyüİe\^'^el 
ll68"de (Aralık 1754) imam-ı e\^^el 
olup Muharrem ll69'da (Ekim 1755) 
azledilerek Kon:a mollası oldu. Saf er 
117rde (Ekim-î^asım 1757) ikinci de- 
fa imam-ı ev^'el oldu. Şe\^^âl 1172'de 
(Haziran 1759) ^.zille Muharrem 1174" 
de (Ağustos 176ü) vefat etmiştir. Üskü- 
dar da medfundur. Kızının oğlu mü- 
derris Mustafa Efendi' dir ki, Halil Efen- 
di'nin de kardeş: nin oğludur. (IV. 245) 

Emin Mehmeci Efendi (Sıddîkîzâ- 

de) Haili Efend:min oğludur. Müder- 
ris ve Selanik ııiDİlası olup azledilmiş 
olarak 2 Ramazm 1206xla (24 Nisan 
1792) vefat etti. Edirnekaprda med- 
fundur. (I. 414; :i. 295) 

Emin Mehmed Efendi (Silahdar- 
zâde) Ayazmamda medfun Silahdar 
Se\yİd Mehmec, Efendi 'nin oğludur. 
Enderun'da yetişip 1206'da (1791/92) 
müderrislikle çıkmıştır. Rebiyülâhir 
1230'da (Mart 1815) havass-ı refia ka- 
dısı olup 1237 'de (1821/22) Mekke 
mollası oldu. 1242'de (1826/27) İs- 
tanbul payesi clmuş ve 13 Zilhicce 
1243'de (26 Haziran 1828) vefat eyle- 



mişür. Üsküdar'da Ayazma'da baba- 
sının yanma defnedilmiştir. (I. 426) 

Emin Mehmed Efendi (Sİnanzâde) 

Erzincanlı Abdurrahman Efendimin 
oğludur. Hafız olup devriye müderris 
ve mollası, 1264'de (1848) ve 1268'de 
(1852) iki defa Erzurum mollası oldu. 
Sonra Trablusgarb ve Zilhicce 1274' de 
(Temmuz 1858) Kürdistan mollası ol- 
du. Bu senelerde (ISöOdar) vefat etti. 
(I. 433) 

Emin Mehmed Efendi (Sİnanzâ- 
de) (Hâftz) Erzincankdır. Arif Hik- 
met Bey 'in kethüdâsıyclı. Müderris ve 
1284'de (1867/68) Beyrut mollası ol- 
du. 14 Rebiyülâhir 1285'de (4 Ağus- 
tos 1868) vefat eyledi. Karacaahmet'e 
defnedilmiştir. (IV. 298) 

Emin Mehmed Efendi (Sivasîzâ- 

de) Abdülbâkî Efendi'nin(— ^) oğlu- 
dur. Bosna ve Sofya mollası olup 21 
Receb 1119^da (18 Ekim 1707) vefat 
etti. Nişanca 'da medfundur. Güzel 
ahlâk sahibiydi. (III. 297) 

Emin Mehmed Efendi (Sivasîzâ- 

de) Şeyh Abdülmecid Sivasî'nin oğlu 
Abdülbâkî Si\'asî'nin oğludur. Müder- 
ris, Bosna. Sof^^a mollası oldu. 1119' 
da (1707/08) vefat eyledi. Güzel ah- 
lâk sahibidir. Nişanca'da medfundur. 
(I. 404; IV. 894) ^ 

Emin Mehmed Efendi (Sun'îzâde) 

Kara Sun'ullah Efendi oğludur. Annesi 
tarafından Emir Sultan torunlarmdan- 
dır. Müderris, sonra molla oldu. Receb 
1059'da (Temmuz 1649) İstanbul kadı- 
sı olup 1060*da (1650) ayrıldı. Zilkade 
1064 "de (Eylül 1654) Anadolu kazas- 
keri olup Şe\^-^âl 1065 'de (Ağustos 
1655) azledildi. Şa'bân 1067' de (Ma- 
yıs-Haziran 1657) Rumeli kazaskeri ol- 
du. Receb 1068'de (Nisan 1658) azle- 
dildi. Cemaziyelâhir 1072'de (Ocak-Şu- 



4/J 



474 



bat 1662) şeyhülislâm olup Rebi^âilâ- 
hir 1073'de (Kasım 1662) ayrıldı. Mu- 
harrem 1076'da (Temmuz-Agustos 
1665) Beşiktaş' da yalısında vefat eyle- 
di. Hüdâî Mahmud Efendi Dergâhrna 
defnedildi. Salih, âlim, iffetliydi. Şey- 
hülislâmlık tarihi, ''Ketebehü1-fakîr 
Mehmed Emin'^dir. (IV. 175) 

Emin Mehmed Efendi (Süleyman 
Efendizâde) Müderris ve Ramazan 
1264'de (Ağustos 1848) Maraş, Zilhic- 
ce 1270'de (Eylül 1854) Bağdad, 1276-' 
da (1859/60) ikinci defa Bagdad mol- 
lası olmuştur. Bu senelerde (1860'lar) 
vefat etti. (I. 433) 

Emin Melımed Efendi (Şehrîzâ- 

de) Kâtip olup 1202'de (1787/88) 
piskopos mukataacısı ve hâcegândan 
oldu. III. Selim devri (1789-1807) 
başlarında vefat eylemiştir. (I. 4 14) 

Emin Mehmed Efendi (Tevfîldzâ- 

de) Geylânî Tevfik Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris, Bagdad, Trablusşam, 
Sakız, tekrar Bagdad, Diyarbekir, 
Trablus ve İzmir mevleviyetierine na- 
il oldu. Il43'de (1730/31) Murtaza 
Paşa'nm garazıyla katledilmiştir. Alîm 
ve kabiliyetiiydi. (I. 403) 

Emin Mehmed Efendi (Tokadı) 

Diyarbekİr ahalisinden olup gençli- 
ğinde Tokat'a gelip uzun süre orada 
kaldığından bu nâmı almıştır. Nakşi- 
bendî şeyhi Ahmed Yekdestfden ica- 
zedi olarak İstanbul'a gelince Ebâ Ey- 
^aıb-i Ensârî hazretlerine türbedar ol- 
du. Il56'da (1743) Emir Buharî Tek- 
kesi şeyhi olup 1158 senesi Berat ge- 
cesinde (12 Eylül 1745) vefat eyle- 
miştir. Ze^'Tek'de Pîrî Paşa Camii'nde 
medfundur. Fâzıl, şair ve ârif-i biİlah- 
tı. (I. 405/06) 

Emin Meluned Efendi (Topkapıh- 
zâde) İmam-ı sultanî Topkapılı Salih 



Efendimin oğludur. Ill4'de (1702/ 
03) doğup 1132'de (1720) müderris, 
ll60'da (1747) Selanik mollası, II66' 
da (1753) Şam ve 117D^de (1756/57) 
Medine mollası olup Receb 1172'de 
(Mart 1759) İstanbul payesi olmuştur. 
Rebi-3âJle\^^el 1174'de (Ekim 1760) İs- 
tanbul kadısı olup müddetini tamam- 
lamıştır. Muharrem 1182'de (Mayıs- 
Haziran 1769) Anadolu kazaskeri ol- 
du. Rebiyüle\^^el 11 83 'de (Temmuz 
1769) azledilmiş ve Ramazan 1184'de 
(Aı-ahk 1770/Ocak 17'^1) Rumeli ka- 
zaskeri olup Cemazi) elâhir 1185'de 
(Eylül 1771) müddeti son bulmuştur. 
Şeıa^âl 1188'de (OcaJc 1775) ikinci 
defa Rumeli kazasker; olmuş ve re- 
isülulemâlıgı da bu sırada elde etmiş- 
tir. Cemaziyelâhir 1189'da (Temmuz 
1775) şeyhülislâm oldu. Şe\^'âl 1190' 
da (Kasım 1776) ayrılıo Bursa'ya ika- 
mete gönderildi, 4 Muharrem 1191' 
de (12 Şubat 1777) onda vefat eyle- 
miştir. Namazını Eşref zade Abdüika- 
dir Efendi kıldırdı. Cömert ve fukara- 
ya müşfik, temiz kalpliydi. Murad 
Molla Tekkesime nânbahâ ve hatm-i 
hâcegân A^akfeyledi. '^"opkaprda evi 
civarında Ahmed Paşa Camii hizmet- 
lilerine zamimeten beser akçe vazife 
tayin edip o medrese Hücrelerine bi- 
rer nânpâre vakfeyle di. Oğlu Es 'ad 
Efendi'dir. Eşi Fatma Hanım, Topka- 
prda camiinde medfan kadılardan 
Mahmud Efendimin kızıdır. Kethüda- 
sı Saatçi Hafız Ali Efendi, 28 Receb 
1202 'de (4 Mayıs 1788) vefat etti. Sur 
dışında medfundur. (I 411) 

Emin Mehmed Efendi (Tuğrakeş) 

Kalemden yetişip hâcegândan oldu. 
1179'da (1765/66) kale duvarları bina 
emini olup sonra Ayşe: Sultan kethü- 
dası oldu. 11 88 'de (T 74) ruznâme-i 



e\^^el ve rikâb çiAnaşbaşısı olup ar- 
dından rikâb-ı hümâ^oan kethüdası 
oldu. Ordunun gelişinde tabii olarak 
ayrıldı. 25 Muharrem 1189'da (28 
Mart 1775) vefa: etti. Selimiye'de 
medfundur. (IV. 256/57) 

Emin Mehmed Efendi (Uncuzâde) 

Anadolu kalemi l)aşhalifesi olup Sa- 
fer 1226'da (Mart .811) A^efat eylemiş- 
tir. Babası Ahmed Efendi de Anadolu 
halifesi olmuştu. Kardeşi İsmail Hâlis 
Efendi kendisinden 14 sene e^^^el ve- 
fat etmiş ve oray:.ı defnedilmiştir. (I. 
419) 

Emin Mehmed efendi (Velî Efen- 
dizâde) Yeniçer: başhalifeliginden 
Rebiyülâhır ll43'de (Ekim-Kasım 
1730) yeniçeri kâtibi oldu. Cemaziye- 
lâhir'de (Aralık 1730) piyade muka- 
belecisi olup dili telâsı olarak Rama- 
zan ll44'de (Mart 1732) sürüldü. 
Döndükten sonr^ emekli kalıp 1160 
(1747) tarihlerinde vefat etmiştir. Oğ- 
lu Ali Efendi'dir(->). (I. 405) 

Emin Mehmed Efendi (Velî Efen- 
di2âde) Şeyhüdslâm Velîyeddin 
Efendimin oğludur. Babasının saye- 
sinde müderris ol ip babasının şeyhü- 
lislâmlığında 118'7de (1767/68) Edir- 
ne paye siyle Üsküdar kadısı olmuş- 
tur. Rebiyülâhır 1188'de (Haziran 
1774) Şam mollamı olup sonra Mekke 
payesi oldu. Şa'ban 1200 "de (Haziran 
1786) İstanbul piyesi, Cemaziyelev- 
vel 1201'de (Şubat-Mart 1787) Anado- 
lu payesi, Cemaziyelev^'^el 1203'de 
(Şubat 1789) Anadolu kazeskeri ve 
1207'de (1792/93) birinci, 12irde 
(1796/97) ikinci defa ve 1217'de 
(1802/03) üçüncü defa birer sene Ru- 
meli kazaskeri olmuştur. Reisülulemâ 
olduğu halde 22 Şa'bân 1220'de (15 
Kasım 1805) vef:it eylemiştir. Murad 



Molla Tekkesi 'nde babasının yanında 
medfundur. "Deli Efendi^' diye meş- 
hur, ayak takımıyla zevk u salaya 
düşkün, zengin, güç sahibi, saf ve sal- 
tanat-ı seniy^^eye sâdıkü. Latifeleri bir 
kitap olur. (I. 417) 

Emin Mehmed Paşa Enderun'dan 
yetişip Sultan Bâyezid mütevellisi ol- 
du. İki defa Rumeli muhasebecisi ve 
Şam defterdarı, lOOS^de (1599/1600) 
Şam valisi, 10l4^de (1605/06) Adana 
ve sonra Haleb valisi olup 1020'cie 
(1611) vefat eylemiştir. (IV. l42) 

Emin Melımed Paşa Aydınlı Şemsî 
Paşamın oğludur. Ocak kudemalan- 
na çatıp Rebiyüle\^^el 1060'da (Mart 
1650) Aydın vilayetini aldı. Ancak ko- 
rnam cu lan yeniçeri ağaları gitmekle 
Bolu sancağına gönderildi. 1062'de 
(1652) oradan da azledildi. Yerine 
Mehmed Zaman Bey admda biri gön- 
derildi. Sonra vefat etti. (IV. 165/66) 

Emin Mehmed Paşa Topçubaşı He- 
zârfen Mustafa Aga'nm oğludur. Top- 
hane'den yetişip kapıcıbaşı olmuştur. 
14 Receb 1194^de (16 Temmuz 1780) 
vefat etti. Tophanemde Defterdar Ca- 
miimde defnedilmiştir. (I. 412) 

Emin Mehmed Paşa Enderun'dan 
yetişip mâbeyn-i hümâyûnda peşkir 
ağası olarak sırasıyla rikâbdar ve çu- 
kadar-ı şehriyârî olduktan sonra 
1187'de (1773) siiahdar-ı şehriyârî ol- 
muştur. 4 Muharrem 1189'da (7 Mart 
1776) vezirlikle Tırhala valisi oldu. 
Ardından Silistre, 1190'da (1776) Kan- 
diye, 119rde (1777) Hanya, 1192'de 
(1778) ikinci defa Kandiye, 1196'da 
(1782) Selanik, o sene Rumeli ve 
1197'de (1783) İnebahü valisi olup 
1198'de (1784) vezirliği kaldırılmış ve 
Filibe'de ikamete memur olmuştur. 
1200'de (1786) vezirliği geri verilip 



475 



Hanya valisi oldu. Şe^^'âl 1200 'de 
(Ağustos 1786) Niğde valisi olup Zil- 
hicce 1200^de (Ekim 1786) Kütah- 
ya'ya bir konak kalınca veht eylemiş- 
tir. Bu sırada oğlunu Numan Bey 'in 
kızıyla evlendirerek mürm^^^etini gö- 
rebilmişti. Terbiyeli ve idareli bir zat- 
tır. (L 413) 

Etnin Mehraed Paşa Vezir Celâl Ali 
Paşamın dairesinden yetişerek kethü- 
dası olmuş ve sonra kapıcıbaşı olarak 
hizmetlerde kullanılmış^ 1243'de 
(1827/28) mîrimirân rütbesivle Kars 
muhafızı olup Muharrem 1244 'de 
(Temmuz-Agustos 1828) orayı teslim 
hususunda ahâlinin ittifakında kaça- 
rak kurtulmuştur- Bundan sonra düş- 
kün olarak vefat etti. (I. 426) 

Emin Mehmed Paşa Çerkesdir, Mı- 
sırda Kölemenlerden olup sivr ilerek 
476 Elfrlerin meşhurlarından oldu. Meh- 
med Ali Pasa, Kölemen Ocagf nı im- 
ha ettiğinde atıyla beraber Mısır Kale- 
simden atılıp \ijcudu hurdahaş ol- 
duysa da can tende kaldığından fira- 
ra ve Osmanlı DcAdetime sığınmaya 
muvaffak olmuştur. Geldiğinde kapı- 
cıbaşılık verilip bazı hizmetlerde kul- 
lanılmış, 1237'de (1821/22) gureba-yı 
yemin ağası olup 1242 'de (1826/27) 
mîrimîraniık ile çerde başbuğu ve 
Trablusşam beylerbeyi olmuştur. 1243' 
de (1827/28) vezirlikle Konya valisi 
olup 1244 (1828/29) muharebesinde 
hazır bulunmuş ye 1245xle (1829/30) 
Konya'dan ayrılışının ardından vefat 
eylemiştir. Cesur, gayretli ve sâdık bir 
yigitdf (I. 427) 

Emin Mehmed Paşa Çerkeş Reşid 
Paşamın oğludur. Babasının sadâre- 
tmde kapıcıbaşı ve Ramazan 1242xie 
(Nisan 1827) mîrimîran olup Rumeli 
vali kaymakamı ve Delvine mutasarrı- 



h oldu. 26 Muharrem 1248 'de (25 Ha- 
ziran 1832) vezir rü besiyle ilâveten 
Yanya valisi olup .^^a'bân'da (Ocak 
1833) Rumeli kaymakamlığından az- 
ledildi. 3 Receb 1252=de (14 Ekim 
1836) Tırhala, Yanya ya bağlandı. Re- 
biyülâhır 1253'de (Temmuz 1837) 
Edirne valisi, Ramazan 12 55 'de (Ka- 
sım 1839) Selanik valisi olup Cemazi- 
yelevvel 12 56 'da (Temmuz 1840) az- 
ledildi. Şe\"^'^âl 1257' de (Kasım-Aralık 
1841) vefat eyledi. Çok içerdi ve ce- 
surdu. Ogiu İbrahim Bey de çok geç- 
meden vefat eylemcide bıraktığı mal- 
lar babasının efendis . Husrev Paşaya 
irsen intikal eyledi. (1. 430) 

Emin Mehmed Paşa Anadoluludur. 
Kuruyemişçi esnafından olup nizami- 
ye askerliğinin kun.luşunda askere 
girmiş ve miralay olmuştu. 1256'da 
(1840) askerlikten çıizan İskef şerli İs- 
mail Paşamın yerine hassa piyade li- 
vası olmuştur. 1259 da (1843) ferik 
olup ardından Hassa Meclisi reisi ol- 
du. Şewâl 1262^de (Eylül-Ekim 1846) 
vefat etmiştir. Bostan İskelesinde 
defnedilmiştir. (L 43/) 

Emin Mehmed Pa^a Nizamiye Or- 
dusu mun kuruluşunda askerliğe gire- 
rek mîrlivâ ve ferik Dİmuş ve Hassa 
Ordusu reisi iken 12 52'de (1846) ve- 
fat eylemiştir. E)âip de medf undur. 
(IV. 291) 

Emin Mehmed Paşa Kartallıdır. Ma- 
liyeden yetişerek taşı a defterdalığıyla 
gezdi. Rebiyüleı^'^el 1285*de (Temmuz 
1868) Selanik defterdırlıgmdan bahri- 
ye muhasebeciliği ik çağrıldı. Rama- 
zan 12 88 'de (Kasım-^ıralık 1871) ma- 
sarifat muhasebecisi olup o sene Zil- 
ka'desinde (Ocak 18' ^2) maliye müs- 
teşarı ve 11 RebiyüleA^el 1289^da (19 
xMayıs 1872) bâlâ ile maliye nâzın ola- 
rak Rebivülâhir 12 90 'da (Haziran 



18/3) vezirlik veriİdi. 16 Cemaziyelâ- 
hir 1290"da (11 Ağustos 1873) İzmir 
valisi olup Receb'de (Eylül) oradan 
ayrılmıştır. Rebiyüle\"S'^el 1291 "de (Ni~ 
san-Mayıs 1874) Kastamonu valisi ve 
bir ay sonra Canik mutasarrıfı olup az 
müddette azledi mistir. Ziika'de 1292' 
de (Kasım-Aralıl: 1875) İcraat Komis- 
yonu reisi olup Rebi\ailâhİr 1293'de 
(Mayıs 1876) azledilerek 3 Cemaziye- 
lâhir 1293"de (2(- Haziran 18-^6) Haİeb 
valisi olmuş ve Muharrem 1294 'de 
(Ocak-Şubat 1877) azledilmiştir. 3 Re- 
biyülâhır 1296 xkı (27 Mart 1879) vefat 
eyledi. Eyüp'de Bostan İskelesi'nde 
medf undur. Mahmud Nedim Paşamın 
yakınlığını kazanmakla onun yükseli- 
şinden ve düşüş 'inden payını almıştır. 
Tedbidı ve ılımiıydı. (I. 436/37; IV. 
894) 

Emin Mehmed Paşa (Abdülcelil- 

zâde) Babası Hasan Paşa 'dır. Bu sa- 
yede kapıcıbatî olup Rebiyülâhır 
1172'de (Aralık 1758) mîrimirân rüt- 
besiyle Musul iTutasarrıfı olmuş ve o 
sene vezirlik rütbesi ihsan bu^oırul- 
muştur. 1173'de (1759/60) Van valisi 
olup sonra yine Musul valisi, 1182"de 
(1768/69) Diyar Dekir valisi olmuş ve 
1183'de (1769/70) orduya memur 
olup Bender .eraskeri maiyetine 
göndenlmiştir. Savaştan sonra yine 
Musul valisi oldu. 1190 'da (1776) ora- 
da vefat etti. Saflık, doğru ve tedbir- 
liydi. Oğulları Mehmed Paşa ve Sü- 
leyman Paşa'dır. (I, 410) 

Emin Mehmed Paşa (Divitdar) Aş 

çızâde Mehmed Paşaüım oğludur. 
Damat İbrahim Paşaya intisap ede- 
rek kendine di^^tdar ve dam.adı Meh- 
med Paşa "ya da ma d oldu. Sonra pa- 
şaya divan kâtibi olup İstanbul mu- 
kataacılıgı ile hâcegâna dahil oldu. 



1143 (1730/31) yılından sonra bir 
hayli müddet boşta kaldı. Nihayet 
1156 (1743) tarihlerinde şehremini, 
1158'de (1745) yeniçeri kâtibi, 22 Zil- 
hicce 1159xla (5 Ocak 1747) tersane 
emini ve Şe\^'âl ll60'da (Ekim 1747) 
ikinci defa şehremini oldu, 3 Sewâl 
ll62^de (16 Eylül 1749) sadâret ket- 
hüdası olup 23 Muharrem 11 63 'de (2 
Ocak 1750) vezirlikle sadrazam oldu. 
18 Şa'bân ll65'de (1 Temmuz 1752) 
azledilerek Resmo'ya sürgün edildi. 
Sonra ll66^da (1753) Mısır valisi ol- 
du. Mısır'a ayak bastığı gün Receb 
ll66'da (Mayıs 1753) vefat etti. Saka- 
lı gür, vakur, bilgili; tedbirli ve yakı- 
şıklıydı. Kayınpederi kabrine sebil ve 
çeşme yaptı. Hayratı vardır. Oğlu Ha- 
cı Abdı Bey'dir. Kızı Fatma Ha- 
nım'' dır. Kızının oğlu Emin Mehmed 
Bey'dir(^). Paşanın mühürdarı Hacı 
Ahmed Efendi. 1178'de (1764/65) ve- 
fat eylemiştir. (IV. 239/40) 

Emin Mehmed Paşa (Hacı) Babası, 
1277'de (1860/61) vefat edip Nişanta- 
şı'nda medfun bulunan Anadolulu 
Hacı Ahmed Ağa' dır. Sarayda bazı 
hizmetlerde bulunarak odun anbarı- 
na emin olmuştur. Kızım, Sultan Ab- 
dülaziz dairesi ileri gelenlerinden Ya- 
ver Bey nikâhlamakla Zilhicce 
1277'de (Haziran 1861) mîrahûr ve 
Safer 1278^de (Ağustos 1861) serku- 
renâ ve Cemaziyelâhir 1278'de (25 
Aralık 1861) ilâveten hazine-i hassa 
nâzın olmuştur. Muharrem 1279'da 
(Temmuz 1862) vezirlikle şeyhülha- 
rem oldu. O senenin Recebinde 
(Ocak 1863) dönerek İkinci defa ha- 
zine-i hassa nâzın olup Safer 1280"de 
(Temmuz-Agustos 1863) serkurenâ 
damadı Yaver Bey'le birlikte ayrıl- 
mışlardır. ^Muharrem 1283'de (Mavis- 



i/z 



47 s 



Haziran 1866) Medine muhafızliğı ile 
ikinci defa şeyhülharem olmuştur. 
1287'de (1870/71) ayrılıp 26 Zilka^de 
129rde (4 Ocak 1875) ^^efat eyledi. 
Sâdık ve hayırseverdi. Hazine-i hassa 
nazırlığında israfın önünü almıştı. 
Oğlu, mirliva Vehbî Paşa 'dır, (I. 436) 

Emin Mehmed Paşa (Müftîzâde) 

Mahlası Muhlisindir. İzmirlidir. Babası 
ulemâdan Baymdııiızâde Mustafa Ha- 
sib Efendi 'nin oğludur. Fransızcayı 
öğrenerek tercüme kalemine girip 
1253^de (1837/38) hâcegân rütbesiyle 
Viyana elçiliği ikinci kâtibi oldu. Dön- 
dükten sonra Fuad Paşamın yerine 
mütercim-i ev^^el oldu. Rebi^njlev^^^el 
1262^de OMart 1846) Dîvân-ı Hümâ- 
yûn tercümanı oldu. 1267^de (1851) 
hariciye katibi olup rahatsızlanınca 
Saydaya gitti ve kitabetten azledildi. 
Şa'bân 127Vde (Nisan-Mayıs 1855) 
dönerek Meclis-i Vâlâya aza oldu. 
1277 başlarında (1860 ortaları) 6. Da- 
ire reisi olup o sene Safer'de (Agustos- 
Eylüi 1860) vezirlikle Şam valisi ol- 
muştur. Şa'bân 1278'de (Şubat 1862) 
Trabzon valisi olup havasıyla uyum 
sağlayamadığından biraz sonra istifa 
eylemiştir. Muharrem 1285'de (Mayıs 
1868)* Şûrâ-ı Devletle aza olup ticaret 
dairesine reis oldu. 8 Receb 1287'de 
(23 Eylül 1871) ayrıkp 9 gün geçince 
Trabzon valisi olmuştur. Rebiyülev\'el 
1289'da (Mayıs 1872) azîolunup 19 
Ramazan 129rde (30 Ekim 1874) an- 
sızın vefat eylemiştir. İnsaflı ve doğ- 
ruydu. Oğlu Şefik Bey, tercüme kale- 
minden Viyana sefaretine ikinci kâtip 
olup Zilhicce 1302 sonlarında (Ekim 
1885 başlan) vefat edip Selimiye Cad- 
desi'ne defnedilmiştin Kızını mühür- 
darı Enis Paşaya vermiştir ki, halen 
mutasarrıftır. Küçük kardeşi Paris el- 
çisi Es 'ad Paşa 'dır. (I. 435/36) 



Emin Mehmed Paşa (Mühendis) 

Tophane'den yetişi]:) öğrenim için 
Avrupa'ya gönderilmiş ve dönüşün- 
de 125 5 'de (1839) mîrlivâ olmuştur. 
Sonra ferik olup Rebiyülâhir 1262' de 
(Nisan 1846) Dâr-ı Şûrâ-yı Askerî re- 
isi, Cemaziyelâhir de (Haziran) ilâve- 
ten Meclis-i Maarif reisi, Zilhicce 
1264'de (Kasım 1848^^ vezir rütbesiyle 
Rumeli müşiri olup Şa'bân 1265 'de 
(Temmuz 1849) Arabistan Ordusu 
müşiri oldu. Orada fk defa kur'a çe- 
kilişinde muvaffak olup 1267'de 
(1851) Encümen-i Dâniş azasından 
olarak Zilhicce 1267 de (Ekim 1851) 
vefat etmiştir. Şair; da Mu hy iddin 
Arabî Türbesi yakmııda medfundur. 
Alîm ve akıllı, Fransı;:cayı bilir, asker- 
likte usta, idareci ve sâdıkdı. (I. 432) 

Emin Mehmed l^aşa (Seyyid) 
(Ebûlübud) Hurşid Paşa ve Ali Pa- 
şaA'a kethüda olmuştur. Rebiyüle\^^el 
1 2 27 * de (Mart-Nisan 1812) mîrimîran- 
lıkla Akşehir sancağı mutasarrıfı ol- 
du. Sancakları devrederek 1236'da 
(1820/21) vezirlikle .Selanik, İnebahtı 
ve o sene sonunda Mora valisi oldu. 
Cemaziyelâhir 1237' de (Mart 1822) 
Teke ve Hamid valisi, Cemaziyelâhir 
1238'de (Şubat-Mart 1823) tekrar Se- 
lanik, Zilhicce'de (/.gustos) Rumeli 
ve 1239'da (1823/24) üçüncü defa 
Selanik valisi oldu. '>onra Kesendire 
ve A}'^'^alık'ı cezalandırmaya memur 
olup kötü hizmet ile 1240^da (1824/ 
25) vezirliği kaldırılacak Dimetoka'ya 
sürüldü. 124rde (1825/26) vezirliği 
geri verilerek Diyarbekir valisi oldu. 
1243'de (1827/28) vezirliği kaldırıla- 
rak Tokat' da ikameti ferman buyaırul- 
makla Bagdad'a gidii) Dâvud Paşaya 
sığındı. Orada ecel-i kazaya uğramış- 
tır. Selânik'de kethüdası Şerif Aga'ya 



ve Mora 'da ogıu Mehmed Sâdık 
Bey^e kapicıbaşıLk verildi. (IV. 287) 

Emin Mehmed Paşa (Yağlıkçızâ- 

de) Hind elçisi '^usuf Ağa'nm oğlu- 
dur. 1136'da (1723/24) doğdu. Baba- 
sının sefaretinde Hind'e birlikte git- 
mişti. Döndükten sonra sadâret mek- 
tûbî kalemine girdi. Cemaziyelev^'el 
1171'de (Ocak 1758) serhalife olup 
Safer 1175'de (Eylül 176l) mektupçu 
ve Safer 1178'de (Ağustos 1764) re- 
isülküttab oldu. Zilhiccemde (Haziran 
1765) vezirlikle t^^vkiî ve Mora valisi, 
llBO'de (1766/67) kapdan-ı der^'^â ve- 
kili, o sene Aydrı valisi ve tevkiî ol- 
muştur. Şa'bân llSrde (Ocak 1768) 
Şah Sultanca namzet olunup Şev^^fde 
(Mart 1768) ilâveten Haleb valisi oldu. 
8 Rebiyüle\^'^el 1182'de (23 Temmuz 
1768) sadâret kaymakamı olup 8 Ce- 
maziyelâhir 1182 de (20 Ekim 1768) 
sadrazam olmuşu ar. O sene Şev^' âlin- 
de (Şubat 1769) serdâr-ı ekremlik ve- 
rilerek harbe memur oldu, 9 Rebiyülâ- 
hır 1183'de (12 Ağustos 1769) azledil- 
miş olarak Dimetokaya sürüldü. Edir- 
ne'ye varınca kaıiolundu. Orada, sa- 
ray arkasında bo^ bir yerde medfun- 
dur. Sadâretten b-rkaç defa istifa ede- 
rek alışık olmadığı harp işinden kur- 
tulmak istediyse 'ie isteğine müsaade 
olunmamıştı. Yazısının güzelliği meş- 
hur olup ilimlerden anlar, uyanık, ze- 
kî, vakur ve raharna düşkündü. Bey- 
tülmalde tutumlu olduğundan bu ci- 
hetten halk hoşnut olmadı. Oğlu su- 
du rdan Emin Bey olup damadı Süf\^an 
Aga'dır. (L 409) 

Emin Mehmed Paşa (Zahnzade) 

Üsküdarlıdır. Koca Yusuf Pasa'ya 
kethüda olup harplerde beraber bu- 
lundu. 1205'de (1790/91) vezir rütbe- 
si verilip harp sırasında esir olup ora- 
da vefat etti. (IV. 267) 



Emin Mehmed Rauf Efendi Bursa- 
lıdır. Hafız ve güzel sesli olduğundan 
Sâlihzâde Es 'ad Efendiye imam oldu. 
10 Ramazan 1228'de (6 Eylül 1813) 
imâm-ı sânî-i padişâhî olup Ramazan 
1231 başında (Temmuz 1816 sonu) 
imam-ı ev^'^el oldu. Receb 1236' da 
(Nisan 1821) vefat eyledi. Üskadar'da 
Duvardibi'nde medfundur. (I. 424) 

Emin Mehmed Sıdkî Efendi Mali- 
yeden yetişip mukataat kesedarı ve 
1246^da (1830/31) defterdar mektup- 
çusu ve Şewâl 1247'de (Mart 1832) 
küçük ruznâmceci oldu. Daha sonra 
çeşitli görevlerde bulunup 1252xie 
(1836/37) mukataat muhasebecisi 
olup Muharrem 1254'de (Nisan 1838) 
esham muhasebecisi olmuştur. 1257' 
de (1841) vefat eyledi. (I. 430) 

Emin Nureddin bak. Osman Efendi 

Emin Padişah bak. Emin Mehmed 

Emin Paşa Şerif Hasan Paşa 'ya ket- 
hüda olup sonra mîrimîran olmuştur. 
1193'de (1779) İnebahtı muhahzı olup 
başka sancaklarda bulundu. 1204'de 
(1789/90) Şerif Hasan Paşa'nm sadâ- 
retinde vezidik verildi ve 120 5 'de 
(1790/91) Livâ-yı Şerif kaymakamı ol- 
du. Paşam n vefatında vezirliği kaldırı- 
larak gözden düşmüştür. 1213'"de 
(1798/99) Van Adalisi olarak vezirliği 
iade edildi. Kısa süre sonra vefat etti. 
(I. 416) 

Emin Paşa Erzurum tarafı ileri gelen- 
lerinden olmakla mîrimîranlık ile Muş 
mutasarrıfı ve muhafızı olmuşsa da 
genç ve mecnun olduğundan 1244'de 
(1828/29) azledilmiş ve ardından dün- 
yadan da geçmiştir. (I. 426) 

Emin Paşa Askerlikten yetişip 4. Or- 
du miralay ve livası olmuş ve 1263 
(1847) sonlarında ferik olmuştur. 



479 



1265 'de (1849) hastalandığından İs- 
tanbuPa getirilip Hassa Ordusu'na 
nakledilmiş ve 1256'da (1851) Dâr-ı 
Şûrâ-yı Askerî azası olup sonra Hicaz 
kumandanı olmuş ve Safer 1271 'de 
(Kasım 1854) vefat etmiştir. (I. 432) 

Emin Paşa Anadolulu olup kıdemli 
askerlerdendi. 1264'de (1848) mira- 
lay ve sonra mirliva olarak emekli ol- 
muştur. 1295'de (1878) vefat etmiştir. 
(1.436) 

Emin Paşa (Veysîzâde) Erzurum 
ağasından olup orada gümrükçü ol- 
muştu. 1225 (1810) sonlarında vezir 
ılitbesiyle Şark seraskeri ve Erzumm 
valisi oldu. Azilden sonra 12 29' da 

(1814) Diyarbekir valisi olup 1230"da 

(1815) ayrılmış ve ardından vefat et- 
miştir. Oğlu Abdurrahman Bey'dir(->). 
(1.423) 

480 Emin Paşazade bak. Abdülkadir 
Bey; Kerim Mehmed Bey 

Emin Süleyman Çelebi (Selimzâ- 

de) Divan efendiligiyle geçinip Firarı 
Hüseyin Paşamın divan kâtibi iken 
lllO'da (1698/99) vefat etmiştir. Güzel 
yazı yazar ve şair bir zat idi. (I. 403/04) 

Emine Kadınzâde bak. Hasan Efendi 

Emini Mehmed Efendi Bursalı Mu- 
sa Efendilin oğludur. Müderris ve 
molla oldu. Sonra emekliliği seçerek 
Anadoluhisarrnda oturmuştur. 1076' 
da (1665/66) vefat eyledi. Yaşı 70' i 
geçmiş olup Divan sahibi şairdi. (I. 
439) 

Emini Mustafa Bey Kağıthane emi- 
ni Hızır Çelebimin oğludur. Sâî idi. 
1008'de (1599/1600) vefat eylemiştir. 
Eyüp'de medfundur. Şairdir. (I. 439) 

Eminzâde bak. Abdurrahman Efen- 
di; Arif Mehmed Ağa; Saî Abdülkerim 
Efendi 



Emir bak. Ahmed Ps.şa; Ahmed Pa- 
şa; Ali Efendi; Ali E:endi; Hüseyin 
Hüseynî; Mehmed Pasa; Mustafa Pa- 
şa; Şerif Mustafa Paşa 

Emir Ağazâde bak. Mehmed Efendi; 
Tâhir Mehmed Ağa 

Emir Ahmedzâde ba'z. Nesimî Çelebi 

Emir Buharî bak. Al med Hüseyni 

Emir Buharîzâde Seyyid Ahmed 
Buharîmin kız tomnunun oğlu Faz- 
luUah Efendi oğullarına denir ki, 
şeyhdirler. (IV. 683) 
Emir Çelebi Maliyeci en yetişip def- 
terdarlıkla gezdi. Haleb'de emval 
muhassıli iken 1036'da (1626/27) kat- 
ledildi. (I. 402) 

Emir Çelebi Tıp tahsil ederek ser- 
etıbbâ ve padişah musahibi oldu. 
1048^de (1638/39) Silahdar Mustafa 
Paşa kasıtlı olarak bol miktarda afyon 
yediğini arz edince, \jo\ miktarda af- 
yon yedirilmiş ve hanesine geldikde 
'^bu silahdar sağ iken bana hayat ol- 
maz'' deyip üzerine buzlu su içerek 
hastalanıp vefat etmiştir. Nedim, 
edipti. (I. 402) 

Emir Fâzıl (Küçük Emir) Tirelidir. 
Tahsil görüp ilmiye mesleğine girdi. 
Güzel yazısı geçim kaynağıydı. Sey- 
yah olup diyar diyar gezdi. Her şehir- 
den ayrılırken evrakım yakmayı alış- 
kanlık eyledi. 987^de (1579) vefat et- 
ti. Arab âlimleri fazlın itiraf etmişler- 
di. Camı Haşiyesini telif eylemiştir. 
(1. 402) 

Emir Gisûdar bak. Muhyiddin Meh- 
med Efendi (Saçlı Emir) 
Emir Gûneoğlu bak, Yusuf Paşa 
Emir Halife bak. Mustafa Efendi 
Emir Hasanzâde ba^'.. Ahmed Efendi 
Emir Hâşimîzâde bak. Muhtarı Çe- 
lebi 



Emir İbrahimzâde bak. îb rahim 
Efendi 

Emir Pîr Bursa'da Emir Sultan akra- 
basmdan olup âlim ve sâlihlerdendi. 
II. Murad zamamnda (1421-1451) ve- 
fat eyledi. Zeynîle" dairesinde med- 
fundur. (L 402) 

Emir Sultan hak. Şemseddin Meh- 
med Buharı 

Emir Şah hak. Ku.;bî Çelebi 

Emir Şah Bey Beyşehir beyi olup 
eşkıya ve zâlimdi: Murad Paşa ile 
harplerde bulundv.. 1017'de (I6O8/ 
09) eşkıya ortadan .saldırılırken bu da 
katledilmiştir. (I. 402) 

Emir Şücâeddin hak. Süleyman Paşa 

Emir-i Rûmî bak. Hüseyin Çelebi 

Emirî bak. Mahmı.d Efendi 

Emirî Emrullah Çelebi Diyarbekir- 
lidir. Ticaretle mjeşgulken Şa'bân 
1137'de (Nisan-Mayas 1725) vefat etti. 
Yaşh ve şairdi. (I. 401) 

Emirî Mehmed Bey İstanbulludur. 
Hâsimî Celebimin oğlu ve Muhta- 
rîmin kardeşidir. Mısır muhasebecisi 
iken lîl. Murad de^ rinde (1574-1595) 
vefat etti. Şairdir. (I. 402; IIIL 622) 

Emirî Mustafa Paşa (Salih Paşaza- 
de) î. Süleyman (Kanunî) devri bey- 
lerinden olup 946' da (1539/40) vefat 
etti. Şairdi. (IV. 372/73) 

Emirzâde bak. Abdullah Efendi 

Emnî Mehmed Ağa Diyarbekirlidir. 
Bazı vezirlere ve sonra Ahmed Paşa' 
ya kethüda oldu. .104'de (1692/93) 
Azebler muharebe.sinde şehid oldu. 
Şairdir. (I. 401) 

Emnî Mehmed Bey Kalemden yeti- 
şip hâcegândan olcu ve çeşitli görev- 
lerde bulunup ruznâme-i evvel ve 



115rde (1738/39) defter emini ve 
11 53 'de (1740) paşalık ile Rusya elçisi 
olup dönüşte yine efendilikle defter 
emini oldu. 11 56 'da (1743) muhâse- 
be~i evYQ\ ve Şe^^.^âl 11 59 'da (Ekim- 
Kasım 1746) cizye muhasebecisi ve 
Şe\^'âl ll6rde (Ekim 1748) yeniçeri 
kâtibi oldu. Il63'de (1750) vefat et- 
miştir. Tedbirli ve güçlü bir zat idi. (I. 
401) 

Emrudcuzâde bak. Bahir Halil Efendi 

Emrullah Ağa Sadrazam Selim Pa- 
şa'nm dayısı olduğundan ikbâlinde 
kapıcıbaşı olup II. Mahmud devrinin 
(1808-1839) son yıllarına doğru vefat 
etmiştir. (L 401) 

Emrullah Çelebi Âmidlidir. Fukara- 
dan olup 983 'de (1575/76) vefat etti. 
Şiirieri çoktu. (I. 400) 

Emrullah Çelebi Nakşibendî şeyhi 
olup 1026'da (1617) vefat etti. Salih 
bir pîr, bekâr ve kemâl ehliydi. (I. 
400) 

Emrullah Efendi Ak Şemseddin 'in 
oğludur. Emir Sultan ve Sultan Murad 
vakfı mütevellisi olup bir eli ve bir 
ayağı tutuldu. 919'da (1513) vefat et- 
ti. (I. 400) 

Emrullah Efendi Müderris ve Âmid 
kadısı oldu. Şa'bân 992'de (Ağustos 
1584) vefat etti. Oğlu Mehmed Efen- 
di^dir(-^). (I. 400) 

Emrullah Efendi Rizelidir. Müderris 
olup Zilhicce 1013'de (Nisan-Mayıs 
1605) vefat etti. Âlîm ve derviş huy- 
luydu. (L 400) 

Emrullah Efendi Kütahyalıdır. 
1019'da (I6IO) Maraş kadısı olup Sa- 
fer 1021'de (Nisan I6l2) vefat etti. 
Oğlu Mehmed Efendi'dir(-^). (I. 400) 

Emrullah Efendi Lârendelidir. Mü- 
derris ve Haleb mollası oldu, Cemazi- 



481 



482 



yele^^^el lll4'de (Ekim 1702) vefat 
etti. Âlîm ve şairdir. (I. 401) 

Emrullah Efendi Emrullah Mehmed 
Efendi'ninC-»-) solomdan ve Abdurraiı- 
man Efendi'nin toaı alarmdandır . Mü- 
derris olup 8 Şevval 1138'de (9 Hazi- 
ran 1726) vefat etti. Keskindede' de 
medfundur. Şair ve iffetliydi. (I. 400) 

Emrullah Mehmed Efendi Seyrek 
Muhyiddin Efendi'nin oğludur. 5 Zil- 
ka^de 945'de (25 Mart 1539) doğdu. 
Müderris, Bagdad, Manisa, Selanik, 
Gelibolu ve İzmir mollası oldu. Istan- 
bufda 1008'de Berat gecesi (1 Mart 
1600) vefat etti. Âlîm ve fâzıldı. Tarikat 
mensuplarından nefret ettiğinden ce- 
nazesi Fâtih'e getirilmemiş ve tabutu- 
na müceweze konulmamasını vasiyet 
eylemiştir. Şakâyık-ı Numaniye Zeyli 
Eşbah ve Nazaif^ ta'likatı, Ebûssuûd 
Efendi tefsirine kelimâtı vardır. Oğlu 
sudûrdan Yunus Efendi' dir. Diğer oğ- 
lu müderris Ahmed Efendi'dir ki, 
gençliğinde vefat etmişti. Oğlu sudûr- 
dan Abdurrahman Efendi'dir. Torun- 
larından biri Emrullah Efendi' dir(->). 
(L 400) 

Emrullah Paşa Prİzren hanedanın- 
dan olup Şe\^'^âl 11 84 'de (Ocak-Şubat 
1771) mîrimîranlık ile Ada-i kebir 
muhafızı oldu. Savaşın sonlarına ka- 
dar oralarda bulunup vefat etmiştir. 
(I. 401) 

Emrullahzâde hak. Mehmed Efendi 

Enbâl Bey Çerkeş dir. Mısır'da yetişe- 
rek beylerden olmuş ve Mısır'ın fet- 
hinde Osmanlı Devleti 'ne itaat eyle- 
mişti. 929'da (1523) ayaklanmaya 
kalkışınca katledilerek cezasını bul- 
muştur. (L 440) 

Enderûnî hak. Râsih Osman Efendi 

Endülüsî bak. Ali Se^^id b. Meymûn 



Enfî bak. Ahmed Beyani Efendi 

Enis Efendi (Bandırmahzâde) 

Halveti şeyhlerinden olup L Abdül- 
hamid devrinde (1774-1789) vefat ey- 
lemiştir, Akılh ve şairdi. (I. 442) 

Enis İbrahim Efendi Reisülküttab 
Dürrî Mehmed Efendi' :ıin(->) oğlu- 
dur. Hâcegândan olup 15 Receb 
1217'de (11 Kasım 1802) vefat eyledi 
ve babasının yanma cefnediİdi. (L 
145; II. 338) 

Enis Mehmed Efendi (Gülmezzâ- 

de) Reisülküttab Gülmez İsmail Efen- 
di'nin(-^) oğlu olup Haieb'de muhassıl 
kâtibiydi. 1105'de (1693/94) vefat etti. 
Kâtip ve şairdi. (I. 442; I 352) ' 

Enis Mehmed Efendi (Müftîzâde) 

Filibelidir. Tahsil görüp müderris ol- 
muştur. Şevval 1265 'de (Ağustos-Ey- 
lül 1849) Bosna mollas:, iki defa Er- 
zunım ve 1275'de (1853/59) Kürdis- 
tan mollası oldu. Bir-iki sene sonra 
vefat eylemiştir. Filibe a/nü'l-â'yânıy- 
dı. (I. 442) 

Enis Mustafa Dede Edirne'de Şeyh 
Enis Efendi 'nin müridiciir. Sonra Mı- 
sır'da Mevlevî şeyhi oldu. Il40'da 
(1727/28) vefat eylemiştir. Şairdir. (I. 
442) 

Enis Receb Dede Kasr.npaşa Mevle- 
vîhanesi'nde çilekeş oiv.p sonra Edir- 
ne Mevlevîhanesi'ne şeyh olmuştur. 
50 sene şeyhlik edip i:'47'de (1734/ 
35) vefat etmiştir. Şairdi". Divanı var- 
dır. (I. 442) 

Enişte bak. Ali Efendi 

Enver Efendi Bursalıdır. Nakşibendî 
tarikatine girerek şeyh olmuştur. Bir 
defa Seyyid Gazi Zaviyesi bunlara ve- 
rilip sonra terk etmiş ve sonra orada 
Sultan Orhan Tekkesi'ne şeyh olmuş- 
tur. 973'de (1565/66) vefat eyledi. 



Geçimi gayb iıazines İnden olup tek- 
kenin gelirini fukaraya dağıtırdı. 
Arapça ilimleri bilir v'e nuranı yüzlüy- 
dü. (I. 440) 

Enver Mustafa Bey Nâfi' Mehmed 
Efendi 'ninC-t-) oğludur. Bilâd-ı hamse 
mollası olup Reçel:» 1312'de (Ocak 
1895) vefat eyledi. Babasının kabrine 
defnedildi. (İV. 537^ 

Enverî Ahtned Efendi İstanbula 
gelip başmuhasebc kalemine girdi. 
Buradan ihtisâb baş.-câtibi oldu. Sonra 
sadâret mektupçusuna girip tahrirat 
kâtipligiyle Şam'a gitti. 1277'de 
(1860/61) Meclis-i Rüsumat kuruldu- 
ğunda reis olmuş ve ûlâ sınıf-ı evveli 
rütbesini almıştır. Muharrem 1280'de 
(Haziran-Temmuz 1863) Divan-ı Mu- 
hasebatla aza ve Zilhiccemde (Mayıs 
1864) varidat muhasebecisi oldu. Zil- 
hicce 1283'de (Nissm 1867) yine Di- 
van-ı Muhasebat'a aza oldu. Safer 
1284mde (Haziran 1367) Hüküm Ko- 
misyonu 'na reis ol(Ju ve ayrıldıktan 
sonra Divan-ı İstinsi reisi oldu. Azil- 
den sonra Safer 1291'de (Mart-Nisan 
1874) ikinci defa Divan-ı İstinaf reisi 
oldu. Sonra emekli olmuştur. 5 Ra- 
mazan 1301 'de (29 Haziran 1884) ve- 
fat eylemiştir. Üsküdar'a defnedildi. 
Kâtip ve şairdi. (L 441) 

Enverî Çelebi İstanbulludur. Mürek- 
kepçi esnafından olduğundan kethü- 
da olmuştu. Ateşbszlıkta ustalığı ol- 
duğundan humbaracı olmuş ve sün- 
net düğünü eğlencelerinde maharet 
göstermiş ve 954'de (1547) vefat ey- 
lemiştir. Şairdir. (I. 440) 

Enverî Mehmed Efendi Babıâli'den 
yetişip hâcegândan ve ricalden oldu. 
1138'de (1725/26) vefat eylemiştir. 
Üsküdar'da medfundur. (I. 440) 



Enverî Sa'dullah Efendi Divan-ı 

Hümâyûn kaleminden yetişip bazı 
vezirlere ve özellikle Selim Mehmed 
Paya'ya divan kâtibi ve kaleminde 
mühimmenüvis oldu. 1246'da (1830/ 
31) küçük kale tezkirecisi ve hâce- 
gândan olmuştur. 1248'de (1832/33) 
âmedî hulefâsından olup Şa'bân 
1253'de (Kasım 1837) hariciye kâtibi 
ve Zilka'de'de (Şubat 1838) hariciye 
mektupçusu ve Rebi}aile\^'€İ 1255'de 
(Mayıs-Haziran 1839) ikinci defa ha- 
riciye kâtibi ve Zilhicce'de (Şubat 
1840) ticaret müsteşarı olmuş ve Mu- 
harrem 1257'de (Mart 1841) ûlâ smıf-ı 
e^^eline ^oikselmiştir. 1259'da (1843) 
Meclis-i Vâiâ azalıgıyla Erzurum'da 
İran murahhası ile görüşmeye me- 
mur olup dönüşünün ardından aza- 
lıkdan azledilmiştir. 1262'de (1846) 
yine Meclis-i Vâlâ'ya aza oldu. Şa'bân 
1264'de (Temmuz 1848) ticaret nâzın 
vekili oldu. 1265^de (1849) vefat eyle- 
miştir. Âlîmdi. İnşâsı, edipler arasın- 
da makbuldür. (I. 441) 

Enverî Sa'dullah Efendi (Hacı) 

Trabzonludur. İstanbul'a gelip Babı- 
âli'ye devam eylemiştir. 1184'de 
(1770/71) teşrifatçı olup sonra orduda 
vak'anüvis olmuştur. 1187'de (1773) 
azledilip hâcegânlıkla cebeciler kâtibi 
oldu ve 1190'da (1776) ikinci defa teş- 
rifatçı ve vak'anüvis oldu. 1193 'de 
(1779) başmuhasebeci oldu. Şe\^^âl 
1196'da (Eylül 1782) mevkufatçı oldu. 
1197'de (1783) vak'anüvislikten azle- 
dilip tezkire-i e\"^'^ei oldu. 11 Ramazan 
1197'de (10 Ağustos 1783) ilâveten 
Anadolu muhasebecisi olup Zilka' 
de 'de (Ekim) tezkirecilikten ayrılmış- 
Ur. Şewâl 1200^de (Ağustos 1786) yi- 
ne Anadolu muhasebecisi oldu. 1202' 
de (1787/88) orduda asaleten vak'a- 



483 



nüvis oldu. Dönüşte 3 Şev\^âl 1206'da 
(25 Mayıs 1792) vak'anüvis ve Anado- 
lu muhasebecisi oldu. Sonra Şe^^^âl 
1208^de (Mayıs 1794) dördüncü defa 
Anadolu muhasebecisi oldu. 11 Rebi- 
yülewel 1209'"da (6 Ekim 1794) vefat 
etmiştir. Dürüst, iffeüi, sâlih, münşi, 
Arapça ve Farsça'da bilgili olup yaşı 
60'ı aşkındı. 3-4 cilt Tanh yazmıştır. 
Haydarpaşa'da medfundur. Oğlu Ali 
Enver Efendi'dir(~^). (I. 440/41) 

ErdebMîzâde bak. Ahmed Efendi 

Erib Ahmed Bey Erib Ahmed Paşa' 
nın(-^) torunudur. Dedesinin sayesin- 
de müderris olup Şev^'^âl 12 79 'da 
(Mart-Nisan 1863) Sofya, sonra bilâd-ı 
hamse mollası olarak vefat etmiştir. (I. 
322) 

Erib Ahmed Efendi Damadzâde 
Feyzullah Efendi'nin kethüdası mü- 
484 derris Emin Mehmed Efendi 'nin(-») 
oğludur. Kadılardan olup sudûrdan 
Murad Efendi'nin dairesinde bulun- 
muştur. 1194'de (1780) Tırhala kadısı 
iken vefat eyledi. Hoşsohbet, usta şa- 
irdi. (I. 321) 

Erib Ahmed Paşa Sarayın ekmekçi 
Ocağı eskilerinden Hacı Mehmed 
Ağa'nm oğludur. 1192'de (1778) Di- 
van-ı Hümâyijn kalemine çerağ olun- 
muştur. Râsih Efendi'ye mühürdar 
olup Fransızlardan Mısırı kurtarmak 
için yapılan seferde hâcegânlık veril- 
di. Bu münasebetle divanî küçük gö- 
revlerde bulunup 1227'de (1812) Ha- 
remeyn muhasebecisi, 1228'de (1813) 
yeniçeri kâtibi, sonra arpa emini ve 
tophane nâzın ve 1232'de (1817) ça- 
vuşbaşı ve birkaç ay sonra sadâret 
kethüdası oldu. Ramazan 1233 'de 
(Temmuz 1818) azledilip Zilhicce 
1234'de (Eylül-Ekim 1819) Midilli'ye 
sürüldü. Kısa süre sonra serbest bıra- 



kılıp 1235'de (1819/20) tersane emini 
ve Receb 1236'da (Nisan 1821) ikinci 
defa sadâret kethüdası oldu. 5 Muhar- 
rem 1237'de (2 Zkim 1821) Halet 
Efendi'nin hilesine uğrayıp azlolun- 
du. Ertesi günü Selânik'e gönderildi. 
Oradan vezir rütbesiyle Niğde, Kırşe- 
hir ve Beyşehir sancaklanyla Mora se- 
raskeri maiyetine memur oldu. Mah- 
mud Paşa'mn vefatında Mora seraske- 
ri kaymakamı olarak askerin ulufe ^'^e 
tayinatmdan sıkılıp şiddetli hummaya 
tutuldu. Can çekiş nesi sırasında Ha- 
let Efendi'nin idaraıyla Hurşid Paşa' 
nm vefatı haberi "/erilmesiyle mem- 
nuniyetinden "hah" deyip Rebi}âilâ- 
hir 1238'de (Aralık 1822-Ocak 1823) 
vefat eyledi. Bilgili tedbirli ve güçlüy- 
dü. Annesi Nefise Hanım, Ramazan 
125 2 'de (Aralık 1836) vefat etmiştir. 
Torunu Erib Ahmed Bey'dir(-^). (I. 
321/22) 

Erib Mehmed Efendi (Kara Halil- 
zâde) Ahmed Necib Efendi'nin oğlu- 
dur. Arabzâde Arif Efendi'nin kızının 
oğlu olduğundan "Arabzâde hafidi" 
diye tanınmıştır. Müderris, Zilhicce 
1260'da (Arahk 1844) Eyüp mollası, 
Şewâl 1263'de (Eylül 1847) Mekke 
payesi, sonra İstanbul payesi, Receb 
1276'da (Şubat 1860) Anadolu payesi, 
Zilhicce 1282'de (Nisan-Mayıs 1866) 
Anadolu kazasker, olup süresini ta- 
mamladıktan sonn- Rumeli payesi ol- 
du. 15 Zilhicce 129D'da (3 Şubat 1874) 
vefat eyledi. E^oip'ie anne ve babası- 
nın kabrine defnecildi. Alçak gönüllü 
ve zengindi. İhtiya .lığında titreme ge- 
tirdi. Oğlu Mısır mevieviy etinden 
ma'zul Necib Efendi'dir. (I. 322) 

Erib Mustafa Efendi Arabzâde Ali 
Efendi'nin ogludu:". Müderris, Galata 
mollası, 11 55 'de (1742) Şam mollası 



olup 11 61 'de (1748* Medine mollası 
oldu. Rebiyülevve" ll6rde (Mart 
1748) orada vefat eyledi. Âlîm, şair, 
keyif ehliydi. Oğlu Sâmih Efendi, Ha- 
remeyn başkâtibi cldu. Diğer oğlu 
Mehmed Sânih Efendi'dir. (I. 321) 

Ermenak Şeyhizâde bak. Kadrî 
Se\yid Mehmed Dede 

Ermeni bak. Hasan Ağa; Mehmed 
Efendi; Mustafa Ağa 

Erşed Abdülhatnici Efendi Madrub 
Yusuf Efendi 'nin to:unu, Vâsık Emin 
Mehmed Efendi'nin'^->) oğludur. Mü- 
derris olup 1175'de (1761/62) 28 ya- 
şmda vefat eyledi. Şairdir. (I. 321; IV. 
660) [I. 32rde Yusuf Efendi'nin oğlu 
olarak gösterilmektedir.] 

Erzincanîzâde bak . Mustafa Efendi 

Erzuruınî bak. Hüseyin Paşa 

Es 'ad Ağa I. Süleyrıan (Kanunî) za- 
manmda (1520-1565) topçubaşı ol- 
muştur. 966'da (155u/59) vefat eyledi. 
Topçularda mescidi vardır. (I. 330) 

Es 'ad Ahmed Efer.di Medine ahali- 
sinden ve s e^yidle: dendir. Ferâşet-i 
şerife-i padişahî vekâletini kazandı- 
gmdan padişahm t£ hta çıkışmda sa- 
rayda bulundurulmuş, meA^eviyet ve 
sonra İstanbul Anadolu ve Rumeli 
kazaskerliği payelerini elde eylemiş- 
tir. 7 Ramazan 1314' de (9 Şubat 1897) 
vefat eyledi. Yahy;I Efendi Tekke- 
si'nde medfundur. (oğullan, İstanbul 
pâyeli Seyyid İbrahim Efendi ve Sey- 
yid Ebûssuûd Efendi 'dir ki, İbrahim 
Efendi o şerefli hizmette halefi ol- 
muştur. (IV. 846) 

Es 'ad Ahmed Efendi (Cezbîzâde) 

Hasan Cezbî Efend:'nin(->) oğludur. 
Müderris, 1273'de (1856/57) İzmir 
mollası oldu. Sonrs vefat eyledi. (I. 
342; II. 166) 



Es 'ad Ahmed Efendi (Kadrîzâde) 

Ahmed Efendi' nin(-^) oğludur. Mü- 
derris oİup 1 Zilhicce 11 57' de (5 Ocak 
1745) vefat eyledi. (I. 242) 

Es' ad Ahmed Efendi (Sâlİhzâde) 

Şeyhülislâm Emin Efendi'nin oğludur. 
Müderris, Cemaziyele\^^el 11 74 'de 
(Aralık 1760) İzmir mollası ve sırasıy- 
la Mekke payesi oldu. 1201 'de 
■(1786/87) İstanbul kadısı, Receb 
1202^de (Nisan 1788) Anadolu payesi. 
Zilhicce 1204 (Ağustos 1790) sonla- 
rında Anadolu kazaskeri olup 1206 
başlarında (1791 sonları) azledildi. 
1209'de (1794/95) birinci ve 1212'de 
(1797/98) ikinci defa Rumeli kazaske- 
ri olup birer sene bu görevde bulun- 
du. 30 Muharrem 1218'de (22 Mayıs 
1803) şeyhülislâm oldu. 1 Receb 
1221^de (14 Eylül 1806) ayrıldı. 22 Ce- 
maziyeiev^^el 1223 'de (l6 Temmuz 
1808) ikinci defa şeyhülislâm olup 10 
Şewâl 1223 'de (29 Kasım 1808) azil- 
den sonra ıManisaya sürüldü. Serbest 
bırakıldıktan sonra 1230'da (1815) ve- 
fat eyledi. Yaptığı Müftü Hamamı ya- 
kınında medfundur. Civarında çeşme 
ve medrese vardır. İşten anlar ve ni- 
zâm-ı cedide taraftar resmî ulemânın 
bü>âiklerindendi. O zamanca bu tavrı 
şeyhülislâmlıktan ayrılmasına ve göz- 
den düşmesine hizmet etti. Oğulları, 
Salih Bey, Hüsâmeddin Bey ve Rüşdî 
Bey'dir. (I. 336) 

Es'ad Ahmed Efendi (Uryânîzâde) 

Mevâlîden Said Efendi'nin oğludur. 
1223^de (1808) doğdu. Müderris, 
E^iip mollası, Rebi^oilev^-^el 1273 'de 
(Kasım 1856) Edirne mollası oldu. 
Muharrem 1276'da (Ağustos 1859) 
Medine mollası oİdu. Harem-i Şerif 
tamirat müdürlüğü ilâ^-^e kılındı. O 
hizmetine mükâfâten İstanbul payesi 



4S5 



486 



oldu. Şa'bân 1280'de (Ocak 1864) 
kassâm-ı askerî ve Şa'bân 1281 'de 
(Ocak 1865) sadreyn müsteşarı ve 
1283^de (1866/67) İstanbul kadısı, sü- 
resini tamamladıktan sonra Bursa 
müfettiş-i hükkâmı olmuşaır. Memur 
olduğu hizmeüerde güzel da^Tanışı 
görüldüğünden Anadolu payesi veril- 
di. Meclis-i İntihâb-ı Hükkâm ve Ted- 
kikat-ı Seriye reisi, ardından Rumeli 
payesi oldu. 12 Zilhicce 1295'de (7 
Aralık 1878) şeyhülislâm oldu. Sıra- 
sıyla murassa Osmanî, Mecidî ve son- 
ra İmtiyaz nişanları ihsan bu^oıruidu. 
Padişahın çeşitli teveccühlerine maz- 
har olarak 6 Cemaziyele^'^^'^el 13 06 'da 
(8 Ocak 1889) vefat etti. Hastalığı bir- 
kaç ay sünnüştü. Eyüp'de padişahın 
buyruğuyla üzerine güzel bir türbe 
yapıldı. Güzel konuşur, iyi huylu, ca- 
na yakın, alçakgönüllü, doğru ve tatlı 
dilliydi. Nakkaş 'taki yahlan önünde 
ufak bir cami inşa. eyledi. İlk zevcele- 
ri Bîcan Paşamın kızından bir oğlu ile 
iki kızı kaldı. Oğlu sudûrdan Mehmed 
Hâlid Bey olup birbuçuk sene sonra 
vefat ettiğinde babasının türbesine 
defnedildi. Damadı, şair Süleyman 
Celâl Efendi, 18 sene felçli yattığı hal- 
de Muharrem 1309''da (Ağustos 1891) 
ölmüştür. Bunun oğulları mevâlîden 
Said Bey ve Cemil Bey, torunlarıdır. 
(I. 344) 

Es'ad Ahmed Paşa Sakızlıdır. Mek- 
teb-i Harbiye 'den erkân-ı harp çıkıp 
kolağası olarak Şam'a giderken Fuad 
Paşa'ya yaver olmuştur. Fuad Paşa "sa- 
dârete gelince- bunu binbaşılıkla Pa- 
ris 'de Mekteb-i Harbî-i Osmanî mü- 
düm ve askerî ataşe olarak gönder- 
miştir. Rütbe aüayarak miralay oldu. 
Padişahın seyahatinde mîrlivâ olarak 
dönüşü ferman buyurulmuştur. Geli- 
şinde 1284'de (1867/68) Dâr-ı Şûra 



azası olup Cemaziyelâhir 1285'de 
(Eylül-Ekim 1868) :'erik ve Hersek ve 
Bosna kumandan: ve Ramazan'da 
(Aralık 1868-Ocak 1869) îşkodra vali- 
si oldu. Az müddele ayrıldı, yolday- 
ken hassa reisi, Şa'bân 1286 'da (Ka- 
sım 1869) Dâr-ı Şûra reisi ve 29 Cema- 
ziyelev\^el 1287 'de (27 Ağustos 1870) 
vezir rütbesiyle hassa müşiri oldu. Re- 
biyülâhir 1288^de (Haziran-Temmuz 
1871) Yemen valisi olarak çıkanldıysa 
da Kal'a-i Sultaniye'den döndürülüp 4 
gün sonra ayın 24 'ünde (13 Temmuz 
1871) serasker olmuş ve Ramazan'da 
(Kasım-Aralık) top nane mü sidiği ilâ- 
ve edilmiştir. Zilka'de'de ayrılıp 4. Or- 
du müşirliği ile Erzumm valisi olmuş- 
tur. Bir gün sonra /.nkara valisi ve Re- 
biyüle^^el 1289'da (Mayıs 1872) Sivas 
valisi olup 26 Cemaziyelev^^el'de (1 
Ağustos) bahriye nâzın ve 10 Şa'bân'- 
da (13 Ekim) ikinci defa serasker ve 
17 Zilhicce 1289^da (15 Şubat 1873) 
sadrazam olmuştu:-. 17 Safer 1290'da 
(16 Nisan 1873) azille ertesi günü 
Konya valisi oldu. 2 Şa'bân 129rde 
(14 Eylül 1874) 5. Ordu müşirliği ile 
Suriye valisi, 19 Zilhicce 1291'de (27 
Ocak 1875) ikinci defa bahriye nâzın 
ve 19 Rebiyülewei 1292'de (25 Nisan 
1875) ikinci defa sadrazam oldu. 24 
Receb'de (26 Ağustos 1875) azledildi 
ve ertesi günü râfia nâzın ve 19 
Şa'bân'da (20 Eylül) Aydın valisi oldu. 
Vilayeti dolaşıp Sakız'a gidip İzmir'e 
dönüşünün ardından ateşli hummaya 
yakalanıp birkaç günde 1 Zilhicce 
1292'de (29 Aralık 1875) vefat eyle- 
miştir. Yaşı henüz 40'ı geçmişti. Dil 
bilir, zekî, iyiliKse^^er, çalışkan, iffetli, 
iyi huylu ve güzel yüzlü iyi bir asker- 
di. Yaşı ilerleyip tecrübesi artsaydı 
varlığından devletçe çok istifade 
mümkündü., TercCbesizliği yüzünden 
sadâretierinde işçe gösterdiği heves 



neticesiz kalmış ve azline sebep ol- 
muşaır. Bü-ylîk kardeşi erkân-ı harp 
miralayı Akif Bey, 26 Rebiyülâhır 
1306'da (30 Aralık 1888) vefat etmiş- 
tir. Diğer kardeşi İstanbul merkez ku- 
mandanı Kâzım Pasajdır. Bir küçük 
oğlu kaldı. (I. 342/43) 

Es'ad Ali Paşa Şam'da kabile reisle- 
rinden olup Akkâ meselesinde hiz- 
meti görülünce Rel)i'\'ülâhir 1240'da 
(Aralık 1824) mîri miran rütbesiyle 
Trablusşam mutasarrıfı oldu. Bir-iki 
sene geçince vefat etmiştir. (L 337) 

Es'ad Bey Uzun Hüseyin Efendi' 
nin(->) oğludur. Müderris olup 1227' 
de (1812) vefat etti La'lîçeşmesi'nde 
babasının yanında medfundur. (İL 
220) 

Es'ad Bey Şerif Paşa'nın('-^) oğludur. 
İstanbul payesini hâiz olup Defter-i 
Hakanı Nezâreti ser.edat-ı seriye me- 
mum iken 1303'de (1885/86) vefat 
etti. (III. 146) 

Es'ad Bey (Şehsüvarzâde) Ende- 

rûnludur. Yükselerek 1212'de (1797/ 
98) mîrahûr-ı sânı c^ldu. Azilden son- 
ra IIÎ. Selim devri (1789-1807) ortala- 
rında vefat eylemiştir. (I. 335) 

Es'ad Efendi Anka:'alı Mehmed Efen- 
di'nin oğludur. Mücerris, molla, Safer 
106rde (Şubat 1651) İstanbul kadısı 
oldu. Receb'de (Haziran-Temmuz) 
azledildi. Şevval :.065'de (Ağustos 
1655) Anadolu kazf:skeri oldu. Rama- 
zan 1066'da (Haziran-Temmuz l656) 
azledildi. O sene 2'iika'de'de (Ağus- 
tos-Eylül) vefat eyledi. Sertlik ve ka- 
balıgıyla bilinirdi. Hatta eniştesi Şey- 
hülislâm Ebû Said Efendi kabalığın- 
dan üzülüp falakaya yatırmıştı. Ulemâ 
bu hareketini padişaha şikâyetle şey- 
hülislâmlıktan azleltirmişlerdir. Oğlu, 
sudûrdan Said Efendi'dir. (I. 331) 



Es'ad Efendi Yanyalıdır. Müderris, 
1139'da (1726/27) Galata mollası, 
matbaanın kuruluşunda musahhih 
oldu. Il42'de (1729/30) vefat eyle- 
miştir. Âlîm, hakîm, şairdir. Divaırı 
ve Şâhidiye Tercümesi vardır. Oğlu 
Bedri Efendi^dir(-^) (I. 332) 

Es'ad Efendi Dersiam ve müderris 
olup 1159'da (1746) vefat eylemiştir. 
Üsküdar'da Miskinlere defnedilmiş- 
tir. (1. 332) 

Es'ad Efendi (Hamzazâde) Hamza 
Efendi'nin(-*) oğludur. Kazasker tez- 
kirecisi ve 1174'de (1760/61) İzmir 
mollası olup 14 ZilhicceJ180'de (13 
Mayıs 1767) vefat etti. Âlîm, şair ve 
hattatdır, (I. 334; II. 254) 

Es'ad Efendi (Kethüdâzâde) Musta- 
fa Efendimin(-^) oğludur. Müderris, 
Haİeb, Bursa mollası ve Mekke paye- 
si olup III. Mustafa devri (1757-1774) 
başlarında vefat etmiştir. Oğlu Sâdık 
Mustafa Efendi'dir(->).^(L 334; R^ 421) 

Es'ad Efendi (Mekkîzâde) Mekkî 
Mehmed Efendi' nin(-^) oğludur. Mü- 
derris ve Selanik mollası olup Muhar- 
rem 1128'de (Ocak 1716) vefat etti. 
Salih ve iffetliydi. (I. 331; IV. 507) 

Es'ad Fâi2Î Efendi (Bâkîzâde) Ab- 

durrahman Efendi'nin(->) oğludur. 
Edirne mollası olup Cemaziyeiâhir 
1076'da (Aralık 1665) 51 yaşında ve- 
fat etti. Ceddi Nişancı Mehmed Paşa' 
nın camiine defnedildi. Cömert, ke- 
rim, şairdi. Oğlu İsmail Remzî Efendi' 
dir. (I. 331; III. 295) 

Es'ad Mahmud Paşa İzmididir. Ba- 
ymdırlızâde Mustafa Hasib Efendi' nin 
oğludur. İzmir'de doğdu. 1266'da 
(1850) divan kalemine ve 1270'de 
(1853/54) tercüme kalemlerine girdi. 
127rde (1854/55) Paris'e tahsile gidip 



487 



488 



1274'de (1857/58) Petersburg Sefareti 
kâtibi olup 1276 başlarında (1859 or- 
taları) istifa eylemiş ve 1278'de (1861/ 
62) Paris ikinci kâtibi, 1284'de (1867/ 
68) başkâtibi olup 1285 ortalarında 
(1868 sonlan) mütercim-i sânı ve 1286' 
da (1869/70) Peşte başşehbenderi ve 
1288 sonlarında (1872 başları) ûlâ ile 
Atina orta elçisi olup 1290 (1873) so- 
nunda azledilmiştir. Cemaziyelâhir 
1293'de (Temmuz 1876) Roma elçisi 
olup 1294'de (1877) bâlâ ile Viyana 
bü^öikelçisi ve Rebi\'lileA'"^'^el 1296" da 
(Mart 1879) hariciye müsteşarı olmuş 
ve 3-4 ay sonra azledilmiştir. 1297' de 
(1880) Paris büyükelçisi olup 5 Saf er 
1298'de (7 Ocak 1881) veziriik veril- 
miştir. Rebiwle\^^^el 1311 'de (Eylül- 
Ekim 1893) hasta olarak ayrılmış ve 16 
Şewâl 1312'de (12 Nisan 1895) vefat 
etmiştir. Sultan Mahmud Türbesi 'ne 
defnediimiştir. Sefaret işlerini bilirdi. 
Yaşı 60'ı aşkın ve yumuşak huyluydu. 
(IV. 846) 

Es 'ad Medhî Efendi (Şîrîn^îâde) 

Kapıcıbaşı ve başbaki kulu, 1223'de 
(1808) siİahdar ağası, 1224'de (1809) 
mîrahür-ı e\^^el vekili oldu. Sonra ve- 
fat etmiştir. (I. 336) 

Es 'ad Mehmed Ağa Mümeccimbaşı 
Abdullah Efendi' nin(-^) oğludur. Sa- 
rayda görevli olup hattatdı. 1186'da 
(1772/73) vefat eyledi. (IIL 387) 

Es 'ad Mehmed Ağa Enderûnludur. 
Yetişerek peşkir ağası ve rikâbdar. 
Rebiyülâhır 1230xia (Mart 1815) çu- 
kadar-ı şehriyarî olmuştur. 2 Safer 
1232'de (22 Aralık 1816) azlinin ar- 
dından ansızın vefat etmiştir. Hamidi- 
ye Türbesi kabristanına defnolun- 
muştur. (I. 336) 

Es'ad Mehmed Bey Yenişehirli İs- 
mail Paşa'nın(-t') torunu, Abdullah 



Bey'in(->) oğludur. Müderris İken 
1215'de (1800/01) vefat etti. (L 369) 

Es 'ad Mehmed E ey Köse Bahir 
Mustafa Paşa'nm(->) torunlarından- 
dır. Mevâlîden olup 7 Cemaziyelâhir 
1250'de (11 Ekim 18.54) vefat etti. Ay- 
rılıkçeşmesi'ne defnedildi. (IV. 441) 

Es' ad Mehraed Bey^ Balıkesirli Şerif 
Paşa'nm bü^âik oğludur. Başlarda 
tahsil görüp icazet almakla müderris 
olmuştu. İlmî rütbesi Mekke ve İstan- 
bul payelerine kadar )âikselip sene- 
dat-ı hakanîye memurluğunda hayli 
seneler bulundu. 3( Şe\^^âl 1313^de 
(13 Nisan 1896) vefat eyledi. Şehzâ- 
debaşrnda medfuncur. Laübâlî-meş- 
rep, ilim ve edep sâl ibi, bekâr bİr zat 
idi. (IV. 846) 

Es' ad Mehmed Bey (Çerkeş Bey- 
zade) Sudûrdan Ilahmî Mehmed 
Bey'in(-*) oğludur, ^.^enişehir mollası 
olup 1 Safer 1259'da (3 Mart 1843) 
vefat etti. Babasının yanma defnedil- 
di. (I. 339; II. 376) 

Es'ad Mehmted Bey (Çeşmîzâde) 

Maliyeden yetişip V^ n defterdarlığın- 
dan azledilmişti. 3 Şe\^^âl 13l4'de (7 
Mart 1897) vefat eyledi. (IV. BAG) 

Es'ad Mehmed Be> (Eyyûb Ağaza- 

de) Devriye mevâlîsinden olup bu se- 
nelerde (1840'lar) vefat eyledi. (I. 340) 

Es'ad Mehmed Bey (Kesrlyelizâ- 

de) Nu'man Bey'in oğludur.- Mektu- 
bî-i sadâretten yeişerek 1236'da 
(1820/21) gureba-i yesâr kâtibi ve 
sonra 124rde (1825/26) reis vekili 
oldu. 1244'de (1828/29) vefat eyledi. 
Üsküdar'da medfunclur. (I. 337/38) 

Es'ad Mehmed Bey (Meş'alecizâ- 

de) Meş'aleci îbra.ıim Hıfzı Paşa' 
nın(-^) oğludur. Müc erris olup 23 Ce- 
maziyelâhir 1203^de (21 Mart 1789) 



vefat etmiştir. Edirnekaprda medfun- 
dur. Oğlu Hamdullah Mehmed 
Bey'dirC-^). (1. 137) 

Es'ad MehiTjed Bey (Seyyld) (Ha- 
cı) Meşaİec'. biraderi Kaymakam 
Mustafa Paşa torunlarmdan olup Mo- 
rali Osman Erendi 'nin üvey oğluydu. 
Müderris, 1220'de (1805) E\Tip mol- 
lası, Şe\^-"âl '.238'de (Haziran 1823) 
Mekke mollası ve 1242'de (1826/27) 
İstanbul payesi oldu. Sonra vefat ey- 
lemiştir. (I. 3:'8) 

Es'ad Mehnıed Efendi Mirzazâde 
damadıdır. Müderris ve ll43'de 
(1730/31) Selanik mollası olup sonra 
vefat eylemiş İr. (L 332) 

Es'ad Mehnıed Efendi Sair Lebib 
Mehmed Efendi'nin oğludur. Müder- 
ris, molla, Eclrne mollası ve Mekke 
payesi oldu. Muharrem 11 79 'da (Ha- 
ziran-Temmuz 1765) vefat etmiştir. 
Edirnekaprda. medfundur. (I. 334) 

Es'ad Mehmed Efendi Ebû İshakzâ- 
de Es'ad Mehmed Efendimin(-^) to- 
runu. Şerif Efendi'nin oğludur. Mü- 
derris olup Receb 1192'de (1778) ve- 
fat etmiştir. A:ası yanma defnedilmiş- 
tir. (L 333) 

Es'ad Mehmed Efendi ' Üsküp nazı- 
rı" diye tanınan zarif bir şair olup 
1192'de (1778) vefat edip Ayrılıkçeş- 
mesi'ne defnedilmiştir. (L 335) 

Es'ad Mehmed Efendi Abdurrah- 
man Sâdık Eiendi'nin oğludur. 1214' 
de (1799/1800) vefat eyledi. Nuhku- 
yusu'nda medfundur. (I. 335) 

Es'ad Mehtjied Efendi Sadrazam 
Said Paşa'mr. mühürdarıdır. Yetişe- 
rek hâcegânt an ve divanî mansıp er- 
babından olcu. 19 Ramazan 1218'de 
(2 Ocak 1804) vefat etti. Haydarpa- 
şa'da medfundur. (I. 335) 



Es'ad Mehmed Efendi Müderris, 
Şevi'^âl 120rde (Temmuz-Ağustos 
1787) Belgrad mollası oldu. IIL Selim 
devri (1789-1807) başlarında vefat 
eyledi. (I. 335) 

Es'ad Mehmed Efendi Seyyid Ab- 
dullah Neşatî Efendimin oğlu, Behçet 
Ali Efendi'nin(-^) kardeşidir. Bag- 
dad'da Ömer Paşa'ya divan kâtibi ol- 
du, m. Selim devri (1789-1807) başla- 
rında vefat etti. Şairdir. (II. 30) 

Es'ad Mehmed Efendi Ricalden İb- 
rahim Nazif Efendi'nin oğludur. Ket- 
hüda kâtibi halifelerinden olup hâce- 
gânlık verilmiştir. 1202'de (1787/88) 
gurebâ-yı yesâr kâtibi ve sonra başka 
görevlerde bulunarak 1213'de (1798/ 
99) Berlin elçisi olup döndükten son- 
ra surre emini de olmuştur. 1221 'de 
(1806) kethüda kâtibi ve 1223'de 
(1808) teşrifatçı oldu. 1224"de (1809) 
azledildi ve sonra vefat etti. İşbilirdi. 
(I 335) 

Es'ad Mehmed Efendi İbrahim Sâ- 
rim Efendimin oğludur. Defterdar 
mektübî odasından yetişti. 1227 'de 
(1812) başhalife oldu. Sonra malikâne 
halifesi olup 6 Cemaziyelâhir 1238'de 
(18 Şubat 1823) birden defterdar-ı 
şıkk-ı ev^'^el oldu. Şev^^âl 1240'da (Ma- 
yıs-Haziran 1825) darbhane nâzın ol- 
du. 124rde (1825/26) humbarahane 
nâzın ve Şe\^^ârde (Mayıs 1826) ikin- 
ci defa darbhane nâzın, 1242'de 
(1826/27) matbah emini, sonra mu ka- 
taat nâzın, 1243'de (1827/28) ikinci 
defa defterdar-ı şıkk-ı e\'ve\ ve Mu- 
harrem 1244 'de (Temmuz-Ağustos 
1828) ordunun sefere çıkışında def- 
terdar vekili olup ardından azledildi 
ve Cemaziyele\^^erde (Kasım 1828) 
ikinci defa mukataat nâzın oldu. 1245' 
de (1829/30) zevcesinin iffetsizligin- 



489 



den dolayı lekelenmiş olduğundan az- 
ledilerek haremiyle birlikte Karahi- 
sar'a sürülmüştür. 1247'de (1831) bıra- 
kılıp dönüşünün ardından 5 Şa'bân 
1247'de (9 Ocak 1832) vefat etmiştir. 
Eyüp'de Bostan İskelesrnde medfun- 
dur. Zekî ve muhasipti. Evce kayıtsız- 
lığı, gözden düşmesine sebeptir. (I. 
338) 

Es'ad Mehmed Efendi Gümılik kâti- 
bi Mehmed Efendi' nin oğlu ve Aynî 
Efendi 'nin kardeşidir. Gümrük başkâ- 
tibi olup 1249^da (1833/34) vefat etti. 
Okmeydanrnda medfundur. Bu zat 
babamın li-ümm dayısının dayısıdır. 
Oğlu, Mehmed Hayreddin Efendi 
1245'de (1829/30) vefat etmiştir. Diğe- 
ri İsmail Rif at Efendi^ dir(-»). (I. 338) 

Es'ad Mehmed Efendi Hâcegândan 
olup simkeşhane eminiydi. 1 1 Şa'bân 
490 1253'de (10 Kasım 1837) vefat etti. 
1252'de (1836/37) vefat eden oğlu 
Ahmed Efendi'" nin yanma defnedil- 
miştir. Damadı mevkufat kesedarı Sü- 
leyman Efendi'dir. (I. 339) 

Es'ad Mehmed Efendi İlmî yeğeni 
olup müderristi. 17 Cemaziyelâhir 
1255'de (28 Ağustos 1839) vefat eyle- 
miştir. (I. 339) 

Es'ad Mehmed Efendi Bolulu Mus- 
tafa Efendi'nin oğludur. Müderris, 
Şa^bân 1252^de (Kasım 1836) Galata 
mollası, Receb 1265 'de (Mayıs-Hazi- 
ran 1849) Şam mollası ve Muharrem 
1267'de (Kasım 1850) Medine molla- 
sı olup senenin (1851) ortalarında ve- 
fat eyledi. (I. 341) 

Es'ad Mehmed Efendi Silahdar-ı 
şehriyârî Hacı Emin Mehmed 
Aga'mn(-fr) oğludur. Müderris ve Ye- 
nişehr-i Fenâr mollası olmuştu. 5 Ce- 
maziyele\Tel 1270'de (3 Şubat 1854) 



vefat edip Üsküdar'da babasının ya- 
nma defnedilmiştir. (L 342; I. 429) 

Es'ad Mehmed Efendi Manisa müf- 
tüsünün oğludur. Hoca Neş'et Efendi 
ve Abdürrahim Efendi' den ders gör- 
müştür. 1252'de (1336/37) Manisa 
müftüsü oldu. 1269'c-a (1852/53) Ku- 
düs mollası oldu. 1272 (1855/56) yı- 
lından sonra vefat eylemiştir. Fâzıl ve 
şairdir. Nasîhatü'l-nıülûMu telif ve 
Tuh/e-i Arabiye-i Âsmiı yarısına ka- 
dar şerh eylemiştir. ( ;. 342) 

Es'ad Mehmed Efendi Karahisarh 
Ahmed Efendi min(-») oğludur. 1276' 
da (1859/60) İzmir mollası olup daha 
sonra vefat etmiştir. (I. 342; I. 294) 

Es'ad Mehmed Efendi Hazine-i 
hassadan yetişip sergi mümey^azi, 
Receb 1269'da (Nisaı 1853) hazine-i 
hassa muhasebecisi, Cemaziyele\^"ei 
1270'de (Şubat 1854) o dairede sergi 
muhasebecisi olup 18 Şa'bân 1280'de 
(22 Ocak 1864) vefat eylemiştir. Kü- 
çük Emir Efendimde defnedildi. Oğlu 
İrfan Paşa ve damadı hariciye mektü- 
bî muavini Münir Bey'dir. (I. 342) 

Es'ad Mehmed Efendi Bâb-ı Seras- 
kerî Nizamiye kaleni müdürü olup 
21 Şa'bân 1293'de (11 Eylül 1876) ve- 
fat eylemiştir. Ay:ılıkçeşmesimde 
medfundur. (1. 343) 

Es'ad Mehmed Efe:adi Hırka-i Şeri- 
fe şeyhlerindendir. (":. 335) 

Es'ad Mehmed Efendi Hırka-i Şeri- 
fe şeyhlerindendir. (: . 339) 

Es'ad Mehmed Efendi (Alİ Efendi- 
2âde) Mevâlîdendi. 1296 (1879) ta- 
rihlerinde vefat etmiştir. (I. 344) 

Es'ad Mehmed Efendi (Benlizâde) 

Râşid Efendimin ogudur. Müderris, 
1237'de (1821/22) Haleb mollası, 
1244'de (1828/29) Medine mollası ve 



1247'de (1831/:)2) Mekke mollası ol- 
du. Bu göreve g idemeyince Sofya ka- 
dısı olmuştur. Sonra İstanbul payesi 
ve ardından Anadolu payesi oldu. 6 
Şewâl 1254^de :23 Aralık 1838) vefat 
eyledi. Sultanselim'de babasının ya- 
nma defnedilmiştir. Ulemâ-yı resmi- 
yedendir. (I. 339) 

Es'ad Mehmeci Efendi (Benlîzâde) 

Devriye mevâlîeinden olup bu senele- 
re (1840nar) yetişmiştir. (L 340; İL 352) 

Es'ad Mehmed Efendi (Bereket 
Mollazâde) 122i5'de (1810) Eyüp mol- 
lası ve 1231 ^de (1816) Edirne mollası 
oldu. Sonra vefMt eylemiştir. (I. 336) 

Es'ad Mehmed Efendi (Çelebizâ- 

de) İsmail Âsıra Efendimin(-^) oğlu- 
dur. Rebiyülâlür 1189'da (Haziran 
1775) Edirne mollası olup orada vefat 
etmiştir. (I. 334: I. 366) 

Es'ad Mehmed Efendi (Dürrîzâ- 

de) Nurullah ^_;ehmed Efendi min(-^) 
oğludur. İVlüdeTis ve mahreç mollası 
olup Rebi^âilâhir 1232'de (Şubat-Mart 
1817) Edirne mollası oldu. Orada ve- 
fat eylemiştir. ([. 336; IV. 586) 

Es'ad Mehmed Efendi (Dürrîzâ- 

de) Arif Mehmed Efendimin(-^) toru- 
nudur. Müderris ve 1 Receb 1259'da 
(28 Temmuz 1343) Yenişehr-i Fenâr 
mollası olup daha sonra vefat etti. 
(III. 267; I. 339) 

Es'ad Mehmed Efendi (Ebû İshak- 
zâde) Şeyhülislâm İsmail Ebû İshak 
Efendimin ikinci oğludur. Zilka'de 
1096'da (Ekim l685) doğdu. Babasın- 
dan ve Muta^v^elci Mehmed Efen- 
di 'den okudu. Vîüderris, Selanik mol- 
lası, evkaf müfettişi, fet^^â emini ve 
Edirne payesi olup Zilka'de ll45'de 
(Nisan-Mayıs 1733) Mekke payesi ve 
Belgrad seferi ide ordu kadısı, Zil- 



ka'de 1150'de (Şubat-Mart 1738) Ana- 
dolu payesi ve sonra Rumeli payesi 
oldu. Muharrem 1157'de (Şubat-Mart 
1744) Rumeli kazaskeri oldu ve 17 ay 
sonra 1158'de (1745) azledildi. Şe\^âl 
1159'da (Ekim-Kasım 1746) ikinci de- 
fa Rumeli kazaskeri oldu. 1160'" da 
(1747) ayrıldı. 24 Receb ll6rde (20 
Temmuz 1748) şeyhülislâm oldu. 27 
Şa'bân ll62'de (12 Ağustos 1749) az- 
ledildi ve Gelibolu^ya sürüldü. 16 Ce- 
maziyele\^'el ll65'de (1 Nisan 1752) 
serbest bırakıldı. 10 Şe\^^âl 11 66 'da 
(10 Ağustos 1753) vefat eyledi. Sul- 
tanselim'de babasının yanına defne- 
dildi. Mirzazâde Mehmed Efendimin 
damadıdır. Fâzıl, devrin tek adamı, 
çeşitli ilimlerde, edebiyat ve mûsikî- 
de, şiir ve inşada ustaydı. Babasının 
camiine medrese ve mektep, şadırv^an 
ve pek çok dersiyeler yapü. Eserleri: 
Lehçetü'l-lûgat, Yâsîıı ile Âyeîü'l- 
Kürsî tefsirleri, Zemahşerımin Eî- 
vâkm^i naziresi, Bülbülname, Tezki- 
re-i Hânendegân, beste ve semaî, kâr 
ve nakşı vardır. Hamriye, Dimyatiye, 
Mtsriye, Bürde kasidelerim tahmis, 
müstakilen Kaside-i Hemziye, Lâmıye 
nazmetti. Oğlu Şerif Efendi, kızı meş- 
hur şaire Fıtnat Hanım'dır. (I. 332) 

Es'ad Mehmed Efendi (Hacı) Zey- 
rek imamı ve şeyhülkurrâ Abdülbâkî 
Efendimin(-^) oğludur. n64'de 
(1751) vefat ederek Eğrikapı'da ba- 
basının yanma defnedildi. (III. 299) 

Es'ad Melmıed Efendi (Hâdîzâde) 

Abdülaziz Efendimin(-->) oğludur. 
Devriye müderrisi ve Filibe mollası 
oldu. Cemâziyelâhir 1202'de (Mart 
1788) taşraya gönderildi. Orada vefat 
etmiştir. (I. 335; IV. 893; IH- 406) 
Es'ad Mehmed Efendi (Hazinedar- 
başızâde) Maktul Tâhir Ağamın toru- 



49J 



492 



nu ve Hazinedarbaşı Mustafa Aga'nm 
oğludur. Mektûbî ve âmedî kalemleri- 
ne girdi. 1226'da (1811) Divan-ı Hü~ 
mâ}Kan âmedcisi olup azilden sonra 
maliye tezkirecisi oldu, Şev'A'âl 
1238'de (Haziran 1823) tezkire-i sânı 
olup Zilka'de 1239'da (Temmuz 
1824) azledildi. 1240'da (1824/25) 
Bagdad'a memur olup 124l'de (1825/ 
26) bir iş göremeyerek geldi. O sene- 
nin Şe\^^âlinde (Mayıs 1826) süvari 
mukabelecisi olup 27 Rebiyülev^-^el 
1242^de (29 Ekim 1826) vefat eyledi. 
Bilgisi ortaydı. Müftühamamrnda, 
atasının yanında medfundur. (I. 337) 

Es 'ad Mehmed Efendi (Hocazâde) 

Şeyhülislâm Hoca Sa'deddin Efendi' 
nin ikinci oğludur. 10 Muharrem 978' 
de (14 Haziran 1570) doğdu. Müder- 
ris ve Edirne mollası oldu. Zilka'de 
1004 'de (Temmuz 1596) Anadolu pâ- 
yesiyle Edirne'den azledildi. Muhar- 
rem 1007'de (Ağustos 1598) İstanbul 
kadısı oldu. Se\^'"âl 1008 'de (Nisan- 
Mayıs l600) azledilip Safer lOlO'da 
(Ağustos 1601) Anadolu kazaskeri ol- 
du. Receb lOll'de (Aralık l602-Ocak 
1603) azlolunarak Ramazan 1012'de 
(Şubat 1604) Rumeli kazaskeri oldu. 
Muharrem 1017'de (Nisan-Mayıs l608) 
azlolundu. 1023'de (I6l4) hacca gitti. 
Cemaziyelâhir 1024'de (Temmuz 
16 15) gelirken Konya'da kardeşi 
Mehmed Efendi'nin vefatiyle şeyhü- 
lislâmlığa tayini haberi geldi. Vazife- 
lerine 60.000 akçe ile Kalkandelen 
zeameti verildi. 1030'da (1621) Leh 
seferine padişah ile birlikte gitti. Boğ- 
dan'da hastalanınca döndü ve iyileş- 
ti. Receb 1031'de (Mayıs 1622) yalnız- 
lığa çekildi. Zilhicce 1032'de (Ekim 
1623) ikinci defa şeyhülislâm oldu. 14 
Şa'bân 1034'de (22 Mayıs 1625) vefat 
eyledi. Eyüp'de babasının yanında 



medfundur. Büyük bilginlerdendi. 
Hacca gidişinde fukaraya çok in'am 
eylemiştir. Kızını 11. Osman nikâh bu- 
}a.ırmuşlardır. Bu dun im ailesinin şe- 
reflerinin artmasına sebep olmuştur. 
Üç dilde şiirleri ve Kc.side-i Bür.deye 
tahmisi vardır. Oğlu Ebû Said Meh- 
med Efendi'dir. Diğer oğlu Arif Meh- 
med Efendi 'dir(-^). 3ir diğer oğlu 
Ebûssuûd Mehmed Efendi'dir(->). 
Onun oğlu Abdürrah.m Faiz Efendi, 
Abdülbâkî Arif Efenci'ye damad ol- 
muştu. Bunun oğlu, Şerif Mehmed 
Efendi' dir(-^). Faiz Efendimin diğer 
oğlu, Mehmed Efendi' dir(~^). Ebûssu- 
ûd Efendimin bir oğlu da sudûrdan 
Mustafa Efendi" dir ki ''Biraderzâde" 
denir. Diğer oğlu Sey^4d Yalıya Vâkıf 
Efendi'dir(-+). (I. 330/31) 

Es'ad Mehmed Efendi (îınaınzâ- 

de) Zeyrek Camii imamı Konyalı bir 
zatın oğludur. Dersiam vq müderris 
olup Ramazan 1232'de (Temmuz- 
Ağustos 1817) Kudüs mollası, Rebi^öi- 
lâhir 1239^da (Aralık 1823) Mısır mol- 
lası, 1243'de (1827/28 :■ Medine kadısı, 
1245'de (1829/30) Ha^eb kadısı, o se- 
ne Mekke payesi ve sonra evkaf mü- 
fettişi oldu. Azilden sonra İstanbul 
payesi olup 1254'de (1838) Edebiye 
ve îrfaniye mekteplerinin açılışında 
nezâretlerine, "maarif 4 adliye nâzın" 
unvaniyle ve Anadoli: pâyesiyle me- 
mur olmuştur. 1256'd;ı (1840) Rumeli 
payesi alıp Zilka'de 1265 'de (Eylül- 
Ekim 1849) nezâret, rnekâtib müdür- 
lüğü olarak değişti:ilince kendisi 
Meclis-i Vâlâ'ya aza olmuştur. Cema- 
ziyele\-^^eİ 1267'de (Mart 1851) bir ge- 
ce Meclis-i Vâlâ reisi Rif'at Pasa'nm 
konağında hastalanıp evine dönüşün- 
de vefat eylemiştir. Süleymaniye Ca- 
mii'ne defnedildi. Bü/ük bilginlerin- 
den olup doğru sözlü, güzel konuşur, 



sözünü saklamazc.ı. Hatta Sârim Paşa 
beyİikçiliğİnde "nazzamü'l-âlem"" di- 
ye menşum teşdıd ile okumasında 
kesr ile olacağım alenen söylemiştir. 
İşitilmistir ki, zam.amnda Tokat müf- 
tüsü fuzâladan Ahmed Efendi İstan- 
bul'a geldiğinde, Es^ad Efendi imtihan 
için Mutavveti önüne sürmüş, o da 
kitabı açmayarak zor somlarına ikna 
edici cevaplar vermiş ve onun sualle- 
rine Es'ad Efendi c evap veremeyip di- 
li dolaşmış ve kendisine üstünlüğü 
görülmüştür. Dür '-i Yektayı ve şerhi- 
ni telif eylemşitir. Oğlu Mes'ud Meh- 
med Efendi^dirC-^;.. (L 341) 

Es'ad Mehmed Efendi (îspirîzâ- 

de) Yahya Efendi'nin(-+) oğludur. 
Müderris olup 1 Ramazan 1192'de 
(23 Eylül 1788) \efat ederek yanına 
defnedilmiştir. (IV. 642) 
Es'ad Mehmed Efendi (İsrailzâde) 
Müderris olup 1217'de (1802/03) ve- 
fat eylemiştir. (I. :)35) 
Es'ad Mehmed Efendi (Kadrîzâ- 
de) Müderris olup, 1 Zilhicce 1257'de 
(14 Ocak 1842) vefat etti. Edirneka- 
prda medfundur. (I. 339) 
Es'ad Mehmed Efendi (Kebirîzâ- 
de) Müderris, molla, ilerleyerek Medi- 
ne mollası,, sonra istanbul payesi ol- 
du. 7 Safer 1247'de (27 Eylül 1857) ve- 
fat eylemiştir. Rind-meşrep, bilgiliydi. 
Eğrikaprda, Kebirîzâde Abdurrahman 
Efendi'nin yanma defnedildi. Oğlu, 
mevâlîden Mahvı Efendi'dir. (I. 342) 

Es'ad Mehmed Efendi (Mehmed 
Emin Ağazâde) Mevâlîden olup bu 
senelere (18401ar) yetişmiştir. (I. 340) 

Es'ad Mehmed Sfendİ (Meşrebzâ- 

de) Ali Râik Efe:idi'nin(-^) oğludur. 
Müderris ve tezkireci olup Cemaziye- 
lâhir 1265'de (Mayıs 1849) vefat eyle- 
di. (IIL 570/71) 



Es'ad Mehmed Efendi (Muhyîzâ- 
de) (Seyyid) Fet\-^â emini Muhyiddin 
Efendimin oğlu olduğundan Tet\^â 
eminizâde" de denir. Önce müderris 
ve 12irde (1796/97) Yenişehr-i Fe- 
nâr mollası, sonra bilâd-ı hamse mol- 
lası, 1222=de (1807) Mekke payesi, 
1228'de (1813) İstanbul kadısı, Ce- 
maziyelâhir 1229'da (Mayıs-Haziran 
1814) İstanbul payesi oldu. Ramazan 
1231 "de (Ağustos 181 6) Anadolu pa- 
yesi ve Zilka^de 1234'de (Agustos-Ey- 
lül 1819) Anadolu kazaskeri olup 
1235 sonlarında (1820 ortaları) azle- 
dilmiştir. 27 Cemaziyele^^^el 1236'da 
(2 Mart 1821) vefat etti. Edirnekaprda 
medfundur. Hezârfendi. Oğlu sudûr- 
dan Ferid Efendi'dir. Diğer oğlu Eşref 
Ali Efendi^dir(-*), (I. 337) 
Es'ad Mehmed Efendi (Sahhaflar 
Şeyhİzâde) Mevâlîden Ahmed Efen- 
di'nin oğludur. Müderris olup Halet 
Efendiye bağlandı. Muharrem 124r 
de (Agustos-Eylül 1825) vak^anüvis 
oldu. Sonra molia olup Muharrem 
1244'de (Temmuz-Agustos 1828) ordu 
kadısı olarak o sene azledilmiştir. 
1247^de (1831/32) Takuim-i Vaka- 
yfnin yayma başlamasında başmuhar- 
rirliğiyle takvimhane nâzın oldu. 
1248'de (1832/33) İstanbul payesi ve- 
rildi. 1 Cemaziyelev^-el 1250'de (5 Ey- 
lül 1834) İstanbul kadısı olup Cemazi- 
yelâhir (Ekim) ortalarında Anadolu 
pâyesiyle İran sefaretine memur kılın- 
dı. Döndükten sonra nezârette bırakıl- 
dı. 1253'de (1837/38) azledildi. 1254' 
de (1838) Rumeli payesi aldı. Rama- 
zan 1255'de (Kasım 1839) Meclis-i Vâ- 
iâ azası olup 1257'de (1841) nakibü- 
leşraf ve Cemaziyele^n^el 1260'da (Ma- 
yıs-Haziran 1844) Rumeli kazaskeri 
oldu. Süresini tamamladıktan sonra 



493 



494 



Muharrem Î263'de (Ocak 1847) ilk 
kuruluşunda maarif-i umûmiye nâzın 
oldu ki, ilk defa ''maarif nâzırr' unva- 
mm alan bu zattır. 1264 (1848) başla- 
rında nezâretten azille Meclis-i Maarif 
reisi oldu. Nezâret unvanı ^'mekâtib 
müdüriyeti^'ne çevrildi, Rebiyüle\"v^el 
1264'de (Şubat 1848) vefat eylemiştir. 
Âlîm, kâmil, kâtip ve şairdir. Hatta Arif 
Hikmet Bey şeyhülislâm olunca üzün- 
tüsünü belirten bir şiir söylemiştir: 
^^ Benim hakkım iken cây-ı meşihat/ 
Hüdâ^nm hikmeti Arif Bey oldu" beyti 
ondandır. Divanı ve bazı eserleri ve 
ÜsS'i Zo/er adıyla Vak^a-i Hayriye tari- 
hi vardır. Yerebatan^da inşa eylediği 
kütüphanesinde medfundur. Oğlu, 
Ziyâeddin Ahmed Efendi 'dir(-^). Kız- 
larından birisi hayattadır. (I. 339/40) 

Es'ad Mehmed Efendi (Seyyid) 

Tatarcıkzâde Reşİd Efendi 'nin dama- 
dıdır. Devriye müderrisi olup Bağdad 
ve Trabiusgarp mollası oldu. 1265 
(1849) yılından sonra vefat eylemiş- 
tir. (L 340) 

Es'ad Mehmed Efendi (Suyolcuzâ- 
de) (Hacı) Müderris olup 17 Zilhicce 
1237'de (28 Ağustos 1822) vefat et- 
miştir. Karacaahmet'e defnedildi. İlim 
sahibiydi. (I. 337) 

Es'ad Mehmed Efendi (Şâtırzâde) 

Mehmed Emin Efendi" nin oğludur. 
Müderris iken 15 Cemaziyelâhir 1250' 
de (19 Ekim 1834) vefat eylemiştir. 
Oğlu mevâlîden Mehmed Emin Efen- 
di^dir, (I. 270) 

Es'ad Mehmed Efendi (Şehrîzâde) 

Reşid Efendi 'nin oğludur. Müderris 
ve Sofya mollası, 1273 'de (1856/57) 
Edirne mollası, Cema2iyele\^^el 1275' 
de (Arahk 1858) Mekke payesi, sonra 
İstanbul payesi, Safer 1282'de (Tem- 
muz 1865) evkaf müfettişi ve sonra 



Anadolu pâyes. olarak 1286'da 
(1869/70) vefat e/lemiştir. Âlîm, din- 
dar ve güler yüzlüydü. (I. 342) 

Es'ad Mehmed 5fendi (Şerifzâde) 

Şerif Mehmed Efendi'nin(^) oğludur. 
Müderris olup 1204=de (1789/90) ve- 
fat etti. Fâtih'e defnedildi. (III. 143) 

Es'ad Mehmed Efendi (Vassâfzâ- 

de) Abdullah Va; sâf Efendimin oğlu- 
dur. 1119'da (17)7) doğdu. Il43'de 
(1730/31) müderls, Zilka^de ll67'de 
(Ağustos-Eylül V'5^^ Galata mollası, 
Cemaziyeie\^'^el ll68'de (Şubat 1755) 
Edirne mollası vt babası şeyhülislâm 
olunca Mekke payesi oldu. Şa'bân 
1171 'de (Nisan r'58) İstanbul payesi, 
Rebi>lile\^^el 118:Tde (Temmuz-Agus- 
tos 1768) Anadolu kazaskeri olup 
1183'de (1769/70) ayrılıp Ramazan 
1186'da (Aralık 1772) Rumeli kazas- 
keri oldu. Süresini tamamlayınca az- 
ledildi. 19 Şewal 1190'da (1 Aralık 
1778) şeyhülislâm oldu. 25 Cemaziye- 
lâhir 1192'de (21 Temmuz 1778) sağ- 
lığının bozukluğu )'iizünden azledil- 
di. O sene 3 Re:eb'de (28 Temmuz 
1778) vefat eyledi. Senelerce İstanbul 
payesinde kalmış iken dünya işinde 
kimseye boyun e:ğmedi ve bıkmadan 
evinde oturdu. Eyüp' de Siyâ\aış Paşa 
Türbesi bahçesir.de defnolundu. Ta- 
sav^aıfa bağlı, güzel akide sahibi bir 
âlimdi. Oğlu Said Mehmed Efen- 
di' dir(-^). Emirgüneoglu yalısı baba- 
sından kendisine intikal eylemiş ise 
de vefatında sahipsiz kalıp bir köy ol- 
ması hakkında irâde çıkmış ve Mir- 
gûn (Emirgân) I İL Selim zamanında 
şeref bulmuştur. ''Hindî Molla'' diye 
meşhurdu. Hatta selefi Emin Efendi 'yi 
ziyaretinde ''bu sene hindilerin sesi 
çıkmıyor" diye lâtife ve kinayesine de 
'^'^akti gelince çıkar" deyip az müd- 
dette üzerine mi ftü olmuştur. Toam- 



lanndan. biri Ss.id Mehmed Efen- 
di-'dir(">). (I. 334) 

Es' ad Mehmed Efendi (Yesârî) Hat 

sanatında, özellikle ''talik^de meşhur 
olmuştur. Devrinin hattatlannm önü- 
ne geçip sağ eli çolak olduğundan sol 
eliyle yazı yazarak bu lakabı kazandı. 
Hatta Velîyeddin Efendi, bunun hatü- 
nı görünce "Cen^ b-ı Hak, bunu bizim 
kibrimizi kırmak .:çin gönderdi" derdi. 
Kendisi kadılardan olup ekmeğini eli 
emeğiyle çıkanrciı. 11 Receb 1213' de 
(19 Arakk 1798) /efat eyledi. Fâtih'de 
Tûtî Abdü Hatifin yanma defnedildi. 
Oğlu, sudûrdan Mustafa İzzet Efen- 
di'dir. Bunun oğlu Mehmed Atâullah 
Efendi'dir. Diğeı torunları Hayrullah 
Efendi ile Necib ^aşa'dır. (I. 335) 

Es 'ad Mehmed Efendi (Zilelizâde) 

İmam-ı sam Zileli Osman Efendi 'nin 
oğludur. 15 vasmda iken müderris, 
1215=de (1800/01) İzmir mollası ve 
sonra Edirne mollası ve 1228'de 
(1813) Medine mollası olup o sene- 
nin Zilhiccesinde (Aralık) 53 yaşında 
vefat etti. Güzel ahlâk sahibiydi. Oğ- 
lu Ali Sâtı Efendi, onun oğlu sudûr- 
dan Kadrî Beyedir. (I. 336) 

Es'ad Mehmed Medhî Bey Bâbı- 
âlf den yetişip teşrifat kesedarı oldu. 
1224'de (1809) teşrifatçı oldu. Bir ara- 
lık azledildiyse ce tekrar teşrifatçı ol- 
du. 1238'de (1822/23) ilâveten sipa- 
hiler kâtibi olup 1242'de (1826/27) 
teşrifatçılıktan azledildi. 1244'de (1828/ 
29) Anadolu muhasebecisi olup 
1247'de (1831/3^0 süresini tamamla- 
yarak vüzerâ kapı kethüdası oldu. Zil- 
hicce 1249'da (Nisan 1834) vefat etti. 
(I- 338) 

Es'ad Mehmed Muhlis Paşa Ayaş 
müftüsü Hasan Efendi 'nin oğludur. 
Başlarında Ayaş ^oys^odası olup silah- 



şor payesi oldu. 122rde (1806) kapı- 
cıbaşı olup sonra İstanbul'a çağrılmış 
ve mîrahûr-ı sânı olmuştur. Bir aralık 
Dramalı Mahmud Paşamın muhallefa- 
tmı kabza memur oldu. 1234' de (1819) 
humbaracıbaşı ve 1237'de (1821/22) 
basbaki kulu oldu. Sonra Drama nâzı- 
n okıp 14 Receb 1239'da (15 Mart 
1824) vezirlikle Edirne valisi olmuş ve 
1243'de (1827/28) orduya memur 
olup 1244=de (1828/29) A^ezirliği kal- 
dırarak D imetoka'y a sürülmüştüt. Bı- 
rakıldıktan sonra o sene Adana valisi, 
1245'de (1829/30) Konya ve 1246'da 
(1830/31) Erzumm A-^alisi oldu. 1252' 
de (1836/37) kurulan Erzurum redif-i 
mansure müşirliği unvanını da aldı. 
1254'de (1838) ayrıldı. Zilhicce 1254' 
de (Şubat-Mart 1839) Şûrâ-yı Babı- 
âli'ye aza oldu. Reis Dâ^md Paşa'nm 
öne geçmesini çekemeyip çekişmeye 
başlayınca 1255 (1839) başlarında ay- 
rıldı. O sene Cemaziyele\^^elinde 
(Temmuz 1839) Boğaz muhafızı, Re- 
ceb'de (Eylül) Sivas, Receb 1256'da 
(Eylül 1840) Haleb, Şa'bân 1258'de 
(Eylül 1842) Sayda, Şewâl 1261'de 
(Ekim 1845) ikinci defa Erzurum, 
1262'de (1846) Sivas, Zilhicce 1262'de 
(Kasım-Aralık 1846) Musul ve Zilhic- 
ce 1264'de (Kasım 1848) Kürdistan 
valisi olmuştur! Cemaziyele\^'"el 1267' 
de (Mart 1851) Dİyarbekir'de vefat 
eyledi. O zaman vezirlere "atûfetlû" 
ve vükelâya "devletlû" yazılırdı. Bu-. 
nun şahsını ^âiceltmek için devletlû 
yazılması emrolunmustu. Âlîm, fâzıl, 
şair, vakur, azameüe tanınmış, iffetli 
ve sertti. Kardeşi Mes'ud Ağa'dır. 
Oğullarından Râgıb Mehmed Bey 
1274'de (1857/58), şair Nusret xMeh~ 
med Bey, mektûbî~i sadaret hulefâ- 
smdan olarak bir-iki sene sonra ve Vi- 
vana Sefiri Sa'dullah Pasa, 1308'de 



495 



496 



(1890/91) Viyana'da vefat etmişlerdir. 
Diğer oğlu halen senedât müdürü Sa- 
iû Bey'dir. Damadı Ken'an Pasajdır. 
Mühürdarı Şâkir Efendi Muharrem 
1240 (Eylül 1824) sonunda vefat eyle- 
miştir. Şiir ve inşadaki gücü herkesçe 
kabul edilmişti. (I. 340/41) 

Es 'ad Paşa Köprülü zade Mustafa Pa- 
şa'nnı üçüncü oğludur. Bü^âik karde- 
şi Nu"man Paşa'nm terbivesi aitmda 
büyüdü. Bir süre Seydî .^med Pa- 
şaıım eşi olan halasının evinde ika- 
met etti. Kaymakam Silahdar Ali Pa- 
şayı ziyaretinde kendisinden nefret 
edince îstanbuPda hazinedarının 
evinde, sonra Kütahya yq Bursa taraf- 
larında kayboldu. Nihayet Kadıköyle 
Üsküdar'da ikamet etmek, İstanbul'a 
geçmemek üzere dönmesine izin ve- 
rildi. Kardeşi Nu'man Paşa^nm sadâ- 
retinde ortaya çıktı. Ayrılışında diğer 
kardeşi Abdullah Paşamın yanma git- 
ti. 1129^da (1717) vezir rütbesiyle Ağ- 
rıboz ve 113rde (1719) Hanya valisi 
oldu. Kapı kethüdâsıyla olan yazış- 
maları ve gönderdiği şiirleri, halktan 
gizlenmesi dolayısıyla vezidige liya- 
katsizliğini kardeşi dahil tasdik etti- 
ğinden 1138'de (1726) vezidigi kaldı- 
rılarak Resmo sancağı arpalık veril- 
miştir. Muharrem 1139 (Eylül 1726) 
sonlarında Resmo 'da vefat eylemiştir. 
İlmi aklına galip, tabiatı karışık, ba- 
zen arif ve bazen tutucu zâhid, gayet 
güzel, cömert, yüce himmetli, genç 
yaşma yakışmayacak derecede fazilet 
ve kemâl ile meşhurdu. Sadece şiirle- 
ri vardır. Yusuf ü Züleybajı tercüme 
eylemiştir. Mahlası ''Hicrr'dir. (I. 332) 

Es'ad Paşa Damad İlhamı Paşa ket- 
hüda lığından seıvet sahibi olarak mî- 
rimîran olmuştu. Paşanın vefatından 
sonra İstanbul'da kalıp beylerbeyi pâ- 
vesi ve 1284'de (1867/68) Rusçuk 



merkez mutasarrıfı, sonra Sof}^a muta- 
sarrıfı oldu. Receb 1289'da (Eylül 
1872) nâfia müsteşarı olup Muharrem 
1290^da (Mart 1873) Kıbrıs mutasarrıh 
ve 1292'de (1875) iıydm mutasarrıfı 
olmuştu. 22 Zilhicce İ292^de (19 Ocak 
1876) vefat eylemişti:. Dil bilir ve ted- 
biriiydi. (I. 343) 

Es'ad Paşa Kaikancielenli Receb Pa- 
şa'nın(->) torunu, Hasan Paşamın oğ- 
ludur. Mîrimîran oluo 11 Cemaziyelâ- 
hir 1312'de (10 Arahk 1894) vefat ey- 
ledi. (II. 374) 

Es'ad Paşa (Abdüİceliizâde) Yahya 
Paşamın kardeşi ve kethüdası olup 
mîrimîran olmuştu.;. Bu senelerde 
(18201er) vefat etmiştir. Oğlu Timur 
Paşa'dır. (I. 337) 

Es'ad Paşa (Azım'âde) İsmail Pa- 
şa'mn oğludur. Bai;asının sayesinde 
mîrimîran rütbesiyle Hama mutasarrı- 
fı oldu. 1156'da (1743) amcası Süley- 
man Paşamın vefatuıda vezidikle Şam 
valisi olup ll69'da C1755/56) ayrıldı. 
1170^de (1756/57) Sivas valisi oldu. 
Şam'da Mekkîzâde /iüseyin Paşa ha- 
disesi buna isnat c4ununca 117rde 
(1757/58) Ruscuk'a sümlüp Sivas'dan 
hareketinden sonrs yolda katlolun- 
muş ve o sene Şa'ban 1171'de (Nisan 
1758) kesik başı İstanbul'a getirilmiş- 
tir. Soyu günümüze kadar gelmiştir. 
Şam'da adına mens .ip hanı, Hama ile 
Ma'arretünnu'man'ia ve Hanşey- 
hûn'da bü>^k su havuzuyla hamamı 
ve Hama hükümet konağıyla Hicaz 
yolunda su ha^oızlin ve kuleler ile 
Haremeyn-i Muhteremeyn'de diğer 
hayır eserleri vardır, (I. 333) 
Es'ad Seyyid İbra lim Efendi Dev- 
rin ricalinden olup :030'da (l621) ve- 
fat etmiş ve Şehzâdsbaşrna defnedil- 
miştir. (L 331) 



Es 'ad Süleyman Bey Ahıskalı Kethü- 
da Mehnıed raşa'nın(~>) oğludur. Hâ- 
cegândan olarak Safer llTö'da (Ağus- 
tos-Eylül 1761;) vefat eylemiştir. Üskü- 
dar'da medfu.ıdur. (L 334; IV. 249) 
Es 'ad Süleyman Paşa Mühendisha- 
ne 'den yetişerek 1279 'da (1862/63) 
miralay, sonrı mirliva oiup küçük za- 
bitliklerinde Mühendishane'de bir- 
çok sene muallimlik etmiş ve nihayet 
Tophane Meclisi'ne aza olarak ihtiyar 
olmuştur. Hacca giderek Şevval 
1305'de (Haziran 1888) Mekke'de ve- 
fat eyledi. (I. 344) 

Es'adzâde bak. Abdürrahim Faiz 
Efendi; Kâşif Mehmed Sa^deddin 
Efendi; Mehmed Efendi; Mes'ud 
Efendi; Said Mehmed Efendi; Şeref 
Mehmed Efendi 
Esedî bak, İVjrahim Efendi 

Esîf Mehmed Dede Kütahya^da 
Tavşanlı Meılevîhanesi'ne şeyh olup 
1245'de (182^/30) vefat etmiştir. Şair- 
di. (L 388) 

Esir bak. Kemâleddin; Mustafa Paşa 
Esircîzâde i)ak. Hüseyin Efendi 
Esîîi bak. Mehmed Efendi; Mustafa 
Efendi 

Esirî 'Efendi Anadoluludur. Meşhur 
bilginlerden olup uzun müddet düş- 
man ülkeler; nde esir olmasından bu 
adı almıştır. Agnboz'a yerieşip I. Sü- 
leyman (Kanunî) devri (1520-1566) 
sonlarında (jrada vefat etmiştir. (I. 
388) 

Esirî Hocası bak. Mustafa Efendi 
EsMzâde hzk. Refî' Mehmed Efendi 
Eski bak. Hüseyin Ağa; Murad Dayı; 
Yusuf Paşa 

Eskici bak. Hasan Dede; Mehmed 
Dede 



Esrar Efendi Enderûnludur. Sesi gü- 
zel olduğundan hanendelere ça\aış 
oldu. Sonra saraydan çıkarıldığında 
tarikatte eli olduğundan Aydmoglu 
Tekkesi şeyhi oldu. 1259'da (1843) 
vefat eyledi. (I. 330) 

Esrar Halil Efendi Lisan bilir olma- 
sıyla tercüme odasına girdi. 1244 'de 
(1828/'29) Divan-ı Hümâyûn tercü- 
manı olup 1246^da (1830/31) Rodos 
mukataacîlıgi ile hâcegânlık verildi. 3 
Cema2iyele\^-^el 1247'de (10 Ekim 
1831) vefat eyledi. E\âip'de defnedil- 
di. (I. 330) 

Esrar Mehmed Dede Galata Mev- 
levîhanesi denmişlerinden ve Gâlib 
Dedemin yakın arkadaşlarındandı. 
1211 'de (1796/97) vefat edip Fasih 
Dede'nin yanma defnedildi. Şairdir. 
Divanı ve Mevlevi şaideri hakkında 
tezkiresi vardır. (I. 329/30) 
Esved bak. Muhyiddin Efendi; Sinan 
Efendi 

Es bak. Mehmed Paşa 
Eşekarısı bak. Tâceddin Efendi 

Eşref Abdullah Rûmî Ermiş sayılan- 
lar ve bü^mk şeyhler cümlesinden 
olup îznik^te sakin olmuştu. 899'da 
(1493/94) orada vefat eyledi. Kabri zi- 
yaretgâhdır. İlâhîleri meşhurdur. Oğ- 
lu Meiımed Efendi, Hocazâde şâkir- 
dânından olup sonra tarikate girdi. 
900'de (1495) vefat etti. Eşrefzâde Ah- 
med Efendi, III. Murad devri (1574- 
1595) şeyhlerindendi. Bunlardan Ali 
Efendi, 1050 (1640) tarihinden sonra 
A'^efat etmiştir. Yerine damadı Meh- 
med Efendi şeyh olup 1060'da (l650) 
vefat etti. Bunlardan Eşref Efendi, er- 
miş sayılanlardan olup IV. Mehmed 
devrinde atasının tekkesinde şeyhdi. 
1104^de (1692/93) vefat eyledi. Oğlu 



497 



498 



Şeref Mehmed Efendi, 1080'de (1669/ 
70) Bursa'da doğdu ve 1104'de 
(1692/93) şeyh oldu. Il45^de (1732/ 
33) hacca gidip döndükten sonra 
ll46'da (1733/34) vefat eyledi. Ah- 
med Gazzf den el alıp Bursa'da Şere- 
fiye Tekkesi'nİ yapmıştır. Âlîm ve şa- 
irdi. Oğlu Avnullah Efendi'dir(-^). Di- 
ğer oğlu Fahreddin Mehmed Efen- 
di'dir(~+). Bu aileden Abdülkadir 
Efendi, babası Eşrefzâde Abdullah 
Efendi ve amcası Ahdî Efendi şeyhler- 
den olduğundan onların terbiyesini 
görmüş ve İznik' de Eşref~i Rûmî Tek- 
kesi'ne şeyh olmuştu. 1180'de (1766/ 
67) vefat eyledi. Fârisihan ve şairdi. 
Bu Eşrefzâdelerden İzzedddin Ah- 
med Efendi, misafir olarak İstanbul'a 
gelip burada 1152'de (1739/40) vefat 
eyledi. Kadirîhane'de medfundur. 
Tefsiri ve Divanı vardır. Oğlu Abdül- 
kadir Efendi de şe^^h olup 49 yıl şeyh- 
likten sonra 1203=de (1788/89) Bur- 
sa'da vefat eylemiştir. Ermiş sayılan- 
lardan olup 1199'da (1785) padişah 
buyruğuyla İstanbul'a davet olun- 
muştur. Yerine oğlu Fahreddin Efendi 
şeyh olup IIL Selim devri (1789-1807) 
ortalarında vefat edip yerine Ziyâed- 
din Ahmed Efendi şeyh olmuştur. 
1224'de (1809) vefat eylemiştir. Bur- 
sa Vefeyatrnü zeyl yazmıştır. Bu aile- 
den Celâieddin Efendi de şeyh olup 
1223"de (1808) vefat eylemiştir. Bu ai- 
leye nisbetie "Emirler damadı" diye 
meşhur olan Ahmed Efendimin oğlu 
Abdullah Efendi, müderris olduğu 
halde, 29 Rebiyöilâhir 1126^da (14 Ma- 
yıs 1714) ölmüştür. Bu sülâleden İz- 
zeddin Ahmed Efendi de Bursa'da 
Nu 'maniye Dergâhı şeyhi olup Rebi- 
yülâhır 1207'de (Kasım-Aralık 1792) 
vefat eylemiştir. (I. 388) 



Eşref Ahmed Efendi (Paşmakçızâ- 

de) Hacı Abdullah Râşid Efendimin 
oğludur. Müderris iken 17 Cemaziye- 
lewel 1271'de (5 Şubat 1855) vefat 
etti. (L 390; I. 159; IIL 397) [L 159'da 
Abdullah Efendi'nm oğlu İbrahim 
Efendimin oğlu olarak gösterilmiştir. 
III. 397'de de vefat tarihi 17 Cemazi- 
yelâhir 1271 (7 Mar 1855) olarak ve- 
rilmiştir.I 

Eşref Ali Efendi (Muhyîzâde) Su- 

dürdan Es 'ad Mehnr.ed Efendi 'nin(->) 
oğludur. RebiyülâhT 1254'de (Tem- 
muz 1838) Haleb kadısı olup 7 Saf er 
1256'da (10 Nisan 1340) vefat eyledi. 
(I. 390; I. 337) 

Eşref Efendi (Hac:.) Taşra adamıdır. 
Bakacıiıktan sultan ^^ethüdâsı ve son- 
ra Sıhhiye Meclisi a:;ası olup seneler- 
ce orada kalmış ve :.309'da (1891/92) 
vefat etmiştir. (I. 39)) 

Eşref Efendi (H^-.cı) Enderun'dan 
yetişip bazı hizmetlerde bulunduktan 
sonra hazine-i hümâyûn kethüdası 
olmıuş ve senelerce d hizmette bulun- 
duktan sonra 7 Safer 1310'da (31 
Ağustos 1892) vefat eylemiştir. Sultan 
Mahmud Türbesi'nde medfundur. (I. 
390) 

Eşref Halil Efendi Maliye varidat 
muhasebesinde yeâşip taşra defter- 
darlıklarında bulunduktan sonra Di- 
van-ı Muhasebat'a aza olmuş ve 24 
Receb 1293'de (15 Ağustos 1876) ve- 
fat etmiştir. Eğrika^rda medfundur. 
Şairdir. (I. 390) 

Eşref İbrahim Efendi Kalemden 
yetişip hâcegândan olmuş ve Şam ka- 
pı kethüdahgında ve 1222'de (1807) 
masraf-ı şehriyârîlikte bulunarak son- 
ra vefat etmiştir. (I. 390) 

Eşref Mehmed Bey Vanlı Mehmed 
Paşa'nm yeğeni Kürt Ahmedzâde 



Mustafa Ağa'nm oğlu, Mahmud Aziz 
Efendi'nin(-^) küçük kardeşidir. Evâ- 
mir-i maliye r.ıümeyyizi iken 17 Zil- 
hicce 1292'de (14 Ocak 1876) 6l ya- 
şında vefat eyledi. Eyüp 'de medfun- 
dur. (IV. 336) 

Eşref Mehmed Bey (Kasapzâde) 

Ali Rızâ Bey'in oğlu olup Bursalıdır. 
Orada kalemden yetişip ticaret riya- 
setinde bulunmuş ve 1307 (1889/90) 
tarihinde vefac eylemiştir. Şairdir. (I. 
390) 

Eşref Mehmsd Efendi İstanbullu- 
dur. Kürsü şeyhi oldu. Sırasıyla Sul- 
tan Ahmed Cs.mii şeyhi iken 1197'de 
(1783) vefat eylemiştir. Mevlânâka- 
pı'da medfundur. (I. 389) 

Eşref Mehmed Efendi Kâşgarî Tek- 
kesi'nin ilk şeyhi Abdullah Efendi' 
nin(-»') tonmudur. Lâtif Efendi 'nin(->-) 
12l6'da (1801./02) azledilmesi üzeri- 
ne 14 yaşında iken şeyh oldu. Uzun 
yıllar bu mak;mıda bulunup 1258'de 
(1842) vefat e;ti. (IIL 382) 

Eşref Mehmed Efendi Asâkir-i şa- 
hane ruznâmecisi olup 1278'de (1861/ 
62) vefat eyledi, Edirnekapf ya defne- 
diimiştir. (I. 390) 

Eşref Mehmed Efendi (Çelebizâ- 
de) (Hacı) İsmail Âsim Efendimin to- 
runu ve Surre Eminizâde Ömer Tâhir 
Efendimin ogıudur. Müderris olup 1 
Muharrem 12(J6'da (31 Ağustos 1791) 
vefat etti. Taşkasap'da atasının yanın- 
da medfundu:-. (I. 389; I. 125) 

Eşref Mehmed Efendi (Külâhîzâ- 

de) Sen^et Eiendimin oğludur. Mü- 
derris olup 22 Zilhicce 1202''de (23 
Eylül 1783) vefat etmiştir. Sur dışında 
medhandur. C ■ 389) 

Eşref Mehmed Efendi (Melek Ho- 
cazâde) Sükymaniye Camii kürsü 



şeyhi olup 1266 (1850) yılında vefat 
etti. (I. 390) 

Eşref Meİuned Efendi (Sâlihzâde) 

Salih Efendi' nin oğludur. Müderris ve 
molla olup Rebiyülâhır 1252'de (Tem- 
muz-Agustos 1836) İstanbul payesini 
elde eylemiştir. 23 Şa'bân 1255'de (1 
Kasım 1839) vefat etmiştir. Ailesi yanı- 
na defnedildi. (I. 390) 

Eşref Mehmed Paşa Tersaneden 
yetişip miralay ve mirliva olduktan 
sonra uzun müddet Mekteb-i Bahriye 
müdürü olmuş ve 1295'de (1878) ve- 
fat eylemiştir. Okmeydanı'nda med- 
fundur. Zekî ve lisan bilirdi. (I. 390) 

Eşref Mehmed Paşa Bursalıdır. As- 
ker sınıfından yetişip miralay, liva, fe- 
rik olmuş ve 6. Ordu reis-i erkânlığm- 
dan Şewâl 1288'de (Aralık 1871) 
Tahran sefaretine gönderilmiştir. 
1291^de (1874) İstanbul'a gelerek 
1293'de (1876) Selanik valisi olmuş 
ve Rebiyülev\^el 1293'de (Nisan 1876) 
vezirlik verilmiştir. 1293'de (1876) az- 
lolunup 1294'de (1877) Rusçuk ku- 
mandanı olmuştur. 1295'de (1878) 
dönerek selâmlık resm-i âlîsine me- 
mur olmuş, 8 Cemaziyelâhir 1312'de 
(7 Aralık 1894) vefat etmiş ve kayın- 
pederi Kânî Paşa yanma Merkezefen- 
diye defnedilmiş tir. Şair ve kâtipti. 
Küçük oğlu Nazmı Bey, Mekteb-i 
Mü İkiye 'den mezun olup idadî daire- 
si kâtiplerindendi. Kendisinden bir 
sene önce vefat eylemiştir. Bü^âik 
oğlu hayattadır. (IV. 848) 

Eşrefzâde bak. Avnuilah Efendi; Fah- 
reddin Mehmed Efendi; Şeref Meh- 
med Efendi; Ziyâeddin Ahmed Efendi 

Eşrefzâde II. Mehmed (Fâtih) devri 
(1451-1481) ricalinden îznik'de med- 
fun Şeyh Eşref Abdullah evlâdıdır. İç- 
lerinden bir haylisi ermiş sayılanlar- 



499 



dandan fazilet ve edeb sahiplerin- 
dendi. Bursa'da halen ailesi mevcut- 
tur. (IV. 681) 

Et Kâtibi bak. Ahmed Efendi 

Evcî Mehmed Efendi İstanbulludur. 

Divan-ı Hümâyûn kâtiplerindendi. 

1054'de (1644) vefat eyledi. Şairdir. 

(I. 442) 

Evkanlızâde bak, Ali Ağa; Süleyman 

Bey 

Evliya bak. Ahmed Paşa (Sarhoş) 

(Hacı); Mehmed Efendi; Yusuf Efendi 

Evliya Çelebi İsmi Hafız Mehmed 
Hoca olup Sagncılar Camii mütevelli- 
si olup ÎI. Bâyezid devrinde (1481- 
1512) vefat etmiştir. İstanbul fethine 
ve ahvaline dair tarihi olup ancak bir- 
takım efsane yazmıştır . (I. 444) 

Evliya^âde bak. Abdurrahman Efen- 
di; Ahmed Efendi; Faiz Ali Efendi; 
^00 Mehmed Efendi; Mustafa Efendi; 
Zeynelâbidîn Efendi 

Evliyazâde IV. Murad'm (hd 1623- 
1640) imamı Evli^^a Mehmed Efendi 
evlâdına denir. Birkaçı mevâlîden 
olarak birbuçuk asır kadar sürmüştür. 
Hekimbaşı Nuh Efendi 'nin oğlu Evli- 
ya Yusuf Efendi de '^Evliyazâde'" diye 
lâkaplanmıştır. (IV. 683) 

Evrenos Dede Ermiş sayılanlardan 
^.^e ni'me'l-ceyş^den bir zat olup vefa- 
ünda Eyüp'e defnedilmiştir. (I. 443) 

Evrenos Gazi Ni'mel-ceyş 'dendir, 
lî. Mehmed (Fatih) devri (1451-1481) 
ricalinden olup vefaUnda Edirnekapı 
Nişancasrnda Keskin Dede yanma 
defnedilmiştir. (I. 443) 

Evrenos İVlehmed Bey (Gazi) Kara- 
si yani Aclân Bey' in adamlarından 
olup Şehzade Süleyman Paşa 'ya bağ- 
lanmıştır. I. Murad'm tahta çıkmasıyla 
(1361) onun hizmetine girip Rume- 



li'nin batısında bulunan vilayetlerin 
çoğu eliyle fethedilmiştir. Bir müddet 
Gümüicine ve bir müddet Siroz'da sa- 
kin olup sonra Varda r Yenicesİ'ne git- 
ti. Her yerde han V(? imaret yaparak 
vakfeyledi. 819 (l4l6) veya 820 
(1417X 815 (1412) ve 8I6 (1413) fet- 
ret günlerinde büs:iütün yalnızlığa 
çekilmiş ve hatta kör gibi görünmesi 
üzerine Mûsâ Çel el -i yemeğe davet 
ederek kurbağa yed: rmiş ve bu şekil- 
de hastalıktan kurtulmuştur. Cesur ve 
gayreti! ve çok sâdıl: olup padişahça 
yazılan yazılarda "Emirü'l-mü'minîn" 
diye iltifat olundu. Soyu günümüze 
kadar gelmiştir. Oğullarından Ali Bey 
de yiğiüikte benzeniz olup Selânikl 
fetheyiemiştir. 840 (1436/37) tarihin- 
den sonra vefat eüaiştir. Diğeri İsa 
Bey, bu ayarda yiğit oir bey olup hay- 
li muharebelerde bu unarak İL Murad 
devrinde (1421-1451) vefat eylemiştir. 
Tomnlarından îsâ Bey, 890 (1485) ta- 
rihlerine kadar savaklarda bulunmuş- 
tur. Torunlarından Süleyman Bey de 
892'de (1487) Misi; muhasarasında 
esir oldu. Torunlarından Gazi Ahmed 
Bey ise Semendire beyi olarak 905'de 
(1499/1500) vefat et niştin Bir torunu 
da Mehmed Bey olup I. Selim (Ya- 
vuz) Mısırı fethedejken, Kudüs san- 
cakbeyi ile hizmette bulundu. Sonra 
Bosna valiliğinde vefat etü, Toamla- 
rından Abdı Bey ise 950 (1543) tarih- 
lerinde sancakbeyle indendi. (I. 443) 

Evrenoszâde bak. iibdî Bey; Ahmed 
Bey 

Evrenoszâde I. Mırad devri (136I- 
1389) ricalinden Evrenos Beyin evlâ- 
dıdır ki, önceleri bir hayli hizmette 
bulunmuşlardır. Sormaları sönmüş ve 
asırlarca tevliyet işleriyle kalmışlarsa 
da yakın zamanda bir-ikisi vezir rüt- 



besine nail olmuşlardır. Bunlar, Selim 
Paşa ve Yusuf I' aşa'dır. (IV. 683) 

Eyüp İÜ hak. Hısan Paşa 

Eyyüb Ağa Sırasıyla musâhib-i şehri- 
yarî olup Muharrem lll6'da (Mayıs 
1704) hazinedsr-ı şehriyârî olmuştu. 
Rebi^oilâhir 11 j9'da (Temmuz 1707) 
seyhülharem oldu. Birkaç sene sonra 
Medine'de vefa: eyledi. (I. 449) 

Eyyüb Ağa E.ıderûn'dan yetişip I. 
Mahmud devri ide (1730-1754) mu- 
sâhib-i padişâhî oldu. Cemaziyelev- 
vel 1159^da (Mayıs-Haziran 1746) Mı- 
sır'a ikamete ^gönderilmiştir. Orada 
vefat etti. (I. 45 )) 

Eyyüb Ağa Yeniçeridir. Yükselerek 
kul kethüdası olmuş, 1212'de (1797/ 
98) yeniçeri ağcısı olup 21 Cemaziye- 
le^^.^el 1213'de (31 Ekim 1798) ayrıl- 
mışür. Sonra vtfat eyledi. (I. 450) 

Eyyüb Aga (Hacı) Silahdar Oca- 
ğımdan yetişip ocak kethüdası ol- 
muştu. 120rde (1786/87) vefat eyle- 
miştir. Sur içince bir camide defnedil- 
miş tir. (I. 450) 

Eyyûb Aga (E 'acı) Karaosmanoğui- 
İarından Hacı Hüseyin Ağamın oğlu- 
dur. Ya'kub P^şaıım kardeşidir. Ay- 
dın eyâletinde sivrilerek Saruhan mü- 
tesellimi olup L253'de (1837/38) ay- 
rıldı. O senenin Zilhiccesinde (Mart 
1838) Drama muhassıiı oldu. Muhar- 
rem 126rde (Ocak 1845) vefat eyle- 
di. İstanbulda Haydar Camii'ni yeni- 
den tamir eyledi. Vefatında rütbe yc 
nişanı oğlu Sâ<lık Bey'e ihsan olun- 
du. (I. 450) 

Eyyüb Agazâcıe bak. Es' ad Mehmed 
Bey; Hüseyin Hüsnî Efendi 

Eyyüb Ahmec^ Paşa Mekteb-i Harbi- 
ye'ye girip 127 3'de (1858/59) erkân-ı 
harblikle çıktı. Yüzbaşı, iki senede 



kolağası, beş senede binbaşı ve bİr 
senede kaymakam olup 1286'da 
(1869/70) mirliva olmuştur. Sonra fe- 
rik oldu. 15 Rebi^lâhir 1290^da (12 
Haziran 1873) müşir rütbesiyle 7. Or- 
du müşiri ve Yemen valisi oldu. 
1291'de (1874) istifa eylemiş ve ar- 
dından 2. Ordu müşiri olarak Sırp ve 
Rusya savaşlarında bulunmuştur. Ar- 
dından 5. Ordu müşiri olup 1296'da 
(1879) 3- Ordu müşiri ve Manastır va- 
lisi olmuş, 5 sene sonra 130rde 
(1883/84) Yanya valisi \c bir müddet 
sonra Yunan hududu umum kuman- 
dam olup güzel hizmet eylemiştir. 
1306'da (1888/89) Manastır ve ardın- 
dan Kosova valisi olmuştur. 1307xİe 
(1889/90) ayrılarak İstanbulda gelmiş 
ve selâmlık resm-i âlisine memur ol- 
muştur. 1309'da (1891/92) Mısır hıdi- 
vi Abbas Hilmî Paşa'ya ferman götür- 
meye memur olmuştur. Dönüşünden 
sonra padişah yaveri olmuştur. 12 
Zilhicce 1310'da (25 Haziran 1893) 
vefat etmiştir. Tabutu bir sancağa sa- 
rılı olduğu halde Sultan Mahmud 
Türbesi bahçesine getirilerek defne- 
dilmiştir. Sâdık, gayreüi, fâzıl, sessiz 
ve savaş inceliklerini bilir, kâmil ve 
bulunduğu savaşlarda Osmanlı san- 
cağını muhafazada eşsiz yiğit ve akıl- 
lı bir adamdı. Oğlu Mahmud Kerim 
Bey^dir(-^). (I. 451) 

E>yüb Bey (Hacı Osman Beyzade) 

Çorluludur. Müderris olarak 1249'da 
(1833/34) vefat eyledi. Eytip'de med- 
fundur. (I. 450) 

Eyyüb Efendi Karamanlıdır. Hüdâî 
Mahmud Efendi 'den el alıp halifesi 
olmuştu. Bursa'da Setbaşrnda Eşrefi 
Tekkesi adına inşa olunmuştur. 1030' 
da (1621) vefat eylemiştir. O tekkede 
medfundur. (I. 449) 



501 



502 



Eyyûb Efendi Kadı olup azledilmiş 
olarak 1172'de (1758/59) vefat eyle- 
miştir. (I. 450 

Eyyûb Efendi (Ebûlbeka) Kefe müf- 
tüsü Mûsâ Efendi'nin oğludur. 
1028' de (1619) doğmuştur. Müderris 
ve Filibe mollası olarak şikâyet üzeri- 
ne ayrılmış ve Kefe'ye İkamete gönde- 
rilmiştir. Bırakıldıktan sonra îstinye' 
de oturmuş ve Safer 1095 'de (Ocak- 
Şubat 1684) vefat eylemiştir. Âlîm ve 
fâzıldı. (I. 449) 

Eyyûb Efendi (Ebûttevfîk) Uşşakî- 
zâde kethüdası Mısır kadılarından 
Receb Efendi'nin oğludur. Müderris 
ve kadı olup ll57'de (1744) vefat ey- 
lemiştir. Babasının vasiyeti üzerine 
Sarmaşık Mescidi'ne minber koymuş- 
tur. Her ikisi de Keskindede kabrista- 
nına defnedildi. Oğlu Şeyhülislâm 
Tevfik Yahya Efendi'dir. (I. 450) 

Eyyûb Hâlid Paşa Mühendis ha- 
ne 'den yetişip zabit, sonra liva ve fe- 
rik olmuş ve 20 sene kadar muhafız- 
lıklarda ve bir bu kadar sene de Top- 
hane Meclisi reisliğinde bulunmuş- 
tur. 12 Şewâl 1313'de (27 Mart 1896) 
vefat etti. Sultan Mahmud Türbesi 
kabristanına defnedildi. Yaşı lOO'e 
yakındı. İffetli, dürüst, tecrübeli ve iş- 
bilir bir zat idi. (IV. 848) 

Eyyûb Paşa Arna\Titdur. Koca Halil 
Paşa'ya intisapla kethüdası ve kapıcı- 
başı olmuştu. Sonra mîrimîranlık veril- 
di. 1109'da (1697/98) hizmeti takdir 
olunduğundan vezirlikle Mora seras- 
keri ve Selanik valisi oldu. 11 irde 
(1699/1700) Anadolu valisi olup, 1112' 
de (1700/01) Konya valisi olmuştur. 
1113'de (1701/02) orada vefat etmiş- 
tir. Cesur ve gayretliydi. (I. 449) 

Eyyûb Paşa Tatardır. Güç kazanarak 
mîrimîranhkla Özi'ye vali olmuştu. 



1131 'de (1719) zulmünden ahâli şikâ- 
yet edince azledilm:ş ve gözden düş- 
müş olarak vefat etmiştir. (I. 449) 

Eyyûb Paşa Enderun'dan yetişerek 
IV. Murad'm dadısını nikâh eylemekle 
saraydan çıkışında n -.şancı tayin edildi. 
1040 (1630/31) tarihlerinde vezir pa- 
yesi verilip 1049'da ^1639/40) gözden 
düşmüştü. 14 Safer i054'de (22 Nisan 
1644) Mısır valisi oldu. 18 Safer 
1056'da (5 Nisan 1646) ayrıldı. 1057'de 
(1747) vefat eylemiştir. Kâtip ve mün- 
şi ise de hayır eseri ;^oktur. (I. 449) 

Eyyûb Paşa Yükselip kapıcıbaşı ve 
mîrimîran oldu. 1243'de (1827/28) 
İsâkçı muhafızı olmuştur. Sonra vefat 
eylemiştir. (I. 450) 

Eyyûb Paşa (Hocazâde) Mehmed 
Paşa'nm oğludur. Kapıcıbaşı ve Al- 
manya savaşlarmdii hazır bulundu- 
ğundan mîrimîran olmuştur. 1107 
(1695/96) tarihinde savaşlarda ömrü- 
nü tamamlamıştır. Cesur ve yiğitti. (L 
449) 

Eyyûb Sabrı Bey (Hacı) Askerlikten 
yetişip piyade miralayı oldu ve Zil- 
ka'de 1283'de (Mart 1867) vefat eyle- 
di. Karacaahmet'e defnedildi. (I. 450) 

Eyyûb Sabrî Paşa Mustafa Efendi 
adlı zatın oğludur. Kuruluşunda niza- 
miye askerliğine gi.'miştir. Avrupa'ya 
tahsile gönderildi. Dönüşte miralay 
oldu. 1255'de (1839) mîrlivâ olarak 
Konya'da bulundu. Ardından ferik ve 
1250'de (1834/35) :"<:onya' valisi olup 
12 57' de (1841) ayrJdı. Sonra Dersa- 
âdet Ordusu erkânına dahil olup 
1259'da (1843) orduların teşükkülün- 
de Dersaâdet Ordusu'na reis oldu. 
Rebiyüiev^^el 126':')'de (Şubat-Mart 
1847) Zabtiye Müşir iyeti kaymakamlı- 
ğı ilâve edildi. 1278^de (1861/62) riya- 
setten ayrılarak emekli edilmiştir. 17 



Safer 1301 'de (18 Aralık 1883) vefat 
etti. Eyüp'de Bostan İskelesi'nde 
medfundur. Sorıradan kulaklarına sa- 
ğırlık geldiğinden meramını yazarak 
anlatırdı. O zaman ordu müşiri Reşid 
Paşa da sağır re ümmî olduğundan 
bir dairede bu.unmalan garip tesa- 
düflerdendir. Zekî ve kavrayışlıydı. (I. 
450/51) 

Eyyûb Sabrı îaşa Tersaneden yeti- 
şip kaymakam, miralay ve uzun süre 
Haremeyn-i Muhteremeyn'de memu- 
ren bulunup döndükten sonra mîrlivâ 
ve muhasebat-ı bahriye reisi olmuştu. 
15 Safer 1308'de (30 Eylül 1890) vefat 
eylemiştir. Haremeyn-i Muhteremeyn 
hakkında mufassal Mir'ât adıyla bir 
tarih kaleme almış kalem ve ilim erba- 
bından bir zat idi. (I. 451) 



Eyyûbî hak. Ahmed Ağa; Ahmed 
Bey; Ali Efendi; Mehmed Efendi 

Eyyûbîzâde III. Ahmed devri (1703- 
1730) vezirlerinden Eyyûbî Hasan 
Paşa oğulları ve köleleri, yani kethü- 
da kethüdaları, II. Mahmud devrine 
(1808-1839) kadar Bagdad valileri ol- 
muşlardır. İlkleri Süleyman Paşa ve 
sonuncuları da Dâ\aıd Paşa'dır. (IV. 
683) 

Eyyûbzâde bak. Mehmed Efendi 
Ezelizâde bak, Abdurrahman Efendi 

Ezharî Molla Çelebi bak. Mehmed 
Efendi 

Ezherî Nureddİn II. Murad devri 
(1421-1451) şairlerindendir. (I. 322) 



503 




Fahâm İbrahim Bey (Tepedelenîi- 
zade) Mehmed Paşa'nm oğludur. Kü- 
çükken İstanbul'a getirildi. Bü}?üwn- 
ce mektûbî-i sadr-ı âlî ve sonra âmedî 
kalemlerine girdi. Ricalden Nâfi' Efen- 
di'ye damad oldu. 1273'de (1856/57) 
vefat etmiştir. E^lip'de Bostan İskele- 
si'nde medfundur. (IV, 10) 

Fahd (Şerif) Hasan b. Hüseyin b. 
Ebû Nümeyın oğludur. Mekke emiri 
olup 1020^de (1611) vefat eylemiştir. 
(IV. 29) 

Fahd Paşa Şerif Abdülmuttalib Efen- 
di 'nin oğludur, Mîrimîran olup genç- 

504 ken 1295 (n78) tarihinde vefat eyle- 

"~" mistir. (IV. 29) 

Fâhmı Ejfendİ Başyazıcılıktan turna- 
cıbaşı olan Kahraman Agamm oğlu- 
dur. Kâtip olup I. Abdüİhamid dev- 
rinde (1774-17S9) vefat eyledi. Şair- 
dir. (IV. 7) 

Fahir Ahmed Efendi Kastamonulu- 
dur. Musıla-i Süleymaniye müderrisi 
iken geçici olarak Üsküdar mollası ol- 
du. Göreve başlamadan önce 1174'de 
(1760/61) vefat etti. Egrikapı'da med- 
fundur. Şair ve mıünşî idi. (IV. 4) 

Fahir Efendi (Çavıışzâde) (Hacı) 

Kadı Hasan Efendi'nin oğludur. 
122rde (1806) doğdu. Rüûs ve top- 
hane kalemlerine girip 1240'da 
(1824/25) Hicaz'a gitti. 1254^de 
(1838) tophane niznâmçecisi, sonra 
başkâtibi ve elbisehane nâzın oldu. 
Sultan Abdülrnecid devri (1839-1861) 
sonlarında vefat eyledi. (IV. 4) 



Fahreddin Acemî İranlıdır. Se\7id 
Şerifsin şakirdidir. Anadolu'ya geldik- 
de Fenârîzâde'den muid oldu. Mü- 
derris ve II. Murad deATİnde (1421- 
1451) 30 akçe ile şeyhülislâm oldu. 
870 'de (1465/66) vefat etti. Edirne'de 
medfundur. Fet\'âsı 30 seneye yakın- 
dır. Gayredi ve hıkkı söylemekte 
benzersizdi. Hurufiye'den Fazlullah'a 
bağlı olanların yakılmaları için fetva 
vererek icrasına enir almış ve hatta 
bu ateşi sakalı yandığı halde üfle- 
mekten vazgeçmemiştir. (IV. 10) 

Falıreddin Ahmeci Efendi Şarköy- 
lüdür. Zâtı Efendi'nm müridi olup İs- 
tanbul'a geldi. Şevh olup 12l4^de 
(1799/1800) vefat 'iderek Kasımpa- 
şa'da defnolunmuştur. Şairdir. Di- 
z.'a77pe'si vardır. (IV. 11) 

Fahreddin Ahmei Efendi (Bur- 
dui' Müftüsü^âde) (Seyyid) Müder- 
ris, RebivTİİâhir 1263'de (Şubat 1852) 
Trablusgarp mollası oldu. Sonra \^efat 
etmiştir. (IV. 11) 

Fahreddin Azerî Şeyhlerden olup 
866'da (1461/62) 82 yaşında vefat ey- 
lemiştir. Meşhur şai 'dir. (IV. 10) 

Fahreddin Bey H^cı Hüsâm Efendi' 
nin oğludur. Tercvime kaleminden 
yetişerek sefaret İ;âtiplikerinde ve 
Paris Sefareti başkitâbetiyle Tulça ve 
Varna mutasarrıflıklarında bulundu. 
1294'de (1877) Tahran sefiri ve bâlâ 
oidu. 130rde (1^^83/84) hariciye 
müsteşarı ve 1302x;e (1884/85) azle- 
dilip Midilli mutasarrıfı oldu. 12 Re- 
ceb 1307'de (4 Mar: 1890) orada ani- 
den vefat etti. (IV. 12) 

Fahı*eddin Bey ( Maanzâde) Arab 
emiri olup 1022'de (l6l3) Fransa'ya 
kaçmıştı. Dürzîlerin tahrikçisi olmak- 
la 1044'de (1634/33) Küçük Ahmed 



Paşa elinde ct:zasını gördü. Yerine 
Ali Bey adında büyük oğlu Arab emi- 
ri olup babasının ihtiyarlığında yöne- 
timi eline almıştı. 1043'de (1633/34) 
esir olup İstanbul'a getirildi ve 
1044*de (1634, 35) vefat etti. Küçük 
oğlu Hüseyin 3ey Enderun'da terbi- 
ye görüp uzun yaşayanlardan olmuş- 
tur. (IV. 11) 

Fahreddin Çelebi Said Çelebi 'nin 
oğludur. Uzun müddet Manisa Mev- 
levîhanesi şeyhliğinde bulundu. 
1300'de (1883) kardeşi Sadreddin Çe- 
lebi'nin vefatında Hz. Mevlânâ'nm 
postuna oturm ak üzere Konya'ya git- 
ti. Birkaç ay geçince vefat etti. Yakı- 
şıklı ve dirayetiydi. (IV. 12) 

Fahreddin Efendi Bandırmak Tek- 
kesi şeyhlerir.den olup Muharrem 
1311^de (Temmuz- Ağustos 1893) ve- 
fat eyledi. (IV. 12) 

Fahreddin Efendi (Hacı) Evkaf kâ- 
tiplerinden olıp oraya mümeyyiz ol- 
muştu. Sultan Abdülmecid devri 
(1839-1861) sonlarma yetişti. Şairdir. 
(IV. 11) 

Fahreddin Efendi (Hüsâmzâde) 

Müderris, 12C2'de (1787/88) Eyüp 
mollası oldu. Receb 1203'de (Nisan 
, 1789) kötü hali görüldüğünden Bur- 
sa'ya sürüldü. Serbest kaldıktan sonra 
1211'de (1796/97) Bursa mollası oldu. 
Sonra vefat etmiştir. (IV. 11; İL 115) 

Fahreddin Hfendi (İsrafilzâde) 

Müderris ve iki defa Şam mollası ol- 
du. Akıl hastalığına tutulup 943'de 
(1536/37) vefat etti. Zekî, fâzıl, bilgi- 
liydi. (IV. 10/11) 

Fahreddin Mehmed Bey Babıâli 
den yetişip âmsdî halifelerinden oldu. 
Sonra Tulça mutasarrıfı olmuştur. 
Azilden sonra Muharrem 1292' de (Şu- 



bat 1875) vefat etmiştir. Edirnekapı'da 
medfundur. Nâzik, yumuşak huyluy- 
du. Babası gümrük başkâtibi kudemâ- 
dan Kara Emin Efendi olup kendin- 
den sonra vefat etmiştir. (ÎV. 12) 

Fahreddin Mehmed Efendi (Ecezâ- 

de) Ya'kub Efendi'nin oğludur. Baba- 
sı L Selim (YaAoız) devrinde (1512- 
1520) Kefe kadısı olduğundan Trab- 
zon'da doğdu ve I. Süleyman'a (Kanu- 
nî) annesi dâye olmakla sütkardeşi ol- 
du. Bu sebepten müderris ve I. Süley- 
man'ın tahta çıkışının ardından Bursa 
kadısı oldu. 932'de (1525/26) vefat et- 
ti. Âlîm ve şairdir. (IV. 10) 

Fahreddin Mehmed Efendi (Eş- 
refzâde) Şeref Mehm.ed Efendi'nin 
oğludur. 1127^de (1715) doğdu. Eş- 
refzâde İzzeddin Efendimin el alıp 
halifesi oldu. 1155"de (1742) Bursa' 
da Sah Tekkesi^ne, ll6rde (1748) 
Emir Sultan Zaviyesime şeyh oldu. 
1176'" da (1762/63) vefat ettf Şairdir. 
(IV. 11; I. 389) 

Fahreddin Rûmî Mudurnu kasaba- 
sında münzevi ve müteşerri bir fakih- 
ti. Selefin "ücret mekruhtur" fikrine 
dayanarak ücreüi imamlara uymazdı. 
846'da (1442/43) orada vefat etti. (IV. 
10) 

Fahreddin Yahya Efendi Yazısının 
güzeliği A^e kıdemiyle reisül-hattatîn 
olmuştu. Il69'da (1755/56) vefat ey- 
ledi. E^mp'de Murad Molla Tekkesi 
civarında medfundur. (IV. 1 1) 

Fahreddin Yahya Efendi Kâtip 
olup 125rde (1835/36) A^efat eden 
Yahya İhya Efendimin oğludur, Mek- 
tûbî-i sadâret hulefasından olup yük- 
selerek serhalife A^e Muharrem 1265' 
de (Aralık 1848) zabtiye mektupçusu 
oldu. Kırım SaA^aşf nın başında Batum 



505 



506 



Ordusu defterdarı ve müsteşarı oldu. 
Döndükten sonra Rebİ)njle\^'eI 1273' 
de (Kasım 1856) Meclis-i Vâlâ azası 
oldu. Sonra kapı kethüdâlıkları kuru- 
lunca kapı kethüdası olmuştur. 1 Mu- 
harrem 1289'da (11 Mart 1872) vefat 
eyledi. Beyazıt'da babasının yanında 
defnedildi. Kâtip, hiddetli ve şiddet- 
liydi. (IV. 11) 

Fahreddİnzâde bak. Râşid Mehmed 
Efendi 

Fahrî Bey Yükselerek Rumeli defter- 
darı kethüdası oldu. 1035 'de (l645) 
Girit'te bulunduğundan Hanya fethi 
hakkında tarih yazdı. Sonra vefat etti. 
(IV. 12) 

Fahrî Hüseyin Efendi Kalemden 
yetişip rüûs kesedarı oldu. Şa'bân 
1284^de (Aralık 1867) vefat etti. Hay- 
darpaşa'da medfundur. (IV. 11) 

Fahrî Mehmed Ağa Üsküdar'da bir 
cami inşa eylemiş hayır sahiplerin- 
dendir. (IV. 12) 

Fahrî Mehmed Efendi Çorumlu- 
dur. Yanyah Arslan Paşazade Ali Pa- 
şa'nın dairesinde müezzin ve kâtip 
olup evlenerek imam oldu. 1053'de 
(1645) vefat etti. Şairdir. (ÎV. 12) 

Fahrî Mehmed Efendi Nakşibendî 
şeyhlerinden olup 1192'de (1778) ve- 
fat etti. Üsküdar'da medfundur. (IV. 
12) 

Faik Abdülketîm Efendi Müzehhip 
olup 1270'de (1853/54) İran'a gidip 
sonra vefat etti. Şairdir. (IV. 3) 

Faik Ahmed Efendi Hacı Rifat 
Efendi'nin(— ^) kardeşidir. Tercüme 
kalemi halifeliğinden yetişip maliye 
tercüme odası mümeyvazi iken 1303' 
de (1885/86) aniden vefat etmiştir. 
(II. 409) 



Faik Ahmed Efendi Şeyhülislâm 
Ömer Lutfî Efendi'nin oğlu olup mü- 
derris, mahreç mollası ve iltifaten 
Mekke payesi oldu. 19 Şe\^^âl 1307' 
de (8 Haziran 1890) v-fat eyledi. Sul- 
tan Mahmud Türbesi bahçesine def- 
nedilmiştir. (IV. 4) 

Faik Ahmed Efendi (Bahâeddin- 

zâde) Rakım Efendi'n.n oğludur. Mü- 
derris ve 1282'de (1865/66) Selanik 
mollası olmuştur. Birkaç sene sonra 
vefat etmiştir. (IV. 3; II. 115) 
Faik Bey Su nâzın Gâlib Paşa'nm oğ- 
ludur. Kalemden senurenâ Ali Bey 
zamanında ceyb-i hümâ\ain kâtipliği- 
ne tayin olunup 20 seneyi aşkın bu 
hizmette bulunmuş vt rütbesi bâlâlı- 
ga kadar çıkmıştır. 13 )6'da (1888/89) 
vefat etti. Yahya Efendi Tekkesi 'ne 
defnolunmuştur. Serv^et sahibi olmuş- 
tu. (IV. 4) 

Faik Bey 1308 ortalarında (1891 baş- 
lan) vefat etmiş, üstcid bir hanende 
olup besteleri, sarkıla :ı ve Mecmua "^ı 
vardır. (IV. 4) 

Faik Emin Efendi j:iuscuk gümrük 
emini olup 1240^da a824/25) vefat 
eden Ruscuklu Abdî :ıfendi'nin oğlu- 
dur. Mektûbî-i sadârt t halifelerinden 
olup Hurşid Paşa'nm divan kâtibi ol- 
du. 1244'de (1828/29) büyük kale 
tezkirecisi ve iktisap memuru olup 
sonra nezâret unvanıyla ilk defa ikti- 
sap nâzın oldu. Ramazan 1248' de 
(Ocak-Şubat 1833) cZİolunup 1251' 
de (1835/36) memuriyetle taşraya 
gönderildi. Zilhicce 1253'de (Mart 
1838) Meclis-i Vâlâ azası oldu. 1257' 
de (1841) Sayda defterdan olup Rebi- 
yülâhır 126l'de (Nisim 1845) ûlâ sı- 
nıf-ı e>^^eli oldu. Azledilmiş olarak 28 
Safer 1262'de (25 Şub:it 1846) vefat et- 
ti. Babasının yanma F.^âip'e defnedil- 
di. (ÎV. 3) 



Faik Mehmec Efendi (Yâsincizâ- 

de) Râgıb Efeıdi'nin oğludur. Mü- 
derris olup Zilka'de 1274'de (Haziran 
1838) Trabzon, sonra Mısır mollası ve 
Mekke payesi oldu. 130rde (1883/ 
84) vefat eyledi. Edirnekaprda def- 
nedildi. Cömert ve rind-meşrepdi. 
Mehmed İlmî c.dmda bir küçük oğlu 
kaldı. (IV. 3) 

Faik Mehmec^. Paşa Askerlikten ye- 
tişip hayli seneler liva ve ferik olmuş 
ve geçen savaşta (1877-78 Osmanlı- 
Rus Savaşı) rütbesini hakli olarak 
kaybederek bi: müddet memleketten 
uzak kalmış ve aftan sonra Rebiyülâ- 
hır 130B^de (A -alık 1890) vefat etmiş- 
tir. (IV. 4) 

Faik Mustafa Bey Taşra mutasarrıfla- 
nndandı. Kara ;i mutasarrıflığından az- 
ledilmiş olarak: 14 Rebiyüle\^'el 1302' 
de (1 Ocak 1SS5) vefat etmiştir. (IV. 3) 
Faik MustafiL Efendi Harputiudur. 
Müderris, nih;,ıyet Mekke mollası ol- 
du. Hayli nâibliklerde gezdi ve müz- 
min bir hastalıktan Cemaziyelâhir 
1305'de (Şubat-Mart 1888) vefat^edip 
Kaşgarî yolunda defnedildi. Âlîm, 
tedbirli ve muhakkikdi. Mutasarrıflar- 
dan dört oğlv olup biri ricalden Ah- 
med Ârifî Bey'dir. (IV. 3/4) 

Faik Mustafa Efendi Kalemden yeti- 
şip HaA^arcı Hüseyin Paşaya damad 
oldu. Maliye lizmetlerinde, azalıgm- 
da ve pek çok zaman ebniye müdür- 
lüğünde bulundu. Nihayet Selanik 
A'şâr Komisyonu reisi olup azledilmiş 
olarak 1306 başlarında (1888 sonları) 
vefat etti. Ey İp 'de medfundur. Yaşı 
80"e varmış br ihtiyardı. (IV. 4) 

Faik Ömer Bfendi Veziriere divan 
kâtibi ve mühürdar ve sonra hâce- 
gândan olup >İpah kâtibi ve şıkk-ı sâ- 



lis defterdarı oldu. 1245'de (1829/30) 
vefat eyledi. Şairdir. (IIL 599) 
Faik Paşa Turhan Beyin sülâlesin- 
den olup zengindi. Mora tahririne 
gönderilip 1053"de (1643) paşalıkla 
Rumeli valisi oldu. 10 Zilka^de 1053' 
de (20 Ocak 1644) vefat etti. Zorbay- 
dı. Hatta bu halinden dolayı Husrev 
Paşa' dan bin değnek yemiş ve yaşı 
70*1 geçmiş iken yolsuzluktan vaz- 
geçmemiştir. Sonra Kara Mustafa Pa- 
şa^nm himmetiyle terfi ettiyse de so- 
nu gelmedi. (IV. 3) 
Faik Sâlilı Bey Manastırlıdır. 1266'da 
(1850) İstanbul'a geldi. Sonra Siverek 
kaymakamı olup Sultan Abdülmecid 
devrinin (1839-1861) sonlarında vefat 
etti. (IV. 3) 

Faik Süleyman Efendi (Hacı) Sa- 
mat>^a Mescidi'nin bânîsidir. (IV. 3) 

Fâi2 Ali Ağa Şamlıdır. Kapıcıbaşı olup 
IIL Mustafa devrinde (1757-1774) ve- 
fat eyledi. Kara Mustafa Paşa Dârülha- 
disi'ne defnedildi. Şairdir. (IV. 2) 

Fâi2 Ali Efendi (Evliyazâde) Evliya 
Mehmed Efendi'nin(->) oğludur. Mü- 
derris, Kudüs, Şam, Medine mollası 
oldu. Rebiyülewel 1139'da (Kasım 
1726) vefat etti. Demş ve şairdi. (IIL 
532; IV. 202) 

Faiz Bey (Hammamîzâde) Ali 

Efendi'nin oğludur. 1250'de (1834/ 
35) doğdu. Küçük yaşta Bâb-ı Seras- 
kerî'ye girmiş ve Dâr-ı Şûra muhâke- 
mat dairesi başkâtibi, sonra Teftiş-i 
Askerî Meclisi başkâtibi ve Cemazi- 
yelewel 1300'de (Mart 1883) ûlâ ev- 
veli olmuş ve 15 Şe\n^âl 1300'de (19 
Ağustos 1883) vefat etmiştir. (IV. 2) 
Faiz Co^ls) Halil Efendi (Câbîzâ- 
de) Mustafa b. İsâ'nm oğludur. 
- 1090'da (1679) doğdu. İlim tahsil ey- 



507 



ledi. Nihayet sevda galebisiyle 1130' 
da (1718) evinde kendini asaralc vefat 
etti. Üç dilde ]<:onuşabilir, nücûmda 
usta bir şairdi. Sûre-i Yûnus'un baş- 
langıcına risalesi vardır. (ÎV. 2) 

Faiz Mehmed Efendi Bıçakçılar 
İmamı Abdullah Efendi'nin torunu- 
dur. Müderris ve Kesriyelizâde Ebû~ 
bekir Bey'e damad oldu. 1190*da 
(1776) Üsküdar mollası, sonra bilâd-ı 
hamse ve Medine payesi oldu. 8 Re- 
ceb 1203xie (13 Mart 1791) İstanbul 
pâyesiyle nakibüleşraf oldu. 1208 'de 
(1793/94) vefat etti. Tersane ardında 
medfundur. Oğlu Süleyman Şefik 
Efendi olup, oğlunun damadı Se\^'id 
Abdullah Tevfik Efendi. 7 Zilhicce 
1250'de (6 Nisan 1835) vefat etti. Di- 
ğer oğlu Se)7id İbrahim Edhem Efen- 
' di'dir(-*). (ÎV. 12) 

^08 Faiz Mehmed Efendi Mustafa Efen- 
dirıin oğlu olup 1239'da (1823/24) 
doğdu. 126rde (1845) Bokrda vefat 
etti. Şairdir. (IV. 2) 

Faiz Mehmed Efendi Râif Mehmed 
Efendiminf— ►) oğludur. Dahiliye kâtip- 
lerinden olup Ramazan 1290 'da (Ekim- 
Kasım 1873) vefat etmiştir, Selimi- 
ye'ye defnedildi. Bagdad mollası Faiz 
Efendi 'ye damad olmuştu. (IV. 295) 

Faize Fatma Molla Kadın (Kametî- 
zâde) Mehmed Efendi 'nin kızı ve 
Sıdkî Emetullah Kadının kız kardeşi 
olup 1177"de (1763/64) vefat etti. Ya- 
şı 704 geçmişti. Kız kardeşinin ve ba- 
basının yanma defnedildi. Sairdir. 
(ÎV. 3; III. 225) 

Fâizî Abdullah Efendi (Sa'dîzâde) 

Seyfullah Efendi 'nin oğludur. Mekke 
mollası olup Cemaziyelâhir 1079 'da 
(Kasım 1668) vefat etti. Divan sahibi 
sairdir. (III. 368; III. 123) 



Fâi2î Abdülhay Efendi (Kafzâde) 

Feyzullah Efendinin oğludur. Anne 
tarafından dedes: Malulzâde Meh- 
med Efendi^dir. 980^de (1572/73) 
doğdu. Müderris. Selanik, ve Şam 
mollası olup azledilmiş olarak 103 T 
de (1622) vefat e:ti. Dedesinin mek- 
tebine defnedildi. Şairdir. Divanı, 
Leylâ vü Mecnu -7X1, eksik Sakına- 
ine si vardır. (IIL 307) 

Fâizî Mehmed Efendi (Yirmisekiz 
Çelebi) Süleymaı Aga'nm oğludur. 
Yeniçerilikten ilerleyip çorbacı, muh- 
zır ağa oldu. Olmmus olduğundan 
hâcelikle yeniçeri efendisi, sonra top- 
hane nâzın, Rel^ıiyülcAA^el 11 30 'da 
(Şubat 1718) Nemçe ile barış görüş- 
melerinde ikinci murahhas ve defter- 
dar-ı şikk-ı evvel oldu. Safer 1131 'de 
(Ocak 1719) başmuhasebeci ve Zil- 
ka'de 1132"de (Eylül 1720) Fransa se- 
firi olup 16 Zilhicce 11 33 'de (8 Ekim 
1721) dönüşte de. ter emini oldu. Ce- 
maziyeİev^'^el 11; 5 'de (Şubat 1723) 
ruznâme-i evn^el, 3e\^^âl 1137'de (Ha- 
ziran-Temmuz 1725) başmuhasebeci 
olup Zilka'de I138'de (Temmuz 
1726) Mısır'a memur oldu, Rebiyâilev- 
vel ll43'de (Eylül-Ekim 1730) tekrar 
ruznâme-i ev^-^el olup Şe\^^âl 1143 '"de 
(Nisan 1731) azledilmiş olarak Lefko- 
şeye sürüldü. 11 45 'de (1732/33) ve- 
fat eyledi. Şair, münşî ve muktedirdi. 
Sefâretjıame 'si vardır. Oğlu sadrazam 
Said Paşa'dır. (IV. 226) 

Fâİ2Î Mustafa Efendi (Börekçizâ- 

de) Edirnelidir. Müderris Hasan Efen- 
di'nin oğlu olup yükselerek Edirne 
mollası oldu. Cemaziyele\^'el 1129' 
da (Nisan-Mayıs 1717) vefat eyledi. 
Âlîm, şair, münş'dir. Lhfvaıtı vardır. 
(IV. 417/18) 

Fakihzâde bak. Hâşim Çelebi 



Fakir ü Hakir hak. Abdurrahman 
Efendi 

Fakiri Çelebi Kaikandelenlidir. I. 
Süleyman (Kanunî) devri (1520- 
1566) ortalarında vefat etti. Edebçe 
zengin, paraca fakir usta bir şairdir. 
(IV. 25) 

Fâmî Efendi Kalemden yetişip rüûs 
kesedarı vekili ııen 1247*de (1831/32) 
hâcegânhkla A\lonya mukataacısı ol- 
du. Sonra asâleîen rüûs kesedarı olup 
Sultan Abdülmecid devri (1839-1861) 
sonlarında vefai eylemiştir. (IV. 7) 
Fâîiû İsmail Efendi Diyarbekiriidir. 
İstanbul'a gelip sonra Diyarbekir 
mahkemesi başkâtibi oldu. Şair, âlim 
olup Türkçe Feraizi üç bin beyit ka- 
dar tanzim eyledi. 1105'de (1693/94) 
vefat etmiştir. ÇN- 7) 
Fârig Abdüı-rahim Çelebi Kütahya- 
lıdır. Şair Şehrînin yetiştirmesidir. 
1097''de (1668/59) vefat etti. Şairdir. 
(IV. 4) 

Fâris Ahmed Efendi Beyrutludur. 
Senelerce el-Ceuâib gazetesini Arap- 
ça yayınladı. Sırru'l-Leyâl gibi lügat 
ve edebiyatça yaradı eserler yazdı ve 
neşretti. 1305 ortalarında (1888 başla- 
rı) vefat etti. Cenazesi Beyrut'a gön- 
derildi. İlim V5 fazl ile meşhur ve 
Arapça yazı ya;:mada ustaydı. (I. 307) 

Farukî bak. Süleyman Efendi 
Fas Melikizâde bak. Mutahhar Efen- 
di (Se>Tid) 

Fasih Ahmed Dede Kâtip olup Köp- 
rüiüzâde Fâzıl Ahmed Paşamın hazi- 
ne kâtibi olmuştu. Sonra daireyi terk 
edip Gavsî DeıJe'ye bağlanarak Mev- 
levi olmuştur. Ta'lik hattında îmâd-ı 
sânı olduğundan arzu edenlere tâlim 
ederek yaşard:. 1 lirde (1699/1700) 
vefat eyledi, Ü; dilde mükemmel Di- 



vanı olup Münazara-i Gül ü Mül 
Münazara-ı Şeb ü Rûz, Husrev ü Şî- 
m, Mabmud ü Ayaz ve Tenbâkû- 
nâme adlarında lâtif risaleleri vardır. 
Şâkirdleri Fasihi ve Şinâsî Dede 'den 
ikisi de divan sahibi şairdir. (IV. 21) 

Fasih İbrahim Efendi Bağdadlıdır. 
Müderris, Molla, Mekke payesi ve 
Meclis-i Maarif azası oldu. Azledile- 
rek 1295 (1878) yılından sonra vefat 
etti. İlim ve fazilet sahibi ise de hırsı 
çoktu. (IV. 21) 

Fasih Mehmed Bey (Hacı) Çandar 
İl Hayreddin Paşa sülâlesinden olup 
15 RebiyüleA^vel 1302'de (2 Ocak 
1885) vefat etti. Karacaahmet'de 
medfundur. (IV. 21) 
Fasihi Efendi Müderos olup 1 156xia 
(1743) vefat eyledi. Şairdir. (IV. 21) 
Fasîhî MeliiTied Efendi (Uşşakızâ- 
de) Abclüiaziz Efendimin oğludur. 
Müderris, Kudüs mollası oldu. Azle- 
dilmiş olarak gelirken Cemaziyelev- 
vel 1065^de (Mart 1655) vefat etti. Ke- 
rim, ymmuşak huylu. Divan sahibi şa- 
irdir. Oğlu Abdullah Efendi'dir(--^). 
(IV. 167) 

Fasihî Mustafa Efendi Nigbolulu- 
dur. Divan-ı Hümâ^oın kâtiplerinden 
olup vezirlere diA^an efendisi ve Hacı 
Ali Paşa sadâretinde defter emini ol- 
du. 1106'da (1694/95) vefat eyledi. 
Şairdir. (IV. 21) 

Fâtih Efendi Şin.^anlıdır. İstanbul'a 
gelip Divan-î Hümâ^mn kalemine gir- 
di ve sonra Mısır'a gitti. 1250'de 
(1834/35) vefat etti. Şairdir. (IV. 4) 

Fâtih Efendi Mevâlîden Ahmed Zih- 
nî Efendimin oğludur. 1242'de 
(1826/27) doğdu. Maliye mektûbî ha- 
lifelerinden olup Sultan Abdülaziz 



509 



510 



devri (1861-1876) başlarında vefat et- 
ti. Şairdir. (ÎV. 4) 

Fatİn Efendi İstanbulludur. Babıâli 
kâtiplerinden bir zat olup Sultan Ab- 
dülmecid devri (1839-1861) sonların- 
da vefat etti. Şair olup Tezkire-i Şu- 
arâsi vardır. (IV. 25) 

Fatma Hanım Tersane emini maktul 
Hüseyin Efendi' nin kızı. Elmas Meh- 
med Paşa imamı İbrahim Efendi' 
nin(-^) eşidir. 1117'de (1705/06) Ba- 
godalarıMescidi'ni yaptı. (IV. 6; I. 123) 

Fatma Hanım Abdüllâtif Râzî Efen- 
di'nin(— ►) kız kardeşidir. Il48"de 
(1735/36) Molla Aşkî Mescidi'ne min- 
ber koydu. (IV. 6; IIL 360) 

Fatma Hanım 1172^de (1758/59) 
Tomtom Camii minaresini yaptı. (I\'7 6) 

Fatma Hatun Bitlice Ali Efendi'nin 
zevcesidir. Bir mescid yapıp "Bidice" 
dendi. Oğlu sudûrdandı. (IV. 6) 

Fatma Hatun Damat İbrahim Pa- 
şamın kızıdır. Mehmed Çelebi Mesci- 
dimi yeniledi. (IV, 6) 

Fatma Hatun III. Selimin dâyesidir. 
11 88 'de (1774) vefat ile Ayazma Ca- 
mii "ne defnedildi. (IV. 6) 

Fatma Hatun Mirzazâde Abdullah 
Efendimin zevcesidir. Vefatında ma- 
lından Tophane'de Karabaş Camii'ni 
yeniden bina ve inşa eyledi. (IV. 6) 

Fatma Hatun Üsküdar'da bir mescid 
yapmıştır. (IV. 6) 

Fatma Hatun Üsküdar'da mescidi 
vardır. Yanmca Zülüflü Sırmabıyık 
Hacı Mustafa Bey yeniden tamir etti 
ve solakbaşı Samurkaş Hacı Mehmed 
Ağa, minberini koydu. (IV. 6) 

Fatma Hatun (Hâcce) Samatva'cla 
Hatuniye Vlescidi'nin bânîyesidir. 
a^^ 6) ' 



Fâzıl bak. Ahmed Paşa; Süleyman 
Efendi 

Fâzıl Ahmed Bey Hariciye kâtibi Ra- 
uf Bey'in oğludur. Babıâli'den yetişip 
mâbeyn-i hümâyûn kâtibi oldu. Genç 
iken 18 Cema? iyelâhir 1273 'de (13 
Şubat 1857) vefat etti. E\mp'de med- 
fundur. (IV. 5) 

Fâzıl Ahmed Faşa Askerlikten yeti- 
şip mîrlİA'â ve ferik oldu. Anadolu sa- 
vaşlarında yaralanıp Kars'da hastaha- 
nede iken 1295 (1878) başlarında şe- 
hid olmuştur. C 3sur ve yiğitti. (IV. 5) 

Fâzıl Bey Kars si Beyi Aclân Bey'in 
adamiarmdan 3İup sonra Osmanlı 
Devleti'ne bağlanarak Şehzade Sü- 
leyman Paşa i e Gelibolu fethinde 
bulundu. Savaş' arda vefat etti. (IV. 5) 

Fâzıl Bey Tırnova hanedanından 
olup 1284'de C 867/68) Şürâ-yı Dev- 
let'e azalîkla getirildi. Sonra iki defa 
Bulgaristan'da komiserlik etti. Zil- 
ka'de 1306 (Temmuz 1889) sonların- 
da azalığmda jstanbukda vefat etti. 
Orta halli, nâzik, edip di. (IV. 6) 

Fâzıl Gazzî 1040'da (1630/31) vefat 
etti. Manzum tefsiri vardır. (IV. 5) 

Fâzıl Hüseyin 'Bey Tâhir Ömer'in oğ- 
ludur. Babasımı vefatında kardeşle- 
riyle getirilip Endeımn'a çerag olundu. 
III. Selim devrinde (1789-1807) Rodos 
tCAİiyetiyle sara/dan çıkıp Haleb def- 
terdarı ve made ı-i hümâ^am emini ol- 
du. 12l4^de (17^)9/1800) Rodos'a gön- 
derildi. Râtib Ef(mdi'nin vefaünda ora- 
da bulunup korkusundan hasta oldu. 
Affedilerek İstaabul'a gelip Eyüp y^ 
Beşiktaş "da 7 ; ene hastalık geçirdi. 
Sonra kör oidu. Sonra gözü açılarak 3 
Zilhicce 1225'dc (30 Aralık 1810) vefat 
etti. Eyüp'de Nakşibendî tekkesinde 
medfundur. Âlîn, sairdir. Dîvaırı ve 



Hûhânnanıeve Zsnânname' si vardır. 
Diline perhizi yoktu. Oğlu Şair Kâmil 
Bey 122r'de (1806) vefat etti. Fâzıl 
Bey, kendi vefatına şu tarihi söylemiş- 
tir, '^sıhhatimde lazıiâ lafzen dedim 
tarihini/ Bin iki \âiz yirmi beş de eyle- 
di lâhût-ı cinân". (IV. 5) 

Fâzıl Mehmed ifendi Yozgatlıdır. 
Müderris, dersiam ve huzur dersleri 
muhatabı olup Şe\^"âl 1286'da (Ocak 
1870) Girit mollası oldu. Sonra bilâd-ı 
hamse mollası ve Mekke payesi ol- 
muştur. 1297 (l^'SO) yılından sonra 
vefat etti. (IV. 5/6) 

Fâzıl Mehmed £fendi (Kebecîzâ- 

de) Hayriye tüccarından Mehmed 
Arif Aga'nm oğludur. Rızâ Paşa'nın 
divan efendisi ve Bursalı Rızâ Efen- 
di'nin kız kardeşinin kocası ve gazha- 
ne müdürüydü. 1290'da (1873) vefat 
etti. E^oip'e defnedildi. (ÎV. 5) 

Fâzd Mehmed Faşa Ebûlbeka Kefe- 
vî sülâlesinden .\hmed Şerif Efen- 
di'nin torunu ve ^.ofya kadısı Mustafa 
Nureddin Efendi'nin oğludur. Bosna- 
lıdır. 1239'da (i 823/24) müderris, 
1242^de (1826/27) Bosna nakibüieş- 
raf kaymakamı, 1249^da (1833/34) 
Belgraeİ mollası, sonra Bosna müte- 
sellimi oldu. 1250'de (1834/35) rüt- 
be-i sâliseye ve r257'de (1841) mirli- 
valığa meslek değiştirdi. Sonra İstan- 
bul'a gelip Âlî Pasa^'^a, şiir ve diraye- 
tiyle bağlanıp 12S0'de (1863/64) İz- 
mit mutasarrıfı o; muştur. Sonra Bos- 
na'ya gitti ve 129 5 'de (1878) yine 
döndü. 14 Muhar-em 1300^de (25 Ka- 
sım 1882) vefat etti. Üsküdar'da med- 
fundur. Fâzıl, us:a şairdir. Yaşı 801 
geçmişti. Oğlu mevâlîden Mustafa 
Hayreddin Efend./dir. (IV. 6) 

Fâzıl Mustafa Elendi (Seyyid) Mü- 
derris ve Galata nollası olup 26 Zil- 



ka'de 1256'da (19 Ocak 1841) vefat 
etti. (IV. 473) 

Fâzd Mustafa Paşa Mısırlı İbrahim 
Paşa'nm ikinci oğludur. 1245 (1829/ 
30) tarihlerinde doğmuştur. 1262 'de 
(1846) Mısır'dan İstanbul'a gelip sani- 
ye ile sadâret mektûbî kalemine çe- 
rag olundu. Sonra Mısıra gidip Zil- 
hicce 1267'de (Ekim 1851) tekrar gel- 
miş ve ûlâ e\%"eli ile Meclis-i Vâlâ'ya 
aza olmuştur. Şa'bân 1274'de (Maıt- 
Nisan 1858) vezirlik ihsan bu^oıruldu. 
Rebiyülâhır 1275'de (Kasım 1858) 
Meclis-i Tanzimat azası olup Muhar- 
rem 1278'de (Temmuz 1861) Mecİis-i 
Vâlâ'ya nakledildi. O sene Cemaziye- 
ie\^^elinde (Kasım 186l) maarif nazı- 
rı, Receb'de (Ocak 1862) maliye nâzı- 
na Şewâl 1279^da (Mart-Nisan 1863) 
Mecâlis-i Âliye'ye memur, Cemaziye- 
lewel 1282'de (Eylül-Ekim 1865) ye- 
ni kurulan Meclis-i Hazâinln reisi 
olup Şeı^'âl'de (Şubat-Mart 1866) az- 
ledilmiş olarak Avrupa'ya gitti. 21 Ce- 
maziyeîewel 1284'de (20 Eylül 1867) 
İstanbul'a gelip 15 Rebi^mlâhir 1286' 
da (25 Temmuz 1869) Mecâlis-i Âli- 
ye'ye memur oldu. Muharrem 1287' 
de (Nisan 1870) ikinci defa maliye 
nâzın olup 24 Ramazan 1287'de (18 
Aralık 1870) ayrıldı. Receb 1288 son- 
larında adliye nâzın olup o sene Zih 
ka'desinde (Ocak-Şubat 1872) ayrıl- 
dı. 4 Zilka'de 1292'de (2 Aralık 1875) 
vefat eylemiştir. İlim, fazilet, cömert- 
lik ve keremi ve doğruluğu ve cerbe- 
zesi vardı. Doğuştan tek gözlü olup 
fark edilmez surette camdan göz kul- 
lanırdı. Oğulları vezir Osman Paşa ile 
Mehmed Ali Paşa ve İbrahim Pasaj- 
dır. (IV. 481) 

Fâzd Osman Paşa Mısırh Fâzıl Mus- 
tafa Paşa'nm en büyöik oğludur. Kü- 



5n 



512 



çük yaşında mîrimîran ve Cemaziye- 
lâhir 1293'de (Haziran 1876) rütbe-i 
sânîye-i vezirlik verilmiştir. Ramazan 
13l4'de (Şubat 1897) Mısır'da attan 
düşerek vefat eyledi. Yaşı 50'yi bul- 
muştu. (IV. 863) 

Fâzıl Paşa Maglaylıdır. Beylerden 
olup 106rde (1651) Bosna valisi ol- 
du ve 1062^de (1652) azledildi. 1063^ 
de (1653) ikinci defa tayin edildi ve 
yine azloiundu. 1067'de (1656/57) 
oraya üçüncü defa vali olup 1068 'de 
(1657/58) azledilmiş ve sonra vefat 
etmiştir. (IV, 5) 

Fazlı Ağa Topçu zabiti olup Muhar- 
rem 1109'da (Temmuz-Ağustos 1697) 
Sentine muharebesinde şehid olmuş- 
tur. (IV. 23) 
Fazlî Beyzade bak. Osman Paşa 

Fazlî Çelebi Şehzade Mehmed^e ve 
sonra Şehzade Mustafa'ya kâtip olup 
L Süleyman (Kanunî) devri (1520- 
1566) sonlarında vefat etti. Nahlistan 
adında bir eseri ve başka eserleri 
olup şairdir. (IV, 23) 
Fazlî FazluUah Paşa Bosnalıdır. En- 
derun'dan yetişip 1055' de (l645) ve- 
zirlikle Anadolu valisi oldu. O sene 
Şev\^âlinde (Kas im- Aralık) padişah 
musahibi olup 1057'de (1647) kap- 
dan-ı der^^â ve Cemaziyele^^'el'de 
(Haziran 1647) azledilip Rumeli'ye as- 
ker sürücüsü oldu. Dönüşte yine kub- 
be veziri olup 1058'de (l648) taşraya 
gönderildiyse de az müddette yine 
kubbe veziri oldu. 1058'de (l648) Te- 
meşvar valisi, lOöO'da (l650) Bosna 
valisi olup düşmana galebe eyledi. 
Sonra tekrar Temeşvar valisi olup 
1068'de (1657/58) vefat etti. Cimri ve 
hırslı olup lâübâlî-meşrep ve sadedii- 
di. Bugün Binbirdirek demlen yerde 



sarayı olduğundan orada adı kaldı. 
(IV. 23) 

Fazlî Mehmed Ağa Enderun'dan 
çıkma olup Bekir Efendi damadı ol- 
makla onunla meşhur oldu. Çıkıp ka- 
pıcıbaşı olarak İL Mahmud devri 
(1808-1839) sonlarında vefat etmiştir. 
(IV. 24) 

Fazlî Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Tavşantaşf nda ishak Baba Der- 
gâhı' nda Rıfâî şeyh- olup seçkinler 
arasında meşhur olmuş, 50 seneyi aş- 
kın şeyhlikten ve 3^^".şı 70ı geçtikten 
sonra Muharrem 1316 ortalarında 
(Haziran 1898 başlan) vefat ederek 
tekkeye defnedilmiş tir. Güzel konu- 
şur ve hoş-sohbet bir zat idh (IV. 866) 

Fazlî Paşa Kalemden yetişip hâce- 
gândan oldu. 1105'ce (1693/94) baş- 
baki kulu, 1106'da (:_694/95) yeniçeri 
başkâtibi, 1107^de (1695/96) sadâret 
kethüdası, 1108'de 1696/97) Adana 
ve Trablus beylerbeyi olup Muharrem 
1109'da (Temmuz-Ağustos 1697) Sen- 
tine'de şehid oldu. ("V. 23) 

Fazlî Paşa 1228'de (1813) doğdu. 
Tophane'de yetişip 1284'de (1867/ 
68) mîriivâ olmuş ve Sultan Abdüla- 
ziz devri (1861-1870) sonlarında ve- 
fat eylemiştir. (IV. 2^[) 

Fazlî Paşa (tsfenahî) Enderun'da 
seferli odasından ^ 'erişip çukadar-ı 
şehriyâri oldu. 1112' de (1700/01) Çir- 
men beylerbeyi oldu. 1123'de (1711) 
Eskişehir, 1126'da (İ714) Ankara va- 
lisi oldu. Bir-iki sene sonra orada ve- 
fat etmiştir. Oğulla.n, ricalden Meh- 
med Bey, Ali Bey ve Mustafa Bey'dir. 
(IV. 23) 

Fazlî Paşa (Koca) Yükselerek hayli 
müddet cebecibaş: oldu. 1094'de 
(1683) azledilip 1095'de (1684) yine 



cebecibaşı, 109'''cie (1686) sipahiler 
ağası ve D sene surre emini, 1098'de 
(l687) üçüncü defa cebecibaşı oldu. 
1099"da (1688) azledildi ve sonra ve- 
fat etti. (IV. 23) 

Fazlı Paşazade bak. Ali Bey; Meh- 
med Bey; Mustafa Bey 

Fazlî Paşazade Ispanakçı Fazlı Paşa 
oğulları olsa gerektir. Oğullan kapıcı- 
başılıkla parladilar. 'Ispanakçızâde- 
1er'' bundan türt;miştir. (IV. 699) 

FazluUah Efendi Ak Şemseddinın 
oğludur. (IV. 21) 

Fazlullah Efendi Birgivî Mehmed 
Efendi'nin oğludur ki ulemâdandır. 
Sultan Selim Camii vaizi iken 1032 'de 
(1623) vefat etmiştir. Bir mübarek 
pîrdi. Oğlu sudûrdan İsmeti Efen- 
di'dir. (IV. 21; P^ 121) 

Fazlullah Efen.di Sivaslıdır. Müder- 
ris olup 1037'de (1628) vefat eyledi. 
Sâlihdi. (IV. 21/22) 

Fazlullah Efendi Hoca Abdullah'ın 
oğlu Mehmed Abdüssemrnin torunu 
olup 990'da (1582) Taşkent'de vefat 
eden Mehmed Said b. Mes'ud'un oğ- 
ludur. Amcası Ahmed Taşkendî'den 
el alıp İstanbul yoluyla hacca gitti. 
Döndükten sonra 10l6'da (l607) 
Emir Buharı Tekkesi şeyhi oldu. Zil- 
ka'de 1046 '"da (Ilışan 1637) vefat etti. 
Eyüp'de Baba Haydar Nakşibendî 
Dergâhrnda medfundur. Ehl-i haldi. 
Yerine oğlu Abdullah Efendi şeyh ol- 
du. Bunun annesi, Şerife Hidâyetul- 
lah binti Ayşe binti Fâtıma binti Ah- 
med Buharî'dir. Şewâl 1080'de (Mart 
1670) 80 yaşında vefat etti. Cezbesi 
galipti. Babasının yanında medfun- 
dur. Oğlu ikinci Fazlullah Efendi olup 
Emir Buharı Telekesi 'ne ve sonra He- 
kim Çelebi Tekkesi' ne şeyh olmuştur. 
Hacca giderek oönüşte Mısır'da 1121' 



de (1709) vefat etmiştir. 72 yaşınday- 
dı. Üç dilde şair, edipdi. Oğlu Abdül- 
kebir Efendi, 1122'de (1710) Emir Bu- 
harı Tekkesi şeyhi olup 25 Receb 
1131'de (13 Haziran 1719) vefat etti. 
Baba Haydarda defnedildi. Oğlu 
Mehmed Refi' Efendi, yerine şeyh ol- 
duysa da 1132-"de (1720) vefat edip 
kardeşi Abdurrahman Efendi şeyh ol- 
du. 1188'de (1774) vefat etti. Yerine 
oğlu Hamdullah Efendi şeyh olup 8 
Ramazan 1212'de (24 Şubat 1798) 43 
yaşında vefat eyledi. Orada medfun- 
duriar. (IV. 22) 

Fazlullah Efendi Keşiî Ca'fer Efendi 
Tekkesi'ne 1055'de (1645) şeyh olup 
1065'de (1655) vefat etmiştir. (IV. 22) 

Fazlullah Efendi Tophanelidir. Mü- 
derris olup Zilka'de 1120''de (Ocak 
1709) vefat eyledi. Üsküdar'da med- 
fundur. Nakşibendî ve sâlihti. (IV, 22) 

Fazlullah Efendi (Hatvanîzâde) 

Müderris olup ll6l'de (1748) vefat 
eyledi. (IV. 22) 

Fazlullah Mehmed Bey Se^Tid Ha- 
san Paşa'nm soyundan Hacı Hüseyin 
Bey'ln(— ►) oğludur. Müderris olup 2 
Ramazan 1245'de (25 Şubat 1830) ve- 
fat etti. Kayalar'a defnedildi. (IV. 23; 
il 219) 

Fazlullah Mehmed Efendi Yenişe 
hirli Abdullah Efendi'nin oğludur. 
Müderris, molla, sonra Mekke payesi 
oldu. 11 Şev\^âl 1181'de (2 Mart 1768) 
vefat etti. Kanlıca 'da babasının yanın- 
da medfundur. (IV. 22) 

Fazlullah Mehmed Efendi Şeyh 
Nasûhî Efendİzâde Alâeddin Efen- 
di'nin oğludur. Babasının vefatında 
yerine şeyhliğe geçti. 1218'de (1803/ 
04) vefat eylemiştir. İlim, fazilet ve 
hakikati camı idi. (IV. 22) 



513 



Fa2İııllah Mehmed Efendi Ergirili- 
dir. Kâtip ve sonra hâcegândan oldu. 
Maden mukataacısı ve sonra Ergiri 
vo>^^odası oldu. 1219'da (1804/05) 
İstanburda vefat etti. Sofular'da med- 
fundur. Oğlu Halil Bidarî Efendi olup 
12l4'de (1799/1800) vefat ile oraya 
defnolunmuştur. (IV. 23) 

Fazlullah Mehmed Efendi (Kame- 
tîzâde) Abdülcelâl Nureddin Efen- 
di'nin(— ^) oğludur. Kadı olup I. Ab- 
düihamid devri (1774-1789) sonların- 
da vefat etti. (IIL 301) 

Fazlullah Mehmed Efendi (Karne- 
tîzâde) Kadı olup 27 Ramazan 
1208^de (28 Nisan 1794) vefat etti. 
Edirnekapf da medfundur. (IV. 22) 

Fazlullah Mehmed Paşa (Sahhaf- 
1ar Şeyhizâde) Sudûrdan Es'ad 
Mehmed Efendimin kardeşidir. Ende- 
514 rûn'dan başta askere girip miralay ol- 
duysa da bir-iki defa rütbesi kaldırıl- 
mış ve sonra Tophane'ye mirliva da- 
hi olabilip sonra emekli edilmiştir. 
1277 (1860/61) yılma doğru vefat et- 
miştir. (IV. 23) * ' 

Fazlullah Paşa I. Mehmed (Çelebi) 
devrinde (1413-1421) Gebze kadısı 
olup tıptaki bilgisiyle saraya aimdı. İL 
Murad ve II. Mehmede (Fâtih) nedim 
ve vezir oldu. Fâtih devri (1451-1481) 
başlarında vefat eylemiştir. Fakihdi. 
(IV. 21) 

Fedaî bak. Ali Paşa 

Fedayı Çelebi Ayntabhdır. Bu sene- 
lerde (1600-1610 arası) vefat etmiştir. 
III. Mehmed devri (1595-1603) şairle- 
rindendir. (IV. 12) 

Fedayî İsmaÜ Bey İstanbulludur. 
Kilâr-ı âmire kâtibi olup Peşte' de 
1015^de (1606/07) şehid oldu. Şairdir. 
(IV. 12) 



Fehim Bey Ser-etıbbâ Salih Efen- 
di'nin oğludur. Tercüme hulefası ve 
mâbeyn-i hümâyûn kâtibi ve sonra 
Ankara ve Mamureti laziz mektupçusu 
oldu. 1299'da (1882: vefat etti. (IV. 31) 

Fehim Bey Arnavutdur. Ferhâd 
Efendimin oğlu olup Sultan Abdüla- 
ziz devrinde (1861-1876) tüfengî-i 
padişahı olup sonr^ kaymakamlık ve 
mîrimîraniık ile kayrıldı. Cidde vali 
kaymakamı da olduktan sonra 22 
Şewâl 1307'de (11 Haziran 1890) ve- 
fat eylemiştir. (IV. 1 1) 

Fehim Hüseyin Efendi (Hafız) 

Şeyhülkurrâ Hacı Hüseyin Efendi' 
nin(— ►) torunu, I/Iahmud Efendi' 
nin(— ►) oğludur. Rüûs kalemi kâtiple- 
rinden olup 17 Muharrem 1234'de 
(16 Kasım 1818) vefat etti. E^âip'de 
medfundur. (II. 20S) 

Fehim İbrahim E'>ey Ricalden Şerif 
Halil Bey'in ogludı r. Bâbıâlî'den ye- 
tişip Receb 1277'de- (Ocak 1861) Ba- 
bıâli evrak müdürv. olmuştur. 3 Şev- 
val 1285^de (17 Ocak 1869) vefat etti. 
E\nap'de medfundur. (IV. 30) 

Fehim İbraİıim Efendi Hanyalıdır. 
1228'de (1813) dcğdu. Mısıra gitti. 
Sonra Yakoı^a mıdürü olup sonra 
Küçük Mehmed Ad Pasa 'ya kethüda 
olmuştur. Sultan Abdülmecid devri 
(1839-1861) sonlarında vefat eyle- 
miştir. Şairdir. (IV. 30) 

Fehim Mahmud Efendi Trabzon da 
Hatuniye nıüderr.si olup 1172^de 
(1758/59) vefat eylemiştir. Beyog- 
lumda medfundur. (IV. 30) 

Fehim Malımud Efendi Tekfurdağ- 
İldir. 1220'de (1805) doğup İstanbul'a 
geldi. Sonra Muşu. tahrirat kâtibi ol- 
du. 1269'da (1852/53) azledildi. Şair- 
dir. (IV. 30) 



Fehim Mehmecı Emin Paşa (Müf- 
tîzâde) Erzurumludur. Mîrimîran ve 
1270'de (1853/54) Kars mutasarrıfı 
olmuştur. Sultar Abdülmecid devri 
(1839-1861) son: arında vefat eyledi. 
(IV. 30) 

Fehiiîi Mehmel Fârig Efendi Ba- 
bası Akşehir ıı.üftüsüdür. Kendisi 
meşhur şairlerden olup 1225 (1810) 
yılından sonra v^efat etti. Divanı var- 
dır. (IV. 30) 

Fehim Mustafa Efendi Defterhane 
kesedarı olup ll"6'da (1762/63) vefat 
etti. Üsküdarda medfundur. (IV. 30) 

Fehim Müstafim Efendi Yusuf Pa- 
şa'nm mühürdarı olup kapı kethüda- 
sı ve hâcegânda 1 olup 3 Rebi^öilâhir 
1233'de (10 Şubat 1818) vefat etti. 
Haydarpaşa'da r.ıedfundur. (IV. 465) 

Fehim Paşa Lofçalı Genç Aga'mn 
ikinci oğludur. Taşra kaymakamlıkla- 
rında bulunup mîrimîran olmuştur. 
Sultan Abdülaziz devri (1861-1876) 
sonlarında vefa; eyledi. Edepliydi. 
Büyük kardeşi merhum- İbrahim Der- 
viş Paşa'dır. (IV. 30/31) 
Fehim Süleynan Efendi 1203 de 
(1788/89) doğup divan kalemine gir- 
di. Sonra darbhane kâtibi, vo)^'Oda 
ve mü s ellim olup sonra Karagüm- 
rük'de evinde emekli oldu. 15 Rebi- 
yülewel 1262'de (13 Mart 1846) vefat 
etmiştir. SefinehVş-Şuarâve Gazeli- 
yat-ı Sâib şerh' bunundur. Meşhur 
şairdir. (IV. 30) 

Fehmî Abduîla a Efendi (Baltacızâ- 

de) Kasımpaşalıdır. Baltacı kadılardan 
Hüseyin Efendinin Oğludur. Baltacı 
Ocağımda müezzindi. 1139'da 
(1726/27) vefat eyledi. Şairdir. (IV. 29) 

Fehmî Abdurıahman Efendi İs- 
tanbulludur. EvJcaf müfettişliği kâtibi 



olup 1138'de (1725/26) vefat etti. Şa- 
irdir. (IV. 30) 

Febınî Efendi Anadolu kadılarından 
olup İstanbul'a gelip 1265'de (1849) 
memleketine gitti. Birkaç sene sonra 
vefat eylemiştir. Şairdir. (IV. 30) 

Fehnû Efendi (Hacı) Erzincanlıdır. 
'Terzi Baba'' demekle meşhur Şeyh 
Hayatîden el almıştı. Güzel konuşur 
ve edip olup İstanbul'da bile ağırlan- 
mışü. Buradan Mekke'ye gidip 1299' 
da 0882) vefat eylemiştir. (IV. 30) 

Fehmî İbrahim Efendi (Çukacızâ- 

de) Bursalıdır. Müderris olup 1189'da 
(1775) vefat etmiştir. Şairdir. (IV. 29) 

Fehîîîî Mehîîied Efendi (Kınateâ- 

de) Ali Efendimin oğludur. Müderris 
olup 32 yaşında iken 28 Şe\^^âl 
1004'de (25 Mayıs 1596) vefat etmiş- 
tir. Âlîm, zekî ve şairdi. İmtihan risa- 
lesi vardır. Kayınpederi Nişancı Meh- 
med Paşa'nm camiine defnedildi. 
(IV. 132; III. 501) 

Fehmî Mustafa Efendi (Uncıızâ- 

de) İstanbulludur. Eyyûb Paşa ile Mı- 
sır'a giderken vebadan 1050'de 
(l640) vefat etmiştir. Divan sahibi şa- 
irdir. (IV. 30) 

Felekeddin Hamİd'in oğludur. Sel- 
çuklulardan ayrılan beylerden olup 
Eğridir şehrini kurup adını "Felekâ- 
bâd" koydu. Sahip olduğu sancak 
Hamid Sancağı diye ünlü oldu. Sul- 
tan Osman Gazi nin (hd 1299-1326) 
çağdaşıdır. EAdâdmdan Hüseyin Bey 
zamanında bu sancak Osmanlı ülke- 
sine katıldı. (IV. 26) 

Fenâii hak. Şemseddin Mehmed 

Fenârîzâde bak. Abdülbâkî Efendi;, 
Ahmed Efendi; Ahmed Paşa; Âlâed- 
din Ali: Hasan Çelebi; Lâtif Efendi; 
Mahmud Efendi; Mehmed Efendi; 



515 



516 



Mehmed Şah; Muhyiddin Efendi; 
Muhyiddin Mehmed Efendi; Şeyhî 
Mehmed Efendi; Yusuf Efendi 

Fenârîzâde II. Muradın (hd 1421- 
1451) şeyhülislâmı Şemseddin Fenârî 
oğullandır. Şeyhülislâm, kazasker ve 
molla olmuşlardır. Geçen asır ortala- 
rına kadar mollalardan torunları gö- 
rülmüştür. (IV. 699) 

Fenayı Ali Efendi Selâmı Ali Efen- 
dimin halifelerinden olup Selâmî 
Tekkesi 'ne 11 26 'da (1714) şeyh oldu. 
1158'de (1745) vefat eyledi. Üskü- 
dar'da tekkesi vardır. (III. 536) 

Fenâyî Mustafa Efendi (Odabaşı 
Şeyhi) Şumnuludur. Yeniçeri kolluk- 
çularmdan olup sonra Halveti tarika- 
tine girdi. Sonra Şeyh Selâmî Efen- 
di 'ye bağlanıp feyz aldı. Şeyhlerin 
büyüklerinden iken 1115'de (1703/ 
04) vefat eylemiştir. Ermiş sayılanlar- 
dan olup ilâhileri vardır. Torunu İbra- 
him Efendi"dir(->). (IV. 413) 

Fennî Bey Hezargradlı İzzet Ahmed 
Paşa'nın oğludur. Saraya alınıp yeti- 
şerek IV. Mustafa'ya sırkâtibi oldu. 
Cemaziyelâhir 1223 'de (Ağustos 
1808) vefat etti. Şairdir. (IV. 26) 

Fennî Efendi Kibar dairelerinde bü- 
\âi}aip hâcegândan olmuştur. 1185' 
de (1771/72) hacdan döndükten son- 
ra vefat eyledi. Şairdir. (IV. 26) 

Fennî Efendi Hakkâkbaşı olup 
1248'de (1832/33) vefat etmişrir. 
Hakk sanatında ustaydı. Bu sanatta 
Azmi İsmail Efendi ve Vefa Efendi ve 
Sâmî Efendi haylice şöhret bulup Az- 
mî Efendi 20 sene e\^''el, Vefa Efendi 
ve Sâmî Efendi yakın zamanda vefat 
ettiler. (IV. 26) 

Fennî Hüseyin Dede 1062 de 
(1652) Bezirgan Tekkesi şeyhi olup 
1085"de (1674) vefat etri. (iv! 26) 



Fennî Meiuned Bede İstanbullu- 
dur. Cihangiri Hasan Efendi ile Bur- 
salı Salih Dede'den Halveti ve Mevle- 
vi oldu. Köprülü zade Fâzıl Ahmed 
Paşa'ya bir kaside t^ıkdim etti. Karşıh- 
gmda cizye kâtibi ve padişah musahi- 
bi oldu. Sonra Rumelihisarfndaki ya- 
lısına çekilip 1120'c:e (1708) vefat et- 
ti. Âlîm ve şair olup Divanı vardır. 
(IV. 26) 

Fennî Timur Mehıned Efendi Erzu- 
rumludur. 1244'de (1828/29) Erzu- 
rum'dan Trabzon'a gelip Gümüşhane, 
Karahisar-ı Şarkî ve 2anik mütesellim- 
tiklerinde bulundu^ 126l'de (1845) 
vefat eylemiştir. Usta şair olup oğulla- 
rı da kendisine benzemiştir. Küçüğü 
Pertev Paşa olup ve "at etmiştir. Bü\m- 
gü Ali Kemâlî Paşa' dır. (IV. 26) 

Ferâgî Mehmed Çelebi Edirnelidir. 
Yeniçeri olup Bursa 'da sakindi. 1014' 
de (1605/06) vefat e;ti. Şairdir. (IV. 12) 

Ferâgî Osman Paşa (Abdüİbâkî 
Beyzade) (Koca) ''Hoca Hısımı" 
denmesi, Hoca Sa'deddin Efendiye 
yakınlıgmdandır. Yetişerek Trablus- 
şam defterdarı, 999'da (1591) İçel mu- 
tasarrıfı, sonra Gen':e muhafızı oldu. 
1004'de (1595/96) azlolundu. 1006'da 
(1597/98) ŞİA'^an, lOOT^de (1598/99) 
Sivas valisi oldu. Sonra 1013'de (1604/ 
05) Diyarbekir ve o sene Şam valisi 
oldu. 10l4'de (l605^'06) harpde vefat 
etti. Şairdir. (III. 417) 

Ferah Ali Paşa Gürcü ve köledir. 
Koca Abdi Paşa 'ya divan kâtibi olup 
sonra mîrimîran rütbesiyle Bursa mu- 
tasarrıfı oldu. Bazı Çerkeş kabilelerini 
dine davete memur olup Zilhicce 
1195'de (Kasım-Aralık 1781) Sogucak 
muhafızı oldu. ŞevA^^tl 1198'de (Agus- 
tos-Eylül) Ankara eyaletinin eklenme- 
siyle vezirlik verildi. Zilka'de 1199' da 
(Eylül 1785) vefat ayledi. Türbesini 



yapıp vefatında:! 40 gün e\"V'eli o tür- 
bede geceledi. Vefatına iki gün kala 
zikir ve tevhide başlayıp o hal ile 
dünyayı terk evdedi. Ze^xesi de üç 
gün geçince vefat edip yanma defne- 
dildi. Tarikatten el almış olup Çerkes- 
ierin Müslümar olmasına hayli hiz- 
met eylemiştir. (İV. 13) 
Feraizci hak. Salih Efendi 

Feraizîzâde hak. Ali Ş âkili Efendi; 
Said Mehmed Erendi 
Feraşelizâde bak. Mehmed Paşa 
Ferdî Çelebi İstanbulludur. III. Mu- 
rad devri (1574-1595) başlarında ve- 
fat etti. Şiire yetenekli, güzel yüzlü, 
gençliğinde vefat etmiş acınacak bir 
şairdir. (IV. 15) 

Ferdî Hüseyin Efendi Bazı vezirlere 
kethüda olup kısırda mukabeleci ve 
sonra hâcegândan olarak sipah kâtibi 
ve maliye tezkirecisi oldu. 1120'de 
(1708) A-^efat etti. Şairdir. (IV. 15) 

Ferecullah Efendi İranlıdır. Orada 
Kasım Mirza'nm kitapçısıydı. Sonra 
.İstanbura geldi. 1268xie (1852) vefat 
eyledi. Yûşa Dagrnda medfundur. 
Türkçe ve Fransızcayı bilir ve şairdi, 
av. 13) 

Fergad Baba (Hacı) Mısırlıdır. Şeyh 
ve sahih nesep: i se^^id olup 1278'de 
(1861/62) vefat ile Yusufpaşa^'a def- 
nedilmiştir. (IV. 15) 
Ferhâd Kardeş Hacı Mehmed ile Va- 
lide Nurbânû Sultan Camii yapılırken 
enkazını istemi ,;ler ve ihsan bu^oırul- 
makla o enkaz ile 995^de (1587) bir 
mescit yapmışlardır. Vefatında Seyi- 
tahmetderesime defnedildiler. (IV. 
16/17) 

Ferhâd (Hacı) Kasım Paşa'nm azatlı 
kölesidir. Karanlık Camii 'ni yaptırdı. 
(IV. 15) 



Ferhâd Ağa II. Mehmed (Fâtih) dev- 
rinde (1451-1481) sekbanbaşı oldu. 
Bir kiliseyi camiye çevirip Sekbanba- 
şı Camii adını aldı. Görevinde vefat 
eylemiştir. (IV. 15) 

Ferhâd Ağa Kilâr-ı âmireden yetişti. 
Kuloğlu Camii yanında bir mektep 
inşa eyledi. (IV. 17) 

Ferhâd Bey Beylerden olup İL Bâ- 
yezid devrinde (1481-1512) Mısır ser- 
haddinde muhahzdı. 889" da (1484) 
şehid oldu. (IV. 15) 

Ferhâd Bey Yükselip Maka beyi ol- 
du. 979'da (1571) Kıbrıs muharebe- 
sinde şehid oldu. (IV. 16) 

Ferhâd Efendi Serdârlar kâtibi olup 
Zilhicce 123rde (Ekim-Kasım 1816) 
vefat etti ve Cerrahpaşa ^^a defnedil- 
di. (IV. 18) 

Ferhâd Hoca İL Mehmed (Fâtih) 
devrinde (1451-1481) saray hizmetli- 
lerinden olup Aşmalı Mescid'i yap- 
mıştır. Vefatında mihrabı önüne def- 
nedilmiştir. (IV. 15) 

Ferhâd Mehmed Bey (Hacı) Siroz 
hanedanından olup 3 ŞevA^^âl 12 38 'de 
(13 Haziran 1823) İstanbufda vefat et- 
ti. Üsküdar'a defnedilmiştir. (IV. 18) 

Ferhâd Paşa I. Bâyezid'in (Yıldırım) 
(hd 1389-1402) hazinedarı olup son- 
ra "^^ezir oldu. Bursa 'da vefat eylemiş- 
tir. Şeyhi Dâ\aıd Dede yanma defne- 
dildi ve Dâ\aıd Dede'nin üzerine tür- 
be yaptı. (IV. 15) 

Ferhâd Paşa Arna^oıtdur. Saraydan 
yetişip yeniçeri ağası oldu. 9 22 'de 
(1516) Rumeli beylerbeyi, 927'de 
(I52I) Şam beylerbeyi ve 930' da 
(1524) üçüncü vezir oldu. 931 'de 
(1524/25) Semendire sancağı ile azle- 
dildi. 4 Muharrem 932^de (19 Ekim 
1525) Edirne'ye getirilip orada vefat 
etti. Hırslıydı. (IV. 15/16) 



51' 



518 



Ferhâd Paşa Mustafa Paşa'nm oğlu- 
dur. Endemn'cian yetişip çıkışında 
ikinci kapıcıbaşı, 960'da (1553) yeni- 
çeri ağası olup 965 'de (1557/58) Kas- 
tamonu sancağı ile beylerbeyi oldu. 
972''de (1564/65) üçüncü vezir olup 
974"de (1566/67) Hümâşah Sultan 
binti Şehzade Mehmed nikahlandı. 
Kendisine Sultan Bâyezid Camii hare- 
mine bakan bir saray inşa eyledi. 24 
Şew2\ 982'de (6 Şubat 1575) vefat et- 
ti. Tabibin bilgisizliği vefatına sebep 
oldu diye iddia olunmuştur. E^^üp'de 
medfundur. Hattat olup ekseriya 
Mushaf-ı Şerif yazar \-e 100 altına sa- 
tardı. Teçhiz ve tekfinini helâl maldan 
vasiyet etti. Bir mushafı Sultan Bâye- 
zid Türbesi'nde mevcuttur. Hanımı 
Sultan 'dan beş oğlu \-e bir kızı olmuş- 
tur. Bü-^âik oğlu Mustafa Bey(— ►), di- 
ğer oğlu Osman BeTdir(— ^). Dördün- 
cü oğlu İbrahim Paşa ve beşinci oğlu 
Hüsnî Bey'dir. Mustafa Bey' in oğlu 
müderris Süleyman Bey, T 06 5 'de 
(1655) vefat eyledi. Bunun ogiu Ah- 
med Paşa, onun oğlu Mustafa Paşa ve 
bunun oğlu da İsmail Paşa' dır. (IV. l6) 

Ferhâd Paşa Beylerden ve sonra 
beylerbeyilerden oldu. 995 'de (1587) 
Gence beylerbeyi olup 998 'de (1590) 
vefat etti. (IV. l6) 

Ferhâd Paşa Arnavutdur. Ende- 
run'da yetişip kapıcıbaşi, mîrahûr ve 
sonra yeniçeri ağası oldu. 992'de 
(1584) ayrıldı, sonra Rumeli valisi ve 
ardından İran seraskeri oldu. Güzel 
hizmetinden dolayı vezirlik verildi. 
İran savaşlarını galip gelerek sona er- 
dirmekle meşhur olup 999'da (1591) 
sadrazam oldu. Sekiz ayda 1000 baş- 
larında (1591 sonları) azledildi. Sonra 
sadâret kaymakamı ve ikinci vezir ol- 
du. Cemaziyelâhir 1003 'de (Şubat 



1595) ikinci defa sadrazam olmuştur. 
Şe\"\^^âlinde (Ha;dran 1595) azledüdi 
ve 1004'de (1595/96) vefat eyledi. 
E^vâip'de kolluk -çarşısında defnedildi. 
Gayredl, akıllı, tedbirli ve cesurdu. 
Oğlu Mehmed I-aşa'dır. (IV. 17) 

Ferhâd Paşa Çerkesdir. Yetişerek 
Özdemirzâde Osman Paşaya kethü- 
da oldu. Cemaziyeİev^.^ei 996'da (Ni- 
san 1588) Kefe, sonra Revan beyler- 
beyi, 1004-'de (1595/96) Diyarbekir 
ve o sene Genc^ valisi oldu. O taraf- 
larda vefat etmiştir. Yiğitlerdendi. 
(IV. 17) 

Ferhâd Faşa Maliyeden yetişip 
1002'de (1593/94) Anadolu defterda- 
rı oldu ve hayli müddet bu hizmette 
bulundu. Sonra beylerbeyi olarak 
1025'de (1616) Diyarbekir ve 1027'de 
(16 18) Haleb beylerbeyi oldu. Sonra 
vefat etmiştir. (Iv^. 17) 

Ferhâd Paşa Der^'â beylerinden 
olup paşa olm.ıştu. 1067'de (1656/ 
57) kötü hizmen dolayısıyla cezalan- 
dırıldı. Birlikte suçlandıkları Topha- 
neli Sipahizâde Mehmed, Pusulacızâ- 
de Mehmed ve Arab Kasım kapdan- 
1ar da cezalandırıldılar. (IV. 17) 

Ferhâd Paşa Bostancı Ocagı'ndan 
yetişip haseki, CemaziyeAa^el 1200 
(Mart 1786) soıdarmda bostancıbaşı, 
8 Muharrem 12M'de (28 Eylül 1789) 
vezu" rütbesiyle Rumeli sürücüsü, 
sonra Hotin valisi ve 1205'de (1790/ 
91) Diyarbekir valisi oldu. 1207 'de 
(1792/93) azledildi. 1209^da (1794/ 
95) Adana eklenmesiyle Silistre mu- 
hafızı, bir-iki ayda Selanik valisi, Ce- 
maziyele\^^^el 1210'da (Kasım 1795) 
İnebahtı, ardmcan Hanya ve Rebi\âi- 
lewel 1211 'de :Eylül 1796) Kandiye 
valisi oldu. Cemaziyele\^^el 121 3 'de 
(Ekim 1798) vefat etmiştir. (IV. 18) 



Ferhâd Paşa Yüksei(^rek beylerbeyi- 
lerden olmuş ve Z.lhicce 1224'de 
(Ocak 1810) vezirlikle Erzurum valisi 
ve Şark seraskeri olup 1226'da (1811) 
azledilmiş ve daha scnra vefat etmiş- 
tir. (IV. 18) 

Ferhâd Paşa Husrev Paşa^nm kölesİ- 
dir. Nizamiye askerlisinin kuruluşun- 
da kapı yoldaşlarıy:a askere girdi. 
Terfi ederek liva oldu. 1279^da (1862/ 
63) emekli edilmiştir 1292^de (1875) 
vefat etti. Haydarpaş<.xla medfundur. 
(IV. 18) 

Ferhâd Paşa (Deli) Bostancı Oca- 
ğrndan yetişip 1003''de (1594/95) bos- 
tancıbaşı oldu. O sene padişahın vefa- 
tında gizlice Manisax a Şehzade Meh- 
med'i davete, Gazar.fer Ağa tarafın- 
dan gönderilmiştir. Aİükâfaten Mısır 
vilayeti ihsan olunup gitmemekle 
mansıbı açık bırakılarak 7000 akın ve- 
rilmiştir. Rebi\mlâhir 101 Tde (Eylül- 
Ekim 1602) bu hizmetten yeniçeri ağa- 
sı olup Ramazan'da ( ?ubat-Mart l603) 
azledildi. 1012^de (1(03/04) Şam vali- 
si, 10l4'de (1Ö05/06) Haleb ve sonra 
Rumeli valisi oldu. 1015^de (l606/07) 
vezirlikle Anadolu seraskeri olup o se- 
ne hizmet edemedea vefat etmiştir. 
Haddini bilmez, sinirli ve kötü dilliydi. 
(IV. 17) 

Ferhâd Paşa ÇDeK Beylerden ola- 
rak beylerbey iliğe gö ıderilmişti. 1069' 
da (1658/59) oğlu \ahyâ Beyle bir- 
likte Abaza Hasanda bagk olduğun- 
dan idam edildiler. (;V. 17/18) 

Ferhâd Paşa (Solak) Enderun'da ter- 
biye edilip I. Selim (^. avuz) ile harpde 
bulunmuş ve Teke beyi olmuştur. 
Sonra )âikselerek Ytemen beylerbeyi 
oldu. Sonra oradan çağrılıp 95rde 
(1544) Bagdad beylerbeyi olmuş ve 
952'de (1545) aynlmıştır. Sonra 967'de 



(1559/60) Karaman beylerbeyi olup 
harpde yaralandı. Sonra tekrar Bağ- 
da d valisi olup orada vefat eyledi. Kâ- 
mil, bilgili, tarih bilir, perhizkârdı. Oğ- 
lu Mehmed Paşa'dır. (IV. 16) 

Ferhâd Paşa Şeyhi hak. Mehmed 
Efendi 

Ferhâd Paşazade bak. İsmail Paşa; 
Mehmed Paşa; Mustafa Aga; Mustafa 
Paşa; Süleyman Efendi 

Ferhâd Paşazade I. Süleyman'ın 
(Kanunî) oğlu Şehzade Mehmed'in 
damadı Ferhâd Paşa oğullandır ki, 
1200 (1786) yıllarına kadar devam 
etmiştir. (IV. 699) 

Ferİd Abhülhanıid Paşa İstanbullu- 
dur. Mektûbî-i sadârete girip Lebib 
Efendiye damad oldu. 1255'de (1839) 
âmedî hulefâsmdan olup Sultan Ab- 
dülmecid de^Ti başlarında mâbeyn-i 
hümâyun başkâtibi oldu. Cemaziye- 
lewel 127rde (Ocak-Şubat 1855) bâ- 
lâ rütbesiyle serasker müsteşarı. Ra- 
mazan 1279"da (Şubat-Mart 1863) 
Meclis-i Vâlâ azası, Rebiyüiâhir 1280' 
de (Eylüi-Ekim 1863) evkaf nâzın, Ce- 
maziyelev^^el 1282 'de (Eyiüİ-Ekim 

1865) yine Meclis-i Vâlâ azası, Rebi}âi- 
le\^-el 1283'de (Temmuz-Ağustos 

1866) Âdile Sultan kethüdâhğı ile ikin- 
ci defa evkaf nâzın, 20 Zilka'de 
1284'de (15 Mart 1868) sadâret müste- 
şarı ve Cemaziyelâhir 1286' da (Eylül 
1869) mahkeme-i nizamiye reisi. Re- 
biyülâhır 1287'de (Temmuz 1870) icra 
cemiyeti reisi ve 15 Şe^^-âl 1287'de (8 
Ocak 1871) valide sultan kethüdası 
olup 3 Zilka'de 1287'de (25 Şubat 
1871) riyasetten azledildi. 29 Rebiyü- 
lewel 1288'de (18 Haziran 1871) vezir 
rütbesiyle kethüdâlığa ilâveten hazi- 
ne-i hassa nâzîn, 25 Cemaziyelâhir' de 
(11 Eylül 1871) kethüdâlığa ilâveten 



579 



520 



bahriye nâzın ve yine 4 Ramazan'da 
(17 Kasım) kethüdâlığa ilâveten ikinci 
defa hazine-i hassa nâzın ve 21 Zilhic- 
ce 129rde (29 Ocak 1875) ilâveten 
bahriye nezâreti vekili oldu. 29 Mu- 
harrem 1292^de (7 Mart 1875) vefat et- 
ti. Sultan Mahmud Tiarbesi bahçesine 
defnedildi. Akıllı, edip, münşi, tedbir- 
liydi. Bü^oik oğlu, ricâl-i bâlâdan Ah- 
med İzzeddin Bey, Şûrâ-yı Devlet tan- 
zimat dairesi reisi ve diğeri Sa'deddin 
Bey, taşra mektupçusudur. Bir oğlu 
da Şâdân Berdir. (IV. 19) 

Ferid Çelebi İstanbulludur. III. Mus- 
tafa devri (1757-1774) şairlerinden- 
dir. (IV. 18) 

Ferid İbrahim Bey Hâcegândan İs- 
mail Efendi'nin oğludur. 1203'de 
(1788/89) saraya girip hazine-i hümâ- 
\aın kâtibi ve sonra Mihrimâh Sultan 
evkafı mütevellisi oldu. 12 Şe^"^'âl 
1257xİe (27 Kasım 1841) surre emini 
iken Şam'da vefat etti. Şairdir. (IV. 18) 

Ferid İbrahim Efendi (Muhyîzâ- 

de) Said Efendi 'nin oğludur. Müder- 
ris, molla ve 1275'de (1858/59) Mek- 
ke payesi, Cemaziyele\^^el 1277'de 
(Kasım-Aralık 1860) İstanbul payesi 
ve Zilhicce 1282 'de (Nisan-Mayıs 
1866) Anadolu pâyesi oldu. Ramazan 
1288=de (Kasım-Arahk 1871) icra ce- 
miyeti azası olup 28 Zilhicce 1292'de 
(25 Ocak 1876) vefat etti, Rumelİhisa- 
rfna defnedildi. Salih, orta halliydi. 
Damadı Sa'deddin Efendi ve oğlu Re~ 
şad Bey^dir. (IV. 19) 

Ferid Mehmed Bey (Seb'a^âde) 

Tahran maslahatgüzarı Ali Nâmık 
Efendi 'nin oğlu ve sadrazam Meh- 
med Said Paşamın küçük kardeşidir. 

5 ^ ^ 

Kalemden yetişerek tahrir-i emlâk 
hizmetlerinde bulunarak nihayet tah- 
rir-i emlâk müdürü oldu, 4 Cemazi- 



yewel 1300'de (13 Mart 1883) vefat 
eyledi. Yahya Efendi Türbesimde 
medfundur. İşe elV(Mİşli ve kabiliyet- 
liydi. (IV. 19) 

Ferid Mehmed Efendi Gülşenî şey- 
hi Abdülhamid Efendimin ogiu olup 
maliyeden yetişerek defterdarlıklarda 
bulundu ve Meclis- i Maliye azası ol- 
du. 2 Şewâi 1279'c;a (23 Mart 1863) 
vefat etti..Edirneka^rda medfundur. 
(IV. 18) 

Ferid Mehmed Efendi Maliyeden 
yetişip Bağdad defterdarı oldu. 9 Ra- 
mazan 128rde (5 Şubat 1865) vefat 
edip Üsküdar'a defnedildi. (IV. 297) 

Ferid Mehmed Efendi (Hacı) Mali- 
ye defterdarlarından olup Bağdad' 
dan azledilmiş olar^ic 25 Şa'bân 1282' 
de (13 Ocak 1866^. vefat eylemiştir. 
Üsküdar'da medfur dur. (IV. 18) 

Ferid Paşa Topçu livalarından olup 
Receb 1308'de (Şuoat 1891) Şanrda 
vefat etmiştir. (IV. 1 9) 

Feride Kanım Kas;amonuludur. Ha- 
mamcı Reşid Efend'^min kızı olup kâ- 
tip Râif Efendimin eşidir. 1270'de 
(1853/54) İstanbul'a gelip şiir ve inşa 
ile şöhret bulmuştur. Sonra vefat et- 
mistir. (IV. 19) 

Feridî Mehmed Efendi Kadı olup 
1092'de (1681) vefat eyledi. Şairdir. 
(IV. 20) 

Feridun Ahmed Paşa Başdefterdar 
Çivi zade Abdullah (kelebi 'nin yanında 
yetişti. Sonra Divan -ı Hümâ^om kâtip- 
lerinden olup Sokollu Mehmed Pa- 
şa 'ya intisap etti. S^fer 974 'de (Agus- 
tos-Eylül 1566) bizzat Mehmed Paşa 
harbe girdikte "Mir. ba'd sen kendin 
asıl ma'rekeye vaımayıp, umür-ı din ü 
devlet ve nizam-ı adlü intizâm-ı salta- 
nat babında kaim ^^e daim olasın ve 



nûr-1 clidem Selim Hanı A^e asker-i îs- 
lâmı ve seni Hûda '/a ısmarladım ve 
kâtibin Feridun zeametine terakki ile 
dergâh-i âlı müteferrikalarından ol- 
sun'' hatt-ı hümâyunun gelişi yüksel- 
mesine sebep oldu. 98rde (1573/74) 
nişana olup 983 'de 1575/76) Semen- 
dire beyi oldu. Muharrem 989'da (Şu- 
bat 1581) ikinci defa nişancı olup pa- 
şasının eşi İsmihan Sultan nikahlandı. 
Safer 99Hde (Mart 1583) vefat etti. 
E^öip'de türbesi vardır. Nazım ve nes- 
re muktedir, münşî ve evi şair ve za- 
riflerin toplantı yeri olup Münşeatı 
vardır. Oğlu Halil B(iy'dir(->). (IV. 20) 

Feridun Efendi Kâtip olup I. Musta- 
fa ve IV. Murad devri başlarında sözü 
geçerdi. 1033'de (1624) Bağdad'a me- 
mur oldu ve sonra ^efat etti. (IV. 20) 

Feridun Paşa M^.hpeyker Kösem 
Valide Sultan'a IGöl'de (1651) paşa- 
lıkla kethüda oldu. Sultanın katledil- 
mesinden sonra azledildi ve daha 
sonra ^^efat eyledi. (IV. 20) 
Feridun Paşa İran hanedanından 
olup Osmanlı Devleti'ne bağlanarak 
1137'de (1724/25) Bulak beylerbeyi 
oldu. Birkaç sene sonra o taraflarda 
vefat etmiştir. (IV. 20) 

Feridun Şîr Ali Çelebi Bosnalıdır. 
Evkaf kâtibi olup 1069'da (1658/59) 
vefat etti. Şairdir. (IV. 20) 

Ferrî İVIehmed Efendi Tatarpazarlı- 
dır. Mültezim olup 1220 (1805) yılın- 
dan sonra vefat etti. Şairdir. (IV. 18) 

Ferruh Abdülganî I. Süleyman (Ka- 
nunî) devri beylerinden ve oğlu Şeh- 
zade Bâyezid'in maiyeti erkânından 
olup 967'de (1559/60) vefat etti. (IV. 
13) 

Ferruh Ağa Şişma:ı Ali Paşa kethü- 
dası ve Balat Camii ve Tekkesi bânî- 
sidir. Orada medfundur. (IV. 13) 



Ferruh Bey (Molla) Kalemden yeti- 
şip lOOO'de (1591/92) tezkireci ve son- 
ra reisülküttab olup lOOl^de (1592/93) 
defter emini oldu. 1004'de (1595/96) 
azledildi ve sonra vefat etti. (IV. 13) 

Ferruh Dede Şeyh oğlu olup İstan- 
bul'un fethinde bulunmuştur. Karde- 
şi Edhem Baba'dır. (IV. 13) 

Ferruh Efendi Karamanlıdır. Hoca 
Hayreddin mülâzimi olmakla gençli- 
ğinde faziletle tanınıp Sahn müderrisi 
oldu. Ömrünün sonunda ise cehalet- 
le itham edildi. 963^de (1556) vefat 
eylemiştir. (IV. 13) 

Ferruh İsmail Efendi (Ortaköylü) 

Kırımlıdır. Tersane anbar emini olup 
Rebiyülâhır 1211 'de (Ekim 1796) sü- 
vari mukabelesi pâyesiyle Londra se- 
firi oldu. Bir hayli müddet sefarette 
kalıp döndükten sonra çeşitli görev- 
lerde bulunarak 1240^da (1824/25) 
defterdar-ı şıkk-ı sâlis oldu. 1242 'de 
(1826/27) bazı sebeplerden dolayı sü- 
rülmüş ise de yazmakta olduğu tefsiri 
tamamlaması için Kadıköy'de otur- 
masına izin verildi. 1256 'da (1840) ve- 
fat eyledi. Fâzıl, âlim, şairdi. Tefsiri ve 
Mesnevi-i Şerif Tercümesi vardır. Bü- 
^âikdere Mescidi'ni yeniden yaptı. 
Oğlu Ziver Efendi' dir(-^). (IV. 14) 

Ferruh Paşa İranlıdır. Sonra Osman- 
lı Devleti'nin hizmetine girip 1137'de 
(1724/25) beylerbeyilikle Meraga ve 
1139^da (1726/27) Megri valisi oldu. 
Oralarda vefat eylemiştir. (ÎV. 13/14) 

Ferruhî Çelebi Akhisarlı olup II. 
Mehmed (Fâtih) devri (1451-1481) 
başlarında vefat etti. Şairdir. (IV. 13) 

Ferruhî Çelebi Kastamonuludur. IIL 
Murad devri (1574-1595) sonlarında 
vefat eylemiştir. Şairdir. (IV. 13) 

Ferruhşâd Bey Baymdırlılardan 
olup I. Selim (Ya\aız) ile Mısır harbin- 



521 



522 



de bulunmuştur. 932'de (1526) sûr-ı 
hümâ>1inda da bulunup sonra vefat 
etmiştir. (ÎV. 13) 

Fethî Abdülkemn Efendi (Büİbüİ- 
cüzâde) Karamanlı tacir Abdüllâtif in 
oğludur. Babası İstanbul'a göçerek 
oğlunu okuttu. Kürsü şe^'^hleri katarı- 
na girip 1103^de (1691/92) Ayasoi^^a 
vaizi oldu. 6 Rebiyülâhır 1106'da (24 
Kasım 1694) vefat etti. Şeyhi Abdüla- 
had Efendi'nin türbesine defnedildi. 
Şiirleri ve ilâhîleri vardı. (IIÎ. 354) 

Fethî Ahmed Efendi Kalemden ye- 
tişerek divan kâtibi oldu ve sonra ba- 
zı görevlerde kullanıldı. 1225'de 
(1810) defterdar-ı şıkk-ı sâlis olup 26 
Şewâl 1240'da (13 Haziran 1825) ve- 
fat etti. Üsküdar'da Duvardibi'nde 
medfundur. Yaşı 90'a ulaşıp yaşlılı- 
ğında bir oğlu olduysa da küçük yaş- 
ta vefat etti. (IV, 8) 

Fethî Ahmed Paşa (Rodosîzâde) 

Hafız Ahmed Agamin oğludur. Baba- 
sının 12l6'da (1801/02) vefaünda ana 
rahminde bulunup birkaç ay sonra 
doğdu, 1224'de (1809) Enderûn^a alı- 
nıp 124rde (1826) askerliğe girerek 
tâlim öğrendi. 1244'de (1828/29) ko- 
lağası, ardından binbaşı olup muha- 
rebede bulunarak kaymakam ve Sa- 
fer 1246'da (Temmuz-Ağustos 1830) 
miralay olup Cebehane Kışlası askeri- 
ne zabit oldu. O sene mâbeynci ve 
başçukadar olup Şe\^'^âl 1246'da 
(Mart-Nisan 1831) hassa feriki oldu. 
Safer 125rde (Haziran 1835) A^oıstur- 
ya imparatorunu tebrike memuren 
Viyana geçici elçisi oldu. Receb'de 
(Ekim-Kasım.) dönüp Rebiyülâhir 
1252'de (Temmuz-Ağustos 1836) asa- 
leten Viyana elçisi oldu. Rebiwlâhir 
1253'de (Temmuz 1837) vezir rütbe- 
siyle Aydın valiliği ilâve olundu ve 



Receb'de (Ekim) e" ellikten azledildi. 
ZilkaTJe'de (Şubat 1838) Londra elçisi 
ve Muharrem r25^:'de (Nisan 1838) 
Paris elçisi oldu. İngiltere kraliçesinin 
taç giyme merasirıinde, Londra'da 
Osmanlı Devleti temsilcisi sıfatıyla 
bulundu. 1255^de (1839) İstanbul'a 
gelip Meclİs-i Vâlâ ;ızası olup o sene- 
nin 3 Zilka'desinde (8 Ocak 1840) ti- 
caret nâzın ve Atiyt; Sultanın nişanlı- 
sı oldu. Ardından cügün icra olunup 
makâm-ı seraskerî değişikliğinde se- 
rasker kaymakamlığını da İfa eyledi. 
Safer 1256'da (Nisan 1840) nezâretten 
azledildi. Rebiyüle ^^el 1258'de (Ni- 
san 1842) Meclis-i '/^âlâ azası olup 15 
Şewâl 1259^da (8 Kasım 1843) Mec- 
■fis-i Vâlâ reisi oldu. 1 Zilka^de 1260^da 
(12 Kasım 1844) az.edildi. 11 Rebiw- 
iewel 126l'de (20 1^ lart 1845) mühim- 
mat-ı harbiye nâzın ve 6 Şa'bân 
126rde (10 AgustDS 1845) ilâveten 
Tophane müşiri oldu. 7 Şe\^'^al 1268' 
de (25 Temmuz 1352) azledildi. 17 
Cemaziyelev^'^el i:i69'da (26 Şubat 
1853) ticaret nâzın ve 29 Receb'de (8 
Mayis) ikinci defa Tophane müşiri 
olup 19 Muharreır 1274'de (9 Eylül 
1857) azlolunup aynı yılın 3 Rebi^öi- 
lev"V'^elinde (22 Ek m 1857) üçüncü 
defa Tophane müş'ri oldu. 29 Cema- 
ziyelâhir 1274'de (:.4 Şubat 1858) ve- 
fat eyledi. Sultan Mahmud Türbesi ci- 
varına defnedildi. Tim ve aklı, güzel 
konuşma ve edebi cendinde toplamış 
olup padişahın te\eccühünü üzerin- 
den eksik etmedi. Şişman ve göğüs 
darlığı hastalığından muzdaripti. Ka- 
racaahmet kabristanında camii \e Ro- 
dos'da kütüphane mektep ve saat 
kulesi vardır. Ogr Harından büyüğü 
Mehmed Besim Pasa ve Mahmud Pa- 
şa'dır. Damatları, Said Paşa ile Sırkâti- 
bizâde Bekir Bey'c ir. Sultandan olan 



hanım sultanların kocaları da HüuSe- 
yin Hüsnî Paşa Ut Mahmud Paşa 'dır. 
Kardeşi Mehmed r)âkir Bey, 17 Receb 
1289'da (20 Eylül 1872) vefat etti. Ka- 
racaahmet'de mec.fundur. (IV. 9/10) 

Fethî Efendi (J.eyyid) Maliyeden 
yetişip Şam deftejdarı oldu. Cemazi- 
yelâhir 1159'da (Haziran-Temmuz 
1746) kötü halinden dolayı idam 
edilmiştir. (IV. 8) 

Fethî Mehmed Ali Efendi (Osman 
Beyzade) Rusçuktu dur. İ 219" da 
(1804/05) doğdu. 20 yaşmda İstan- 
buPa gelip I24yie (1829/30) Rus- 
çukla dönmüştür. 125rde (1835/36) 
müderris ve sonra İstanbul'da Mek- 
teb-i Adliye hocası oldu. 1263 'de 
(1847) istifa ederek Fâtih'de ders 
okuttu. 1266'da (1350) Meclis-i Maarif 
azası, sonra Haleb mollası oldu. Rebi- 
}âilâhir 1274 'de ( ^Casım-Aralık 1857) 
vefat eylemiştir. Fazıl, şairdi. Hayru'l- 
Hasen fî Şerh i ''İ-Müs teşâ ri 'l-Mü ''te- 
men^ Hilye~i Saâiet tercümesi, Hil- 
ye-i Siiltant Sernâye-i Necat, Taba- 
. kat-ı //m-/ y4r2r eserlerindendir. (IV. 8) 

Fethî Mehmed Efendi (Halim 
Mollazâde) Fet^^a emini Abdülhalim 
Efendi 'nin oğludur. Müderris ve 
1249'da (1833/34) Filibe mollası ol- 
du. 11. Mahmud devri (1808-1839) 
sonlarında vefat eylemiştir. (IV. 8) 

Fethîzâde bak. A iustafa Efendi 

Fethullah Şir\^anhdır. Seyyid Şerif ve 
Kadızâde'den okumuştur. Kastamo- 
nu'da yerleşip S^'Me (1453) vefat et- 
ti. Riyaziye Şerhi Eşkâl Şerh -i Çağ- 
mîn% Hâşiye-i .'lâhîyat-ı Mevâkıf 
eserleridir. (IV. 7) 

Fethullah Ârifî Hfendi Babası İran- 
lı olup annesi İbrahim Gülşenînin kı- 
zıdır. Türkçe ve Farsça nazımda güç 



kazanıp Elkas Mirzaya şehnameci, 
sonra Osmanlı Devletime sığınıp ga- 
za ve feühleri nazmetmekle şehna- 
meci oldu. 969'da (1561/62) vefat ey- 
ledi. Şair, ta'lik hattatı ve güzel sanat- 
larda söz sahibiydi. (IV. 8) 

Fethullah Efendi Sevh Üveys Hal- 
vetîmin oğludur. I. Süleyman (Kanu- 
nî) zamanında Anadolu'ya gelip Rüş- 
te m Paşamın ikramına mazhar oldu. 
969'da (1561/62) vefat etmiştir. Fâzıl, 
dindar, alçak gönüllüydü. (IV. 8) 

Fethullah Efendi Otakçılar Mescidi 
bânîsidir. Oraya defnolundu. (IV. 8) 

FethuUah Efendi Se^yid FeyzuUah 
Efendi' nin büyük oğludur. Müderris, 
Şewâl 1107'de (Mayıs I696) babası- 
nın şeyhülislâmlığında birden Mekke 
pâyesiyİe Yenişehir kadısı, Zilka' 
de' de (Haziran) İstanbul payesi, Şa' 
bân 1109^da (Şubat 1698) Anadolu ka- 
zaskeri, Cemaziyelâhir lllO'da (Aralık 
1698) Rumeli pâyesiyİe nakibüleşraf 
olup Ramazan 1113'de (Şubat 1702) 
şeyhülislâm payesi verildi. Rebi\mİev- 
vel 1115'de (Temmuz-Ağustos 1703) 
babasıyla beraber azledildi ve îslimye' 
ye gönderildi. Rebiyülâhır de (Agus- 
tos-Eylül 1703) Edirne'ye gönderildi. 
Cemaziyelev^-^el'de (Eylül-Ekim 1703) 
İstanbul'a getirildi ve 1116'da (1704/ 
05) vefat etti. İhtişama düşkün olup 
gençti. (I^'^ 8) 

Fethullah Efendi İlim tahsiliyle Fet- 
vâhane'de çahşıp başmüsev^d oldu. 
1243 (1827/28) tarihinden sonra vefat 
etmiştir. (IV. 8) 

Fethullah Efendi (Koca Beyzade) 

Ankaralıdır. Müderris ve Kayseri mol- 
lası oldu. 1123'de (1711) vefat etti. 
(ÎV. 8) 

Fethullah Fethî Efendi Arabacı Ali 
Paşa'ya mensup olup 1106'da (1694/ 
95) vefat etti. Şairdir. (IV. 8) 



523 



524 



Fetih Giray Han I Devlet Giray 
Han'ın oğludur. Kardeşi Gazi Giray'a 
hanlığında kalgay oldu. 1005 
(1596/97) Eğri seferinde Kırım hanı ta- 
yin edildi. Ancak birkaç ay sonra azle- 
dilip tekrar Gazi Giray han olunca bu- 
nu 9 evladıyla şehid eyledi. Müddeti 
üç ay ve ömrü 39 yıldır. Cesur, akıllı, 
güzel ve gönüllerin sevgilisiydi. Ço- 
ban Devlet Giray, bunun oğlu olup 
Mehmed Giray Han'a nureddin ol- 
muştur. Ancak Cengiz soyu bunu red- 
deylediler. Çoban kendi oğluna Fetih 
Giray demiştir. Bu Fetih Giray da 
105rde (1641/42) kalgay olup 1054^ 
de (1644) azledilerek Rodos'a götürül- 
müş ve orada vefat etmiştir. Bunun da 
Gazi Giray adında bir oğlu 1076' da 
(1665/66) nureddin olup 1081'de 
(1670/71) azledilmiştir. Bir Fetih Giray 
da II. Saadet Giray'm oğlu olup 1102' 
de (1690/91) nureddin olarak 1103'de 
(1691/92) azledilmiştir. (IV. 7) 

Fetih Giray Han n Hacı Selim Giray 
Han'ın oğlu İL Devlet Giray Hanın 
oğludur. Il46'da (1733/34) nureddin 
ve kalgay olup Rebi^oilâhir ll49'da 
(Ağustos 1736) Kırım hanı olmuştur. 
Rebiyülâhır 11 50 'de (Ağustos 1737) 
ayrıldı ve sonra vefat etti. (IV. 7) 

Fettâh Ağa Saray ağalarından olup 
1048'de (1638/39) hac emiri Ferruh 
Ağa'nm vefatında hac emiri olmuştur. 
O yüce makamda vefat eyledi. (IV. 7) 

Fettâhzâde hak, Abdülbâkî Efendi 
(Altıparmakzâde); Hüseyin Said 
Efendi 

Fetva Eminizâde hak. Zühdî Meh- 
med Efendi 

Fetvacı hak. Hüseyin 

Fevzî Ahmed Efendi Ferhâd Pa- 
şa'nın kethüdası Puladın kölesi olup 



17 yaşındayken Müslüman olmuştur. 
Sonra Lutfî Paşa ve Balı Paşa'ya da 
köle oldu. Sayele.-inde tahsil yaparak 
müderris oldu. 97 7 'de (1569/70) Şam 
müftüsü olup Zilka'de 978 'de (Nisan 
1571) vefat etti. Lç dilde şairdir. Dü- 
ver ü Gurere haşiyesi, risale ve ta'Ii- 
kâu vardır. I. Süleyman'ın (Kanunî) 
Divanını tertip eylemiştir. İlk tesdis 
ve tahmisi bu zat yapmıştır. (IV. 28) 

Fevzî Ahmed Efendi Kırımlı Meh- 
med Efendi'nin(->) oğludur. Müder- 
ris olup 1158'de (1745) vefat etti. Şa- 
irdir. (IV. 28; IV. :!36) 

Fevzî Ahmed Efendi (Gergerîzâ- 

de) Gergerî Ahmsd Efendi'nin oğlu- 
dur. Devriye mollası olup 11 51 'de 
(1738/39) vefat etti. Şairdir. (IV. 28; L 
233) 

Fevzî Efendi Müderris olup 1155'de 
(1742) vefat etti. Sur dışında medfun- 
dur. (IV. 28) 

Fevzî Efendi Kara Murad Efendi' 
nin(— ►) damadıdır. Ahi Çelebi naibiy- 
di. 1170'de (1757) vefat etti. Şairdir. 
(IV. 28; IV. 358) 

Fevzî Efendi Mekteb-i Harbiye 'den 
zabit çıkmıştır. Sultan Abdülmecid 
devri (1839-1861) sonlarında vefat 
eyledi. Şairdir. (İV. 29) 

Fevzî Efendi Bâh-ı Seraskerî kâtiple- 
rinden olup nizamiye muhasebe mü- 
meyyizi, Şa'bân 1277'de (Şubat I86I) 
ülâ ile nizamiye ve S af er 1278 'de 
(Ağustos 186ı) hassa muhasebecisi 
ve azilden sonra zabtiye ve buradan 
maliye mektupçusu olup azilden 
sonra Aydın defterdarı, Cemaziyelâ- 
hir 1290'da (Ağustos 1873) bahriye 
mektupçusu ve sonra yine Ay dm def- 
terdarı oldu. 1293"de (1876) vefat ey- 
ledi. Münşî ve edp olup Haher-i Sa~ 



hth adıyla birks.ç cilt tarih yazmıştır. 
GV. 29) 

Fevzî Efendi (Kebecizâde) (Hacı) 

Tüccardan Mehmed Arif Aga'nm oğ- 
ludur. 1254'de (1838) muhasebe-i 
maliye ve sonra sadâret mektûbî oda- 
sı huiefalığmda Dulunmuş, sonra Fet- 
hi Paşa'ya divan kâtibi olmuştur. 
1274'de (1857/:8) Meclis-i Valâ Ko- 
misyonu 'na aza Dİarak 1275 'de (1858/ 
59) Sıhhiye azı^sı ve sonra Divan-ı 
Muhâkemat-ı Maliye azası ve Hicaz 
defterdarı ve Şehremaneti Meclisi 
azası olup 1288de (1871) tekrar Sıh- 
hiye azası olcu. 1290 (1873) ve 
1305^de (1887/88) iki defa Hicaz sıh- 
hiye reis-i muvakkati ve 1294xle 
(1877) ûlâ ev^^eli olmuştur. 18 Muhar- 
rem 13l4'de (25 Haziran 1896) yaşı 
90'a yakınken vefat eylemiş ve 
E\âip'de ailesi yanma defnedilmiştir. 
Kâtip, güzel konuşan ve vaktini hoş 
geçirmiş bir zat idi. (IV. 29) 

Fevzî Mehmed Ağa İstanbulludur. 
Musâhib Musta:'a Paşaya nedim ol- 
du. 1090'da (1679) Mekke^de vefat 
etmiştir. Şairdir. (IV. 28) 

Fevzî Mehmec'. Çelebi Divan-ı Hü- 
mâyûn kâtiple;.inden olup Halveti 
der\aşiydi. 1084'de (1673/74) vefat 
eyledi. Hoş tabiatlı, nedim ve şairdir. 
(IV. 28) 

Fevzî Mustafa ISfendi Kethüda kale- 
minden yetişip hâcegândan oldu. 
1236'da (1820/21) Ağrıboz mukata- 
acısı, 1238'de (1822/23) gurebâ-yı ye- 
min kâtibi olduktan sonra dahiliye 
kalemine serhalife oldu. Cemaziye- 
le\^-^el 1258'de (Haziran 1842) vefat 
etmiştir. (IV. 29":^ 

Fevzî Paşa Sadrazam Denâş Paşa'nm 
akrabasmdandır. Sadâreretinde mîri- 



mîran olmuştur. 1238'de (1822/23) 
Maraş beylerbeyi oldu. Cemaziyelev- 
vel 1240'da (Ocak 1825) vefat eyledi. 
Şairdir. (IV. 28/29) 

Feyyaz Bey Dulkadırlı Mehmed 
Bey 'in oğludur. Maraş 'ı alıp burada 
oturdu. Sonra Mısırlılara esir oldu. 
Daha sonra babasının ricasıyla ser- 
best bırakıldı. 840 (1436/37) tarihin- 
den sonra ve babasından önce vefat 
etmiştir. (IV. 31) 

Feyyazî Ahmed Efendi Babıâli'den 
yetişip hâcegândan ve erbâb-ı menâ- 
sıbdan oldu. Divan-ı Hümâwn mü- 
himmenüvislerden iken 26 Muhar- 
rem 1258'de (9 Mart 1842) vefat etti. 
Kabataş'a defolundu. (IV. 31) 

Feyyumî Efendi IV. Mehmed devri 
(1648-1687) sonlannda Fe^yûm'da 
doğmuştur. Orada hatip olarak âlim 
ve fakih oldu. III. Ahmed'in cülus fer- 
manını Fe^'yüm'da okumuş ve toru- 
nunun saltanatına yetişmiş mübarek 
bir zat olmakla İstanbul'a getirilmişti. 
ŞaMn 1223 'de (1808) Manisa'da ika- 
met emrini alıp kısa süre sonra orada 
vefat etmiştir. Yaşı 130'a yakın olup 
bu yaşta kıyam, kuüd, rükû ve sucu- 
da muktedir bir zat idi, gece gözlük- 
süz okuyabilirdi. İlmiyle ve yaşıyla İs- 
tanbul'da bir zaman el üstünde tutul- 
muştur. (IV. 44) 

Feyzî Abdullah Bey Billûrî Mehmed 
Efendi'nin yeğenidir. Onun himme- 
tiyle tercüme odasına girdi. 1271 'de 
(1854/55) Telgrafhanemin kurulu- 
şunda oraya memuriyetini nakletti. 
Yükselerek müdür muavini ve Rebi- 
yüle\n^el 1285 'de (Haziran-Temmuz 
1868) telgraf müdürü oldu. Receb 
128S'de (Eylül-Ekim 1871) azledildi. 
Cemaziyeie^^el 1289 (Temmuz 1872) 
sonlarında posta ve telgraf nâzın ve 



525 



526 



Rebiyülâhir 1290'da (Haziran 1873) 
bâlâ olup o sene Rancıazanm S'inde 
(30 Ekim) şehremini oldu, Zilhic- 
ce'de (Şubat 1873) azledilmiştir. Son- 
ra Tırnova yq 5-6 sene kadar İzmit 
mutasarrıfı olarak emekli olmuştur. 
27 Ramazan 1303^de (29 Haziran 
1886) vefat etti. Bilgisi orta, dil bilir 
ve nabza göre şerbet verirdi. Şirvanî- 
zâde Rüşdî Paşa'ya sonradan yakınlık 
peyda etmişti. (IV. 43) 

Feyzî Abdullah Efendi Dursun 
Efendimin oğludur. Müderris, Kudüs 
mollası oldu. Bağdad, Ewp, Üsküdar 
mollası da oldu. Cemaziyelev^'^el 1019' 
da (Temmuz-Agustos l6lO) vefat etti. 
Fâzıl ve üç dilde şair ve kâtipdi. Mu- 
ammada usta olup ^oiz isim çıkar bir 
muamma yazmıştır. Muamma şudur: 
''Derde derman olurdu olsa ger ey 
sen-i kad/ Derde gayet derde gayet 
derde gayet derde had'' Tezhib-i cild 
ve cedvel-i bedî tertibinde rengin ta- 
sarrufatı vardır. Eserleri: Kâfiye şerhi, 
CamîYG Vukuât'a kadar haşiye. Tef- 
sir-i Şerife talikât, Şerh -i Hidâye ve 
Mijtâb'â kelimât, Feraiz-i Mubsin-i 
Kayserfye Türkçe şerh ve nazm, 
Mıı'cizât-ı Enbiyâya dair risale, Fet- 
huVGâzaya dair risale. (IV. 40/41) 

Feyzî Abdurrahman Bey Selânikli 
Se^Tİd Mustafa Paşa'nm oğludur. Ka- 
lemden yetişip hâcegândan oldu. 
1224' de (1809) nişancı ve 1225'de 
(1810) baruthane nâzın ve 1228"de 

(1813) tersane emini ve 1229'da 

(1814) darbhane nâzın oldu. Zilka'de 
1234 başlarında (Ağustos 1819 sonla- 
rı) sadâret kethüdası oldu ve ayın 
17'sinde (5 Eylül 1819) azledilerek 
Dimetoka'ya sürüldü. 2 Rebi\njle\^'''el 
1235'de (19 Aralık 1819) orada vefat 
eylemiştir. E^mp'de kayınpederi Köse 



Kethüda Mustafa Reşid Efendimin ya- 
nma defnedildi. ,\şırı ihmalinden do- 
layı darphane işlerini karıştırmış ol- 
duğundan Düzo ğuları da kabahatine 
ortak edildiler. ^Mllı, kibirliydi. Oğlu 
Atıf Mehmed Efendi'dir(->). Diğerleri 
Ahmed Bey ve Abdükadir Bey'dir. 
Biri de Râşid Mehmed Bey'dir(-^). 
(IV. 42) 

Feyzî Ağa Yül:selip kapıcıbaşı ve 
basbaki kulu oldu. 1194'de (1780) Er- 
zurum'da Mikdi:d Paşa ve İbrahim 
Paşamın mallarına hiyâneti ortaya çı- 
kınca cezalandırılmıştır. (IV. 41) 

Feyzî Ahmed F aşa Askerlikten yeti- 
şip mîrlivâ olmuşken seıyâver-i pâdi- 
şâhı oldu. Receb'l290^da (Eylül 1873) 
ikinci mabeyinci bir-iki gün sonra da 
başmâbeynci oldu. Ziika'de'de (Ocak 
1874) ayrıldı. Sa^'er 129rde (Mart-Ni- 
san 1874) ikine; defa başmabeyinci 
olup Zilka'de^de (Aralık) ayrılıp mîri- 
mîran rütbesiylf^ Havran mutasarnh 
oldu. Sonra Tırhala ve sonra da Mu- 
sul valisi olup sonra Zilka'de 1297'de 
(Ekim 1880) velat ederek Haydarpa- 
şa'ya defnediln:. iştir. İşlere vâkıf ve 
tecİbiriiydi. (IV. 43) 
Feyzî Bey Bursalıdır. Zeamet sahip- 
lerinden olup 1 )94'de (l683) Viyana 
seferinde vefat etti. Şairdir. Dîvanı 
vardır. (IV. 41) 

Feyzî Bey (Feyzî Beyzade) Rical- 
den Mehmed Emin Beyin oğlu ve 
Kel Ahmed Paşamın torunudur. Ka- 
lemden yetişip :,223'de (1808) topçu- 
lar kâtibi ve 1228'de (1813) piskopos 
mukataacısı ve :»aşka görevlerde bu- 
lunup 1236'da (.1820/21) sergi nâzın 
ve 1237'de (1821/22) Haremeyn mu- 
hasebecisi olda. Zilhicce 1242'de 
(Temmuz 182T) Rusya muhaddidi 
olup orada vefat etmiştir. Köstence 



muhafızı Hüseyin Paşa'ya damad ol- 
muştu. (IV, 42) 

Feyzî Bey (Gümrükçüzâde) Hâce- 

gândan olup 1228 'de (1813) saİyâne 
mukataacı^ı oldu. Sonra vefat etmiş- 
tir. (IV. 42) 

Feyzi Bey (Halil Paşazade) Kalem- 
den yetişip hâcegândan oldu. 
1198^de (1'784) cebeciler kâtibi olup 
sonra vefat etti. (IV. 41/42) 

Feyzî Beyr^âde bak. Emin Mehmed 
Bey; Feyzî Bey; Râşid Bey 

Feyzî Efendi Kefeli bir şeyh olup 
1025'de (1616) vefat etti. Şairdir. Fey- 
zî ve irfanı kâmildi. (IV. 41) 

Feyzî Efendi Hâcegândan olup 
1177'de (17Ö3/64) vefat eyledi. Üskü- 
dar'da mecfundur. (IV. 41) 

Feyzî Efen^di Mektûbî-i fet\^â ve son- 
ra Feyyûnı kadısı oldu. 11 78 'de 
(1764/65) vefat etti. Şairdir. (IV. 41) 

Feyzî Efendi (Cedzâde) Kefelidir. 
1023^de (1614) vefat etti. Şairdir. (IV. 
41) 

Feyzî Efendi (Küçük Kadızâde) 

Rumeli kaçlılarından olup Cemaziye- 
lev^^el 120C'de (Mart 1786) vefat etti. 
Şairdir. (IV 42) 

Feyzî Efendi (Seyyid) Bursalıdır. 
Vaiz olup n85'de (1771/72) vefat et- 
ti. Şairdir. (IV. 41) 

Feyzî Emin Efendi Ayaşlıdır. Velî- 
yeddin Rüsdî Efendi'nin oğlu olup 
1222'de (1807) doğdu. Divan kâtibi, 
sonra Rebİyülâhir 1266'da (Şubat- 
Mart 1850) bahriye mektupçusu ve 
Receb 1270'de (Nisan 1854) Bahriye 
Meclisi kâtbi oldu. O hizmette vefat 
etti. Şairdir. (IV. 42), 

Feyzî Fey::ulîah Bey (Kel Ahmed 
Paşazade) Enderun'dan yetişip çuka- 



dar-ı şehriyârî oldu. Şa'bân ll69'da 
(Mayıs 1756) saraydan ayrıldı. Sonra 
kapıcıbaşı, 118rde (1767/68) sipahi- 
ler ağası ve n83'de (1769/70) mîra- 
hûr-ı sânî olup 1184^de (1770/71) ve- 
fat etmiştir. Üsküdar'da medfundur. 
Enderun'da iken silahdar Cihangirli 
Mehmed Paşa ile geçinemeyip azline 
sebep olmuştu. Sonra Mehmed Paşa 
Sivas valisi iken Feyzî Bey, bir memu- 
riyetle gittiğinde 100 keseden fazla ik- 
ramla gönlünü almıştır. Oğulları Meh- 
med Bey ve Ahmed Bey'dir. (IV. 41) 

Feyzî Halil Efendi Edirnelidir. 
1208'de (1793/94) doğdu. Kalemden 
yetişip 1248'de (1832/33) Karantina 
memurlarından oldu. Senelerce ora- 
da bulunup ömrünü tüketti. Şairdir. 
(IV. 43) 

Feyzî Hasan Efendi (Simkeşzâde) 

1036''da (1626/27) doğdu. Halvetî ve 
Mevlevi oldu. Kürsü vaizi ve sonra 
Emir Buharî şeyhi olmuştur. Kırk sene 
vaaz ve tefsir etti. Safer 1102'de (Ka- 
sım 1690) vefat etti. Üç dilde şairdir. 
Divanı, tefsirden risaleleri, Gamze-i 
Dil, Mrracname ve Hâbnamesi var- 
dır. Oğlu Şeyh Mehmed Efendi'din 
(IV. 41) 

Feyzî İbralıim Efendi İstanbullu- 
dur. Koca Mustafa Paşa Camii ima- 
mıydı. 1136'da (1723/24) vefat etti. 
Şairdir. (IV. 4l) 

Feyzî Mehmed Efendi Mukabele 
serhalifesi olup l6 Rebiyüle\^^el 
n74'de (26 Ekim 1760) vefat etti. Sur 
dışında medfundur. (IV. 41) 

Feyzî Mehmed Efendi (Defterdar- 
zâde) Defterdar vekili Cânibî lâkaplı 
Ahmed Efendi 'nin(—^) oğludur. îzmir 
mollası olup 2 Rebiyülâhir 11 42 'de 
(25 Ekim 1729) vefat eylemiştir. 



527 



Ulûm-1 nâfıadan hissedardı. (IV. 224; 
I. 233) 

Feyzî Mehmed Efendi (Zehavî) 

Babanlî ailesinden Mır Ahmed b. Ha- 
san b. Husrev b. Emir Süleyman'ın 
oğludur. Dedesi Hasan Bey bir müd- 
det Zehâva'da oturmakla bu şöhreti 
almıştır. Tahsil görüp 1257'de (1841) 
Bağdad'a gelmiş ve 38 sene Bagdad 
müftüsü olup Mekke payesini elde 
eylemiştir. Cemaziyele\^-^el 1308 'de 
(Aralık 1890) vefat eylemiştir. Yaşı 
90 'a yaklaşmış olarak birkaç bin tale- 
be yetiştirmiş ve devrin âlimlerinin 
hepsinden fâzıl, edip, şair bir zat idi. 
(IV. 306/07) 

Feyzî Mehmed Paşa Behrâm Pa- 
şamın kethüdası olarak 1235 'de 
(1819/20) kapıcibaşı ve 1236'da 
(1820/21) ulûfeciyân-ı yemîn ağası 
52S ve sonra mîrimîran oldu. 1237 'de 
" (1821/22) isyancılarla birlik olmuş ve 

hüsran içinde vefat etmiştir. (IV. 283) 

Feyzî Mehmed Paşa Macardır. Ora- 
da zabit olup 1264xle (1848) onların 
A'saıstur\-'^a'ya karşı harplerinde rüesâ- 
den olmakla General Yem yani Mu- 
rad Paşa ve diğerleriyle Osmanh 
Devletiııe sığınmıştır. Müslüman ola- 
rak Feyzî Paşa adını almış, îivâ ve az 
vakitte ferik olmuştur. Uzun yıllar er- 
kân-ı harp hizmetinde ve Anadolu er- 
kân-ı harp riyasetinde ve sonra Ten- 
sikat-ı Askeriye Komisyonu 'nda bu- 
lunmuş ve Zilka'de 1306 (Temmuz 
1889) başlarında vefat edip Karaca- 
ahmet'e defnedilmiştir. Sağlam sü- 
rekli ve gayretli, sâdık ve zekî bir yi- 
ğitti. Yaşı 804 geçmişti. Kazaklardan 
ve Macarlardan (Yaver Paşa, Sâdık 
Paşa, Rüstem Paşa ve Safer Paşa) gibi 
Müslüman olmuş ve olmamış asker- 
ler gelmiş ve hatta (Yaver Paşa, Mü- 



şavir Paşa, Hıbart Paşa ve Vilyams 
Paşa) gibi İngilizler dahi hizmette bu- 
lunmuşsa da hunun hizmet A^e sada- 
kati hepsine üstündü. Nadir Paşa, Li- 
man Paşa, Beyker Paşa, General 
Moltke gibi Afnanlar ve İngilizler de 
son yıllarda askerî hizmetimizde bu- 
lunmuşlardır. Bunlardan Yaver Paşa, 
Sultan Abdümecid devri (1839-1861) 
başlarında, Vilyams Paşa Kınm mese- 
lesinde, Müşa^tir Paşa bahriyemizde, 
Sâdık Paşa ve Sefer Paşa süvarimizde 
Sultan Abdülmecid devrinde hizmet 
ederek vefat etmişlerdir. Rüstem Pa- 
şa, Muhlis Paşa ve Nadir Paşa Topha- 
ne'de bulunu o vefat ettiler. Liman 
Pasa, gecen savaşta devlet uğrunda 
can feda etti. Beyker Paşa da o aralık 
yararlık gösterdi. General Moltke ise 
daha eski hizmette bulunarak İT 
Mahmud'un son yıllarında memleke- 
tine dönerek Alman erkân-ı harbiye 
reisi oldu. Macarlardan Hekim Ata 
Bey ve daha birçok Müslüman olmuş 
zabit de memleketimizin ötesinde 
berisinde hizmette bulunarak gayret 
etmişlerdir. A.^kerî hizmetimizde bu- 
lunan yabancı. ardan Vilyams Paşa ile 
Hubaıt Paşa ^^e Drayse Paşa müşir, 
Liman Paşa ve Nadir Paşa liva ve di- 
ğerleri ferik oldular. (IV. 43/44) 

Feyzî Mustafa Çelebi (Topkapılı- 

zâde) îstanbıdludur. Yeniçeri kâtibi 
olup 1058'de (1648) vefat etti. Şairdir. 
(ÎV. 41) 

Feyzî Mustafa Efendi Bosnalıdır. 
Kalemden yetişerek hâcegândan ol- 
du. Şe\^'^âl ll65xie (Ağustos-Eylül 
1752) kâğıd-ı bîrûn emini olup bu gi- 
bi hizmetleri devrederek 1177'de 
(1763/64) vefat eyledi. Üsküdar'da 
medf undur. (IV. 439) 

Feyzî Mustafa Efendi İçel köylüle- 
rinden olup 124 2 'de (1826/27) doğ- 



muştur. 1270x)e (1853/54) Mekteb-i 
Edebiye muallimi oldu. Senelerce bu 
görevde bulunup ömrünü tüketti. Şa- 
irdir. (IV. 42/4:0 

Feyzî Mustafa Efendi (Hayatîzâ- 

de) Yahudi dönmesidir. Etıbbâ-yı has- 
sadan olduğundan 1080'" de (1669/70) 
reis-i etıbbâ-Ti sultanî olmuştur. 
109 5 'de (1684) İstanbul payesi veril- 
di. llOO'de (1689) Anadolu payesi ol- 
du. 1103^de (l('91/92) azledilerek se- 
ne sonunda \efat eyledi. Sevda-yı 
merakiye üç risale yazmıştır. Oğlu, 
Ahmed Efendi' iir(->'). (İV. 408) 

Feyzî Mustafa Efendi (Hayatîzâ- 

de) Müderris ve^ Cemaziyelevv^el 1136' 
da (Şubat 1721) sertabib-i padişahı 
olup 1140'da (1727/28) Yenişehir 
mollası oldu. Sonra ilerleyerek Mek- 
ke, İstanbul ve, ll46'da (1733/34) 
Anadolu payelerini aldı. 21 Zilka'de 
ll48'de (3 Nisrm 1736) müzmin has- 
talıktan dolayı azledilerek yerine kar- 
deşi Emin Efendi tayin edildi. 1151' 
de (1738/39) vefat ederek Eyüp 'e 
defnedildi. (IV. 426/27) 

Feyzî Paşa Kıpıcıbaşı ve yükselip 
Van muhafızı oldu. 1221 'de (1806) 
orada şehid olmuştur. (IV. 42) 

Feyzî Paşa l:!25'de (1810) doğdu. 
1242'de (1826/27) askere girip 1283^ 
de (1866/67) hassa miralayı ve sonra 
mirliva oldu. 129rde (1874) vefat ey- 
lemiştir. Duvardibimde medfundur. 
(IV. 43) 

Feyzî Râsim Efendi (Şa'bânzâde) 

Azim Mehmed Efendi'nİn(— ►) oğlu- 
dur. 1170'de (1756/57) vefat etti. Şair- 
di. (IV. 193) 

Feyzî Salih Efendi Vanlıdır. Dürrî 
Ahmed Efendi min(—^) kardeşidir. 
1127'de (1713) Divan-ı hümâyûn kâ- 



tiplerinden olup vefat etti. Şairdir. 
(IV. 41; II. 338) 

Feyzîzâde hak. Abdülaziz Mehmed 
Efendi; Mustafa Efendi; Şerif Ahmed 
Efendi 

Feyzullah (Hindî) Fuz al adan dır. 
938'de (1531/32) vefat etmiştir. Nok- 
tasız re/s-fr-z //m^f bunundur. (IV. 32) 

Feyzullah Ağa Enderun'dan yetişip 
çukadar-ı şehriyârî ve sonra silahşor 
olmuştur. Azledilmiş iken 1184'de 
(1770/71) vefat eyledi. Haydarpa- 
şa'da medfundur. (IV. 37) 

Feyzullah Ağa Genç Osman Ağa' 
nm(— >) damadı olup kapıcıbaşıydı. 
1212'de (1797/98) vefat etmiştir. Üs- 
küdar'da defnedildi. (IV. 39; IH. 437) 

Feyzullah Bey Hacı Emin Mehmed 
Bey'in (v. 1199/1785)(-^) oğludur. Si- 
lahşor olup 23 Zilhicce 1206'da (12 
Ağustos 1792) vefat etti. Babasının 
yanma defnedildi. (IV. 2627 

Feyzullah Bey (Köprülüzâde) Ha- 
fız Ahmed Paşa'nın(— ►) tomnlarm- 
dandır. 1208'de (1793/94) vefat et- 
miştir. (L 263) 

Feyzullah Efendi Kırımlıdır. Müder- 
ris, Sakız mollası oldu. 6 Safer 1127' 
de (11 Şubat 1715) vefat etti. Edirne- 
kapı'da medfundur. Ermiş sayılanlar- 
dandır. (IV. 34) 

Feyzullah Efendi Bagdadhdır. Bağ- 
dad mahkemesi başkâtibi olup 
ll40'da (1727/28) Hemedan mollası 
oldu. Sonra vefat etmiştir. (IV. 34) 

Feyzullah Efendi Karamanı Mülak- 
kab Yahya Efendi'nin(— ►) oğludur. 
Müderris olup ll40'da (1727/28) ve- 
fat etti. (IV. 639) 

Feyzullah Efendi Şeyhülislâm Mah- 
mud Efendi 'nin(—>) oğludur. Mü der- 



529 



530 



ns olup 1150^de (1737/38) vefat etti. 
(IV. 325) 

FeyzuUah Efendi Kalemden yetişip 
hâcegândan ve ricalden oldu. 
(1740'larda vefat etti.) Karacaah- 
met' de medfundur. (IV. 35) 

FeyzuUah Efendi Hekimbaşızâde 
Arab Yahya Efendi'nin oğludur. Ebû 
Saidzâde FeyzuUah Efendi'ye damad 
olmuştur. Müderris ve Mısır mollası 
olup Muharrem 1130^da (Aralık 1717) 
ordu kadısı olmakla Mekke, sonra İs- 
tanbul payesi oldu. 1134'de (1721/ 
22) Anadolu kazaskeri oİup 11 35 'de 
(1722/23) ayrıldı. Safer 1139'da 
(Ekim 1726) Rumeli kazaskeri olup 
ll4rde (1728/29) aynimıştır. Rebi- 
yülâhır ll43'de (Ekim-Kasım 1730) 
Midilli'ye ve Cemaziyelâhir'de (Ara- 
lık) Kafa-i SultaniyeVe gönderildi. 
1155'de (1742) affedilerek emekli ol- 
du. 1160'da (1747) vefat eylemiştir. 
Cağaloğlu'nda yanık Sarraf İskender 
Camii Mezarhğı'na defnedilmiştir. 
Sadrazam Hasan Paşa'nm çorbacılı- 
ğmda, bunun bir ağasına soğuk mu- 
amelesinden efendi hiddete gelmiş, 
elinden güdükle kurtulmuştu. Sadâ- 
retinde ona müracaatla af emrini al- 
ması garip bir tesadüftür. Oğullan 
Hasan Efendi(-~>) ile Abdülaziz Efen- 
di'dir(-^). (IV. 35) 

FeyzuUah Efendi Ebezâde Hüseyin 
Efendi'nin damadı olup kadı olarak 
mektûbî-i fec^^âpenâhi oldu. I. Mah- 
mud devri (1730-1754) ortalarında 
vefat etmiştir. Oğlu Reşid Ahmed 
Efendi'dir(->), (IV. 35) 

FeyzuUah Efendi Bozoğlan İbrahim 
Efendi "nin(">) oğludur. Hâcegândan 
olup Avlonya mukataacısı ve ll68'de 
(1754/55) surre emini oldu. Orada 
kalmıştır. (IV. 36; L 127) 



FeyzuUah Efendi Üsküdar'da Yeni 
Valide Camii h^-tibi olup şeyhüikurrâ 
oldu. Zilka'de 1193'de (Kasım 1779) 
vefat ederek Karacaahmet'e defnedil- 
di. (IV. 38) 

FeyzuUah Efendi Mîrî dellalb aşısı 
Mustafa Aga'mn oğludur. Başmuhase- 
beden yetişip i:82'de (1768/69) kese- 
dar oldu. 1188'de (1774) ordunun dö- 
nüşünde azlolunup 1192'de (1778) 
defterdar kesedarı ve 25 Zilhicce 
1196'da (1 Arahk 1782) birden defter- 
dar-ı şikk-ı e'V'^el ve Cemaziyelev^'^el 
1198'de (Nisan 1784) reisülküttab ol- 
du. 1199 (1785) ortalarında azledildi 
ve Istanköy'e sürüldü. O sene affedi- 
lerek çavuşbaşı olup 1 Safer 1200'de 
(4 Aralık 1785) ikinci defa reisülküttab 
oldu. 11 Rebiıülev^^el'de (11 Şubat 
1786) azledildi.^ 1202'de (1787/88) Mı- 
sır Darphanesi memuru olup Re- 
ceb'de (Nisan 1788) geri çağrılarak ça- 
vuşbaşı ve Munarrem 1203' de (Ekim 
1788) birkaç gün üçüncü defa reisül- 
küttab olup hemen ardından tevkiî ve 
ardından defter emini, Şe\^'^âl 1203' de 
(Temmuz 1789) ikinci defa defterdar 
Şa'bân 1204'de (Nisan-Mayıs 1790) 
ikinci defa defter emini ve Ramazanın 
15 'inde (29 Mayıs) sadâret kethüdası 
olup Rebiyülâhir 1205 'de (Aralık 
1790) azledilerek Kıbrıs'a sürgün edil- 
di. Affedildikten sonra ikinci defa tev- 
kiî olup 1208'de (1793/94) Karadeniz 
Boğazı tamirine memur oldu. Receb 
1209'da (Ocak- Şubat 1795) hacca gi- 
dip sonra Mekke civarında Şeyh Mah- 
mud'da Muhanem 1210'da (Temmuz- 
Agustos 1795) hummadan vefat etmiş- 
tir. Defter tutma usûlüne ve hesap iş- 
lerine vâkıf, inşa ve kitabeti ise bilmez 
olup, görme ve duyma zayıflığı fazlay- 
dı. Hele riyasete gelmesinin sebebi- 



nin, Halil Hamid Paşa'nm kendisini 
göstermek için oıcluğu söylenir. Güzel 
ahlâk sahibi göıtinür ise de aslında 
gammaz ve münafık imiş. Oğlu Salim 
Mustafa Efendi'dirC-^). (IV. 38/39) 

FeyzuUah Efendi Müderris olup 3 
Rebiyülevvel 1212^de (26 Ağustos 
1797) vefat etti. E^oip'de medfundur. 
Fâzıldı. (IV. 39) 

Feyzullah Efendi Çarşambalıdır. 
Müderris ve dersiam olup Cemaziye- 
lewei 1282'de (Eylül-Ekim 1865) ve- 
fat eylemiştir. (İV. 40) 
Feyzullah Efendi Selanik müftüsü 
olup Trabzon mollası olmuştur. 9 Şa' 
ban 1284'de (6 .\i-alik 1867) vefat ey- 
ledi. Edirnekap;da medfundur. (IV. 
40) 

Feyztdlah Efendi Selimiye Tekkesi 
şeyhi idi. Rebiyülevvel 1286'da (Ha- 
ziran 1869) vefet edip tekkesine def- 
nolundu. (IV. 40) 

Feyzullah Efe:iidi Müderris, molla 
ve Medine kadısı oldu. Zilka'de 1307' 
de (Haziran-Temmuz 1890) vefat ey- 
lemişür. (IV. 44' 

Feyzullah Efendi Sadrazam Meh- 
med Reşid Paşa'nm dairesi hademe- 
sinden olup sonra Nakşibendî ve Ha- 
lıcılar Tekkesi'ne şeyh oldu. Güzel 
halle meşhurdur. (ÎV. 40) 
Feyzullah Efendi (Altıpamıakzâ- 
de) Altıparmak Abdülfettâh Efendi' 
nin(— ►) torunlanndandır. Müderris 
olup 1156'da (1743) vefat etti. Şairdir. 
(IV. 35; III. 342: 

Feyzullah Efendi (Bülbül Hafız) 

Enderun'da yetişip kah\^eci-i sânî ol- 
du. Rebiyülevvel 1222'de (Mayıs 
1807) dârüssaâde ağası yazıcısı ve sır- 
kâtibi oldu. 1223'de (1808) azledil- 
diyse de Cemaziyelâhir'de (Ağustos) 



yine makamına döndü. Musâhib-i 
padişahı dahi oldu. 1225^de (1810) 
vefat eyledi. Eyüp'de Bostan İskele- 
si 'nde medfundur. (IV. 39) 

Feyzullah Efendi (Çiçekçibaşızâ- 

de) Müderris ve Rebiyülâhır 11 82 'de 

(Ağustos-Eylüi 1768) Yenişehir molla- 
sı oldu. Sonra vefat etti. Kardeşi Meh- 
med Tâhir Efendi' dir(-^). (IV. 37) 

Feyzullah Efendi (Damadzâde) 

Ebûlhayr Ahmed Efendi'nin oğludur. 
Müderris, ll40'da (1727/28) Galata 
mollası, ll42'de (1729/30) Bursa mol- 
lası, sonra Mekke ve İstanbul payesi, 
Rebiyüle\^^el 1152'de (Haziran 1739) 
Anadolu kazaskeri olup Zilka'de'de 
(Şubat 1740) Rumeli payesi olup 1163 
(1750) ve ll67'de (1754) iki defa birer 
sene Rumeli kazaskeri oldu. 27 Şa^bân 
ll68'de (8 Haziran 1755) şeyhülislâm 
oldu. 28 Şev\^âi ll68'de (7 Ağustos 
1755) ayrıldı. 28 Cemaziyelewel 1170' 
de (7 Şubat 1757) ikinci defa şeyhülis- 
lâm okıp l6 Cemaziyelevvel IHl'de 
(16 Ocak 1758) ayrıldı. Cemaziyelev- 
vel 1175 (Aralık 1761) sonlarında Süt- 
lüce 'de vefat edip orada yaptırdığı za- 
viyesine defnedildi. îlm-i ebdânda 
mahir ve ilm-i riyaziyeye ve mûsikîye 
âşinâ idi. Beste yapardı. Dedesi Bursa 
kadısı iken babası ve babası Bursa 
mollası iken de kendisi doğdu. Oğlu 
Murad Efendi'dir. (IV. 36) 

Feyzullah Efendi (Devâtı güzel) 

Devâtı güzel Peksimetçibaşı Ahmed 
Ağa'nm oğludur. Başmuhasebede 
Pepegî Hasan Efendi kardeşi Ahmed 
Efendi'nin yanında yetişti. Onun ve- 
fatında yerine arpa kâtibi oldu. Sonra 
zimmet halifesi ve başmu hasebe ke- 
sedarı olup Yusuf Ziya Paşa'nın Mı- 
sır'a gidişinde 12l6'da (1801/02) or- 
duda defterdar~ı şıkk-ı e^^el olup 



532 



532 



1217^de (1802/03) dönerek tevkiî ve 
Safer 1218'de (Mayıs-Haziran 1803) 
ikinci defa defterdar oldu. 13 Rebi^âı- 
lewel 1220^de (11 Haziran 1805) 
irâd-ı cedid defterdarı okıp o sene 
Recebinin 3. günü (27 Eylül) azledile- 
rek özel görevle IVlısır'a gönderildi. 
Döndükten sonra vefat etti. Oğlu Sü- 
leyman Râşid Efendi'dir, (IV. 39) 

Feyzullah Efendi (Ebû îshakzâde) 

Lutfullah Efendi 'nin(—>') oğludur. Mü- 
derris ve Diyarbekir mollası olup 
1219"da (1804/05) vefat etti. Mutâye- 
be ve muhavere sanaünda benzeri 
yoktu. Ogiu Lutfullah Efendi'dir(— ►). 
(IV. 39; IV. 89) 

Feyzullalı Efendi (Elifîzâde) Bana- 
luka kadısı iken Muharrem 1179'da 
(Haziran-Temmuz 1765) vefat etü. 
Yaşı 50yi aşkın olup şairdir. (IV. 36) 

FeyTulİah Efendi (Ftndtkzâde) İb- 
rahim Efendi'nin oğludur. Il46'da 
(1733/34) Kayseri, 115rde (1738/39) 
Üsküdar mollası olup daha sonra ve- 
fat eyledi. Oğlu, Hacı İbrahim Efen- 
di^dirC-^). (JV. 35; I. 120) 

FeyzuUah Efendi (Hafız) Müderris 
ve Muharrem 11 88 'de (Mart-Nisan 
1774) Selanik mollası olmuştur. Son- 
ra vefat etti. (IV, 37/38) 

Feyzullah Efendi (Hafız) Murad 
Molla Tekkesi şeyhi olup Mesnevî- 
hân ve reisülkurrâ idi. 2 Cemaziyelâ- 
hir 1284'de (1 Ekim 1867) vefat et- 
miştir. Tekkede medfundur. (IV. 40) 

Feyzullah Efendi (Hekimzâde) 

Nuh Efendimin küçük oğludur. Ka- 
lemden yetişip kardeşi Ali Paşamın 
şevkiyle ll44'de (1731/32) küçük ev- 
kaf muhasebecisi, o sene Zilhiccesin- 
de (Haziran 1732) arpa emini, 1147' 
de (1734/35) matbah emini olup 



ll52'de (1739) başmuhasebeci ve 
sonra şehremini ve ruznâme-i eı^el 
olup ll6rde (1748) vefat etmiştir. 
Kapdan İbrahim Paşa Camii kabrista- 
nında medfurdur. 11 35 'de (1722/23) 
Kasımpaşa'da Naili Mescidi camiye 
çevirmiştir. (P^ 35/36) 

Feyzullah Efendi (İshakzâde) Nur 

Mehmed Efendi 'nin(—>) oğludur. Üs- 
küdar mevleviye tinden azledilmiş 
olarak 25 Cemaziyele\^'el llSTde 
(19 Ekim 1767) vefat etmişür. Edirne- 
kapf da meclfımdur. (IV. 36; IV. 580) 

Feyzullah EJfendi (Kevâkibîzâde) 

Velîyeddin Efendimin torunlanndan- 

dır, I. Abdülhamid devri (1774-1789) 

sonlarına yetişti. Şairdir. (IV. 38; IV. 

613) 

Feyzullah Efendi (Köse) Mengenli- 

dir. Müderris olup Ramazan 1049'da 

(Ocak 1640) vefat etti. (İV. 33) 

Feyzullah Efendi (Mahmud Çavuş- 
zade) İbrahin" Efendimin oğlu ve Ve- 
fa şeyhi Mustafa Efendimin damadıdır. 
Müderris, Eyüp vaizi ve Vefa Camii 
mütevellisi İdi 15 Cemaziyelâhir 118 T 
de (8 Kasım T- 67) vefat etti. Vefa kab- 
ristanında medfundur. Sarı Mûsâ Mes- 
cidi' ne minber koydu. Oğlu, sudur- 
dan Şemseddin Efendi' dir. (ÎV. 36) 

Feyzullah Efendi (Muhibzâde) An- 
karalıdır. Ankara müftüsü ve müder- 
ris olup ll62*de (1749) vefat ederek 
Üsküdar'a defnedildi. (IV. 36) 

Feyzullah Efendi (Osmanzâde) 

Mehmed Ef er dimin oğludur. Müder- 
ris ve İHaleb mollası oldu. Muharrem 
1079'da (Haziran 1668) vefat etti. İh- 
tişama düşkündü. (IV. 32/33) 

Feyzullah Efendi (Sadreddinzâ- 

de) Emin Mehmed Efendi 'nin(—^) oğ- 
ludur. Müderris iken 6 Rebi)mlewel 



1068'de (12 Aralık l657) vefat etti. 
Üsküdar'da babasının yanında med- 
fundur. Şaird;. Oğlu şeyhülislâm Sâ- 
dık Efendi'dir. (I. 403; IV. 32) 

Feyzullah Etendi (Sadreddinzâde) 

Kassam Mehrıed Efendi' ninC-*-) oğlu 
olduğundan Kassâmzâde dahi denir. 
Mevâlîdendir. 1187'de (1773) Yenişe- 
hir mollası olup 1192'de (1778) vefat 
etti. Şairdir. (I\^ 37; IV. 234) 
Feyzullah Efendi (Salbaşzâde) 
Edirnelidir. Ahmed Efendf mn(-^) oğ- 
ludur. Mü den is olup Zilhicce 1124'de 
(Ocak 1713) "/efat etmiştir. Oğlu Mu- 
sa Efendi ^dir(~>). (IV. 34; I. 229) 

Feyzullah Elendi (Seyyid) Şemsed- 
din TebrizÎTİn tomnlarından Erzu- 
rum müftüsü Mehmed b. Pîr Mehmed 
b. Ahmed b. .Şeyh Güneydin oğludur. 
Tahsilden SDura İstanbul'a gelip 
1074xie (1663/64) Mehmed Vânîye 
damad olmuştur. 1078'de (1667/68) 
hacca gidip geldi. Padişah Yenişe- 
hir'de iken f:Uzurda kayınpederi ile 
derste bulunmuştur. Receb 1080'de 
(Aralık l669) Şehzade Sultan xVIustafa 
muallimi olup müderris oldu. 1084'de 
(1673/74) İstanbul pâyesiyle Süley- 
maniye Dârülhadisi müderrisi ve Ce- 
ma2iyele\^'el 1086 'da (Ağustos 1675) 
Anadolu pâyesiyle Sultan Ahmed 
Medresesi müderrisi oldu. Receb 
1089'da (Agustos-Eylül l678) Şehza- 
de Sultan Ahmed 'e de muallim olun- 
ca Rumeli payesini aldı. Cemaziyelâ- 
hir 1097^de (Mayıs 1686) sultan bah- 
çelerinden bir atı alması yüzünden 
muallimlikten azledildi. 5 gün sonra 
arpalıkla E>a;p kadısı oldu. Zilhicce 
1098'de (Ekim 1687) nakibüleşraf 
olup Muharrem 1099'da (Kasım 1687) 
ilâveten ikinci defa Eyüp kadısı oldu. 
8 Rebiyülâhır 1099'da (11 Şubat l688) 



şeyhülislâm olup ayın 28'inde (3 
Mart) her ikisinden azledildi. Bir haf- 
ta sonra Kuzguncuk'daki yalısından 
Erzumm arpalığına gönderildi. 8 Ce- 
maziyelâhir 1106'da (24 Ocak 1695) 
affolunup Ramazan^ia (Nisan-Mayıs 
1695) İstanbul'a gelmiştir. Şe\^^âl 1106' 
da (Mayıs-Haziran 1695) ikinci defa 
şeyhülislâm oldu. Şe\^'^âl 1113xle 
(Mart 1702) maaşına bin kuruş zam 
ile taltif edildi. 13 Rebi}mle^^''el 1115" 
de (27 Temmuz 1703) azledilip İslim- 
ye'ye gönderilmiş ve 14 Rebi^âilâ- 
hir'de (27 Ağustos) Edirneye çağrıla- 
rak tevkif olunmuş ve 6 gün sonra da 
vdzt etmiştir. Âlîm, fâzıl, edip hoş, 
heybetli, şerefli, müfessir, nükteciydi. 
Erzumm'da bir medrese ve bir cami, 
Şam'da bir dârülhadis, Medine'de bir 
medrese, kütüphane yg muallimhane 
İnşa etmiştir. Tef si r- i Beyzâvî haşiyesi 
üzerine tarikatları, Nesayih-i MülûMu 
vardır. Evlat Ye kaymlarıyla damadla- 
nna ve diğer akrabasına ilmiye ve 
seyfîye ve kalemiye mesnetlerinin ta- 
mamını hasra çalışmış idi. Oğulları 
Mehmed Efendi, Fethullah Efendi, İb- 
rahim Efendi, Ahmed Efendi, Mustafa 
Efendi ve Murtaza Efendi ile damad- 
ları Abdullah Paşa, Dede Mehmed 
Efendi, Mahmud Efendi kardeşi Ah- 
med, torunlarından Mehmed Refî' 
Efendi, Sa'deddin Efendi, Mehmed 
Emin Efendi, Hamid Efendi, ' İsmail 
Efendi, Mehmed Selâm Efendi ve Şe- 
rif Ahmed Efendi' dir. Oğullarından 
Ali Efendi, müderris iken Şa'bân 1129' 
da (Temmuz 1717) vebadan Bur- 
sa 'da, müderris Ömer Efendi de Üs- 
küdar'a çekilip Şa'bân 1124'de (Eylül 
1712) ve torunlarından müderris Mus- 
tafa Efendi ll46'da (1733/34), Ahmed 
Efendi Belgrad kadısı iken ll69'da 



(1755/56) vefat etmiştir. Tomnların- 
dan Mustafa Efendi b. Osman Efendi 
de müderris iken 118rde (1767/68) 
vefat etmiştir ve Üsküdar'da Eski 
Menzilhane'de medfundur. (IV. 33) 

FeyzuUah Efendi (Seyyid) Se^^id 
Vahyi Mehmed Efendi'nin(— ►) oğlu- 
dur. Babasının yerine 1130'da (1718) 
Şeyhülharem Tekkesi şeyhi olup 
ll42^de (1729/30) vefat etmiştir. Oğ- 
lu İbrahim Efendi'dir. (IV. 607) 

FeyzuUah Efendi (Şekerzâde) Mü- 
derris, 1200'de (1786) Selanik molla- 
sı, sonra bilâd-ı hamse ve 12 18 'de 
(1803/04) Mekke mollası oldu. Ce- 
maziyelâhir 1219'da (Eylül 1804) ora- 
da vefat etti. (IV. 39) 

Feyzullah Efendi (Zeyrek İmamı- 
zâde) Şeyhülkurrâ Zeyrek imamı Ab- 
dülbâkî Efendi oğludur. Müderris, 
£^ Muharrem 1178'de (Temmuz 1764) 
Haleb mollası, sonra Bursa kadısı ol- 
■ du. 1197'"de (1783) vefat edip Egrika- 
pı'ya defnedilmiştir. 1191 (1777) ve 
1192 (1778) tarihlerinde Mehmed 
Emin ve Abdülbâkî adlarında yetiş- 
miş iki oğlu vefat etmiştir. (ÎV. 38) 

Feyzullah Efendizâde bak. Sa'ded- 

din Efendi; Süleyman Râşid Efendi 
(Se^^id) 

Feyzullah Feyzî Ağa Kapıcıbaşı ve 
Tırnova voys'^odası oldu. 1239 da 
(1823/24) silahdar ağası olup 1244'de 
(1828/29) Rusya harbinde bulundu. 
II. Mahmud devri (1808-1839) sonla- 
rında, vefat eyledi. (IV. 39/40) 

Feyzullah Feyzî Efendi (Abdülhâ- 
dîzâde) Beypazarı Abüİhâdî Efen- 
di'nin oğludur. Müderris, Erzurum 
mollası oldu. 16 Zilhicce 1128'de (1 
Aralık 1715) vefat etti. Niyabet ve 
şeriatçılıkta uzun yıllar bulunmuştur. 



Üç dilde şairdir. Nezih ve iffetliydi. 
(IV. 34/35) 

Feyzullah Feyzî Efendi (Hoca 
Sa'deddinzâde), Ebü Said Efendi'nin 
oğludur. 12 Cemazİyele^^'el 1040'da 
(17 Aralık 1630) doğdu. Müderris, 
molla, Saf er 1064-"de (Ocak 1654) İs- 
tanbul kadısı olup Receb'de (Mayıs) 
azille Gelibolırya ve oradan da Tek- 
furdağı'na gönderildi. Sonra dönerek 
Muharrem lC77"de (Temmuz 1666) 
Anadolu kazaskeri olup Muharrem 
1079'da (Hazi:-an 1668) Rumeli pâye- 
siyle ayrıldı. Zilka'de 1095'de (Ekim 
1684) ikinci defa Anadolu kazaskeri 
oldu. Muharrem 1097'de (Aralık 1685) 
Rumeli kazaskeri oldu. Ramazan 1098' 
de (Temmuz 1687) azledilerek o se- 
nenin Zilhiccesinde (Ekim) ikinci defa 
Rumeli kazaskeri oldu. Rebiyülâhir 
1099'da (Şubît 1688) azledildi. Rebi- 
yiilewel llOO'de (Ocak 1689) şeyhü- 
lislâm olup Cemaziyelâhir 1103'de 
(Şubat-Mart 1692) ayrıldı. O sene Şa' 
ban' da (Nisan-Mayıs) ikinci defa şey- 
hülislâm oldu, Zilka'de 1105^de (Hazi- 
ran-Temmuz :.694) azledilerek Sakız'a 
sürüldü. llOo'da (1694/95) Sakız'a 
Frenkler gelmekle İstanbul'a döndü. 
15 Rebiyülâhir lllO'da (21 Ekim 
1698) vefat eyledi. E^'üp'de ceddi ya- 
nında medfundur. Âlîm, fâzıldı. Kitap- 
ların hamişinde notiarı ve şiiri vardır. 
Fetâvâ-yı Kaidiy^nin Farsça kısımları- 
nı Arapçaya tercüme ettiyse de tamam- 
layamadı. Oğlu, Reşid Mehmed Efen- 
di'dir(— ►). Onun oğlu Abdullah Bükaî 
Efendi'dir(-+). Debbagzâde Ahmed 
Efendi'nin danıadı olduğundan buna 
da "Debbagzâde" dendi. (IV. 33) 

Feyzullah Feyzî Efendi (Subhî^â- 

de) Şair Subhî Ahmed Efendi'nin oğ- 
ludur. Şehremini ruznâmçecisiydi. 



1152'de (1739/40) vefat eylemiştir. 
Usta bir şairdi. Ogallanndan Ahmed 
Efendi ll68'de Cl'^54/55), Mehmed 
Said Efendi ll6l'de (1748) vefat ede- 
rek Eyüp üzerinde defnedildiler. (IV. 
35; III- 219/20) 

FeyzuUah Feyzî Mustafa Efendi 
(Kafzâde) Mevâlî'ien "Kaf Çelebi'' 
lakaplı Şemseddin Ahmed Efendi'nin 
oğludur. 950'de (1543/44) doğdu. 
Müderris, Haleb, Mekke, Şam, Mısır, 
Edirne, Galata mollası oldu. Cemazi- 
yelewel 1012'de (Ekim 1603) İstan- 
bul kadısı olup Zilhicce 1012'de (Ma- 
yıs 1604) azledildi. 15 Cemaziyelev- 
vel 1013'de (9 Ekim l604) Anadolu 
kazaskeri ve 22 Şa'bân'da (13 Ocak 
1605) Rumeli kazaskeri oldu. 28 Zil- 
hicce 1013^de (17 Mayıs l605) azle- 
dildi. Zilka^de 10:-9'da (Ocak-Şubat 
l6ll) ikinci defa .Vnadolu kazaskeri 
oldu. 30 Cemaziyelevvel 1020^de (10 
Ağustos l6ll) vebadan vefat etmiştir. 
Zincirlikuyu^da kayınpederi Malûlzâ- 
de Mehmed Efend/nin yanma defne- 
dildi. Müfessir, fâzıl, edip, üç dilde 
şairdir. Kadîhân'2. fihrist yazdı. Oğlu, 
Abdülhay Efendi'cir. (IV. 32) 

FeyzuUah Hamdî Efendi (Hatva- 

nîzâde) Müderris, molla oldu ve 
1220'de (1805) vefat eyledi. Sultanse- 
lim'de medfundur. (IV. 39) 
FeyzuUah Mollazâde bak. Hamid 
Efendi 

FeyzuUah Nâfîz Efendi (Lâzikizâ- 
de) Şeyhülislâm îmam Mehmed Efen- 
di'nin oğludur. 1130'da (1718) mü- 
derris ve ll44'de (1731/32) Tebriz 
mollası oldu. İstilada dönerek 1146' 
da (1733/34) Filibe mollası, 1153'de 
(1740) Diyarbekir mollası, Rebi^âiiâ- 
hir ll62^de (Mart-Nisan 1749) Mekke 
payesi, Muharrem ll64'de (Arahk 



1750) Mekke kadısı ve Muharrem 
1167 (Kasım 1753) sonlarmda İstan- 
bul kadısı olup 8. ayda azledildi. Mu- 
harrem 1177'de (Haziran 1763) Ana- 
dolu kazaskeri olup senesinde azle- 
dildi. Rebi)rülâhir 118rde (Eylül 1767) 
Rumeli kazaskeri oldu. 55. gün, yani 
25 Cemaziyelev^'el 1181'de (19 Ekim 
1767) vefat eyledi. Eyüp'de Küçük 
Emir Efendi karşısında medfundur. 
Selâsetsiz şiirleri vardır. Ev idaresinde 
şaşkın olduğundan büyük borç ve sı- 
kıntıya düşmüştü. Eşi Fatma Hanım, 
Kızıl Mescid^e minber koymuştur. 
Oğlu Abdülhamid Efendi'dir. Diğeri 
Abdülaziz Mehmed Efendi' dir(--^). 
Torunu Emin Efendi'dir. Oğulların- 
dan biri de Mehmed Efendi'dir(— ►). 
(ÎV. 36/37) 

FeyzuUah Paşa Abaza Mehmed Pa- 
şa'nm hazinedarı olup paşasının ölü- 
münde Nasûhoglu'na kapılanmıştı. 
Cemaziyelev^^el 1186'da (Ağustos 
1772) orduya gelip mîrimîran oldu. 
Silistre'de harpde birkaç yerinden ya- 
ralandığı halde birkaç düşman katie- 
dip şehid oldu. (IV. 37) 

FeyzuUah Paşa Çerkesdir. Hemşire- 
si padişah kadınlarından olup bu şe- 
reften mülkiye kaymakamı oldu. 
1270'de (1853/54) mîrimîranlık ile 
Çıldır kaymakamı, Receb'de (Nisan 
1854) yolda iken vezir rütbesiyle Er- 
zurum valisi ve Şe\^^ârde (Temmuz) 
Sivas valisi oldu. Receb 1272'de (Mart 
1856) şehid olmuştur. Talihli ve iyi 
idareciydi. (IV- 40) 

FeyzuUah Paşa 1235'de (1819/20) 
doğdu. 1255'de (1839) askerliğe gire- 
rek 128rde (1864/65) 6. Ordu'ya mi- 
ralay ve sonra 1290 (1873) tarihlerin- 
de mîrlivâ oldu. Geçen savaşta (1877/ 
78 Osmanlı-Rus Savaşı) Tuna ciheti- 



535 



."^dĞ 



ne yararlık gösterip yaralı olarak îs- 
tanbuPa getirilmiş ve 1295 (1878) baş- 
larında ameliyat sırasında şehid ol- 
muştur. Gayretli ve cesurdu. (IV. 40) 

FeyzuUah Paşa (Zaralızâde) Os- 
man Paşanın oğludur. Yükselip Sivas 
muhassılı oldu. Sonradan mîrimîran 
olmuş ve levendât eşkıyasını cezalan- 
dırması üzerine mükâfâten llTl'de 
(1757/58) vezirlikle Sivas valisi, Ce- 
maziyelev^-el 1174'de (Aralık 1760) 
Diyarbekir, Safer 1175'de (Eylül 1761) 
Van. sonra Sivas, 1176'da (1762/63) 
tekrar Van, Rebi}ailâhir 118rde (Ey- 
lül 1767) Konya, Zilhiccemde (Nisan- 
Mayıs 1768) Alâiye, Muharrem 1182' 
de (Mayıs-Haziran 1768) Hanya ve 
Cemazivele\^^erde (Evlül) Anadolu 
valisi oldu. Rebiyülâhır 1183"de 
(Ağustos 1769) orduya gelip Cemazi- 
yele\'\^erde (Eylül) Bagdad seraskeri 
maiyetine memur oldu. Gitmekte 
ayak sürümesi üzerine Receb 1183' 
de (Kasım 1769) vezirliği kaldırılarak 
Dimetoka'ya sürgün edilmiştir. Ora- 
da vefat etti. (IV. 37) 

Feyzvıllah Sermed Efendi (Şeker- 
zâde) Meşhur hattat Sewid Mehmed 
Efendi'nin oğludur. Müderris, 1191' 
de (1777) Selanik mollası oldu. 22 
Muharrem 1202'de (3 Kasım 1787) 
vefat etti. Şair ve hattatdır. Oğlu Ab- 
dülvehhâb Efendimin oğlu Re'fet Sü- 
leyman Efendi 'dir(->). (IV. 38) 

Feyzullah Şükrî Efendi Katar şeyh- 
lerinden olup Ayasof\^a vaizi ve reisül- 
kurrâ oldu. 15 Cemaziyelâhir 12 29' da 
(4 Haziran 1814) vefat etti. Oğlu Reşid 
Mehmed Efendi 'dir(-^). (IV. 39) 

Feyzullalızâde bak. Abdullah Efen- 
di; Abdullah Efendi; Abdullah Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Emin Mehmed 
Efendi; Hâlis Mehmed Efendi; İsmail 



Efendi; Nâfi' Se^'^ld Mehmed Efendi; 
Osman Efendi; Reh' Mehmed Efendi 

Feyzullahzâde \ âm damadı Erzum- 
mî Feyzullah Efendi oğullarıdır ki, pek 
çok şeyhülislâııı ^^e kazasker yetiştir- 
miş bir ailedir. Çeyrek asırdır ortadan 
yok olmuş bir haldedir. (IV. 700) 

Fezayı Mehmed Efendi Edirnelidir. 
Derviş ve se^T^^h olup 115rde 
(1738/39) vefat e:ti. Şairdir. (IV. 20) 

Fıkhî bak. Mehmed Efendi 

Fındık bak. Mehmed Ağa; Mehmed 
Efendi; Mehmed Paşa; Mustafa Efen- 
di; Mustafa Paşa 

Fındık Emir ha/^. Ahmed Efendi 

Fındıfczâde bak. Ahmed Ağa; Feyzul- 
lah Efendi; İbrahim Efendi; İbrahim 
Halil Efendi; îshal: Alımed Efendi 

Fındıkzâde Konyalı Fındık Mustafa 
Efendi oğullarıdır ki, iki asırdan beri 
içlerinden biri kazasker ve geri kalan 
molla olarak de^am ediyor. Sa'dîye 
şeyhlerinden bir "Fındıkzâde" ailesi 
daha vardır. (IV. 599/700) 

Fıtnat Zübeyde Hanım (Ebû ts- 
hakzâde) Said Efendimin kızı ve 
sudûrdan Dendş Efendimin zevcesi- 
dir, 1194'de (17^'0) vefat eylemiştir. 
Kitabet ve inşa, şiir ve imlâda seçkin 
olup matbu Divanı vardır. Râgıb Pa- 
sa ve Haşmet ile çağdaş olup karşılık- 
lı latifeleri vardır. (IV. 24/25) 

Figânı Çelebi II. Bâyezid'in (hd 
1481-1512) kâtiplerinden olup Şeh- 
zade Abdullah'ın kitabet hizmetinde 
bulunmuştur. Sonra vefat etti. Şairdir. 
îskendernameyi yazdı. (IV. 25) 

Figânı Ramazan Çelebi Trabzonlu- 
dur. Frenk İbrahim Paşa yi "Dü İbra- 
him âmedend be:lir-i cihan/ Yekî büt 
şiken yekî büt nişan'' diye hicvetmiş 



ve 938'de (1531/3^) şehid olmuştur. 
Şairdir. (IV. 25) 

Fikıi Ahmed Çelebi Anadolu/Aksa- 
raylıdır. 1062'de (1652) îstanburda 
vefat etmiştir. Şairdir. (ÎV. 25) 

Fikrî Efendi Müderris ve nâib olup 
1210'da (1795,/96) evkaf müfettişi ol- 
du. Süle^'maniye müderrisi iken 
12l4'de (1799/18(i0) vefat eyledi. 
Âlım ve fâzıldı. Oğlu Hacı Ahmed Râ- 
şid Efendi 'dir(—^). ("V. 25) 

Fikrî Mehmed Efendi (Müezzinzâ- 

de) Müderris, moda olup 1050'de 
(1640/41) vefat etti. (IV. I6O) 

Fikrî Mehmed Emin Efendi Teşri- 
fat kaleminden yetişip teşrifat kese- 
darı oldu. Safer 12-)9^da (Mart 1843) 
vefat eyledi. Üsküdar'da Tunusba- 
ğı'nda medfundur. IV. 25) 

Fikrî Paşa Taşralıcır. İstanbul'a gel- 
dikde kapı çukadarı İhtiyar Kâmil 
Efendi 'ye yamak oldu. Güzel imlâsıy- 
la Hasan Paşa dairesine girip kâtibi 
olmuş ve efendisi zabtiye müşiri 
olunca 1285 'de (1868) zabıta müdürü 
ve Safer 1286"da (Mayıs 1869) Beyoğ- 
lu mutasarrıfı ve Muharrem 1288'de 
(Mart-Nisan 1871) ûlâ smıf-ı e\^'^eliyle 
zabtiye muaAâni olup Cemaziyelev- 
vehde (Temmuz- Ağustos) azledildi. 
Receb'de (Ağustos-Eylül) Acarateyn 
kazası kaymakamlığına gönderildi. 
Sonra mutasarrıflıkla taşralarda gezip 
Zilhicce 129öda (Aralık 1879) Rumeli 
pâyesiyle Dersim 'alisi ve 1298'de 
(1881) Hakkari valisi olup 1305 başla- 
rında (1887 sonlan) vilâyetin lağ\4yle 
boşta kalmış ve Şevval 1305 (Haziran 
1888) ortalarında vefat eylemiştir. Vi- 
layet idaresine kadi:;di. (IV. 25) 

Fil bak. Ya'kub Paşa 

Filibe Nâzunzâde bak. Ziyâeddin 
Efendi 



Filibeü bak. Mustafa Paşa 

Firâkî Dede İstanbulludur. Mevlevi 
fukarasından olup 1155'de (1742) ve- 
fat etti. Şairdir. (IV. 12) 

Firarı bak. Ahmed Fevzi Paşa; Ha- 
san Paşa; İbrahim Paşa; Mustafa Paşa 
(Kara) 

Firari Yeğeni bak. Mustafa Efendi 

Firarîzâde bak. Said Mehmed Bey 

Firarîzâde II. Mustafa devri (1695- 
1703) vezirlerinden Hasan Paşa ha- 
nedanıdır ki, oğlu Abdullah Paşa sad- 
razam olmuştur. (IV. 699) 

Firdevsî Ahmed Efendi Hâcegân- 
dan olup III. Mustafa devrinde (1757- 
1774) vefat etmiştir. Mahmud Paşa 
hariminde medfundur. (IV. 14) 

Firdevsî Çelebi I. Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) Mizistre kadısı 
iken vefat eylemiştir. Şairdi. (IV. 14) 

Firdevsî Çelebi (Uzun) Bursalıdır. 
I. Süleyman (Kanunî) devri (1520- 
1566) şairlerindendir. İran'a gidip 
orada vefat etmiştir. Süleymanname 
unvanıyla 380 cilt bir kitap yapıp 80 'i 
seçilerek gerisi yakıldı. (IV. 14) 

Firdevsî Mehmed Efendi Halil Pa- 
şanm torunu Nesib Bey'in oğlu olup 
1265'de (1849) müderris olmuştur. 
Ceridehanede gazete başmuharriri 
olup 1285 (1868/69) tarihlerinde vefat 
eylemiş olan Firdevsî Mehmed Emin 
Efendi, bu zat olmalıdır. (IV. 15) 

Firdevsî Mehmed Emin Efendi 

Tezkire-i e^^'^el İbrahim Vâhib Efen- 
di'nin akrabasındandır. Rüûs kalemi- 
ne girip 1182'de (1767/68) harpde 
bulundu. Sonra kalemine kesedar ol- 
du. Safer 1202 'de (Kasım 1787) küçük 
tezkireci olup Ziştovi ve sonra Yaş 
sulhunde murahhas oldu. Abdullah 



537 



538 



Birrî Efendi 'nin görüşmelere memuri- 
yetinde reis vekili oldu. 1207'de 
(1792/93) tezkire-i ewel olup, 13 Ce- 
maziyelâhir 1209'da (3 Ocak 1795) re- 
isüiküttab olup 7 Zilka^de 1209'da (26 
Mayıs 1795) azledildi. 1210 Cemazi- 
yele^^elinin sonunda (1795 Aralık 
başı) ruznâme-i evvel, Şe\^^ârde (Ni- 
san 1796) defter emini, Safer 1211 
(Ağustos 1796) ortalarmda eyâleti! 
nâzın ve sonra matbah emini ve ikin- 
ci defa defter emini ve tekrar ruznâ- 
me-i e\"^^el olup Şe^^'^âl 1219'da (Ocak 
1805) vefat eyledi. Edirnekapı dışmda 
medfundur. Bu kadar ^njksek göreve 
geçtiyse de "mümkün olsa da kesedar 
olsam" diye gözü o makamda kaldı. 
Gücü reisülkütttablığa yeterli değilse 
de diğer görevlere yeterdi. (IV. 14) 

Firûz Ağa Ahmed Paşaya sadâretin- 
de kethüda olup o hizmette vefat 
etmiştir. Oğlu Mehmed Bey'dİr(~^). 

(IV. 32) 

Firûz Ağa I. Bâyezid'in (Yıldırım) 
emirlerinden olup bir aralık Mûsâ Çe- 
lebi ile bulundu ve ona vezir oldu. 
8l6^da (1413) vefat etmiştir. (IV. 31) 

Firûz Ağa Hadım ağalardan olup ka- 
pı ağası oldu. 91 8 'de (1512) vefat ey- 
ledi. Şeyh Hamdullah'ın çırağı olup 
hattatlığı meşhurdur. Tophane'de, 
Atmeydanı'nda ve Kırkçeşme'de bi- 
rer cami yaptırmıştır. Kendisi Sulta- 
nahmet' de medfundur. Dindar ve ha- 
yırseverdi. (IV. 31) 

Firûz Beyi. Muradın (hd 1361-1389) 
beylerinden olup savaşlarda ve Ko- 
sova harbinde bulunduktan sonra Vi- 
din muhahzı oldu. 804'de (1402) Ti- 
mur harbinde şehid olmuştur. Oğlu 
Ya'kub Beydir(-^). (IV. 31) 

Firûz Bey I. Mehmed (Çelebi) devrin- 
de beylerden olup Antalya beyi de ol- 



muştur. II. Murad zamanında (1421- 
1451) vefat eylemiştir. Oğlu Hamza 
Beydir. (IV. 31) 

Firûz Bey Meşhur beylerden olup Si- 
listre muhafızı oldu. 848'de (1444) 
Varna muharebesinde şehid olmuş- 
tur. Oğlu Mehmed Bey de serhat bey- 
lerinden olup II. Mehmed (Fâtih) 
devrinde (1451-1481) hizmederde 
bulundu. (IV. 31) 

Firûz Bey I. Süleyman (Kanunî) san- 
cakta iken sarayda hoca olup sonra 
nişancı oldu. Tahta çıktığında (1520) 
görevinde bırakıldıysa da kötü idare- 
si ve cephaneleri görememesi emek- 
liliğine sebep oldu. Sonra vefat et- 
miştir. (IV, 32) 

Firûz Bey Sivas valisi İsmail Hakkı 
Paşa'mn kethüdası ve kapıcıbaşıydı. 
II. Mahmud devrinde (1808-1839) ve- 
fat eyledi. (ÎV. 32) 

Firûz Paşa Beylerden olup Şe\^^âl 
120rde (Temmuz-Ağustos 1787) 
Rakka valisi ve vezir olmuştur. 1202' 
de (1787/88) Diyarbekir valisi oldu. 
1203'de (1788/89) ayrıhp Yediku- 
le'de tevkif edildi. Sonra Midilliye 
gönderildi ^;e orada vefat etmiştir. 
(IV. 32) 

Fodla Kâtibi hak. Mehmed Efendi 
(Se^^id) 

Fodlacızâde hak. Râsim Ahmed 
Efendi 

Fosfor bak. Mustafa Paşa 

Frenk bak. Ahmed Paşa; Ahmed Pa- 
şa; Ca'fer Paşa; Mehmed Aga; Musta- 
fa Paşa; Osman Paşa 

Frenk Beyzade bak. Mehmed Bey 

Fuad Bey Mahlûlat kâtibi Hasan 
Efendi 'nin oğludur. Enderun'dan ye- 
tişip kurenâ-yı padişahîden oldu . 



1288^de (1871) serkurenâ olup 1289' 
da (1872) azledilerek uzun yıllar evin- 
de sakin olmuştur. :301'de (1883/84) 
vefat eyledi. Doğruydu. Eniştesi de 
kurenâdan Fuad Bey olup hizmette 
çağdaş olmalarıyla l)ü^âik-küçük diye 
ayrılırlardı. (IV. 28) 

Fuad ibrahim Efendi (Nasûhîzâ- 

de) ibrahim İffet Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve Rebi;mle\'^'^el 1275 'de 
(Ekim 1858) Kudüf mollası, 1287'de 
(1870/71) Mısır modası olup 129rde 
(1874) vefat etmiştir. (IV. 28) 

Fuad Mehmed Paşa (Keçecizâde) 

İzzet Efendi'nin büyük oğludur. 1230' 
da (1815) doğdu. Mekteb-i Tıbbiyeye 
girerek tıp tahsil etd. 1250'de (1834/ 
35) Tâhir Paşa ile T:;ablusgarb'a gidip 
sonra döndü. 1253'de (1837/38) sâli- 
se ile tercüme kalemine girerek 1256' 
da (1840) mütercim-i e\^^el Safer 
1260'da (Şubat-Mar:; 1844) Madrid se- 
firi, Receb 1260'da (Temmuz-Ağustos 
1844) tercüman, Rebiyüle\'vel 1263' 
de (Şubat-Mart 184"') âmedî olup Re- 
biyülâhır 1265^de (Mart 1849) Memle- 
keteyn'e ve buradan Petersburg'a me- 
mur oldu. Muharrem 1266'da (Kasım- 
Aralık 1849) bâlâ ütbesiyle sadâret 
müsteşarı olup Cemaziyele^^^erde 
(Mart-Nisan 1850) döndü. 20 Şewâl 
1268'de (7 Ağustos 1852) hariciye na- 
zırı olup 20 Cemaziyele^^^el 1269'da 
(1 Mart 1853) Rus;/a maslahatgüzarı 
Mençikof'un gelişinde kendisini ziya- 
ret etmemesi üzerine istifa etü. Cema- 
ziyelewel 1270'de (Mart 1854) Yunan 
üzerine başkumandan olarak Yan- 
ya'ya gitti. 15 Muharrem 1271'de (8 
Ekim 1854) Meclis-i Tanzimat azası 
olup 16 Şa'bân 127rde (4 Mayıs 
1855) vezir rütbesr/le Tanzimat riya- 
seti eklenmesiyle ildnci defa hariciye 



nâzın oldu. 12 Ziika'de 127rde (27 
Temmuz 1855) riyasetten ayrıldı. 3 
Rebiyüiewel 1273^de (1 Kasım 1856) 
nezâretten azille beşinci günü Mecâ- 
İis-i Âliyeye memur oldu. Muharrem 
1274'de (Ağustos-Eylül 1857) ikinci 
defa Meclis-i Tanzimat reisi ve 23 Ce- 
maziyelewel 1274'de (9 Ocak 1858) 
üçüncü defa hariciye nâzın olup Ra- 
mazan' da (Nisan-Mayıs 1858) Paris 
Kongresi 'ne murahhaslık ile memur 
oldu. Rebiyüle\'"^'^el 127 5 'de (Ekim 
1858) nezârete döndü. Ziika'de 1276' 
da (Mayıs-Haziran 1860) askerî sıfatla 
Şam murahhası oldu. 6 Muharrem 
1278'de (14 Temmuz 1861) MecIis-i 
Vâlâ riyaseti, Tanzimat riyaseti ile bir- 
leştirilerek ihsan buyuruldu. Ayın 
29'unda (6 Ağustos) dördüncü defa 
hariciye nâzın olup 19 Cemaziyelev- 
vel 1278'de (22 Kasım 1861) serkure- 
nâ Şam'a gönderilerek sadârete davet 
edildi ve Kâmil Paşa kaymakam oldu. 
18 Cemaziyelâhir'de (21 Aralık) gele- 
rek askerî sıfatı ihsanla sadrazamlık 
görevine başladı. O sene sonunda pa- 
dişahın Bursa seyahatinde beraberin- 
de bulundu. 9 Receb 1279'da (31 Ara- 
hk 1861) istifa etti. 5- günü sadârete 
başkası tayin edilince haftasında Mec- 
iis-i Vâlâ reisi, 31 gün sonra serasker, 
Şe^n-^âl'de (Mart-Nisan 1863) Mısır se- 
yahatinde yâver-i ekrem ve o sene 15 
Zilhicce 'de (3 Haziran 1863) döndük- 
ten sonra ilâveten sadrazam oldu. 21 
Muharrem 1283 'de (5 Haziran 1866) 
azledildi. 6 Şewâl 1283'de (12 Mart 
1867) beşinci defa hariciye nâzın 
olup 4 Cemaziyelâhir 1284'de (3 Ekim 
1867) sadâret kaymakamı oldu. 5 Zil- 
ka'de'de (28 Şubat 1868) Sadrazam 
Âlî Paşa Girit'ten gelmekle kayma- 
kamlıktan ayrıldı. Cemaziyelev^'el 
1285'de (Temmuz-Ağustos 1868) has- 



539 



S40 



talanıp Yakacıkla ve Cemaziyelâ- 
hirxle (Eylül-Ekim) İtalya'da Nis'e ha- 
va değişimi için gitti. 30 Şev\'^âl 1285" 
de (13 Şubat 1869) kalp hastalığından 
orada vefat eylemiştir. Na'şı İstanbul'a 
getirilip Fazlîpaşa'da Üçler Camii'ne 
defnedildi. Akıllı, zekî, Fransızcaya ve 
siyasî işlere ve tıp ilmine vâkıf olup 
kerem ve cömertligiyie beraber bü- 
\â,ık sen-^eti kalmış, cesur, becerikli, 
güzel konuşur, hazırce^^ap, uzun boy- 
lu VQ müzelleftİ. Bir-iki yerde konağı 
yanıp iki oğlu Kâzım Bey ve Nâzım 
Bey de aniden vefat etmiş olduğun- 
dan elemine sebep olmuştur. Oğlu- 
nun küçüğü Kâzım Bey, binbaşı İken 
1276'da (1859/60), 23 yaşmda iken 
Beyoğlu kışlasında ansızın düştü ve 
babası ölüm haberini Şam'da işitti. 
Nâzım Beyin oğlu Reşad Bey, bâlâ ri- 
calinden olup Şûrâ-yı Devlet maliye 
dairesi azasmdandır. Adı geçen camii 
yenilemiş ve bir de medrese yapmış- 
tır. (IV. 26/28) 

Fuddalızâde IIL Mustafa devrinde 
(1757-1774) Ahmed Ağa adında bir 
kapıcıbaşının oğullan Süleyman Paşa 
ve Canikli Ali Paşa'dan başlayıp IV. 
Mustafa devrine (1807-1808) kadar 
devam etmiştir. Ali Paşa kethüdası Sa- 
rı Abdullah Paşa'mn oğullarından biri 
birkaç sene önce vefat etti. (ÎV. 699) 

Fuzayl Çelebi (Cemâlîzâde) Zem- 
billi Ali Efendimin oğludur. 920'de 
(1514) doğdu. Müderris olup Çivizâde 
ile Ebûssuûd Efendi'ye damad olmak 
isteyip bunlar Ebûssuûd 'u tercih eyle- 
yince ÇiAazâde gücenip ^Yükselmesini 
engelledi. Sonra Ebûssuûd Efendfye 
ikbâl gelince, bu da Bagdad, Haleb ve 
Mekke mollası oldu. Sonra emekli 
edildi. 982'de (1574) kazaskeriik ka- 
bul etmeyip ara sıra in'am ve atıfete 



mazhar oldu. Hâmid Efendi'nin vefa- 
tında fetva hizmeti teklifinde affını is- 
tedi ve vazifesine zam yapılarak taltif 
edildi. 3 Muharrem 99 T de (27 Ocak 
1583) vefat eylemiştir. Zeyrek'' de ba- 
basının yanrıa defnolundu. Defni sı- 
rasında babc.smın ayaklan görünmüş 
ve vefatından 59 sene geçmiş iken as- 
la değişmediği fark edilmiştir. Âlîm, 
dindar, şair, iyi huyluydu. Kitaplarını 
Fâtih Kütüpfıanesime ^-akfeyledi. Ver- 
diği muskaları tesirliydi. Eserleri: Ten- 
viü'l'Usulfî ilmi'l-iisûl metin ve şerh 
olarak Avnü'r-Râiz fî ihnVl-ferâiz, 
Şerh-i Şerifi ye haşiye, Hâşiye-i Vâfiye, 
Muhtasar Kâfiye, Sahih-i Buharîüze- 
rine talikat, el kitaplarına haşiyeler, 
Câmiü'l'Fusuleyn alwâline cevap, 4 
cilt Zımanâî. Mesâü-i Evsıyâ. (IV. 24) 

Fuzûlî Mabmud Çelebi Bagdad 'da 
Hilleli Süleyman'ın oğludur. L Süley- 
man (Kanuni) erkânına kasideler tak- 
dim ederdi. 963 (1556) veya 966'da 
(1558/59) vefat eylemiştir. "Geçti Fu- 
zulî'" vefat tarihidir. Divanı ve Hadi- 
katü'S'Süedası makbuldür. Şairlerin 
meşhurlarmdandır. (IV. 24) 

Fürûgî AhiTied Efendi Bursalıdır. 
Kadı idi. 10?3xle (1623/24) vefat etti. 
Şairdir. (IV. 15) 

Fürûgî Çelebi Kırımlıdır, Kethüda 
kalemi hulefâsmdan olup III. Mustafa 
devrinde (1757-1774) vefat eyledi. Üç 
dilde şairdir. (ÎV. 15) 

Fürûgî Hİbetullah Efendi Şam 

müftüsü Abdülfettâh Efendimin kız 
kardeşinin oğludur. Kadı olup 1023' 
de (I6l4) vefat etti. Şairdir. (ÎV, 15) 

Füsunî Çelebi Sam hanlıdır. İlmiye- 
den olup IıI. Murad devri (1574- 
1595) sonlar: nda vefat eyledi. Şairdir. 
(ÎV. 21) 



Fütûhî Abdülaziz Efendi Kadı olup 

1054^de (1644) vefa;: etti. Şairdir. (III. 

339) 

Füyûzî Mehmed Efendi Müderris, 

Diyarbel^ir mollası Dİup 13 Cemazi- 

yelewei 1135^de (1^.' Şubat 1723) ve- 



fat etti. Şairdir. (IV, 219) 

Füzûnî Mehmed Çelebi Göynüklü- 
dür. Sarayda terbiye edilip müteferri- 
kalıkla çıktı. Sipah ve yeşil bayrak 
ağası olup 1068'de (1657/58) vefat et- 
ti. Sairdir. (IV. 21) 



541 




Gafûrî Mahmud Efendi Gelibolulu- 
dur. Müderris iken Celvetî tarikatına 
girdi. Gelibolu'da halife olup sonra 
Molla Zeyrek vaizi oldu. Oradan Fâ- 
tih Camii vaizi ve 1075'de (1664/65) 
Hüdâî Tekkesi şeyhi olup Cemaziye- 
lâhir 1078^de (Kasım-Aralık l667) ve- 
fat etti. Fâzıldı. İlâhîleri ve gazelleri 
vardır. (IV. 321) 

Gal Mihmâd (Mahmud) Eski bey- 
lerden cesur bir zatür. Osman Gazi 
devrinde (1299-1326) yaşadı. (lîl. 613) 

Galat bak. Şa'bân Efendi 
Gâlib Abdurrahman Paşa Aınavut- 
542 luk hanedanından Priştineli Yaşar Pa- 
* şa'mn oğlu olup Priştine, sonra Berat 
ve daha sonra Siroz mutasarrıflıkla- 
rında bulunmuştu. Mîrimîran rütbesi- 
ni hâiz, muktedir, güzel huylu, fevka- 
lâde cesur, idareli, fukaraseverbir zat 
idi. Memuriyeti terk ederek memle- 
keti olan Priştine'de oturmakta iken 
vefat eyledi. Hayrat ve hasenau ve 
bunlar arasında Priştine'de kârgir ola- 
rak inşa ettirdiği iri yapılı rüşdiye 
mektebi meşhurdur. (III. 617) 

Gâlib Abdülhallm Paşa (Türk) İs- 
tanbulludur. Topal İzzet Paşa, Aga 
Hüseyin Paşa ve Mâbeynci Hamdı Pa- 
şa ile Hüseyin Be/e divan kâtibi ve 
mühürdar olup sonra Akşehir kayma- 
kamı ve Ankara defterdarı oldu. Sonra 
sancaklarda dolaşıp mîrimîran olmuş 
ve Tırnova mutasarrıflığından azledil- 
miş olarak 20 Şa'bân 1293'de (10 Eylül 
1876) vefat edip Üsküdar'a defnedil- 
miştir. Türklerin şive ve istila hatma 



hevesle inş? ve şiirlerini ekseriya o 
yolda kullanıp kaba Türkçe bir Divan 
yadigâr bırakmıştır. (IIL 617) 

Gâlib Ahnıed Bey Firarı Ahmed 
Fevzî Paşa'nin(-*) oğludur. Sadâret 
mektübî ka.emi halifelerinden olup 
1271'de (1854/55) vefat etmiştir. (I. 
295) 

Gâlib Ahmed Efendi Haremi Ne- 
bevi ruznâmecisi olup Şa'bân 1297' 
de (Temmuz 1880) vefat eylemiştir. 
Üsküdar'da defnedilmiştir. (I. 305) 

Gâlib Ali Paşa Mustafa Reşid Pa- 
şa 'nm oğludur. Mektûbî-i sadâret ve 
sonra âmedî halifelerinden oldu. Şev- 
val 1267'de (Ağustos 1851) Fatma 
Sultan'a namzet olup Mecâlis-i Âliye 
ve Meclis-i Vâlâ azalıgıyla vezidik 
rütbesi ihsan buyuruldu. Zilhicce 
1268'de (Evlül-Ekim 1852) Meclis-i 
Vâlâ'dan affolundu. Şa'bân 1269'da 
(Mayıs 1853) damadlık şerefiyle Mec- 
lis-i Vâlâ azalıgı iade buyuruldu. Ce- 
maziyelewel 1270'de (Şubat* 1854) 
nikâh ve Zilka'de'de (Ağustos) dü- 
ğünleri icra olundu. Rebiyülâhir 
1271'de (Ocak 1855) Meclis-i Tanzi- 
mat azası, Ramazan 1273'de (Mayıs 
1857) hariciye nâzın ve Zilhicce'de 
(Ağustos) evkaf nâzın, Ramazan 
1274'de (Nisan-Mayıs 1858) ticaret 
nâzın olup Cemaziyelâhir 1275'de 
(Ocak 1859) Beykoz'dan Baltalima- 
m'ndaki yalısına kayıkla gelirken bir 
vapura çarî-)ip boğularak vefat etmiş- 
tir. Na'şı bulunup babasının türbesi- 
ne defnolundu. Kısa boylu, babasına 
benzer, yakışıklı, nazik, akıllıydı. Ya- 
şı 30'a henüz ulaşmışU. (III. 6l6) 

Gâlib Bey Sadrazam Edhem Paşa'nm 
ikinci oğludur. Gençliğinde Şûra -yi 
Devlet kalemine girdi. Yükselip mu- 
avin ve S3nra aza oldu. 1312'de 



(1894/95) bâlâ rütbesiyle Girit müşa- 
viri olup bir hastalığa yakalanınca 
döndü. 28 Cemaziyelewel 1313'de 
(16 Kasım 1895) bıı hastalıktan vefat 
eyledi. Babasının türbesinde medfun- 
dur. Yaşı 404 geçkin, yumuşak huylu 
ve bilgili bir zat idi. Eski sikkeler hak- 
kında bir-iki eseri vardır. (ÎV. 866) 
Gâlib Efendi A^^nî Hasan Efen- 
di'nin(-^) oğludur. Divan-ı Hümâyûn 
kaleminden yetişme olup yaşlı iken 
1285 (1868/69) tarihlerinde vefat ey- 
lemiştir. Beliğ ve fasihdi. (III. 6 13) 
Gâlib Efendi Nureddin Cerrahî Tek- 
kesi şeyhi olup Rebiyülâhir 1315'de 
(Eylül 1897) vefat eyledi. (IV. 866) 

Gâlib Efendi (Hâfı^) Müderris ve 
dersiam olup ilim ve faziletle meş- 
hurdu. 1286'da (1869/70) vefat eyle- 
di. (III. 617) 

Gâlib Efendi (Şerif) Şerif Sa'd'ın oğ- 
ludur. Kardeşi Şerif Sürûr'un vefatın- 
da 2 Rebi^âilâhir 1202'de (11 Ocak 
1788) Mekke emiri oldu. Muharrem 
1229'da (Ocak 1814) ayrıldı ve 3 oğ- 
luyla îstanbura gelip Selanik'te ika- 
meti emrolundu. Rebi)âile\^.^el 1232' 
de (Ocak-Şubat 1817) orada vefat ey- 
ledi. Oğullarından Şerif Abdülmutta- 
lib Efendi ile Şerif Ali Efendi şöhret 
aldılar. (IIL 6l5) 

Gâlib Halil Bey İsmail Râif Paşa'nm 
oğludur. Müderris iken 1192'de 
(1778) vefat etti. (ÎII. 6l5; I- 371) 
Gâlib Hasan Bey (Mühürdarzâde) 

Nuri Mehmed Efendi'nin(-^) oğludur. 
Adliye temyiz mümeyyizlerinden 
olup 3 Cemaziye]ewel 1302'de (18 
Şubat 1885) vefat etti. Amcası Hüse- 
yin Hüsnî EfendiYe(-^) damad ol- 
muştu, (IV. 595) 

Gâlib ismail Bey Hacı Mustafa 
Ağa'nın(-+) torunu, İzzet B€y'in(-^) 



oğludur. Mektübî-i sadâret halifele- 
rinden olup Sultan Abdülaziz devri 
(1861-1876) ortalarmda vefat etti. Şa- 
irdir. (IV. 474) 

Gâlib Mehmed Bey (Hekim^âde) 
Ali Paşa'mn oğludur. Kapıcıbaşı ve 
Cemaziyelâhir ll68'de (Mart-Nisan 
1755) mirâhûr-ı sânî oldu. Az müddet- 
te azledilip sonra vefat eyledi. Babası- 
nın yanında medfundur. (IIL 615) 

Gâlib Mehmed Efendi Bâb-ı Seras- 
kerî' den yetişip tahrirat müdürü ve 
1263'de (1847) Dersaâdet muhasebe- 
cisi oldu ve 55 sene o dairede hizmet 
edip umum yoklama müdürü iken 26 
Rebiyülâhir 1295'de (29 Nisan 1878) 
vefat edip Selâmı Efendi Türbesi'ne 
defnedildi. (III. 617/18) 

Gâlib Mehmed Efendi (Seyyid) 

Yabanâbâdlı Ali Efendimin(-+) oğlu- 
dur. Müderris olup bilâd-ı hamse 
mollası oldu. 1295 (1578) tarihlerinde 
hayattaydı. (IIL 560) 

GâUb Mustafa Bey Leskovikli İsma- 
il Paşa'mn oğludur. 1245'de (1829/ 
30) doğup Îstanbura geldi. Mektûbî-i 
sadâret hulefâsmdan olup divan kâti- 
bi, sonra Banaluka kaymakamı ve or- 
du kâtibi, sonra rüsumat azası ve Re- 
biyülewel 1284'de (Temmuz 1867) 
rüsumat muhasebecisi oldu. O sene 
14 Şa'bân'da (11 Aralık 1867) vefat et- 
ti. Şair ve kâtipdi. (IIL 616/17) 
Gâüb Paşa (San) 124l'de (1825/26) 
doğdu. 1250-'de (1834/35) askere 
kaydoldu. Erkân-ı harb çıkıp miralay 
olarak Mekteb-i İ'dadi-i Askerî müdü- 
rü olmuş ve sonra mîrlivâ olarak 18 
Zilka'de 1277'de (28 Mayıs 1861) ser- 
kurenâ-yı pâdişâhı olmuştur. 1278 
başlarında (1861 sonları) ayrılıp tek- 
rar mektebe müdür oldu. 1280'de 



543 



544 



(1863/64) ferik olup Safer 1286'da 
(Mayıs 1869) mekâtib-i askeriye nazı- 
rı olmuştur. Ramazan 1288'de (Ka- 
sım-Aralık 1871) Prizren valisi olup 1 
Receb 1289^da (4 Eylül 1872) ikinci 
defa mekâtib nâzın oldu. 10 Zilhicce 
1292^de (7 Ocak 1876) vefat eyledi. 
Tedbirii, askerî ilimlere vâkıf, mek- 
tep idaresinde mahirdi. Askeri rüşdi- 
yelerin kuruluşuna muvaffak olmuş- 
tur, Sudûrdan Kadrî Bey' in damadı- 
dır. (III. 617) 

Gâlib Saİd Mehmed Dede Mev- 
levihane kapısında sakin kâtip Mus- 
tafa Reşid Efendi'nin oğludur. 1171' 
de (1757/58) doğdu. Arapça ve Fars- 
ça'da üstad olup Konya'ya gitti. Dön- 
dükten sonra Yenikapı Mevievîhane- 
si'nde çile çıkardı. Seyyid Ali De- 
de'den el alıp Şe\^^âl 1205'de (Haziran 
1791) Galata Mevlevîhanesi şeyhi ol- 
du. 1210'da (1795/96) tekke yemden 
inşa edildi. 26 Receb 1213^de (3 Ocak 
1799) vefat eyledi. Tekkede medfun- 
dur. Fâzıl şair, edip, zarif idi. Divanı, 
manzum Hüsn ü AsUı ve Mevlevi şa- 
irlere mahsus tezkiresi, tasa^'^'^ufa ait 
bir risalesi ve Sineçâk'in Cezîre-i Me5- 
nevt sine şerhi vardır. (III. 615) 

Gâlib Said Mehmed Paşa Sadâret 
mektupçusu serhalifesi Sewid Ah- 
med Efendi'nin oğludur. 1177'de 
(1763/64) doğdu. Mektûbî-i sadârete 
girip 1202'de (1787/88) orduyla git- 
mekle hâcelik verildi. 1205'de (1790/ 
91) mütarekede mükâleme meclisi 
kâtibi olup 1206'da (1791/92) dönüş- 
te serhalife olup bir aralık cebeciler 
kâtibi ve 15 Ramazan 1212'de (3 Mart 
1798) âmedî oldu. Zilka'de 1213'de 
(Nisan 1799) âmedî vekili olup 1216 
sonlarında (1802 başlan) Fransa'ya 
memur olup Mısır mükâiemesini tan- 



zim etti. 1217'de (1802/03) dönüşte 
tezkire-i ev\'^el ve Şa'bân 122rde 
(Ekim-Kasım 1806) reisülküttab oldu. 
Cemaziyele\"v'^el 12 22 'de (Temmuz 
1807) Refik Efendi ile Ruscuk'a gidip 
ayrıldı ve az müddette Fransa ile mü- 
kâlemeye memur olup 19 Safer 
1223'de (16 Nisan 1808) ikinci defa 
reisüiküt;:ab oldu. 1226=da (1811) 
Rusya ile antlaşmayı tanzim ve Mem- 
leketeyn''leki memuriyetini tamamla- 
yarak İstsubufa döndü. Ardından sa- 
dâret ket;ıüdâsı olup tekrar Bükreş'e 
memur cİdu. Şev\'^âl 1227'de (Ekim 
1812) dönüp Muharrem 1229'da 
(Ocak 1814) üçüncü defa reisülküt- 
tab oldu. Ordunun İstanbul'a dönü- 
şünün arlından azledilip Kütahya'ya 
gönderildi. Şa'bân'da (Temmuz- 
Ağustos 1814) veziriikle Bolu ve 1230 
(1815) başlarında Sivas, 1232'de 
(1817) Niğde ve sonra Ankara, Kengı- 
rı ve ikinci defa Bolu ve Kastamonu 
valisi oldu. Ramazan 1236'da (Hazi- 
ran 1821) vezirliği kaldırılarak Konya' 
ya gönderildi. 2 Rebiyülâhir 1238'de 
(27 Aralı] c 1822) vezirliği geri verilip 
Bozok ve Kayseri valisi ve sonra İzmit 
ve Bursa eklenerek Boğaz muhafızı 
oldu. 20 Safer 1239'da (26 Ekim 1823) 
sadrazarr: oldu. Muharrem 1240'da 
(Eylül 1824) azledildi ve Gelibolu'ya 
vezirliği alınıp sürgün edildiyse de 
yolda vezirliği geri verilerek Erzurum 
valisi ve Şark seraskeri oldu. 1244'de 
(1828/29) veziriiği kaidınlıp Gelibo- 
lu'da ve sonra Balıkesir'de ikamete 
memur edilmiş ve oraya varışmm ar- 
dından ^■efat eylemiştir. Akılb, ileri 
görüşlü \e hariciyede bilgi sahibiydi. 
Kitabet ve inşa ve hızlı yazmada ma- 
hir olup kısa boylu ve güzel ^öizlüy- 
dü. Mal mülk edinmeye muvaffak 
olamayıp bıraktıkları borcuna yetme- 



miş ve evlâdı olmamıştır. Kasım Ça- 
vuş Mescidi'ni yeniden tamir etmiştir. 

(III. 615/16) 

Gamî Mahmud Efendi Konyalıdır. 
Yazıcı Yahya ogludu:;. 984 'de (157 6) 
vefat eyledi. Şairdir. (IIL 620) 

Ganîzâde bak. Nadiri Mehmed Efendi 

Ganim Efendi Bağciadlıdır. Müder- 
ris olup 1030'da (1621) Bekir Subaşı 
vasıtasıyla şehid oldu, Fakİh, fâzıl, sâ- 
lih ve ermiş sayılanla:;dandı. Zımanât 
meselelerini toplamış, Melceü'l-Ku- 
dât ile nahivden bir kitap yazmıştır. 
(III. 618) 

Ganim Mehmed Efendi Seyyid ve 
müderris olup Şa'bân 1172'de (Nisan 
1759) İzmir mollası, sonra Edirne 
mollası ve Muharrem 1189'da (Mart 
1775) İstanbul payesi olup 17 Muhar- 
rem 1194'de (24 Ocak 1780) vefat et- 
miştir. Üsküdar da Tunusbağrna def- 
nedildi. Âlîm ve fâzıldı. Oğullarından 
müderris Salih Efendi. 8 Safer llSl'de 
(Temmuz 1767) ve Es'ad Mehmed 
Efendi, 12 Cemaziyelâhir 1183'de (13 
Ekim 1769), müderris Emin Mehmed 
Efendi 17 Şa^bân 11 34' de (6 Aralık 
1770), Sâdık Mehmed Efendi, 1197^de 
(1783) ve müderris Arif Mehmed 
Efendi Zilhicce 1226'da (Aralık 
1811/Ocak 1812) vefat etmişler ve 
hepsi babalarının k£,brine defnediİ- 
mişlerdir. (III. 6I8) 

Ganizâde Molla Abdürrahim Efen- 
diye denir. 50 sene kadar kız karde- 
şinin oğlu ve onun oğlu bu unvanı ta- 
şımışlardır. Sonra söndü. (IV. 699) 

Garamî Mehmed Efendi Karaferye- 
lidir. III. Murad devri (1574-1595) or- 
talarında vefat eyledi 60'ından sonra 
seyyidlik iddia eylemiştir. Şairdir. (ÎII. 
618) 



Garib Mehmed Efendi (Timarha- 
necizâde) Salkımsögüt'te Aydmoglu 
Tekkesi şeyhi idi. 1150 (1737/38) yı- 
lından sonra vefat etti. (III. 6l9) 

Garibi Ebûbekir Çelebi Arif Çelebi' 
nin oğludur. 1159'da (1746) Konya' 
da Mevlânâ Dergâhı'na şeyh oldu. 
1189'da (1775) vefat eyledi. Şairdir. (I. 
181) 

Garibî Mehmed Çelebi Yenice-İ 
Vardarlıdır. Seyyah olup 952'de 
(1545) vefat etti. İstanbul'da medfun- 
dur. Şairdir. (IIL 6l9) 

Garikzâde hak. Abdullah Efendi 

Garseddin Ahmed Şihâbeddİn 

Haleblidir. Şam ve Mısır'a gidip şeyh- 
lerden icazetler almıştır. Bütün ilim- 
lerde üstad olup Mısır beylerinin 
oğullarına muallim olmuştu. Mısır fet- 
hedilince talim eylediği emirzâdeler 
de esir edilip İstanbul'a getirildi. Bu- 
rada ilim öğreterek 97rde (1563/64) 
vefat eylemiştir. Tıp, hikmet, hende- 
se, usturlab, zayiçe, nücûm, rub-ı da- 
ire, hesap, edebiyat, şer'îyat ve fü- 
nûn-ı garibeye vâkıftı. Kanaatle geçi- 
nip kimseye müracaat etmemiş ve ta- 
rikatten el tutmuştu. Eserleri; Hesap- 
da tezkiresi, ferâize dair metin ve şer- 
hi, Mevâkıfm hikemiyatma şerhi, Câ- 
mfye haşiyesi, zayiçe ilminde kitabı, 
Ebûssuûd'un Kaside-i Mmiyye' sine 
şerhi. (ÎII. 6I8) 

Garu bak. Ali Paşa 

Gavsî Ahmed Dede İstanbulludur. 
Bursa'ya göçerek Mevlevi oldu. 

1087'de (1676) Galata Mevlevîhanesi 
şeyhi oldu. 1108'de (1696/97) vefat 
eyledi. Hoşsohbet, güzel yazı yazar 
ve şairdi. Divaırı vardır. (I. 230) 

Gavsî Ahmed Efendi Bakî toamu 
olup Mevlevi oldu. 1219'da (1804/05) 
vefat etti. Şairdir. (III. 620) 



545 



546 



Gavsî Efendi Bursa'da Çarşamba Za- 
viyesi şeyhidir. Il6l'de (1748) vefat 
etti. (IIL 620) 

Gavsî Efendi Bursavî Hacı Mustafa 
Efendi'mn(^) halifesidir. 1120'de 
(1708) onun yerine Bursa'da Çarşam- 
ba Zaviyesi şeyhi olup llöl'de (1748) 
vefat etti. Tekkede medfundur. (ÎY. 
415) 

Gavsî Mustafa Efendi Şeyhlerden 
olup 1170'de (1756/57) vefat etti. Şa- 
ir olup ilâhîleri vardır. (IIL 620) 

Gâvur bak. Hasan Ağa 

Gâyir Mehmed Efendi (Gülzema- 
nîzâde) Hâmid Efendi 'nin oğludur. 
iMüderris iken 1212'de (1797/98) ve- 
fat etti, (IIL 613) [İL 105'de adı "Aziz 
Mehmed Efendi'^ olarak yazılmıştır] 

Gayreti Mehmed Çelebi Ulama Pa- 
şa evlâdından İskender Beyin oğlu- 
dur. Zeamet sahibi olup 950'de 
(1543/44) vefat etti. Şairdir. (IIL 621) 

Gazâlî Mehmed Efendi (Deli Bira- 
der) Bursah Durmuş Çelebimin oğlu- 
dur. Önceleri Şehzade Korku d'a mu- 
sâhib ve sonra müderris oldu. Emek- 
li olunca Mekke'ye gidip mücavir ol- 
du. 942'de (1535/36) vefat etti. Şiirle- 
ri selis ve zarif olup Dâfiü'l-Hummn 
adında bir hezelname yazdı. Beşik- 
taş'ta bir ev, bir cami ve bir zaviye 
yaptı. (IIL 619) 

Gazâlî-i Tûsî İran bilginlerindendir. 
907'de (1501/02) vefat etti. İstan- 
bul'da medfundur. Şairdir. (IIL 619) 

Gazalîzâde hak. Abdullah Efendi; 
Abdülmu'tî Efendi-, Mehmed Efendi 

Gazanfer Ağa Ca'fer Ağa adında bir 
de kardeşi olup sancakta iken İL Se- 
limin hizmetine girdiler. Padişahın 
yakınlığına mazhar olup başlarda ha- 
dımlığa razı oldular. Cerrahbaşı Ab- 



dülgani bunlar: hadım edince CaTer 
Ağa o yaradar. vefat etti. Gazanfer 
Ağa yaşayıp II. Selim, İL Murad ve IIL 
Mehmed'e 30 S'sne kadar bâbüssaâde 
ağası oldu. Bura 20 sene müddet ha- 
sodabaşıhk ek:endi. lOll'de (l602/ 
03) vefat etti. Büyük vakıfları ve hay- 
ratı vardır. Adma bunca risaleler ya- 
zıldı ve her bilinin müellifine in'am 
eyledi. Âlîm, fâzıl âlimleri severdi. 
Bu sebepten uzak ülkelerden âlimler 
kendisine gelir erdi. (IIL 6l9) 

Gazanfer Ağa Enderun'da yetişip 
1091'de (1680) saray ağası oldu. 1099' 
da (1688) azledilip tevkif edildi. Son- 
ra vefat etti. (III. 6l9) 
Gazanfer Ağa (Küçük) Endemnlu- 
dur. Hasodabaşı olup 1058'de (1648) 
hazinedar oldu. Sonra ayrıldı ve daha 
sonra vefat etti, (IIL 6 19) 
Gazanfer Efendi Debbag iken Alâ- 
eddin Efendiye mürid olup sonra 
şeyh oldu. 974 de (1566/67) vefat et- 
ti. Ümmî ve tasa\^aıf bilgisine vâkıftı. 
Bir defa ahvali teftiş olununca Ebûs- 
suûd Efendi şeyh olmasını men ede- 
rek rençber olmasını tavsiye edip ce- 
zalandırılmasına fetva vermemiştir. 
(IIL 619) 

Gazanfer Efendi Dayısı İbrahim 
Efendi yerine Saçlı Emir Efendi Tek- 
kesi şeyhi oldu. Îl22'de (1710) vefat 
etti. (IIL 620; I. 110) 
Gazanfer Paşa Enderun'dan yetişip 
Şehzade Bâyezid^e damad olunca 
beylerbeyilerden oldu. 967 (1560) ta- 
rihinden sonra boşta kalıp sonra ve- 
fat etti. (IIL 619) 

Gazaz hak. H^\san Ağa 
Gazazzâde bc:k. Ahmed Ağa 
Gâzî Abdülkerinı Efendi Kadı olup 
1076^da (1665/66) vefat etti. Şairdir. 
(m. 353) 



Gazi bak. Ahmed Aga; Evrenos Meh- 
med Bey; Hasan Paşa; Kasım Paşa-, 
Mahmud Aga; Mehmed Bey; Meh- 
med Paşa; Umur Bey 

Gazi Bey Kurttur. Salmas Beyi iken 
buraya ve sonra İran devletine geç- 
miş sözü geçer bir Kürt beyi idi. An- 
cak hizmeti ceza ;le oldu. (III. 6l4) 

Gazi Giray Bahadır Girayın oğlu- 
dur, (lîl. 614) 

Gazi Giray Han I I. Mehmed Giray 
Han'm oğludur. 929'da (1523) baba- 
smdan hanlığı aldı. Kardeşi Baba Gi- 
rayı kalgay yapıp 930'da (1524) Os- 
manlı Devleti Saadet Girayı han ata- 
yınca o da gönül almak için bunu kal- 
gay eylediyse de o sene Şev\'^âlinde 
(Ağustos 1524) ve.;at etti. (III. 613/14) 

Gazi Giray Han II (Bora) Devlet Gi- 
ray Han'ın oğludur. İran savaşlarında 
bir aralık esir oldu. Kurtulduktan son- 
ra 996' da (1588) Kırım hanı oldu. Kar- 
deşi Fetih Girayı kalgay ve Saadet Gi- 
rayın oğlunu nureddin yapu. 1004'de 
(1595/96) azledildi ve üçüncü ayda 
ikinci defa han oidu. Nureddin Sela- 
met Girayı kalgay ve Saadet Giray'm 
oğlu Devlet Girayı nureddin ve Ah- 
med Ağayı başağa yani vekil yaptı. 
Sonra Devlet Girayı yok ederek kal- 
gay ve nureddinlige oğulları Tohtamış 
Giray ve Sefer Gi::ay geçtiler. Şa'bân 
10l6'da (Kasım-Aralık 1607) vefat etti. 
Bahçesaray'da tü:;besine defnedildi. 
Hanlığı 19 sene, bir ay ve ömrü 55 yıl- 
dır. Şair, kâtip, cesur, kan dökücü ve 
zalimdi. Matbahmda senelik 1500 ko- 
yun ve 500 tüfenkçi mevâcibi adıyla 
cerâyim ve vergiler icat etti. 7 oğlun- 
dan Sefer Giray, Tohtamış Giray 
1016'da (1607) vefat ettiler. İnayet Gi- 
ray sonra han ve Saadet Giray nured- 
din, Pehlivan Hüsam Giray ise kalgay 



oiup 1046'da (1636/37) vefat ettiler. 
İvaz Giray, babasından sonra vefat et- 
ti. Kırım Giray, Safa Giray^dan sonra 
nureddin olup babasının vefatından 
sonra Yanbolu'ya çekilip orada vefat 
etmiştir. (IIL 6l4) 

Gazi Giray Han Di Hacı Selim Gi- 
rayın ogulianndandır. llll'de (1699/ 

1700) nureddin olup lll4'de (1702/ 
03) kalgay oldu. Ill6^da (1704/05) Kı- 
rım hanı olup Zilka'de 1116'da (Mart 
1705) ayrıldı ve Rumeli'de iskân olun- 
du. Muharrem 1119'da (Nisan 1707) 
vefat eyledi. (III. 614) 

Gazi Mehmed Paşa (Şehsüvarzâ- 

de) Kengınhdır. Şehsüvar Bey'in oğ- 
ludur. Enderun'da terbiye görüp Mu- 
sul sancağıyla çıkmıştır. Rebiyülev^el 
1065'de (Ocak 1655) vezirlikle Şam 
ve 1067'de (1656/57) Mısır valisi ol- 
muştur. Azilden sonra 1070'de (1659/ 
60) Şam'da vefat eyledi. İlim ve ma- 
arifle meşhur, şairdir. (III. 614) 

Gazi Paşa (Seyyid) 1148'de (1735/ 
36) mîrimîran rütbesiyle İspir sancağı 
mutasarrıfı oldu. Orada vefat etmiştir. 
(III. 614) 

Gazzî bak. Ahmed Efendi 

Gazzîzâde bak. Ömer Efendi 

Gedâî bak. Ahmed Ağa (Karagöz) 

Gedâyî bak. Ali Efendi 

Gedik bak. Ahmed Paşa; Ali Paşa; 
Hasan Ağa; Mehmed Paşa; Nasûh 

Gelenbevîzâde bak. Aziz Mahmud 
Efendi; Rif at İsmail Efendi; Said Meh- 
med Efendi; Tevfik Ahmed Bev 

Gelenbevîzâde III. Selim devri 
(1789-1807) ünlü âlimlerinden Ge- 
lenbevî İsmail Efendi oğullarıdır ki, 
kazasker ve molla sınıfından idiler. 
Bunlardan İsmail Efendi oğlu Said 



547 



548 



Efendi oğlu Mustafa Haymllah Efendi 
mesleğin eskilerinden olduğundan 
bir-iki sene önce Anadolu kazaskeri 
payesini akp ve hazine-i hassa-i şaha- 
neye memur oldu. (ÎV. 703) 

Genci Mustafa Çelebi İstanbullu 
olup lOöO^da (1650) Belgrad'da vefat 
etmiştir. Şakdir. (IV. 83) 

Genç bak. Afımed Paşa; Ak Paşa; Ha- 
ki Ağa; Mehmed Bey; Mehmed Paşa; 
Osman Ağa; Osman Bey; Yusuf Paşa 

Geniş bak. Ahmed Ağa 

Gerçek bak. Dâvud Ağa 

Gerdankıran bak. Ömer Hulûsî 
Efendi 

Geredeli Çelebi 988'de (1580) vefat 
ke Üsküdar'a defnedildi. Kızü Mes- 
cid'in bânîsidir. (IV. 75) 

Gergerî bak. Ahmed Efendi 

Gergerîzâde bak. Fevzî Ahmed 
Efendi; Mustafa Efendi 

Germiyan Bey Kütahya mutasarrıfı 
bulunduğu sırada Selçuklu Devle- 
tlinin parçalanmasıyla bagîmsızlıgını 
kân eyledi. Tedbirk ve güçlü olup 
Osman Gazi (hd 1299-1326) ile çağ- 
daştı. (IV. 76) 

Germiyanzâde bak. Mehmed Ağa 

Gevranlızâde bak. Ali Paşa; Meh- 
ra.ed Paşa 

Gevranlızâde Mehmed Paşa ve Ali 
Paşa'dır ki, Diyarbekir tarafı hâneda- 
nmdandı. (IV. 704) 

Gevre kzâde bak. Ahmed Efendi; 
Hasan Efendi (Hafız); Mustafa Efendi 

Geyikçi Baba bak. Abdüllâtif Efendi 

Geyikli Baba Bursa'da geyiğe bine- 
rek gezerdi. Kendisine Orhan Gazi 
(hd 1326-1 361) tarafından bazı köy 
temlik olunduğunda çoğunu redde- 



derek bir mikıarını odun kesmek için 
seçti. Vefatında, Orhan Gazi ona bir 
türbe yaptı. Civarında bir tekke ve ca- 
mi vardır. (IV 86) 

Geylânî bak. Ali Paşa (Sofi); Hakimi 
Mehmed Celebi; Mehmed Efendi 

Geylânîzâde bak. Ya'kub Efendi 

Geyvelizâde bak. Mehmed Efendi 

Gınalizâde bak. Hilmî Abdullah Çe- 
lebi 

Gmâyî Abdülgafûr Efendi (Akkaf- 

tan2âde)İstarbulludur. 1056'da (l646) 
vefat etti. Şairdir. (III. Ö20; IV. 80) 

Gınayı Ahmed Çelebi Sipahi olup 
1105^de (1Ö9.V94) vefat etti. Şairdk. 
(III. 620) 

Gmâyî Ali Çelebi İstanbulludur. Pi- 
yâle Paşa'nm divan kâtibi ve sonra 
Divan-ı Hümâyûn kâtibi olup III. Mu- 
rad devri (15 "'4- 1595) ortalarında ve- 
fat eyledi. (III. 620) 

Gıyaseddin Mehmed (Paşa Çelebi) 

Ak Şemseddkı'in yeğenidir. Müderris 
ve mutasav^-i;^ olup Sahn müderrisli- 
ğinden E}âip medres esiyle emekli ol- 
du. Sonra Amasya müderrisi ve müftü- 
sü olup yine emekk oldu. Nihayet Ku- 
düs müderrisliğini isteyip ihsan buyu- 
ruiduysa da gidemeyip 927 'de (1521) 
vefat etti. Bütün f enlerde sualleri ha- 
zırlayıp birçok risale yazdıysa da mü- 
kemmel bir eser yapmadı. Şairdir. 
Agakapısfnda Mehmed Paşa Mesci- 
di'nin bânîsid r. (III. 620/21) 

Giridî bak. Nailî Mustafa Paşa 

Giridîzâde bak. Mehmed Pasa 

GİTİhgîr hak. İbrahim Efendi 

Gisûdar bak. Karı Ahmed Efendi 

Göde bak. Ahmed Bey (Sultanzâde) 

Göden bak. Tâceddin Efendi 



Gökderelizâde bak. Ahmed Efendi 

Göl bak. Hüseyin Celebi (Kül) 

Göleli bak. Mehmed Paşa 

Göleli2âde bak. Mehmed Paşa 

Gömeçoğlu bak. Ali Şükrî Efendi 
(Hafız) 

Gönül bak. Osmaı Paşa 

Gözlüklü bak. Re^;id Mehmed Paşa 

Gözoğlu bak. Hasan Efendi 

Gözügüzel bak. İjzet Mehmed Paşa 

Gözüm bak. Mustafa Paşa 

Gubârî Abdurralıman Efendi Ak- 
şehirlidir. Nakşibendî tarikatma girip 
hacca gitti. Sonra Şehzade Bâyezid'in 
oglu Orhan Bey'e muallim, şehzade- 
ye nedim oldu. Semra ayrıldı. Sonra 
hacı kafilesi kadımı oldu. Mekke'de 
birkaç sene oturduktan sonra 982 'de 
(1574) vefat etti. Şairdir. Manzum ki- 
tabı ve Sürûrî ile karşılıklı latifeleri 
vardır. (III. 311) 

Gubârî Mahmud Çelebi (Kereste- 
cizâde) III. Murad devri (1574-1595) 
âlim ve şairlerindendir. (III. 618) 

Gudde bak. Mehmed Aga 

Gulâm Efendi Ergirilidir. Şâzelî der- 
vişi olup Sultan Abdülmecid devri 
(1839-1861) başlarnda vefat etti. Şa- 
irdir. (III. 620) 

Gulâmî Çelebi Kal ogîudur. Müla- 
zim A'e kadı olup III. Murad devri 
(1574-1595) başlar nda vefat etti. Şa- 
irdir. (III. 620) 

Güftî Ahmed Efendi Hâcegândan 
olarak maliye tezkirecisi oldu. 1154' 
de (1741) vefat ederek Şeyh Vefa 
Türbesi civarında defnedildi. (IV. 77) 

Güftî Derviş Mtıstafa Edirnelidir. 
1063'de (1653) vefat etti. Şairdir. (IV. 
76) 



Güftî Efendi Edirnelidir, Müderris 
olup 1088'de (1677) vefat etti. Maarif- 
te ve özellikle ilm-i feresde (atçılıkta) 
mahirdir. Hicivci şair olup hezel şek- 
linde Tezkire-i Şuarâ sı vardır. (IV. 
76) 

Güğümbaşızâde bak. Mustafa Aga 

Gülâbî Paşa Kapıcılar kethüdası ve 
975'de (1567/68) Şehrizor beylerbeyi 
olup sonra yalnızlığa çekilerek vefat 
etti. (IV. 77)^ 

Gülcü bak. Mustafa Aga 

Güleç bak. Ali Paşa 

Gülfem Hatun Saray cariyelerinden- 
dir. Üsküdar'da cami ve mektep yap- 
tı. 969'da (1561/62) vefat etti. Mekte- 
bi önünde medf undur. (IV. 77) 

Gülinesrin Kalfa IIL Selim' in dâyesi 
olup 1 İSO'da (1772/73) vefat etti. 
Eyüp üzerine defnedilmiştir. Orada 
hayratı vardır. (IV. 77) 

Gülmez bak. İsmail Efendi 

Gülmezzâde bak. Enis Mehmed 
Efendi 

Gülnûş Kadın Saray kethüda kadım 
olup III. Ahmed devrinde (1703- 
1730) vefat etti. Valide Sultan Türbesi 
dışına defnedildi. Esirliğinde pazarda 
iken orada bir mescid yapmayı ada- 
mış ve Enderun'dan satın alınıp Şeh- 
zade dâyesi olunca o adağını yerine 
getirerek Esir Pazarrna bir mescid 
yapmıştır. (IV. 77) 

Gülşenî bak. İbrahim Efendi; İsmail 
Efendi 

Gülşenizâde bak. Hasan Efendi; Saf- 
vetî Ali Efendi; Said Mehmed İnsan 
Efendi; Süleyman Efendi 

Gülşenîzâde Büyük velilerden İbra- 
him Gülşenî oğullarıdır, I. Süleyman 
(Kanunî) devrinde (1520-1566) 60-70 
sene kadar devam etmiştir. (IV. 703) 



549 



550 



Gülümzâde hak. Süleyman Rüşdî 
Efendi 

Gülzar Baba Edİrnekapı Camii 'nde 
1236'da (1820/21) cesedi uzuvları 
tam olarak çıkmış bir zattır ki, ziyaret- 
gah oldu. (IV. 58) 

Gül^emamzâde hak. Ali Neş'et 
Efendi; Emin Mehmed Efendi; Gâyir 
Mehmed Efendi; Hamid Efendi; Meh- 
med Efendi; Re'fet Mustafa Efendi 

GuLzemanîzâde III. Ahmed devrin- 
den (1703-1730) müderris olarak ge- 
len bir aileydi. (İV. 703) 

Gümrükçü bak. Hüseyin Paşa; Os- 
man Paşa 

Gümrükçü Hüseyin Paşazade hak. 
Şâkİr Hüseyin Bey 

Gümjrükçüzâde hak. Feyzi Bey; Ha- 
lil Ağa; Râif Mehmed Bey 

Gümrükçüzâde Hüseyin Paşa oğul- 
larına denir ki, bunlar ilmiye sınıfın- 
dan oldular. Bunlardan bir-ikisi asrı- 
mız başlarında ricalden olarak göâil- 
müştür. (ÎV. 703) 

Gümüş bak. Mehmed Ağa; Süleyman 
Ağa 

Gümüş Divit bak, Mustafa Efendi 



Gümüşayak bak. Ali Efendi 

Gümüşayakzâde hak. Mehmed 
Efendi 

Günahı Haslın Çelebi Yenice-i Var- 
darlıdır. Hayretimin kardeşi olup 987' 
de (1579) vefat etti. Şairdir. Şaiderden 
Sineçâk ile münasebeti vardır. (IV. 83) 

Gündüz Alp Akyazı bölgesinin ka- 
lan kısmını fetheylemiş ve Gebze va- 
lisi olmuştu. 729^da (1329) vefat etti. 
(IV. 85) 

Gürcü hak. Emin Mehmed Efendi 
(Hacı); İsmai: Efendi; Mehmed Paşa; 
Mustafa Paşa 

Gürcüzâde oak. Halil Paşa; Mustafa 
Bey 

Gürgür bak. Mehmed Efendi 

Gürsuyolcu hak. Ali Paşa 

Güvâhî Çelebi Geyvelidir. Ticaret er- 
babından oluo 926'da (1520) vefat et- 
ti. Şairdir. I. Selim (Yavuz) adına Ken- 
zü'i-BedâyÎY tercüme eyledi. (IV. 85) 

Güveyi bak Sinan Paşa (Damad-ı 
Şehriyarî) 

Güzelce hak. Ali Paşa (Çelebi); Kasım 
Bey; Mahmud Paşa; Mehmed Efendi; 
Mehmed Paş£.; Rüstem Paşa 




Habeş hak. Hilmi Mehmed Emin 

Bey 

Habeşî bak. Emin Bey; Mehmed Ağa 

Habeşîzâde bak. Abdürrahim Bey 

Habib Efendi Ayaşlıdır. Müderris ve 
sonra Ankara mollası olup azledilmiş 
olarak 1027'de (1618) vefat etti. Âlîm 
ve salihdi. (İL 109) 
Habib Efendi Bosnalıdır. Husrev Pa- 
şa dairesine imam olduğundan mü- 
derris olmuşmr. 1042'de (1632/33) 
Bosna mollası oldu. Azledilmiş ola- 
rak Rebiyülâhır 1047 de (Eylül 1637) 
vefat etti. (İL 109) 

Habib Efendi Mukabele kaleminde 
ikinci halife olup 1203'de (1788/89) 
muharebede vefat eyledi. Üskü- 
dar^da adına taş dikildi. (İL 109) 
Habib Efendi (Kara) Alâiyelidir. 
Müderris ve bazı nahiyelere molla ol- 
du. Azledilmiş olarak 1030'da (1621) 
vefat etti. Cahildi. (ÎI 109) 
Habib Mehmed Efendi (Seyyid) 
Babası Himmetzâde damadı Seyyid 
Abdülhaiim Efend.'nin vefatında 
şeyh oldu. Kürsü şeyhliğinden de Sü- 
leymaniye vaizi ohnuştur. 1184'de 
(1770/71) vefat eyledi. Âlîm ve kâ- 
mildi. (İL 109) 

Habib Ömerî Karaman'da Niğdeli- 
dir. Babasından Hz. Ömer'e ve anne- 
sinden Hz. Ebûbekir e ulaşır. Akaid'e 
kadar ders gördükten sonra Yahyâ-yı 
Şir^^ânî'den hilâfet alarak süfiye rica- 
linden olmuştur. (İL 109) 



Habib Paşa Taşra adamlarından olup 
taşrada yetişerek kapıcıbaşı, sonra mî- 
riümerâ, İzmit ve Kaza-i erbaa kayma- 
kamı ve mîrimîran olmuş ve 1285 
(1868/69) tarihlerinde vefat etmiştir. 
Nükteci ve zamane adamıydı. (İL 109) 

Habibî Badrakdır. I. Selim (Yavuz) 
devri (1512-1520) şairlerindendir. (İL 
109) 

Habibî Çelebi II. Bâyezid zamanın- 
da İran'dan geldi ve o devirde (1481- 
1512) vefat etti. Farsça söyleyen bir 
şairdir. (İL 109) 

Habibî Dede Bosnalıdır. Mevlevî fu- 
karasından olup 1053'de (l643) İs- 
tanbul'da vefat etti. Fasih ve şairdir. 
(İL 109) 
Habibzâde bak. Câmî Çelebi 

Hâbil Efendi Bursalıdır. Müderris ve 
kadı olup uzun yıllar Bu din kadısı ol- 
du. 10l6'da (1607/08) Almanya dev- 
letiyle musalahaya vasıta olduğun- 
dan Bursa pâyesiyle Belgrad mollası 
oldu. 1020'de (l6ll) azledilip 1023' 
de (l6l4) ikinci defa atandı. 103Lde 
(1622) orada vefat etti. Hayır sahibi 
bir ihtiyardı. Oğlu Hâbilzâde Meh- 
med Efendi'dir(^). (IV. 621) 

Hâbil Efendi (Hâbilzâde) Mehmed 
Efendi' nin(->) torunu, Ömer. Efendi' 
nin oğludur. Müderris iken Safer 
llll'de (Ağustos l699) vefat eyle- 
miştir. Salihdi. (IV. 621) 

Hâbilzâde bak. Hâbil Efendi; Meh- 
med Efendi 

Hâcce bak. Fatma Hatun 

Hâce-i fısk bak. Ömer Efendi 

Hâcegî bak. Abdullah Paşa 

Hâceg^âde bak. Mustafa Efendi 



551 



552 



Hacı Ahmed Efendizâde bak. Kâ- 
zım Hüseyin Efendi 

Hacı A'ver Yeniçeşme iMescidi'nin 
bânîsidir. (İL 96) 

Hacı Bektaşî bak. Mehmed Efendi 

Hacı Bey Turhan Bey'in oğlu olup 
beylerdendi. II. Mehmed (Fâtih) za- 
manmda (1451-1481) Uzun Hasan 
muharebesinde esir oldu ve bu şekil- 
de vefat etti. (İL 94) 

Hacı Bey L Süleyman (Kanunî) dev- 
rinde (1520-1560) haremden çıkmış 
yarar ve nimeti bol bir kişiydi. Şam'da 
Safed ve Aclun müs ellimi olup eşkıya- 
yı yola getirmiş ve vefatına kadar se- 
nelerce orada kalmıştır. Oğulları Ah- 
med Paşa ve Mehmed Beydir. (II. 95) 

Hacı Beyzade bak. Ahmed Paşa 

Hacı Darbaz Ağazâde bak. Veysî 
Paşa 

Hacı Ebûbekir Ağazâde bak. Ah- 
med Efendi (Hacı) 

Hacı Ebûbekirzâde bak. Abdülka- 

dir Bey 

Hacı Efendi Anadoluludur. Müderris 
ve Gelibolu mollası oldu. Zilhicce 
1039'da (Temmuz 1630) azledilmiş 
olarak vefat etti. Sessiz, hayırsever ve 
alçakgönüllüydü. (İL 96) 

Hacı Efendi (Hafız) İstanbul ağası 
olup vefat eyledi. Oğlu Mustafa Ağa, 
ll65'de (1752) A'Cfat etti. (İL 96) 

Hacı Evhad Şeyhi bak. Hasan Efendi 

Hacı Eyvad bak. Süleyman Paşa 

Hacı Eyvadzâde bak. Ahmed Paşa 

Haci Giray Devlet Giray Han'ın oğ- 
ludur. Il43'de (1730/31) nureddin 
oldu. Sonra ayrıldı ve daha sonra da 
vefat etti. (İL 9G) 

Hacı Giray Han Cûci b. Cengiz Han 
evlâdmdandır. Gıyas Han'ın oğludur. 



Giray kabilesinden Devlet Sofî terbi- 
ye eylediğinden o kabileye nisbetle 
"Giray" denmiştir ki, bu evlâdına 
alem olmuştur. Babasının vefatında 
Kırım hanı olup 87rde (1466/67) ve- 
fat eyledi. Bahçesarayda Salacık'da 
türbesine defnedilmiş tir. Vefatında 
Kırım'da kalmadı. Nihayet Osmanh 
Devleti Gedik Ahmed PaşaVı gönde- 
rip Kefe ve Menkub alındı. Oğulların- 
dan Mengli Giray sığındı ve Kırımlıla- 
rın talebi üzerine han atandı. Kırım 
da uzun süre Osmanlı ülkesinin bir 
parçası oidu. (II. 94/95) 

Hacı Giray Han Selâmet Giray Han- 
zâde Kırım Giray Han'ın ikinci oğlu- 
dur. Viyana kuşatmasında Osmanlı 
sancağını kurtarması sadrazam tara- 
fından göri'lünce Şe\^âl 1094' de (Ey- 
lül-Ekim 1683) Kırım hanı atandı. Se- 
lim Giray evlâdından Devlet Giray 
kalgay ve Azamet Giray da nureddin 
oldu. Rece 3 1095 'de (Haziran-Tem- 
muz l684) azledilerek Rodos'a gön- 
derildi. Ramazan llOO'de (Haziran- 
Temmuz 1689) vefat etti. Hanlık müd- 
deti 9-5 ay ^^e ömrü 40 yıldır. (II. 96) 

Hacı Halife bak. Abdullah Bey (Ha- 
cı Hilye); Abdürrahim Efendi; Musta- 
fa Halife 

Hacı Hasanzâde bak. Mehmed Câ- 
mî Efendi; ^Vlehmed Efendi; Mehmed 
Sah Efendi; Sâdık Mehmed Efendi; 
Vahidî Mehmed Paşa 

Hacı Has£.n2âde İL Bâyezid devri 
(1481-1512) sudûrundan Mehmed 
Efendi evlâdıdır. Yarım asır sürmüş- 
tür. (IV. 683) 

Hacı Hekin Usta tabip olduğundan 
II. Bâyezic'e (hd 1481-1512) reis-i 
etıbba oldu . Bir defa padişahın hasta- 
lığında tabioler tedbirden âciz olduk- 
larında bunun ilaçla tedavisiyle sıh- 



hat bulmuş ve el üstünde tutulmuş 
olarak vefat etmişti;". (İL 95) 

Hacı Hİlye hak. Abdullah Bey (Hacı 
Halife) 

Hacı Hoca bak. Mustafa Efendi (Sey- 
yid Baba) 

Hacı İvâzoglu bak. Hasan Ağa 

Hacı Kadrîzâde bak. Osman Paşa 

Hacı Mahtnudzâdc hak. Seydî Efendi 

Hacı Mehmed Ağazâde hak. Tâhir 
Mehmed Efendi 

Hacı Mehmed Efendizâde bak. Sa- 
id Mehmed Efendi 

Hacı Mehmed Giray Cengiz soyu- 
nun son temsilcilerinden olup İL 
Mahmud devrinde (1808-1839) vefat 
eylemiştir. Oğlu Maksûd Giray Şahım 
Efendi'dir(-^). (İL 96) 

Hacı Mollazâde bak. Emin Mehmed 
Efendi; Salih Mehmed Efendi 

Hacı Mûsâzâde bak. Mehmed Efendi 

Hacı Mü'minzâde bak. Nazif Seyyid 
Abdullah Çelebi 

Hacı Osman Beyzade bak. Ey^^b 

Bey 

Hacı Paşa İsmi H.zır b. Ali'dir. Mı- 
sır'da Mübarekşah'tan tıp ilmini tahsil 
eylemiş ve Mısır hastahanesine reis 
olmuştur. 820 (141'0 tarihlerinde ve- 
fat eyledi. Şifâname eserini Aydmog- 
lu Mehmed Bey adına yazdı ve Meta- 
li Şerhini tasnif etti. (İL 94) 

Hacı Paşa Ferhâd Paşa'nm Hümâşah 
Sultan'dan olan oğlu olduğundan 
"Sultanzâde" denmiştir. Müteferrika 
olup Kalenderogkf ııun tenkilinde mî- 
rimîran ve Saruhan ınutasamfı olmuş- 
tur. Pek çok zaman idarede bulundu. 
1036'da (1626/27) vefat etmiştir. Zâ- 
lim ve insafsızdı. îhiyar olmuştu. Oğ- 



lu (Hacı Paşazade) ricalden olmuş ve 
Muharrem 1062'de (Aralık 1651) süni- 
lerek vefat eylemiştir. (İL 95/96) 

Hacı Paşa Beylerden olup 1079 'da 
(1668/69) İstolni-Belgrad paşası ol- 
du. Sonra vefat etti. (İL 96) 

Hacı Paşa Akşehirlidir. Beylerden 
olup I. Mahmud devrinde (1730- 
1754) vefat etti. Ahmed Paşa ile Mus- 
tafa Paşamın babasıdır. (II. 96) 

Hacı Reis Turgud Paşamın adamla- 
rından olup bir kapdandı. Baştarde 
reisi iken Cagaloglu Sinan Paşa bile 
sözüyle iş görürdü. I. Ahmed devrin- 
de (1603-1617) vefat eyledi. (II. 95) 

Hacı Safîyeddin Efendizâde bak. 

Sa'deddin Mehmed Efendi 

Hacı Serasker Ordubâdlı bir Acem 
olup kasap denir. Osmanlı Devletime 
bağlandı ve emirlik verildi. Sonra Şah 
Abbas'a, Bayındırı ile birlikte bağlan- 
dığından ikbâl nimetinden ebediyen 
mahrum olarak vefat etti. (II. 95) 

Hacı Şa'bânzâde bak. Osman Ağa; 
Ömer Ağa 

Hacı Velîyeddİn Beyzade bak. 

Sa'dullah Mehmed Bey 

Hacı Yahyâzâde bak. Mehmed 
Efendi 

Hacı Zorluzâde bak. Mehmed Aga 

Hacıkıran bak. Hasan Paşa 

Hacıoğlu bak. Mehmed Bey; Meh- 
med Dayı 

Hacıpîrli bak. Ali Paşa (Pehlivan); 
Osman Paşa 

Hacızâde bak. Mehmed Paşa; Musta- 
fa Paşa; Salih Mehmed Efendi 

Hâcibzâde bak. Ruhî Mehmed Efendi 

Hacr Bey Tersaneden yetişip tersane 
kethüdası olup 1066'da (1655/56) 



553 



554 



Ken'an Paşa'nm vak'asmcia gemisi ile 
düşmana esir olup orada vefat etmiş- 
tir. 01. 110) 

Hadım hak. Ali Ağa; Ali Paşa; Ca'fer 
Paşa; Hafız Ahmed Paşa; Hasan Paşa; 
Haydar Paşa: Husrev Paşa; İbrahim 
Paşa; Mehmed Paşa; Osman Paşa; Si- 
nan Paşa; Süleyman Paşa; Şihâbed- 
din Paşa; Ya'kub Paşa; Yusuf Paşa 
Hadım-ı beyazı bak. Abdurrahman 
Paşa 

Hadımoglu bak. Osman Bey 
Hâdî Ahmed Efendi (Memezâde) 
Edirnelidir. Kadı ve şairdi. 1018'de 
(1609/10) vefat etmiştir. (I. 208) 

Hâdî Mehmed Efendi Şa ban 1237 
de (Nisan-Mayıs 1822) vefat eden Ha- 
fız Emmllah Efendi'nin oğludur. Ba- 
bıâli'den yetişip beylikçi kesedarı ol- 
du. Şewâl 1237'de (Haziran-Temmuz 
1822) beylikçi olup 2 Muharrem 
1240'da (27 Ağustos 1824) azledildi. 
O sene Şev^'^âlinde (Mayıs-Haziran 
1825) Anadolu muhasebecisi ve 1241' 
de (1825/26) Akkerman görüşmele- 
rinde birinci murahhas oldu. 14 Re- 
ceb 1243^de (31 Ocak 1828) çawşba- 
şı olup Muharrem 1244'de (Temmuz- 
Ağustos 1828) reis vekili oldu. 1246' 
da (1830/31) sadâret kethüdası, sonra 
tophane nâzın olup 1247'de (1831/ 
32) Mısır'a gönderilen orduya memur 
oldu. Rebi^mlewei 1248'de (Ağustos 
1832) tevkiî ve orduda sadrazam ket- 
hüdası oldu. O senenin Cemaziyelâ- 
hirinde (Kasım) azledildi. Şa'bân 1250' 
de (Aralık 1834) zahire nâzın olup 
1252'de (1836/37) azledildi. 27 Receb 
1253'de (27 Ekim 1837) vefat etti. 
Eyüp'de Bostan İskelesi' nde medfun- 
dur. Siyasî işlerden anlar ve akıllı bir 
zat idiyse de zevk u safâya düşkündü. 
(IV. 622) 



Hadice Hatun Üsküdar'da bir mes- 
cid yaptırdı. III. Mehmed devrinde 
(1595-1603) vefat etti. (II. 270) 
Hadice Usta Darüssaâde ağası Genç 
Beşir Ağa'mn ustalarından olup sa- 
rayda kethüda kadın oldu. Yahnika- 
pan Camii'ni yeniden yaptırdı. 
1179'da (1765/65) vefat ederek Ayaz- 
ma Camii'ne demedildi. (II. 270) 
Hadidî II. Bâyezid devri (1481-1512) 
ricalinden olup manzum bir tarih ka- 
leme aldı. Tâciy't-Tevârih'in kaynağı 
budur. (İL 110) 

Hadidî Çelebi Fereciklidir. El emeği 
ile geçinir ulemâdandı. 940'da 
(1533/34) vefat etti. Kaside ve gazel- 
de mahirdir. (İL 110) 
Hadidî Mehmed Efendi Kâtip olup 
1000 (1591/92) sarihinden sonra vefat 
etti. Bir tarih yazmıştır. (İL 110) 
Hâdimî bak, M:ehmed Efendi 

Hâdîzâde bak. Abdullah Efendi; Ab- 
dullah Efendi; Es'ad Mehmed Efendi; 
Mehmed Efend:; Said Mehmed Efendi 

Hâdîzâde Burnalı Abdülhâdî Efendi 
oğullandır ki, geçen asırda mevâlî- 
den olmuşlardı.-. (IV. 710) 

Hafacî bak. Şihâbeddin (Muhaşşî) 
Haffaf bak. İbrahim Efendi 
Haffafzâde imk. Emin Mehmed 
Efendi; Hüse^ân Efendi; İbrahim 
Efendi; Mehmed Efendi 
Haffafzâde Geçen asır ulemâsından 
birkaç zatın lakabı oldu. Nesillerinde 
bir haffaf (kav^O vardır. (IV. 689) 
Hafız bak. Ahdullah Efendi (Hacı); 
Abdülkerim Efendi; Abdürrahim Vey- 
sî Efendi; Ahmed Ağa (Rodosîzâde); 
Ahmed Efendi; Ahmed Efendi (Hacı); 
Ahmed Efendi (Şâtırzâde); Ahmed 
Kâmili Efendi; Ahmed Paşa; Ahmed 



Paşa (Köprülüzâce); Ali Aga; Ali 
Efendi; Ali Efendi (Hacı); Ali Efendi 
(Hammamîzâde); ..\li Efendi (Kesta- 
necizâde); Ali Efendi (Kitapçızâde); 
Ali JVlücib Efendi; Ali Paşa; Ali Rızâ 
Efendi; Ali Şükrî Efendi; Andelİbî; 
Arif Mehmed Efendi; Atâî Mehmed 
Efendi; Behrâm Aga; Beliğ Abdullah 
Efendi (Kirişçİzâde); Beliğ Abdullah 
Efendi (Nisarîzâd^s); Cûdî Mustafa 
Efendi; Dilâver Pasa; Emin Mehmed 
Ağa; Emin Mehmed Efendi; Emin 
Mehmed Efendi (Kesedar Biraderi); 
Emin Mehmed Efendi (Melih); Emin 
Mehmed Efendi (Sinanzâde); Fehim 
Hüseyin Efendi; ^^^eyzullah Efendi; 
Gâlib Efendi; Hacı Efendi; Halil Efen- 
di; Halil Efendi (Medenizâde) (Sey- 
yid); Hasan Efendi; Hasan Efendi 
(Hacı); Haşmet Mustafa Efendi; Hay- 
rullah Mehmed Efe^ndi; Hiİmî Efendi; 
Hilmî Mehmed Efendi; Hilmî Mustafa 
Efendi; Hüseyin Bey; Hüseyin Efen- 
di; Hüseyin Efendi (Seyyid); Hüseyin 
Kâzım Efendi; İbrahim- Efendi; İbra- 
him Paşa; İlyas Efendi; îsâ Aga; îsâ 
Efendi; İsmail Bey- İsmail Efendi; İs- 
mail Paşa; İzzet Efendi; Kadimi Ham- 
dı Celebi; Lutfî Halil Efendi; Mahmud 
Efendi; Mehmed i^.ga; Mehmed Bey; 
Mehmed Efendi; Mehmed Paşa; 
Mes'ud Mehmed Efendi; Mustafa 
Aga; Mustafa Efen=:li; Mustafa Efendi 
(Seyyid); Mustafa Faşa; Nu'man Efen- 
di; Nur Mehmed Aga; Nureddin Meh- 
med Efendi; Nurî Mehmed Efendi; 
Nurî Mustafa Paşa; Osman; Osman 
Ağa; Osman Efendi; Osman Efendi 
(Seyyid); Ömer Ei'endi; Ömer Fâizî 
Efendi; Râsim Mustafa Efendi; Râzî 
Mustafa Efendi; Recâî Yahya Efendi; 
Receb Efendi; Reşid Efendi; Reşid 
Mehmed Efendi; :?lıdvan Paşa; Rızâ 
Ahmed Efendi; Rifat Efendi; Sâdık 
Mehmed A^a; Sâdık Mehmed Efendi; 



Sâdık Mehmed Efendi (Kethüdâzâ- 
de); Said Efendi; Said Mehmed Efen- 
di (Yazıcızâde); Salih Ağa; Salih Efen- 
di; Salih Hakki Efendi; Salih Vehbî 
Efendi; Süleyman Efendi; Süleyman 
Rüşdî Efendi; Şefkati Edhem Efendi; 
Şerif Mehmed Efendi; Vasfı Mehmed 
Efendi; Vehbî Efendi; Velîyeddin 
Efendi; Velîyeddin Paşa; Yahya Efen- 
di; Ya'kub Efendi; Yusuf Efendi; Yu- 
suf Rızâ Efendi ■ 

Hâfi2 Meylevîdir. 1198'de (1784) ve- 
fat etti. Şairdir. E^oip'de medfundur. 
(11. 98) 

Hâfi2 Ağa Hasan Paşa'mn kethüdası 
olup Bursa ihtisap ağası ve sonra mü- 
tesellimi oldu. Surre emini olup 
1251'de (1835/36) yolda vefat etmiş- 
tir. (11. 99) 

Hafız Ahmed Paşa Saray'da Lağımcı 
Ocağrndan yetişerek ocak kethüdası 
olmuştur. Nizam-ı Cedid'in kurulu- 
şunda Mühendishane'ye memur olup 
1247 (1831/32) tarihlerinde miralay 
olup 1249'da (1833/34) livâlıkla Bo- 
ğaz muhafızı oldu. Birkaç sene sonra 
mülkiyeye naklederek mîrlivâ olmuş 
ve Rusçuk defterdarı olduktan sonra 
Şa'bân 1259'da (Eylül 1843) vezirlikle 
Edirne valisi olmuştur. O sene Rama- 
zanında (Ekim) Niş, Zilhicce 1261 'de 
(Aralık 1845) Belgrad ve Rebiyüİev- 
vel 1263'de (Şubat-Mart 1847) Yanya 
valisi olup Cemaziyeie\'i-^el 1263'de 
(Nisan-Mayıs 1847) azledildi. Şa'bân 
1264'de (Temmuz 1848) Belgrad mu- 
hafızı olup Zilhiccemde (Kasım 1848) 
azlolundu. Ramazan 1266'da (Tem- 
muz 1850) Kıbrıs muhafızı ve Zilhic- 
ce 1267'de (Ekim 1851) Kudüs muha- 
fızı oldu. Safer 1270'de (Kasım 1853) 
orada vefat eyledi. Mühendisliğe vilâ- 
yet işlerinden fazla âşinâ idi. (İL 99) 



:>:>::> 



556 



Hafız AJımed Paşa Mühendisha- 
ne'cie yetiştikten sonra Belçika'da öğ- 
renimini tamamladı. Dönerek mira- 
lay olup bir müddet Sofya demiıyolu 
komiseri olmuş ve geçen savaşta ya- 
rarlık göstermiştir. Sonra Sırp ve Ka- 
radağ asilerinin birleşmemesi için Ar~ 
navutluk'da bulunarak güzei hizmeti 
görüldü ve liva ve ardından ferik ol- 
du. 1294'de (1878) Bosna kumandanı 
olup 1295 'de (1878) Bosna'da vali sı- 
fatıyla kalmış ve sonra dönmüştür. 
Cemaziyete\'V'el 1296'da (Nisan-Ma- 
yıs 1879) zabtiye nâzın olup 1297 'de 
(1880) ayrıldı. Sonra Dâr-ı Şûra leA^a- 
zım reisi olup 1298'de (1881) tekrar 
zabtiye nâzın oldu ve 1299 'da (1882) 
Teftiş-i Askerî Komisyonu azalığıyla 
azledildi. Sonra hastalanarak 1303'de 
(188Ö) vefat etti. Askerî ilimlerde ma- 
hir ve dil bilirdi. Dogaı, cesur ve 
meşhurdu. (İL 101) 

Hafız Ahmed Paşa (Hadım) Arna- 
\Titdur. Enderun'da yetişip kilercibaşı 
olmuştur. Buradan Kıbrıs beylerbeyi- 
ligi ile çıkmıştır. 998'de (1590) vezir- 
likle Mısır valisi olmuştur. 1003 'de 
(1594/95) Bosna valisi oldu. 1005'de 
(1596/97) bir savaşta iki bin düşmanı 
telef eylediyse de 1006'da (1597/98) 
Tuna'da bir savaş hilesi ile yenilince 
azledildi. Sonra vezir olup 1008 'de 
(1599/1 600) sadâret kaymakamı ol- 
du. On ay sonra azlolunup Anadolu 
muhafazasına gönderildi. 1012'de 
(1603/04) Yedikule'de hapsedildi. 
Muharrem 1013'de (Haziran 1604) 
ikinci defa kaymakam oldu. Azilden 
sonra 1016'da (1607/08) hacca gidip 
emekli oldu. 23 Ramazan 1022' de (6 
Kasım l6l3) İstanbul'da vefat etti. Fâ- 
tih'de Küçük Karaman Camii'nde 
medfundur. Cami, medrese ve darük- 



kurrâsı vardır. 1004 'de (1595/96) inşa 
eyledi. Sesi güzel olmakla Kuran 
okuduğunda, hal.< okuynjşunu dinle- 
mek için istek gö; terirdi. Akıllı, mute- 
dildi. (11. 97) 

Hafız Ahmed Pfişa (Müezzİnzâde) 

Filibelidir. Sarayca dogancıbaşı olup 
padişah nedimi oıdu. 18 Şe\^^âİ IOI6' 
da (5 Şubat l608^ vezirlikle kapdan-ı 
den.^â^oldu. 1018'de (1609/10) Şam 
valisi olup 1020Me (I6II) azledildi. 
Sonra Ayşe Sultanla nikahlandı. Son- 
ra Bagdad valisi olup azilden sonra 
da 1032"de (1623) Diyarbekir valisi 
oldu. 1033^de (1623/24) azledildi. Re- 
biyüle\^^el 1034'de (Aralık 1624) sad- 
razam olmuştur. Rebiyüle\^"el 1036' 
da (Kasım- Aralık I626) azledilerek 
ikinci vezir oldu. Rebiyüle\^'el 1041' 
de (Ekim I631) ikinci defa sadrazam 
olup 3 ay sonra şehid oldu. Karaca- 
ahmetde medfundur. Tedbirli, güç- 
lü, şairdi. (II. 98) 

Hafız Baba Melâjiıî olup 28 sene Zâl- 
paşa'da inzivaya çekildi. 1238'de 
(1822/23) vefat e;miştir. (IV. 276) 

Hafız Çelebi Sirozludur. Ulemadan 
iken mesleğini bıraktı. 940'da (1533/ 
34) vefat etti. Ust? şairdir. (II. 97) 

Hafız Çelebi Konyalıdır. Mesnevî- 
han olup III. M'urad devri (1574- 
1595) sonlarında vefat etti. (II. 97) 

Hafız Efendi I^leşhur okçu olup 
''bin^oizcü" oldu. İL Mahmud'un ok- 
çuluk öğrenmesi sırasında hizmette 
bulundu. Kabza aldıklarında nimetle- 
rine mazhar olup Okmeydanı Tekke- 
si 'ne şeyh tayin edildi. Ramazan 
1237'de (Mayıs-Haziran 1622) piştov- 
la intihar ederek vefat etti. Karacaah- 
met'e defnedildi. CII. 99) 

Hafız Efendi Galataiıdır. 1157'de 
(1744) vefat eyledi. Şair ve tarih dü- 



sürmede mahirdi. "'Serîr-i pâk-i fir- 
devs ola Sultan Ahmed^e me'vâ" bu- 
nundur. (11. 98) 

Hafız Efendi Usta mühendislerden 
olup mimar olmuş :ur. 1200 (1786) ta- 
rihlerine doğru vefat eylemiştir. (İL 
98/99) 

Hafız Efendi Salıpazarrnda Keşfi 
Cafer Efendi Tekkesi şeyhi diup 45 
sene sonra 1234 'de (1819) vefat eyle- 
di. Yerine Yunus Efendi geçti. (II. 99) 

Hafız Hasan Efendi Ne^^şehirlidir. 
Sarayda }âıkselereK padişahm secca- 
decisi oldu. 60 yaslarında iken 6 Ce- 
maziyelâhir 1311'de (15 Aralık 1893) 
vefat etmiştir. (II. :;01) 

Hafız Hasan Paşa Divriklidir. Alay- 
dan yetişme olup az müddette mira- 
lay ve sonra liva ve ferik oldu. Uzun 
yıllar levazım re;.si oldu. Zilka'de 
129 rde (Aralık 1874) hassa reisi ol- 
du. 17 Rebi)mle\-^ el 1293'de (12 Ni- 
san 1876) vefat et:niştir. Becerikliydi 
ve herkesle iyi gejinirdi. Birçok mal 
ile Nail Bey İle Said Bey adında iki 
oğul ve bir kız bırakmıştır. (II. 100) 

Hafız Mehmed \ğa (Hasırîzâde) 

Ayntablıdır. ''Hasırîzâde'' denmekle 
meşhur oranın hanedanından bir za- 
rifti. Bir aralık İstanbura gelmişti. Fu- 
ad Paşaya "Hâk-i paye ferş-i my et- 
mekliğe amadeyim/ Muktezâ-yı tîne- 
timdir ben Hasırcızâdeyim" diye ken- 
disini tarif eylemiştir. 1307'de (1889/ 
90) vefat eylemiştir. Devrin seçkin şa- 
iri erindendi, (il 101) 

Hafız Mehmed Efendi Sultan imamı 
olduğundan Diyarbekir kadısı olmuş- 
tur. 1189'da (1775) vefat etti. (İL 98) 

Hafız Mehmed Efendi Edirnelidir. 
Güzeİhisar Mevlevîhanesi şeyhi olup 
1212^de (1797/98) vefat etti. Şairdir. 
GL 99) 



Hafız Mehmed Paşa Çerkesdir. Kuv- 
vetli olduğundan pehlivanlıkla şöhret 
aldı. Saraydan yetişerek tebdil haseki- 
si oldu. Nizamiye Ordusu 'nun kum- 
lusunda binbaşı, Şe\"^'^âl 1243 'de (Ni- 
san-Mayıs 1828) miralay ve sonra sü- 
vari livası oldu. Cemaziyelâhir 1249' 
da (Ekim-Kasım 1833) feriklikle İş- 
kodra mutasarrıfı oldu. Ayrıldıktan 
sonra da Kütahya feriki oldu. Şaban 
125 2 'de (Kasım 1836) vezirlikle Kür- 
distan ve Sivas A'alisi olup 1254 sonla- 
rında (1839 başlan) Mısır üzerine 
gönderilen orduya kumandan oldu. 
Nizip olayı çıktığında azledilmesi 
umulurken 1255'de (1839) Diyarbekir 
mahrumiyetiyle Sivas valiliğinde kal- 
dı. Receb 1255'de (Eylül 1839) Erzu- 
rum valisi olup Zilhicce 1256'da (Şu- 
bat 1841) azledilmiştir. Muharrem 
1258'de (Şubat 1842) serasker kayma- 
kamı olup o yılın Zilhiccesinde (Ocak 
1843) seraskerliğin lağ\''edilmesinde 
tabii olarak azledilmiştir. Rebi^öilev- 
vel 1259'da (Nisan 1843) Belgrad mu- 
hafızı olup Zilhicce 126l'de (Aralık 
1845) Musul valisi ve Muharrem 
1262'de (Mart 1846) teşekkül eden 
zaptiye müşiri oldu ve Rebi}mle\^^el 
1263"de (Şubat-Mart 1847) azledildi. 
Cemaziyele\=A-^ef de (Nisan-Mayıs) Yan- 
ya valisi, Rebiyülâhır 1264'de (Mart 
1848) Üsküp ve Şa'bân 1265'de (Hazi- 
ran-Temmuz 1849) Bosna ve Zil- 
ka'de'de (Eyiül-Ekim) Edirne valisi 
olup Ramazan 1267'de (Temmuz 
1851) azlolundu. Cemaziyelâhir 1268' 
de (Nisan 1852) Konya ve Şe\^''âl 
1270'de (Temmuz 1854) Trabzon va- 
lisi oldu. 1271 ortalarında (1855 baş- 
ları) Erzurum ve Kars imdadına vila- 
yet askeriyle gidip, Erzurum'un kurta- 
rılmasına çalıştı. Dönüşte yardımcıla- 
rının hizmet etmemesi ve Trabzon ile- 



■)j? 



558 



ri gelenlerinin kabahati ortaya çıkınca 
bunlar azarlanarak sürülmüş ve ken- 
disi de 1272'de (1855/56) azledilmiş- 
tir. 1276^da (1859/60) Çerkeslerin 
göçmeleriyle teşekkül eden Mulıaci- 
rîn Komisyonu'na reis oldu. Cemazi- 
yelâhir 1279'da (Aralık 1862) şeyhül- 
harem olmuştur. Zilka'de 1280'de 
(Nisan 1864) azledildi ve Medine'de 
kaldı. 17 Zilhicce 1282'de (3 Mayıs 
1866) orada vefat eylemiştir. Dindar 
ve doğm idi. Top ve tüfek yapmakla 
uğraşırdı. Oğlu* Sâmî Bey, Bagdad'a 
giderken 1275'de (1858/59) kaybol- 
muştur. Diğer oğlu îzmit redif ku- 
mandanı ferik Sadeddin Pasajdır. Kı- 
zını serdâr-ı ekrem Ömer Paşa nikah- 
lamıştır. (II. 99/100) 

Hafız Mehmed Paşa (Hacı) Asker- 
likten yetişip miralay ve liva ve ferik 
olmuştur. 1294^de (1877) Hassa Mec- 
lis reisi olarak 1295 (1878) ve 1297 
(1880) tarihlerinde birer sene zabtiye 
nâzın olmuştur. Ayrılmış olarak 1301' 
de (1884) vefat eyledi. Yaşlı ve mute- 
dil bir zat idi. (II. 100/01) 

Hafız Mustafa Çelebi Şair HayİÎ 
Bey 'in yetiştirmesi olduğundan "Hay- 
li Hâhzr' denir. 1065'de (1655) vefat 
etti. Bilgili, lâtifeci bir şairdi. (II. 98) 

Hafız Paşa Yükselerek beylerden 
olup Selanik mutasarrıfı oldu. 1089 
(1678) ve 1090 (1679) tarihlerinde 
harplerde bulunarak vefat eylemiştir. 
(II. 98) 

Hafız Paşa Eğinlidir. Kuruluşunda ni- 
zamiye askerliğine girerek yetişip mi- 
ralay ve Kırım meselesinde süvari mir- 
livası oldu. Kars'da keşif sırasında esir 
olup kurtulduktan sonra ferik ve 6. 
Ordu'ya reis olmuştur. 1282 (1865/ 66) 
tarihlerinde gözden düşmüş ve rütbesi 
kaldırılmıştır. Senelerce böyle kaldık- 



tan sonra rütbesi geri verildi ve 1288 
(1871) tarihlerinde vefat etti. Hoşsoh- 
bet, gayretii bir cudamdı. (İL 100) 

Hafız Paşa Askerlikten yetişip mira- 
lay ve liva oldu. Şam levazım reisi 
iken Cemaziye:^âhir 1307'de (Şubat 
1890) vefat eyledi. (II. 101) 

Hafız Post bak. Mehmed Efendi 

Hâfız-ı Acem İsmi Hâhzeddin Mu- 
hammed b. Ahmed b. Âdil Çelebi' dir. 
Berdea'da doğup Tebriz'de okudu. 
Orada şîîlik çıkt:gında göçerek Amas- 
ya'ya yerleşti ve I. Selim (Yavuz), Ali 
Paşa medresesini ihsan eyledi. Sonra 
İstanbul'a gelip Salın müderrisi oldu. 
957'de (1550) vefat etti. Kitap yazma- 
da eşsiz olup l")ir ayda Sadmş-Şeria 
yazmıştır. Eserleri: Hâşiye-İ Şerh-i Me- 
vâkıf, Heyûlâyc, dair bir risale, Medi- 
netü'l-ihn Noktatü'l-ilm, Fibristül- 
ulûm, Maarîkul-kiîah Seb'a-i Seyya- 
re, Tuhfetui'Masdûr, Tercüme-i Ti~ 
murname, ta'li^.^ât ve diğerieri. Şiiri 
güzeldi. Kardeşine Kukla Acem der- 
ler. Oğlu Ebûlnıeâlrdiı-(-+). (II. 97) 

Hafızı bak. Hasan Ağa 

Hâfızzâde bak. Ebûlmeâlî; Mehmed 
Efendi; Nurî EFendi; Sa'dî Mehmed 
Efendi; Salih Mehmed Efendi; Emin 
Mehmed Efendi 

Hafîd Mehmed Efendi Reisülküttab 
Mustafa Efendizâde Şeyhülislâm Mus- 
tafa Âşir Efendi'nin oğludur. Müder- 
ris, Zilka'de 1203'de (Ağustos 1789) 
E^njp mollası, Rebiyülâhir 1212'de 
(Eylül-Ekim 17^)7) Bursa mollası. Mu- 
harrem 1213'cıe (Haziran-Temmuz 
1798) Mekke ve Zilka'de 1213'de (Ni- 
san 1799) îstanbul payesi oldu. 1 Şa' 
bân 1222'de (4 Ekim 1807) Anadolu 
kazaskeri olup 11 Rebiyüle\^-^el 1223' 
de (7 Mayıs 1808) azledildi. O senenin 



Recebinde CAğııstos-Eylül) Kastamo- 
nu'ya sürüldü. Alemdar Mustafa Pa- 
şa 'ya bir cariye takdim edince az müd- 
dette serbest bırakddı. 1226^da (1811) 
Rumeli kazaskeri olup 5 Zilhicce 
1226'da (21 xV^lık 1811) hummadan 
vefat eylemiştir, Babasmm kütüpha- 
nesinde medfur.dur. İlimlerden hisse- 
dardı. Galatât-t lûgat ile sular hakkm- 
da bir risale kaleme almıştır. (11. 233) 

Hafîd Mehmed Efendi Maliyeden 
yetişip defterc:arlıklarda bulundu. 
Maliye muhasebe müdürü iken 11 
Cemaziyeİe\'%^el 1295 'de (13 Mayıs 
1878) vefat eyledi. Yahya Efendi Tek- 
kesi 'ne defnedi.di. (II. 235) 

Hafid Mehmec. Paşa Müderris, molla 
oldu. Rebiyüle\"7eİ 11 82 'de (Temmuz- 
Ağustos 1768) Medine kadısı oldu. 22 
Safer 1188'de (4 Mayıs 1774) vefat ey- 
ledi. Topkaprda medfundur. Âlimdi. 
Oğulları Sâdık Mustafa Efendi(-^) ile 
Mehmed Emin Efendi' dir. (İL 233) 

Hafid Mustafa Efendi Kâtip ve ket- 
hüda kalemi haufelerinden olup 1241' 
de (1823/26) hâ çelik ile tarihçi olmuş 
ve sonra vefat eylemiştir. (İL 233) 

Hafid Mustafa Efendi Se^^ id İbra- 
him Efendi 'nin oğlu olup Cemaziye- 
lewel 1276'da (Aralık 1859) Eyüp, 
Şewâl 1285^de ;Ocak-Şubat 1869) bi- 
lâd~ı hamse ve :295'de (1878) Mekke 
payesi olup bir-iki sene sonra vefat 
eylemiştir. (İL 235) 

Hafîdzâde bak. Sâdık Mustafa Efen- 
di; Said Mehmed Efendi 

Hafîdzâde III. Mustafa devri (1757- 
1774) ulemâsından Hafid Mehmed 
Efendi evlâdıdır. Me validendi. (IV. 
688) 

Hafsa Mehmed Paşa Deıyâ beyle- 
rinden olup 1 }87xie (1676) Tunus 



beylerbeyi oldu. Azilden sonra yine 
Tersane beylerinden oldu. 1097"de 
(1686) Akdeniz kumandanı oldu. 
1100 (1689) tarihinden sonra vefat et- 
miştir. (11. 233) 

Haftancı bak. Mehmed Paşa (Burnaz) 

Hain bak. Ahmed Paşa 

Hâiz Ahtned Efendi (Defterdarzâ- 

de) Müderris, İzmir mollası olup 1143' 
de (1730/31) vefat etti. Şairdir. (I. 
244) 

Hak Mehmedzâde hak. Abdullah 
Afİfeddin Efendi 

Hakanı Mehmed Bey (Ayaş Paşa- 
zade) Müteferrika ve sancakbeyi ol- 
du. 1015'de (1606/07) vefat etti. Şair 
olup, Divanı vardır. (İL 264; L 447) 

Hâkî Kastamonuludur. İsfendiyarlı 
İsmail Bey' e mensuptu. I. Bâyezid 
(Yıldırım) devrinde (1389^1402) vefat 
etti. Şairdir. (İL 264) 

HâM Üsküplüdür. I. Bayezid (Yıldı- 
rım) devrinde (1389-1402) vefat etti. 
Şairdir. (İL 264) 

Hâkî Efendi İsfahanlıdır. "Ruhalı''" 
diye meşhur oldu. Maliye 'den yetişip 
defterdar mektupçusu oldu. Zilhicce 
1179'da (Mayıs 1766) vefat etti. Usta 
şairdir. Defterdar kapısı binasındaki 
"Ketebe koysa seza Sultan Mahmud" 
tarihini söylemiştir. (İL 265) 

Hâkî Mehmed Efendi Buhara hâne- 
damndandır. Seyyah olup Aı^ab ve 
Acem şeyhleriyle görüşüp sohbetler 
ettikten sonra hacca gitti. III. Meh- 
med'in (hd 1595-1603) son yıllarında 
İstanbul'a gelip defalarca ikram ve 
in'ama mazhar oldu. 1026'da (l6l7) 
vefat etti. Yüce gönüllü bir denâşti. 
Daima baş ve ayağı açık olup temiz 
elbise giyerdi. Kimseden bir şey ka- 
bul eylemezdi. Vefatında musahibi 



559 



560 



Denmiş Hasan, o yolu tutayım dediyse 
de nezleden hali harap oldu. Yerine 
Demş Nevruz Dede geçti. (11. 264) 

Hâkî Mehmed Efendi Hasköylü bir 
Yahudi olup IV. Mehmed devrinde 
(164S-1687) Müslüman oldu ve güm- 
rükten yüz akçe vazife ve tayinat ih- 
san okmdu. 1078xie (1667/68) vefat 
eyledi. BilgiU, zarif bir şairdi. (İL 264) 

Hâkî Mustafa Çelebi Suntmin akra- 
basından okıp I. Mehmed (Çelebi) 
devrinde (1413-1421) vefat etti. Şair- 
dir. (II. 264) 

Hakikîzâde bak. Abdullah Efendi; 
Abdülaziz İzzî Efendi; Osman Efendi 

Hakikîzâde Osman Hakikî Efendi 
adında bir şeyhin ailesine denmiştir. 
Geçen asır içinde yarım asır kadar 
devam etmiştir. (IV. 688) 

Hakim bak. Kutbeddin Ahmed 

Hâkim Abdüşşekûr Efendi (Şeyhî- 
zade) Mehmed Efendimin oğludur. 
1218'de (1803/04) divan kalemine gi- 
rip bazı hizmetlerde bulunmuş ve 
1220 (1805) tarihlerinde münzevî 
olarak birkaç sene sonra vefat etmiş- 
tir. Usta şairdir. (II. 102) 
Hâkim Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Kalemden yetişip hâcegândan ol- 
du. 1173'de (1759/60) cebeciler kâtibi 
ve 1174'de (1760/61) sipah kâtibi, 
1176^da (1761/62) maliye tezkirecisi 
ve vak^anmis, 1180^de (1766/67) ikin- 
ci defa cebeciler kâtibi ve som-a mz- 
name-i sânî olmuştur. 11 85 'de 
(1771/72) vefat eylemiştir. Üsküdar'da 
Ay rılıkçeşm esime defnedilmiş tir. Ta- 
ribi vardır. Arapça, Farsça bilir ve şa- 
irdi. 1168' de (1754/55) Sütlüce ile 
Eyüp arası donduğunda söylediği ta- 
rihür: "Buz üstünden bir kimse geldi 
dedi tarihin/ Deniz altmışsekizde 
dondu, bendeniz geçtim'/ (II. 101) 



Hakimi Çelebi Ebherlidir. Beylerbe- 
yi Mehmed Paş^/nm hocası olup III. 
Murad devri (1:74-1595) sonlarında 
\^efat etti. (İL 23*/) 

Hakîınî Melımed Çelebi (Geylânî) 

Lahcanî Süleyman b. Mehmed oğlu- 
dur. Hind şahma İntisap edip sonra 
Anadolu'ya gelci. Müderris, üç defa 
Kayseri, iki defa Trablusşam, Kudüs 
ve ordu kadısı olup Muharrem 1026' 
da (Ocak l6l7) vefat etti. Türkçe, 
Farsça şair, kâtip olup sakalını kma 
ile boyardı. (IV. 146) 

Hakiıi Mehmed Efendi Sandıklıh- 
dır. Bursa'ya göçüp Halvetî oldu. 
1186'da (1772/73) vefat eyledi. Şair- 
dir. (II. 239) 

Hakkak bak. Mustafa Efendi 
Hakkâkzâde bak. Osman Bey 

Hakki Bev Mirza Said Mehmed Paşa' 
nın(-^) oğludur. Binbaşı olup 1282' 
de (1865/66) vefat eyledi. Babasının 
vanmda medfundur. (ÎII. 48) 
Hakkı Bey Hasib Paşamın oğludur. 
Hariciye rnektûbî halifelerinden olup 
1282"de (1865/(6) beytülmal müdürü 
oldu. Azilden sonra bu senelerde 
(1870'ler) vefat etti. (II. 238) 
Hakkı Bey Hasib Paşa nm damadı- 
dır. 1275'de (1858/59) evkaf mektup- 
çusu ve sonra taşra defterdarı ve ûlâ 
oldu. 1290 (1875) yıllarında vefat etti. 
Nakkaş'da medmndur. (II. 238) 
Hakkı Bey Dâyezâdeiikle meşhur 
olup Ali Gâlib Paşa 'ya kethüda ol- 
muştu. Sonra iV:aliye Meclisi azası ve 
ûlâ sânîsi oldu. Sonra emekli olup se- 
nelerce Fındıklı'da evinde kaldı. 
1301'de (1883/84) vefat etti. (İL 238) 

Hakkı Bey Giritlidir. Kalemden yeti- 
şip evkâf-ı hümâyûnda varidat mü- 



dürü, ûlâ e\^^eli oldu. 29 Şe\"^'^âl 1311' 
de (5 Mayıs 18S4) vefat ederek Mev- 
İânâkapıya de fn edilmiştir. Ahmed 
Vefik Paşaya damad olmuş sâdık bir 
zat idi. (ÎI. 238) 

Hakkı Bey Sadrazam Sokuliu Meh- 
med Pasa tomrlarmdandır. Vakfının 
mütevellisi iken Receb 13l4'de (Ara- 
lık 1896) vefat eyledi. (IV. 852) 

Hakkı Bey (Yekçeşm) Misivri mu- 
hafızı İsmail Pasa'nın oğludur. 1238" 
de (1822/23) doğmuştur. 1259xla 
(1843) evkaf mı lıasebe kalemine çe- 
rağ olunmuştur. 1267'de (1851) evkaf 
mektûbî kalemine nakledilmiştir. An- 
cak kalemi terk edip az bir maaşla 
aecinmis ve Asî" fethindeki kasidesi- 
ne karşılık maaş: artırılmıştır. Sonrala- 
rı gözleri körlük derecesinde hasta 
olduğu halde 20 Saf er 1312^de (23 
Asustos 1894) vefat evledi. Camlı- 
ca'da Seİâmî Efendi merkadİ civarın- 
da defnedilmişt r. Arapça, Farsça ve 
Türkçe nazma ve nesre ve şiirde 
Nefryi taklide muktedirdi. Divanı 
ve bazı eserleri /ardır. (11.239) 

Hakkı Efendi Beşiktaş'da Dülgerzâ- 
de Dergâhı şeyhi oldu. 1257'de 
(184ı) vefat eyedi. Orada medfun- 
dur. Oğlu Tevhid Bey'dir. (İL 237) 

Hakkı Hasan Efendi Köse Emir 
Se^yid Hacı Mehmed Efendi 'nin("0 
oğludur. 1176':ia (1762/63) vefat 
ederek babasınm yanma defnedildi. 
Müfessir, muhac:dis ve vaiz olup dev- 
rin seçkiniydi. (IV. 247) 

Hakkı İbrahim Efendi Eğinlidir. 
Şeyhülislâm Ömer Lutfî Efendimden 
icazet alıp müderris ve huzur dersle- 
rinde muhatap ve mukarrir olmuş, 
1307 başlarında (1889 sonlan) İstan- 
bul pâyesiyle şı^yhülislâm müsteşarı 



olmuş ve sonra Anadolu payesini el- 
de etmiştir. 28 Zilhice 131 Tde (2 
Temmuz 1894) vefat etmekle Beşik- 
taş'da Yahya Efendi Dergâhıma def- 
ne dilmiştir. İlim ve fazilet sahibiydi. 
(ÎI. 238^ 

Hakkı İsmail Bey Sadrazam Safvet 
Paşamın kethüdâsmm oğlu olup o sa- 
yede tercüme ve sonra maarif muha- 
sebe kalemlerine girip maaş kâtibi 
iken 1305'de (1887/88) ibtidaiye mü- 
dürü olmuş ve 21 Receb 1309xİa (20 
Şubat 1892) vefat etmiştir. Beşik- 
taş'da Yahya Efendi Tekkesime def- 
nedildi. Yumuşak huyluydu. (II. 238) 

Hakkı İsmail Bey Sadrazam Dİvitdar 
Mehmed Paşanın torunlarından ve 
aıznâme-i bâb-ı seraskerî hulefâsm- 
dan İbrahim Beyin oğludur. 1260''da 
(1844) doğdu. 1275'de (1858.Ö9) Dâ- 
rülmaarif i bitirip mektüf^î-i hariciveve 
çerağ olmuştur. 1285x!e (1868/69) ter- 
cüme kalemine müme\yiz-i sânı, 
1288xle (1871) mütercim-i sânı ve 
1289xla (1872) mütercim~i ev^-^el oldu. 
1296'da (1879) hariciye müsteşarı ve 
bu zamana kadar ûlâ evveli olmuş ve 
10. ayda 1297x!e (1880) azledilmiştir. 
1298^de (1881) Mekteb-i SukanÎA^e 
müdür olup ardından bâlâ olmuştur. 7 
ŞaMn 1312*de (3 Şubat 1895) meb^ 
tepde ansızın ^'efat eylemiştir. Eyüp' 
de babasının yanma defnedildi. Fran- 
sızca, Almanca ve Latince bilir, müter- 
cim, muktedir, kâtip, sâdık, dogn,ı ve 
iffetii bir zat idi. (II. 238) 

Hakkı İsmail Bey Agrıboz muhacir- 
lerinden Şeyh Osman Efendi 'nin oğ- 
ludur. Rüsumat kaleminden yetişerek 
12S6^da (1869/70) Meclis-i ' Maarif e 
kâtib-i sânî, 1296xia (1879) rüsdiye 
dairesi başkâtibi, İ302xle (1884/85) 
ikinci defa meclise katib-i sânî olup 



567 



562 



1307^de (1889/90) ûlâ sânîsi oldu. 
1315 başlarında (1897 ortalan) başkâ- 
tip ve Şewâl 1315'de (Mart 1898) ilâ- 
veten Maarif Meclisi'ne aza olmuştur. 
26 Zilka'de 1315'de (18 Nisan 1898) 
vefat edip Kadıköy'e defnedildi. (IV. 
853) 

Hakkı İsmail Efendi Nâib Alııskalı 
Osman Efendi'nin oğludur. Müderris 
olup Ereğli naibi iken 126rde (1845) 
vefat etti. Şairdir. (İL 237) 

Hakkı İsmail Efendi (Hacı) Maliye- 
den yetişip mümeyyiz j Rebİyülâhir 
1279'da (Ekim 1862) mütemayiz ile 
maliye muhasebecisi ve Safer 
1280'de (Temmuz-Agustos 1863) ûlâ 
ile masarif at muhasebecisi oldu. 22 
Rebİyülâhir 1282'de (14 Eylül 1865) 
vefat eyledi. Haydarpaşa'da medfun- 
dur. Güzel ahlâk sahibidir. Oğlu Sadi 
Bey'dir. (II. 237) 

Hakkı İsmail Paşa Yükselerek mîri- 
mîran olmuştu. Yergöğü muhafızı 
olarak Şev^^âl 1237'de (Haziran-Tem- 
muz 1822) vezirlik verildi ve ardın- 
dan Sivas valisi oldu. Şe\^'^âl 1239'da 
(Haziran 1824) vezirliği kaldırılarak 
sürüldü. 1240^da (1824/25) vezirliği 
iade edilerek Van, Rebiyülevvel 
1242^de (Ekim 1826) Şam valisi olup 
Şa'bân 1243'de (Şubat-Mart 1828) ve- 
zirliği kaldırılarak Amasya'ya sürül- 
müştür. 1244'de (1828/29) vezirliği 
iade edilerek Sivas valisi olup harbe 
memur edildi. 1245'de (1829/30) 
Rusya'ya esir oldu ve sonra da vefat 
etti. Kethüdası Firûz Bey, Sivas'da 
iken kapıcıbaşı olmuştur. Tedbirli ve 
güçlü bir vezirdi. (İL 236/37) 

Hakkı İsmail Paşa Ricalden Uzun 
Salih Efendi'nin oğludur. Sadâret 
mektubî odasından yetişip 1266'da 
(1850) mâbeyn-i hümâyûn kâtibi ol- 



du. Cemaziyele\^el 1271 'de (Ocak- 
Şubat 1855) ûlâ e^^^eliyİe başkâtip ol- 
muştur. Cemaz yele\^^el 1278 'de (Ka- 
sım 1861) bâ;â rütbesiyle sadâret 
müsteşarı, Zilhiccemde (Haziran 1862) 
evkaf-ı, hümâyun ve Safer 1280'de 
(Temmuz-Ağustos 1863) mâbeyn-i 
hümâ^oan nâzın olup Rebiyüle^^^el 
1281'de (Ağustos 1864) vezirlik veril- 
di. Zilka'de 1233'de (Mart 1867) ilâ- 
veten bahriye nâzın oldu. 18 Zilka'de 
1284'de (13 Mart 1868) veremden ve- 
fat eylemiştir. E^oip'de medfundur. 
Çelebi, nahîf, yumuşak huylu, devlet 
işlerine vâkıf, usta kâtiptir. Oğulları 
vardır. Damad baş müdde-İ umumî 
Lebib Efendi'dir. (İL 237) 

Hakkı Mehmed Bey Silahdar Ab- 
dullah Ağa'nm ;-^) oğludur. Müderris 
olup 3 Receb 1210'da (13 Ocak 1796) 
vefat etti. Haydarpaşa'da annesinin 
babası Çayırzâde ibrahim Aga'nm ya- 
nmda medfundur. (III. 390; II. 236) 

Hakkı Mehmed Bey Ricalden Yusuf 
Rızâ Efendi 'nin(-^) oğludur. Müderris 
olup Safer 1260'da (Mart 1844) vefat 
etü. Babasının yanma defnedildi. (11. 
237; IV. 672) 

Hakkı Mehmed Efendi Nazİllilidir. 
Ali b. İbrahim oğlu olup tahsilden 
sonra Mısır'a giderek tahsilini tamam- 
ladı ve oradan Mekke'ye gidip yerleş- 
ti. Bu senelerce (1880 '1er) vefat etti. 
Yaşı 60 'a ulaşmış ve fâzıl ve geniş bil- 
gili bir zat oıup Nusretü'l-Cünûd^ 
Uhdetü'ş-Şuhûd Hizbü'l-Ebrar maa 
Şerh, Sünûhâtü'l-Mekkiye, Künû- 
zw7-Zçrar adlarında eserler yazmıştır. 
(IV. 305) 

Hakkı Mehmed Paşa Kâmil Ahmed 
Paşa'nm oğlu c ur. Bâbıâirden yetişip 
hâcelik verildi 1196'da (1782) Hare- 
meyn muhasebecisi, 1198'de (1784) 



yeniçeri kâtibi, Cemaziyeİe^'^^el 1200' 
de (Mart 1786) matbah emini, Şe\A^âl 
1202'de (Temmu::; 1788) rikâb-ı hü- 
mâyûn defterdarı olup Cemaziyelev- 
vel 1203'de (Şubat 1789) azlolundu. 
Şe^a^âl'de (Temrr.uz) nişancı, sonra 
orduda reisülküttab vekili, Rebiyüiâ- 
hir 1205'de (Aralık 1790) kethüdâ-yı 
sadr-ı âlî olup Şa'oân'da (Nisan 1791) 
azledilerek İbrail'e memur oldu. 
1206'da (1791/92} defter emini ve 23 
Şa'bân 1207'de (= Nisan 1793) ikinci 
defa kethüdâ-yı s^.dr-ı âlî olup 8 Rebi- 
yülevT^el 1208'de (14 Ekim 1793) azle- 
dildi. Sonra Rumeli timar ve zeamet 
nâzm oldu. 19 Cemaziyelâhir 1210'da 
(31 Aralık 1795) V(:;zirlikle Rumeli vali- 
si oldu. Çok sert bir şekilde asileri ce- 
zalandırmaya başladı. 1211 sonlarında 
(1797 başları) Haleb valisi oldu. Bolu 
Söğütlü kasabasına uğrayıp ahâlinin 
kabul etmemesine bakmayıp kasaba- 
ya girerek ateş salması haberi üzerine 
vezirliği kaldırılarak İstanköy'e sürül- 
dü. 1213'de (1793/99) vezirliği iade 
olunarak Hanya, sonra Agrıboz ve Zil- 
ka'de 1215^de (Mart-Nisan 1801) Bos- 
na valisi, sonra RiLmeli valisi oldu. 5-6 
ay sonra 12l6'da (1801/ 02) aitbesi 
kaldırılıp Sakız'a sürüldü. 1222'de 
(1807) vezirliği iade edilerek Erzurum 
ve ardından Akdeniz Boğazı muhafızı 
ve seraskeri olcu. 1223'de (1808) 



şa'dır(^5. Hazinedarı Ya'kub Ağa'ya 
kapıcıbaşılık verilmiştir. (II. 23ö) 

Hakkı Paşa Fuad Paşa'nm bacanağı- 
dır. Maliyeden yetişip Biga muhasebe- 
cisi oldu. Rebiyülâhır 1279'da (Ekim 
1862) mîrimîran rütbesiyle oraya mu- 
tasarrıf oldu. Şe^^^âl 128 2' de (Şubat- 
Mart 1866) orada vefat etti. (İL 237) 

Hakkı Paşa Hakkı Mehmed Paşa' 
nın(— ^) torunu, îzzet Ahmed Paşa'mn 
oğludur. Mîrimîran ve Bihke muta- 
sarrıfı olup 1294'de (1877) vefat eyle- 
di. (11. 236) 

Hakkı Paşa Mekteb-i Harbiye 'den 
yetişip mîrlivâlığa kadar ulaşmış ve 
Sinop redif kumandanı ve hassa Or- 
dusu teftişat-ı hesabiyesi komisyonu 
reisi olduğu halde Cemaziyelâhir 
1310'da (Ocak 1893) vefat eylemiştir. 
(II. 238) 

Hakkıöğlu bak. Mustafa Efendi 

Halebî hak. İbrahim Efendi 

Halebîzâde bak. Ahmed Efendi; İs- 
mail Hakkı Efendi; Mustafa Ağa 

Haleblİzâde bak. Ahmed Ağa; Ali 
Râif Efendi; Re'fet Mehmed Efendi 

Halef Mehmed Efendi İstanbullu bir 
kadrmn oğludur. Kadirîyeden el alıp 
Fâtih'de Kubbe Tekkesi şeyhi olmuş- 
tur. 9 Zilhicce 1176'da (21 Haziran 



563 



1— r/^TN £■_, 






X ^_ _ -C^ !_■;_ 



tupçusu oldu. Rebiyülâhır 1295 'de 
(Nisan 1878) vefat etti. Gönül adamı, 
şair ve münşi idi. (ÎI. 102/03) 

Hâîet Bey Maliyeden yetişip muha- 
sebecilik ve sonra defterdarlıklarda 
bulunmuştur. Nihayet Konya defter- 
daıiıgmdan azledilmişti. Receb 1295' 
de (Temmuz 1878) vefat etti. Eyüp 'de 
Bostan İskelesi nde defnolunmuştur. 
(II. 103) 

Halet Meliîîied Paşa Kap dan Ab- 
dülkadir Paşa'nın oğludur. Bâbıâlî' 
den yetişip bir aralık tersanede bu- 
lunmuş, Zilka'de 1261 'de (Kasım 
1845) bahriye mektupçusu olup 1264 
(1848) tarihlerinde ayrılmış ve taşra- 
ya gidip Şam defterdarı olmuştur. 
Sonra Receb 1270'de (Nisan 1854) 
Anadolu Harp Ordusu defterdarı ol- 
du. Barıştan sonra dönerek Bursa ha- 
564 rir nâzın. 1280^de (1863/64) Kıbrıs 
mutasarrıfı ve Rebi-^mlâhir 1281 'de 
(Eylül 1864) Divan-ı Muhasebat reisi, 
Muharrem 1285'de (Mayıs 1868) se- 
rasker müsteşarı, 17 Zilhicce 1286'da 
(20 Mart 1870) vezidikle Trablusgarb 
valisi, Cemaziyelâhir 1289' da (Ağus- 
tos 1872) Edirne ve Ramazan'da (Ka- 
sım) Sivas valisi olup Şa'bân 1291 'de 
(Eylül 1874) ayrıldı. 7 Safer 1292'de 
(15 Mart 1875) valide sultan kethüda- 
sı ve Şûrâ-yı Devlet azası, aynı yılm 
19 Şa'bâmnda (9 Eylül 1875) şehre- 
mini, 22 Zilhicce^de (19 Ocak 1876) 
nâfia nâzın, 17 Muharrem 1293'de 
(13 Şubat 1876) Şûrâ-yı Devlet azası 
ve 7 Rebiyüle\^^erde (2 Nisan) Mec- 
lis-i Âliye azası olup saltanat değişik- 
liğinde tabii olarak kethüdâlıktan az- 
ledildi. 28 Ramazan 1293'de (17 Ekim 
1876) ticaret nâzın oldu. Muharrem 
1294'de (Ocak-Şubat 1877) azledil- 
miş olarak Ayan Meclisime aza oldu. 



30 Ramazan 1294'de (8 Ekim 1877) 
Cidde valisi olup 1296'da (1876) vefat 
eyledi. Yumuşak huylu, dindar, gay- 
reüi, cömert ve den'işmeşrep idi. Oğ- 
lu Bahâeddin Bey'dir. (II. 103) 

Halet Mehmed Said Efendi Ebü îs- 

hakzâde Şerif Efendi' nin hademesin- 
den ve kadılardan Hüseyin Efendi'nin 
oğludur. Şerif Efendi ve oğlu Atâullah 
Efendi'nin terbiyesiyle ilim ve kitabet 
tahsil eylemişti. Büyük Râşid Efen- 
diyle müaürdar yamağı olup sonra 
Ebûbekir Sâmî Paşa ve Ohnli Ahmed 
Paşa ile ^'enişehir mollasına kethüda 
olmuştur. Gâlib Dede'ye bağlanarak 
nazım ve nesirde ilerledi. Râsih Efen- 
di ve Kasapbaşı Mehmed Ağa ile Ter- 
cüman Kalimakioglumun kitabet hiz- 
metlerinde dahi bulunmuştur. Zevk 
ve safa ehli olarak Köse Kethüda Re- 
şid Efendi'ye bağlanıp beylikçi kese- 
darı maiyetinde istihdam olunmak 
üzere hâcegândan oldu. Çok geçme- 
den 1217de (1802) başmuhasebe pâ- 
y esiyle Faris elçisi olup Muharrem 
1222'de (Mart 1807) dönünce beylik- 
çi oldu ve aynı yılın Rebi^nülev^^elinde 
(Mayıs 1807) azledilerek Kütahya'ya 
sürüldü. Sonra affolundu ve gelişinin 
üçüncü ayında Bağdad'a gönderildi. 
Görevini tamamlayıp dönüşünde 
meşhur İbrahim Efendi'ye yanaşmış 
ve vefatında 1225'de (1810) rikâb-ı 
hümâyun kethüdası olup gizli haber- 
leşmeye memur edilmiştir. 1229 
(1814) tarihinde kethüdâlıktan aynl- 
dı. 1230'da (1815) ve birkaç yıl sonra 
ikinci defa nişancı oldu. 25 Safer 
1238'de (11 Kasım 1822) Bursa'ya ve 
oradan da Konya'ya sürgüne gidip ar- 
kasından koru-i hümâ^^n ağası Arif 
Ağa gönderilerek katledilmiştir. Yah- 
ya Efendi Tekkesi'ne defnedilmiş ve 



Galata Mevle^âhanesi'ne de bir taş di- 
kilmiştir. 13 sene kadar siyasî işlerde 
müsteşar ve büyük ve küçük herkesin 
baş\a.ırdugu kişi oldu. Büyükleri çe- 
kemez ve tarafta rlarma ikram eder ve 
bü>âîk görevler; n verilmesinde bile 
görüşüne başına aüurdu. Önceleri bi- 
raz hizmet etmiş ve sonra kin ve düş- 
manlık gütmüştür. Bununla birlikte 
akıllı, bilgili ve şairdi. (lî. 102) 

Hâletî Abdulla il Efendi (Abdullah 
Çelebi) Köstendilli bir kadı oğludur. 
Kendi de kadı o^du. 973 "de (1565/66) 
vefat eyledi. Şairdir. (lîl. 363) 
Hâletî Mustafa Efendi (Azmîzâde) 
Azmi Efendi'nin oğludur. 15 Şaİ3ân 
977^de (23 Ocax 1570) Berat gecesi 
doğdu. Kudüs, Sam ve Mısır mollası 
oldu. Zamanında Mısıriüar valiyi yok 
edince 1013xle (l604/05) bunu vali 
kaymakamı ettiler. Cemaziyelâhir'de 
(Kasım) itham edilerek azledildi. Son- 
ra Bursa mollası oldu. Kalenderogiu 
şehri kuşattı. Oradan Edirne, Şam ve 
1027'de (1618) vine Mısır mollası ol- 
du. 11 ayda azledildi. Rebiyülâhir 
1030^da (Mart l621) Anadolu payesi 
olup Zilhicce'dt? (Ekim-Kasım) Ana- 
dolu kazaskeri oldu. Ziika'de 1032 'de 
(Eylül 1623) azledildi. Rebi^âile^-vel 
1037'de (Kasım 1627) Rumeli kazas- 
keri olup Ramazan 1038'de (Mayıs 
1629) azledildi. i040'da (1630/31) Sü- 
leymaniye Dârülhadisi müderrisi ol- 
du. 26 Şa^bân 1040'da (30 Mart 1631) 
vefat etti. Mektebi sahasında medfun- 
dur. Şair, âlim, fâzıl zarif, nâzik ve sâ- 
lihdi. Eserleri: Menâr-ı îbn Melek ha- 
şiyesi, Dürer ve Gurer haşiyeleri, 
Muğnrl-Lebîb Şerhi Hidâye ve Mif- 
tâh şerhlerine ta'likat, Divan, Sâkmâ- 
jnesl Münşeatı, padişaha iki man- 
zum Arzuhali, babasımn Mihr ü 



Müştensme ek olarak 2000 beyit ese- 
ri (yine tamam olmamıştır). (11 103/ 
04)' 

Hâletî2âde bak. Nurî Mehmed Bey 

Halhal bak. Mehmed Kuli Paşa 

Halhali bak, Nasrullah 

lîalhalh bak. Behrâm. Paşa 

Hahcızâde bak. Abdurrahman Efen- 
di; Ahmed Efendi: Mehmed Paşa; 
Mustafa Paşa 

Hahcı^âde Mustafa Paşa damadı ve 
oğlu defterdar olmuşlardır. ^'Haiıcıoğ- 
lu" iskelesi bunların adını taşır. (IV. 
689) 

HâH bak. Bedreddin Mahmud Efendi 
(Köse) (Benli) 

Hâli Mahmud Efendi Filorinalıdır. 
Müderris olup Muharrem 984'de (Ni- 
san 1576) vefat etti. Ulemadandır. 
(IV. 314) 

Hâlî Mehmed Âşık Çelebi nin küçük 
kardeşidir. Danişmend iken vefat et- 
h. Şairdir. (II. 269) 
Hâlîsa^âde bak. Ali Efendi 

Hâlid Ağa Saray'da yükselerek hazi- 
nedar-ı şehriyârî oidu. 1206''da (1791/ 
92) dârüssaâde ağası olup 17 Rebiyü- 
lewel 1213'"de (29 Ağustos 1798) ve- 
fat etti. Eyüp "de valide türbesi bahçe- 
sinde medf undur. (II. 265) 

Hâlid Ağa Kapıcıbaşı ve 5^aş yemiş 
gümrükçüsü olup 1222^de (1807) ve- 
fat etti. Üsküdar'da medfundur. (II. 
265) 

Hâlid Ahmed Efendi (Yusufzâde) 
Sudûrdan Yusuf Efendi'nin oğludur. 
Müderris, Şa'bân 1269'da (Mayıs 1853) 
Diyarbekir mollası oldu. Sonra mahre- 
ce geçip Şa'bân 1277'de (Şubat 186l) 
Şam mollası, sonra Mekke payesi, Re- 



565 



biyülâhir 1283^cle (Ağustos 1866) kas- 
sâm-ı askerî ve İstanbul payesi oldu. 
Rebiyülâhır 1293'de (Mayıs 1876) İs- 
tanbul kadısı, sonra Anadolu payesi 
ve idare-i emvâl-i eytâm reisi oldu. 
Receb 1295 'de (Temmuz 1878) tedki- 
kat-ı seriye ve intihab-ı hükkâm reisi 
olup ŞeA^'^âl 1299'da (Ağustos-Eylül 
1882) vefat eyledi. Fatih'te babasının 
yanma def olundu. Âlîm, vakur, ted- 
birliydi. Oğulları, şeyhülislâmlık ma- 
kamında bulunan Mehmed Cemâled- 
din Efendi iİe İstanbul pâyeli Mustafa 
Neş'et Efendi'dir. (İL 268) 

Hâlid Bey Kürt beylerinden olup 
Hacı Rüstem Bey'le I. Selim' e (Ya- 
wz) (hd 1512-1520) geldiyse de ta- 
vırlarından ikiyüzlü olduğu anlaşıldı- 
ğı için katledilmiştir. (II. 265) 

Hâlid Bey Sultan Abdülaziz'in daire- 
^^^ si seçkinlerinden olup hacca gittikten 
sonra tahta çıkışlarında ikinci mabe- 
yinci oldu. Zilhicce 1278'de (Haziran 
1862) 10 gün kadar serkurenâ-yı pa- 
dişahı oldu. Kulağında sağırlık oldu- 
ğundan yine ikinci mâbeyncilige 
nakledilerek 1290 (1873) yılma kadar 
bu hizmette kalmış ve ömrünün çoğu 
hizmette geçmiştir. 1291 'de (1874) ir- 
tihal eyledi. Padişahın mizacına vâkıf 
bilgili bir adamdı. Aynı devirde kure- 
nâdan diğer Hâlid Bey olduğundan 
ona küçük, buna büyük Hâlid Bey 
derlerdik (11. 267) 

Hâlid Efendi Erzummlu İsmail Efen- 
di 'nin tomnu olup Şeyh Hamdullah- 
zâdelerin şakirdi Üsküdarî Hasan 
Efendi'nin şakirdidir. 1050'de 
(1640/41) vefat etti. Üsküdar'da med- 
fundur. Usta hattatdır. (II. 265) 

Hâlid Husrev Paşa Askeriyeden yeti- 
şip miralay ve mîrlivâ oldu. 12 50 'de 
(1834/35) Dâr-ı Şürâ-yı Askerî reisi ol- 



du. Sonra ferik olarak ordularda gezdi. 
Zilka'de 1276'ce (Mayıs-Haziran 1860) 
Irak ve Hicaz Ordusu erkânından ol- 
du. Sultan Abdülaziz devri (1861- 
1876) başlarında vefat etti. (II. 267) 

Hâlid Hüseyin Efendi Mısırlızâde 
Emin Efendimin oğludur. Maliyeden 
yetişip ceride müme^^izi oldu. 
1259'da (1843) ceride muhasebecisi 
oldu. 1276'da :i859/60) muhasebeci- 
liğin lagAanda Meclis-i Maliye 'ye aza 
oldu. Sonra azledildi. 1283^de (1866/ 
67) vefat eylemiştir. E^^üp'de medfun- 
dur. Zevke düşkün ve eli açıktı. Oğlu 
ceride kaleminde müme^^iz Emin 
Bey, kendisincen 10 sene e\^^el vefat 
eylemiştir. Diğeri Kozan muhasebeci- 
si Nurî Bey, orada 1302'de (1885) ve- 
fat eylemiştir. Bir diğeri Atâ Bey'dir. 
Hayatta olan oğlu hatab anbarı müdü- 
rü ismail Âsaf Bey'dir. Kızlarından to- 
runları vardır. 'II. 267) 

Hâlid Mehmed Bey Hassa 1 . alayın- 
da miralay iken 11 Şe^^^âl 1304 'de (2 
Temmuz 1887) vefat etmiştir. Eyüp' 
de medfundur. (ÎI. 267) 

Hâlid Mehmed Bey (Melek Meh- 
med Paşazade) Süleyman Bey'in(-+) 
oğludur. Müderris olup 3 Muharrem 
1262'de (1 Ocak 1846) vefat eyledi. 
Eyüp'de medfundur. (II. 266; IV. 510) 
[IV. 510'da ve: at tarihi 13 Muharrem 
1262 (11 Ocak 1846) olarak verilmiş- 
tir.] 

Hâlid Mehmed Efendi Maliye ka- 
lemlerinden yetişip ceride başkâtibi 
ve 1248'de (1332/33) mansure zim- 
meti olup sonra varidat muhasebesi 
müme'yyiz-i e^^v^eli ve Receb 1256'da 
(Eylül 1840) varidat muhasebecisi 
olup Zilka'de 1256'da (Ocak 1841) 
azlolundu. 12:7'de (1841) ikinci defa 
muhasebeci oldu. Şa'bân 1262'de 



(Ağustos 1846) vîiridat muhasebecili- 
ği İkiye ayrılınca Rumeli vâridaünda 
muhasebeci kaldı, Rebiyülev^^el 1263' 
de (Şubat-Mart 1347) Rumeli defter- 
darı olup Receh^ 1265'de (Haziran 
1849) azloiunmu;; ve Ziika'de'de (Ey- 
İül-Ekim) ikinci defa defterdarhğa ge- 
tirilmiştir. Rece 3 1266'da (Mayıs 
1830) bâlâ rütbesiyle maliye nâzın ve 
Şewâl 1267'de Ağustos 1851) eA- 
kaf-ı hümâ^Tjn nvzvcı olup Cemaziye- 
lâhir 1268^de (Msrt-Nisan 1852) azlo- 
lundu. Rebiyülâhır 1269'da (Mart 
1833) vefat etti. Eyüp 'de medfundur. 
Hesap işlerini biLr ve gayet zengindi. 
Oğullarından Ne:vet Bey, adliye aza- 
smdandır. (II. 266) 

Hâlid Mehmed Efendi (Uryânîzâ- 

de) Ahmed Es'ad Efendimin oğludur. 
Müderris olup bsbası şeyhülislâm ol- 
dukda molla, Mekke, İstanbul, Ana- 
dolu payelerini amıış ve Şûrâ-yı Dev- 
let azalığı ihsan t'uyurulmuştur. 1306' 
da (1888/89) Şûrâ-yı Devlet tanzimat 
dairesine reis-i sânı oldu. 21 Ramazan 
1307'de (11 Mayıs 1890) vefat eyle- 
mekle E)âlp'de babasının türbesine 
defnedildi. Bilgili olup güzel konuşur, 
yumuşak, mu'tedil ve cömertdi. Es'ad 
Ahmed adında bir oğlu küçük yaşta 
vefat ettiğinden so^oı kalmamıştır. Ya- 
şı 40'a yaklaşmıştı. (II. 268) 

Hâlid Mehmed Ziyâeddîn Efendi 

1197'de (1783) Süleymaniye'de Kara- 
dağ'da doğmuştur. Şeyh Abdullah 
Dehlevî halifelerinden Şeyh Abdül- 
kerim Berzencrcen Nakşibendî tari- 
kaüni ikmâl eylemiştir. Bağdad tara- 
fından İstanbu.'a gelip buradan 
Şam'a hicret eyledi. 4 Zilka'de 1242' 
de (30 Mayıs 1827) 45 yaşında vefat 
eylemiştir. Şam'da tekkesinde med- 
fundur. Eserleri vardır. Oğullarından 



Bahaeddin Efendi ile Abdurrahman 
Efendi kendinden e\^''el vefat eyle- 
mişlerdir. Şehabeddin Efendi, ürfa'da 
vefat eyledi. Necmeddin Efendi 1270' 
de (1853/54) ve kızı Fatma Hanım 
1286^da (1869/70) 47 yaşında vefat 
eylemişhr. Halifeleri çoktur. Halifele- 
rinden Ahmed Erbiiî "el-Hatib'^ diye 
meşhur olup Şam'da halifesi idi. 1250' 
de (1834/35) Erbil'de vefat etti. Meh- 
med Firâkî İstanbul'da vefat etti. 
Emin Nureddin Camii'nde medfun- 
dur. Mehmed b. Abdullah b. Mustafa, 
"Hânı" diye meşhurdur. 125rde 
(1835/36) vefat eylemiştir. Abdullah 
ehFerdi de bunun halifesidir. Şam'da 
halen postnişîn olan Mehmed Efendi, 
Necmeddin Ahmed Efendi 'nin oğlu- 
dur. (II. 265/66) 

Hâlid Paşa Babanİı ailesinden olup 
ll45'de (1732/33) Baban mutasarrıfı 
oldu. Sonra vefat etti. (ÎI. 265) 

Hâlid Paşa Arnavut beylerinden 
olup ll67'de (1753/54) mîrimîran ve 
Köstendil mutasarrıfı oldu. Birkaç se- 
ne sonra vefat etti. (11. 265) 

Hâlid Paşa Babanh Ahmed Paşa'mn 
oğludur. 1220'de (1805) Baban muta- 
sarrıh olup 1223'de (1807) Köy ve 
Harir sancaklarına nakledildi. 1232' 
de (1817) oradan da azledildi. Birkaç 
sene sonra vefat eylemiştir. Oğullan 
vardır. (İL 266) 

Hâlid Paşa Askerlikten yetişip mirli- 
va olup 1256'da (1840) vefat etmiştir. 
(İL 266) 

Hâlid Paşa Askerlikten yetişip Ara- 
bistan Ordusu'nda bulunmuş, mîrlivâ 
olup 1277 başlarında (1860 ortaları) 
hizmette bulunduğundan feriklikle 
Haleb fırkasına kumandan olmuş ve 
1278'de (1861/62) orada vefat etmiş- 
tir. (İL 267) 



567 






Hâlid Paşa Liva ^^e ferik olarak Zil- 
hicce 1279xla (Mayıs-Haziran 1863) 
emekli oldu. Livâlığı Receb 1256''da 
(Eylül 1840) 2. Ordu piyade miralay- 
lığından olup emekliliğinin de orada 
olması garip tesadüftür. Safer 1288*de 
(Nisan-Mayıs 1871) Medine muhafızı 
olup Ramazan da (Kasım- Aralık) şey- 
hülharem oldu, Az sonra ayrıldı. Zil- 
hicce 1294^1e (Aralık 1877) İane Ko- 
misyonu reisi olup 1296xla (1879) 
vefat evledi. Eyüp 'de mecifundur. (II. 
267) 

Hâlid Paşa (Şehsüvarzâde) Meh- 
rned Paşanın oğlu veya yeğenidir. 
Beylerden \'e mîrimîrandan olup îçel 
mutasarrrıfı oldu. Rusya ^'e Almanya 
harplerinde bulunduktan sonra An- 
kara mutasarrıfı oldu. Il60 (1747) ta- 
rihinden sonra vefat etti. (11. 265) 

Hâlid Süleyman Efendi Müderris 
ve Rebivülâhir 1268^de (Şubat 1852) 
Galata mollası oldu. Sonra vefat etti. 
(İL 266) 

Halife bak. İsmail 

Halifezâde hak. Ahmed Efendi; 
Mustafa Efendi; Tab'î Kasım Çelebi; 
Tâhir Efendi 

Halil Ağa îbrahimın oğludur. Ka- 
sapbaşı olup 954ıie (1547) vefat etti. 
Bir mescid yaptırmıştır ki Kasapbaşı 
Mescidi denir. (II. 284) 

HaKl Ağa Saray'da terbiye edilerek 
bostancıbaşı oldu. I. Süleyman (Kanu- 
nî) devrinde (1520-1566) vefat etti. 
Bostancı Kulesimin bânîsidir. (II, 284) 

HaHl Ağa Müteferrikadan olup 991" 
de (1583) cebecibaşı olup 993^de 
(1585) vefat eyledi. (İL 285) 

Halil Ağa Hasodah olup Cemaziye- 
le\-^'el 1066'da (Mart 1656) hasodaba- 
şı oldu. Muharrem 1067 'de (Ekim-Ka- 



sım 1656) azledildi ve gözden düş- 
müş olarak vefft etü. (İL 287) 

Halil Ağa Eski !Saray ağası olup malı- 
na elkoyma lıiyânetiyle 1074xle 
(1663/64) azlecilip sürüldü. Gözden 
düşmüş olarak vefat etti. (İL 287) 

Halil Ağa Yeniçeri Ocağı meşhurla- 
rından olup Silahdar Ocağı kethüda 
yeri olmuştu. 1089'da (l687) gözden 
düşmüş olarak /efat etti. (İL 289) 

Halil Ağa Hıseki olup 1129'da 
(1717) bostancı oaşı oldu. Kısa sürede 
ayrıldı. Bu zat 1130xla (1718) Kızılmi- 
nare Mescidi ni yeniden yaptırmıştır. 
Ardından vefat eylemişür. (İL 292) 

Halil Ağa Encerûn'dan çıkıp rikâb 
agahklarım devretmiş ve 1122'de 
(1710) silahdar-ı şehriyârî olmuştur. 
Kısa süre sonra azledüdi ve emekli 
oldu. 1144 (17? 1/32) tarihlerinde ve- 
fat eylemiştir. C^glu ricalden Mehmed 
Bey'dir. (İL 291) 

Halil Ağa Baltacılardan olmakla bal- 
tacılar kethüdası olmuştur. 1145 
(1732/33) yılma doğru vefat eyledi. 
Oğlu İzzî Efenc:i'dir. (İL 293) 

Halil Ağa Enderun'dan yetişip rikâb- 
dar-ı şehriyârî oldu. Cemaziyelâhir 
ll6rde (Haziran 1748) sipahiler ağası 
olup defterdar Behçet EfendiA-^e da- 
mad oldu. Selefi Salih Agamin konağı, 
mefmşatıyla bidikte verilmiştir. Kısa 
süre sonra vefa: eylemiştir. (II. 293) 

Halil Ağa Sarayda yojkselip dârüssa- 
âde ağası olup yaşk olmakla emekli 
oldu. Şewâi 11 ^yde (Mayıs 1762) ve- 
fat etti. Yaşı lOO'ü geçmişti. (İL 296) 

HaUl Ağa Ziştovilidir. Cemaziyelev- 
vel 11 87 'de (Temmuz-Ağustos 1773) 
sipahiler ağası olup sonra vefat etti. 
(İL 297) 



Halil Ağa Sipah Ocağı kethüdası 
olup 1195'' de (1781) vefat etti. Silivri- 
kaprcia mecifundur. (II. 298) 

Halil Ağa Haseki ve bostancabışı 
olup azilden sonra 27 Safer 1201 'de 
(19 Aralık 1786) ^^efat eylemiştir. Ay- 
nlıkcesmesi'nde medfundur. (II. 300) 

Halil Ağa Nevşehirli Hüseyin Aga^- 
nm oğlu olup kuyumcubaşı olarak 
1203'de (1788/89) vefat etti. Haydar- 
paşa'da r.ıedfundur. (II. 300) 

Halil Ağa Topçu Ocağf ndan yetişip 
topçuba.51 oldu. Azilden sonra 1203' 
de (1788/89) vefat eyledi. Oğlu Abdî 
Selimi Efendi 'dir(-^). İkisi de Topha- 
ne'de Defterdar Camiline defnolun- 
dular. (II. 300) 

Halil Ağa Divriklidir. Kapıcıbaşı ola- 
rak 1199 (1785) tarihinde iki defa 
başbaki Iculu oldu ve bölük ağalıkla- 
rında bulundu. III. Selim devri (1789- 
1807) başlarında vefat etti. (İL 300) 

Halil Ağa Kara gümrüğü nâzın olup 
1228^de (1813) vefat eyledi ve Üskü- 
dara defnedildi. (II. 303) 

Halil Ağa Karinâbâd â'yânı olup bu 
senelerde (18201er) vefat etti. (II. 305) 

Halil Ağa Kara gümrüğü nâzın olup 
13 Rebi^ülev^^el 1238'de (28 Kasım 
1822) vefat eyledi. Haydarpaşa'da 
medfuncur. (İL 304) 

Halil Ağa Baştebdil olup Rebiyülev- 
vel 1233'de (Ocak 1818) bostancıbaşı 
ve o sene Ramazan'da (Temmuz) mî- 
rahûr-ı e\^^el olup Ramazan 1235 'de 
(7 Şubat 1823) sipahiler ağası oldu. 
Azilden sonra 1241 (1825/26) yılma 
doğru vefat etti. (İL 305) 

Halil Ağa Enderun'dan yetişip müez- 
zinbaşıhktan 1210^da (1795/96) peş- 
kir ağalığına çıkıp sırasıyla çukadar 



okıp İslâm Ağamın azlinde III. Selim 
zamanında silahdar-ı şehriyârî oldu. 
1218'de (1803) ayrıldı. 19 Safer 1242^ 
de (22 Eylül 1826) vefat etti. Sultan 
Bâyezid Mezarlığı 'nda medfundur. 
(11/305) 

Halil Ağa Enderun^ dan yetişip Zilhic- 
ce 1239xla (Ağustos 1824) peşkir ağa- 
sı, Ramazan 124 O "da (Nisan-xMayıs 

1825) miftâh ve Zilhicce' de (Temmuz- 
Agustos 1825) tülbend ağası. Muhar- 
rem 124rde (Agustos-Eylül 1825) ri- 
kâh dar ve Zilhicce' de (Temmuz 1826) 
çukadar olup 8 Safer 1242'de (11 Eylül 

1826) azledildi ve sonra vefat etti. (İL 
305) 

Halil Ağa Baştebdil olup 5 Cemazi- 
yelâhir 1256'da (4 Ağustos 1840) ve- 
fat etti. Miskinler'de medfundur. (İL 
306) 

Halil Ağa Hamamcı esnafından olup 
Şeyhülislâm Ebûssuûd Efendimin ha- 
mamını kiralamıştı. Bir sebepten do- 
layı çıkarılınca bitişiğindeki mektep 
arsasında kendi malından bir hamam 
yapıp ateşini söndürdü. Bu sebepten 
'İnadiye" hamamı dendi. (İL 285/86) 

Halil Ağa (Ağababasızâde) 1188'de 
(1774) bostancıbaşı olup 1191'de 
(1777) ayrıldı ve sonra kapıcıbaşı 
olup 1197'de (1883) vefat etti. Kendi- 
sinden 8 sene e\^^el vefat edip Hay- 
darpaşa'ya defnedilen kardeşi sero- 
da-i sadr-ı âlî Mehmed Emin Aga'nm 
yanma defnedilmiştir. Çubuklu Mes- 
cidime minber koydu. Oğlu Ferhâd 
Paşa'dır. (II. 298) 

Halil Ağa (Bâyezİdzâde) (Hacı) İle- 
ri gelenlerden ve kapıcıbaşılardandır. 
1234'de (1819) vefat eyledi. Selimi- 
ye'de medfundur. (II. 303) 

Halil Ağa (Bezirgânzâde) Binyüzcü 
olmakla ok atıcılıkta usta bir silahşör- 



569 



570 



dü. Musâhib-i padişahı olup 1219'da 
(1804/05) vefat eyledi. Okmeyda- 
nrnda defnedildi. (II. 302) 

Halil Ağa (Çepcizâde) Kapıcıbaşı- 
lardandı. 1173^de (1759/60) Hicaz 
haftan ağası olup Mekke'de Şerif Me- 
sâid'in ibka menşurunu götürdü. 
1174^de (1760/61) vefat etti. (İL 295) 

Halil Ağa (Genç) Yükselerek kapıcı- 
başı, 1193'de (1779) silahdar ağası ve 
azilden sonra Receb 1199'da (Mayıs 
1785) başbaki kulu olmuş ve 21 Ce- 
maziyelâhir 1202'de (29 Mart 1788) 
azledilmiş olarak vefat eylemiştir. 
Zeyneb Sultan Camii'nde medfundur. 
Oğlu Tufunç Mustafa Aga'dır(-»'). (İL 
300) 

Halil Ağa (Gümrükçüzâde) Güm- 
rükçü Hacı Mustafa Aga'nm oğludur. 
Kapıcıbaşı olup 1179'da (1765/66) 
tophane nâzın iken vefat eyledi. Mis- 
kinler'de medfundur. (İL 296) 

Halil Ağa (Hacı) Kapıcıbaşı ve baş- 
baki kulu olup 1124'de (1712) vefat 
etti. Aksaray'da Murad Paşa Mezarlı- 
grnda medfundur. (II. 291) 

Halil Ağa (Hacı) Bostancı Ocağf n- 
dan yetişip Rebiyülâhir ll64'de (Mart 
1751) bostancıbaşı olmuştur. Zilka'de 
ll65'de (Eylül 1752) azledilmiş ve kı- 
sa süre sonra vefat etmiştir. (II. 294) 

Halil Ağa (Hacı) Matbah emini olup 
azlolunmuş ve 1190'da (1776) vefat 
eylemiştir. Üsküdar'da Nuhkuyu- 
su'nda medfundur. (İL 297) 

Halil Ağa (Hacı) Yükselerek kasap- 
başı oldu, sonra gümrük emini olarak 
1189'da (1775) azloldu ve sonra surre 
emini oldu. Sonra yaş yemiş gümrük- 
çüsü olarak Muharrem 1197'de (Ara- 
lık 1782) vefat etti. (İL 299) 



Halil Ağa (Hacı) Serfiçelidir. Silah- 
şor ve sonra kapıcıbaşı olup 11 Safer 
1249'da (30 Hazi:;an 1833) vefat etti. 
Duvardİbi'nde medfundur. (II. 305) 

Halil Ağa (Hoc^,) Attar olup Araba- 
cılar Mescidi'ni y^-ptı. Minberini Cem- 
şid Çavuş koydu ki, Yenİbahçe Mes- 
cidi de bunundur. (İL 285) 

Halil Ağa (Kadı) Türkmen olup te- 
berdar olmakla s.rasıyla mîrialem ol- 
muştur. Sonra kaoıcıbaşılıkla lllO'da 
(1698/99) çavTişbaşı oldu. 18 defa si- 
pahi ve silahdar ocakları ağası olup 
çabuşbaşılıkla mî;;ialemlikde dahi tek- 
rar etmiş ve 1141 de (1728/29) iki se- 
ne başbaki kulu olup nihayet son de- 
fa sipahiler ağası olduğu halde 19 Re- 
biyülâhir ll64'de (17 Mart 1751) vefat 
eylemiştir. Yaşı lOO'ü geçmişti. 1144' 
de (1731/32) mîrialemiiginde Kumba- 
racı Yokuşu'nda lir çeşme yaptırmış- 
tır. Kendisi de orada medfundur. (İL 
294) 

Halil Ağa (Koca Tahtırevan) Sa- 
rayda musâhib ve iç hazinedar olup 
1094'de (1683) hazinedarlıkdan azle- 
dilmiş ve 1099^da (1688) emekli ola- 
rak sonra vefat e^.miştir. (İL 288) 

Halil Ağa (PehlİYan) Defterdar Meh- 
med Paşamın hazinedarı kapıcıbaşı 
Ali Aga'nm kardeşi olup yeniçeri zabi- 
tiydi. Cemaziyelâhir ll43'de (Aralık 
1730) eşkıyanın defedilmesinde gay- 
reti görülünce kui kethüdası oldu. Ra- 
mazan' da (Mart 1731) azledilerek Bur- 
sa'ya gönderilmiştir. Orada vefat eyle- 
di, (İL 293) 

Halil Ağa (Seyyid) Sırasıyla bostan- 
cıbaşı olup 25 Receb 1 196'da (6 Tem- 
muz 1782) vefat etti. Oğlu Hüseyin 
Bey'dir(-^). Diğer oğlu Mehmed Sâ- 
dık Bey 1219^da (1804) vefat eyledi. 



Hüseyin Bey'in oğlu Mehmed Rif at 
Bey 1245'de (1829/30) ve dahiliye 
halifelerinden H:aUl Bey, 1265'de 
(1849) vefat eylediler. Hepsi Karaca- 
ahmef de medfundudar. (II. 298) 

Halil Ağa (Şîrînsâde) Şevval ll68' 
de (Temmuz 1755; silahdar ağası olup 
kapıcıbaşılıkla memuriyetlerde bulun- 
du. Şev\'âi 1178'de (Nisan 1765) sipa- 
hiler ağası olup 1179'da (1765/66) ay- 
rıldı. Oğlu, ricalden Es'ad Medhî Bey" 
dir. Bu senelerde -^^efat etti. (II. 296) 

Halil Agazâde bak. Ahmed Bey 

Halü b. HibetuUah (Hacı) 1180 

(1766/67) yılında Odunyarıcı Mesci- 
di'ne minber koyarak camiye çevirdi. 
Sonra vefat eyledi. (II. 297) 
Halil Bey Karaca b. Dulkadır'ın oğ- 
ludur. 756'da (1355) babası katlolun- 
dukda Maraş ve Elbistan beyi oldu. 
Sonra Malatya ve Trabzon^ a da sahip 
oldu. 790'da (1388) Mısırda vefat ey- 
lemiştir. (İL 283) 

Halil Bey Ramazanoglu Dâvud Bey' 
in oğludur. Babasının vefatında Ada- 
na beyi oldu. 34 sene hükümetle 919' 
da (1513) vefat etti. Adana 'da cami ve 
medresesi vardır. Camiinde medfun- 
dur. Oğlu Mahmud Bey'dir(-^). (II. 
283/84) 

Halil Bey Feridım Ahmed Paşa'nm 
oğludur. Receb lOOrde (Nisan 1593) 
Eskişehir beyi oljp sonra vefat etti. 
(II. 285; IV. 20) 

Halil Bey Nisam:! Ali Paşa'mn oğlu 
olup kapıcıbaşı, 1193'de (1779) mîra- 
hûr-ı ev^'^el vekil; ve 1195'de (1781) 
sipahiler ağası olup sonra vefat eyle- 
di. (İL 299) 

Halil Bey Hâce§:ândan olup kalem- 
den yetişerek 12()l=de (1786/87) kal- 
yonlar kâtibi oldu. Sonra vefat eyledi. 
(İL 301) 



HaÜl Bey III. Osman'ın kahvecibaşı- 
sı Abdullah Aga'nın(->) tomnudur. 
Rebi^rülâhir 1211'de (Ekim 1796) ve- 
fat eyledi. Haydarpaşa'da medfun- 
dur. (III. 388) 

Halil Bey İbrahim Hanzâdeierden 

olup mütevelli iken 1222'de (1807) 
vefat etti. Sokullu Mehmed Paşa Tür- 
besi dışında medfundur. Yanma bu 
aileden 1224'de (1809) vefat eden 
Mehmed Bey ve 1277'de (1860/61) 
vefat eden Ahmed Rif at Bey defno- 
lundular. (İL 302) 

Halil Bey Bendedi Ali Paşa'mn kar- 
deşidir. Kapıcıbaşı olup bu senelerde 
(1830'lar) vefat etti. (II. 306) 

Halil Bey Velî Paşa'mn amcasıdır. 
Kapıcıbaşı olup bu senelerde 
(18301ar) vefat etti. (İL 306) 

Halil Bey Sadrazam Selim Paşa'mn 
kardeşidir. Hâcegândan olup 1240'da 
(1824/25) küçük ruznâmçeci ve To- 
kat vo^a^odası olarak 1245'de (1829/ 
30) Kıbrıs muhassüı ve sonra Tahmis- 
hane müdürü olup 1250'de (1834/35) 
vefat etti. Eski Menziİhane^de med- 
fundur. (İL 305) 

Halil Bey Kalafat Mehmed Paşa'mn 
oğludur. Kapıcıbaşı ve bir aralık ha- 
seki başı ve sonra sipahiler ağası ola- 
rak bölük ağalıklarında bulundu. 
1211'de (1796/97) yine sipahiler ağa- 
sı oldu. 1212'de (1797/98) azledilip 
II. Mahmud devrinde (1808-1839) ve- 
fat etti. (İL 303) 

Halil Bey (Ahdî Paşazade) Hâcegân- 
dan olup 1187'de (1773) vefat eyledi 
ve Mollagüranî'ye defnedildi. (İL 297) 

Halil Bey (Bahir Mustafa Paşaza- 
de) Müteferrıkabaşı iken 1 Safer 1250' 
de (9 Haziran 1834) vefat etti. E>aip' 
de ceddi tekkesinde medfundur. (İL 
306) 



571 



5^2 



Halil Bey (Hacı) Köprülüdür. Mü- 
derris, ders vekili, 1196'da (1782) Üs- 
küdar mollası ve sonra bilâd-ı hamse, 
1200 (1786) sonunda Mekke payesi 
ve III. Selim devri (1789-1807) başla- 
rmda İstanbul payesi oldu. 5 Şe\"\4İ 
1207'de (16 Mayıs 1793) vefat etti. 
Üsküdar'da medfundur. Ulemanın 
meşhuıiarmdandır. (İL 301) 

Halil Bey (Hacı) Akdeniz Boğazı 
Topçu 2. Alayı miralayı olup Şevval 
1264^de (Eylüf 1848) vefat etti. (ÎI. 306) 

Halil Bey (İzmirli) Kapıcıbaşı ve 
1176'" da (1762/63) sipahiler ağası ol- 
du. Bu senelerde (1760'lar) vefat etti. 
(11. 296) 

Halil Bey (Kara) Müsâ Çelebi yanın- 
da bulunan beylerindendi. Serden- 
geçtîlerin komutanı olup yenildi Ye 
8l6^da (1413/14) yok edildi. (II. 283) 

Halil Bey (Kiremitçizâde) Cebeci- 
başi Mehmed Aga'nm("^) oğludur. 
Hâcegândan olarak cebehane halife- 
si olup 11 87 "de (1773) vefat eyledi. 
Beşiktaş Camii ne defnedildi. (II. 297: 
IV.^206) 

Halil Bey (Şîrînzâde) Es 'ad Bey'in 
oğludur. Kapıcıba.şı ve sonra lagımcı- 
başı olup ayrıldıktan sonra II. Mah- 
mud devri (1808-1839) sonlarında 
vefat etti. (II. 306) 

Halil Bey (Vizelİzâde) Vizeli Hacı 
Mehmed Agamın(-*') oğludur. Husrev 
Paşaya hazinedar ve bazı \âikelâya da 
kethüda olmuştu. Yaşlı iken 130 T de 
(1883/84) vefat eyledi. (IV. 284) 

Halil Bİrrî Bey Sâib İbrahim Paşa' 
nın(-^) oğludur. Müderris, Şe\^'âi 1265' 
de (Ağustos-Eyiül 1849) İzmir payesi 
oldu. 9 Zilhicce 1269'da (13 Eylül 
1853) vefat etti. Eyüp'de babasının 
yanma defnedildi. (II. 306; III. 185) 



Halil Dede (Seyyİd) Abdı Dedemin 
oğludur. Sülâlesi Müberred Şirazî'ye 
ulaşır. Annes:. tarafından se'vyidliği 
vardır. 1024'de (l6l5) doğdu. 1042^ 
de (1632/33) babasının vefaünda tek- 
keye şeyh olsn İbrahim Dede 1048' 
de (1638/39) "^efat edince Kasımpaşa 
Mevlevîhanes/nde şeyh oldu. 2 2il- 
ka'de 1088'de (27 Aralık 1677) vefat 
eyledi. Oğlu Mehmed Sâlik Dede ye- 
rine şeyh olu o 11 30 'da (1718) vefat 
eyledi. Cömert ^^e şairdi. Yerine bu- 
nun oğlu Halil Sâlik Dede şeyh olup 
11 Şev"^^âl 1135'de (15 Temmuz 
1723), gene ■■^asta çocuksuz olarak 
vefat eyledi. Şairdir. Yerine Atinalı 
Mûsâ Dede ssyh olmuştur. 11 47 'de 
(1734/35) Yerikapı Mevlevîhanesime 
tayin olunca yerine oğlu Mehmed 
Şemseddin Dede Kasımpaşa şeyhi ol- 
du. 11 57 'de (1744) bu da Yenikapı 
Mevlevîhanes'me gidip 17 sene sonra 
1174'de (1760 '61) Arabzâde Ali Dede 
şeyh olup 1182'de (1768/69) vefat 
edince Hekitr Denâş Alî Dede şeyh 
oldu. 1190'd^ (1776) vefat eyledi. 
Ömer Semâh;it Dede geçip azilden 
sonra tekrar şeyh olmuş ve 1210'da 
(1795/96) ayrdmca Molla Dede şeyh 
olup az mü de ette ayrılmış ve Seyyid 
Mehmed Dede şeyhliğe geçmiştir kİ 
zikri gelir, (İL 287/88) 

Halil Defterî Bey Çandarlı torunla- 
rından Nişancı îsâ Paşamın oğludur. 
Müderris ve sonra Şeyhülislâm Sa'dî 
Çelebiye damad oldu. Sonra meslek 
değiştirerek Şf^hzâde Orhan'a lala ol- 
muştur. Adı 2ç cenin vefatından sonra 
Budin defterdarı oldu. 97 6 'da (1568/ 
69) vefat etti. Yumuşak huylu ve bil- 
gili bir şairdi, ,11. 284) 

Halil Efendi Pireli Ali Efendi 'nin oğ- 
ludur. Halvetr "e'den el alıp bazı mes~ 



cicilerde imam oldu. 924'de (1518) 
vefat etti. Hadis ve tefsir naklederdi. 
(II. 284) 

Halil Efendi Haivetî tarikatinden 
olup A}^^ansaıay Tekkesi şeyhi oldu. 
995'de (1587) vefat etti. Orada med- 
fundur. (II. 284) 

Halil Efendi Alâiyelidir, Müderris 
olup Safer 10::3"de (Mart I6l4) vefat 
etti. Âlîm, sâli 1, güzel ahlâk sahibiy- 
di. (İL 286) 

Halil Efendi Sahih nesep sey^âd 
olup 1053"de (1643) İsmail Rûmî yeri- 
ne Kadirîharexle şeyh olmuştur. 
1064xle (165-4) vefat etmiştir. Buna 
^■Şerif-i evvd' denir. Küçük oğlu 
Mehmed Eferdixlir("+). Büyük ogiu 
Sevyid Mehraed Efendi, lOBO^de 
(l669/'70) vefi.t eylemiştir. (II. 287) 
HaHl Efendi Sipahiler ağası Çâker 
Ağamm oğludur. Eski mollalardan 
olup Safer^089'da (Nisan 1678) Üs- 
küdar mevleviyetinden azledilmiş 
olarak \^efat e^ demiştir. Fıkıhda mahir 
bir pirdi. Fıkıl.dan bir mecmuası var- 
dır. (II. 288) 

HaHl Efendi Anadohrda Aksaray- 
dandır. Antak mülâzimlerinden olup 
müderris ve L<^fkoşe mollası oldu. Az- 
ledilmiş olarak 15 Rebiyülâhır lll6'da 
(17 Ağustos r '04) yolda vefat eyledi. 
(İL 290) 

Halil Efendi Edirnelidir. Sarayda ter- 
biye edilip çüaşmda müderris, sonra 
Edirne ve Mekke mollası oldu. 16 
Şewâl 1128^06 (3 Ekim 1716) vefat 
etti. İlim ve sen^et sahibiydi. (II. 292) 

Halil Efendi Erzummludur. Sadra- 
zam Süleyman Paşamın muallimi 
olup müderris oldu. Şe^TOİ 1129'da 
(Eylül 1717) ^efat etü. (İL 292) 
Halil Efendi Kâtip olup dârüssaâde 
ağası kâtibi oldu. Rebiylilâhir 1143'' de 



(Ekim-Kasım 1 /30) Haremeyn muha- 
sebecisi oldu. Aynldıkdan sonra ve- 
fat eylemiştir. (İL 292) 

HaÜl Efendi Kadirîhane şeyhi Ab- 
durrahman Efendi'nin oğludur. 1126' 
da (1714) tekkeye şeyh olup ll45'de 
(1732/33) vefat etmiştir. (II. 292) 

Halil Efendi Kâtip olup Damat İbra- 
him Paşalım himmetiyle kethüda kâ- 
tibi oldu. Il45xie (1732/33) vefat 
edip Okmeydanı 'na defnedilmişür. 
D eve oğlu Çeşmesi Mescidime min- 
ber koymuştur. (İL 292) 

Halil Efendi Aga İmamı diye meşhur 
olup müderris ve Selanik mollası ol- 
muştur. llöO'da (1747) vefat etti. İs- 
mail Ağa Camii'nde medfundur. (İL 
293) 

HaUl Efendi Tokatlı Emin Efendi'nin 
vefaunda H59'da (1746) Emir Buharı 
Tekkesi şeyhi olmuştur. Il63"de 
(1750) vefat eyledi. Zeyrek'de med- 
fundur. Yerine küçük oğlu İbrahim 
Efendi(-^) geçü. (11.^ 294) 

Halil Efendi Şeyh olup Aksaray'da 
Toklu Dede Camii'ne imam olmuş ve 
şeyhülkurrâ dahi olmuştu. Hattatdı. 
Il67'de (1754) vefat edip Toklu De- 
de 'de defnedildi. Buna Savaklar Tek- 
kesi şevhi bir kov vakfetmiştir. (İL 
294) ' 

Halil Efendi Vehhâb-ı Ümmî halife- 
lerinden kâmil bir şeyhti. Nalçacı 
Mescidilıi inşa ettirmiştir. I. Mahmud 
devri (1730-1754) ortalarında vefat 
edip o mescide defnedilmiştir. (II. 
293) 

Halil Efendi Eğrikapı imamı olup 
Şeyh Halil Efendİ"nin(-^) ll67"de 
(1754) vefatı üzerine şeyhülkurrâ oh 
muştu. 1170'de (1756/57) vefat edip 
Eğrikapf da defnedilmiştir. (İL 294) 



373 



574 



Halil Efendi Kadı olup Sinop 'dan 
azledilmiş olarak 1170'de (1756/57) 
vefat eyledi. Edirnekapfda medfun- 
dur. (II. 294) 

Halil Efendi Hasan Paşa'mn divan 
efendiliğinden yetişmiştir. Hâcegân- 
dan olarak ll65^de (1752) Bursa mu- 
kataacısı, n67'de (1753/54) küçük 
nıznâmeci, 117rde (1757/58) arpa 
emini ve Rebiyülâhir 1173'de (Kasım- 
Aralık 1759) darbhane emini olup 
Rebiyülâhir 1174'de (Kasım 1760) ve- 
fat etmiştir. (İL 295) 

Halil Efendi Nasûhîzâde Kemter Ali 
Efendimin(-*) oğlu ve Ahmed İzzî 
halifesi olup Bursa' da Hisar Tekke- 
si'nde şeyh iken 1173^de (1759/60) 
vefat etmiştir. (İL 294; IV. 556) 

Halil Efendi Müneccim-i sânî iken 
Şa^bân 1159'da (Ağustos-Eylül 1746) 
müneccimbaşı olup Zilhicce 1186'da 
(Mart 1773) vefat etti. Felekiyatta ma- 
haret sahibidir. (İL 297) 

Halil Efendi Köprülüdür. Dersiam ve 
ünlü müderris olup 1191 'de (1777) ve- 
fat etti. Kadı Beyzavî'yi okutarak hat- 
meyledi. Fâzıl, âlimdi. (İL 298) 

Halil Efendi Geredeli olup dersiam 
olarak Rebiyülewel 1203'de (Aralık 
1788) vefat eyledi. (İL 301) 

Halil Efendi Nazif Efendi mühürdarı 
olup hâcegândan ve kâğıd-ı enderûn 
emini, Safer 1203'de (Kasım 1788) 
kethüda kâtibi olarak Ramazan'da 
(Haziran 1789) azledilmiş ve gözden 
düşmüş olarak vefat etmiştir. (İL 301) 

Halil Efendi Çamlıca'da Selâmı 
Efendi Tekkesi şeyhi olup 12l4'de 
(1799/1800) vefat eyledi. Orada med- 
fundur. 

Halil Efendi Yenişehirlidir. Yüksele- 
rek hâcegândan oldu. Emtia gümjrü- 



ğü nâzın ve 1209'da (1794/95) güm- 
mk emini o up 1218^de (1803/04) ve- 
fat eyledi. E^öip'de medfundur. Bu 
zat Galata Kulesi tamiri için bina 
eminliginde de bulundu. (İL 302) 

Halil Efendi Yeniçeri ruznâmçecisi 
olup 1228'ce (1813) vefat etti. Heki- 
moğlu Ali Faşa Camii civarında med- 
fundur. (II. 303) 

Halil Efendi Ulemâdan olup şeyhü- 
lislâm arzuhalcisi olmuştu. 21 Cemazi- 
yelev^'el 1235^de (7 Mart 1820) vefat 
eyledi ve Topkapı'da Ahmed Paşa Ca- 
miline defnolundu. Oğlu İbrahim Ağa, 
1250^de (1834/35) vefat etti. (II. 303) 
Halil Efendi Başmukataa kesedarı 
olup 11 Reoi^âÜâhir 124l^de (23 Ka- 
sım 1825) vefat etti. (İL 304) 
Halil Efendi Maüabcızâde Abdülka- 
dir Efendi nin(-^) damadıdır. Kadı 
olup 2 Cema2iyele\-^^el 1245'de (30 
Ekim 1829) vefat etmiştir. Eğrikapf da 
medfundur. (III. 349) 
Halil Efendi Dramalıdır. Müderris ve 
Zilka'de 1250'de (Mart 1835) Yeni- 
şehr-i Fen^r mollası olup Muharrem 
1259'da (Şubat 1843) vefat etti. (İL 
306) 

Halil Efer.di Yenişehiriidir. Devriye 
müderrisi, 1248'de (1832/33) Erzu- 
rum mollan oldu. Mollalıklarda dola- 
şıp 1265 (1849) yılma doğru vefat et- 
ti. (İL 306) 

Halil Efendi Mektûbî-i hariciyeden 
yetişerek .ondra Sefareti başkâtibi 
oldu. Sonra hariciye serhalif eliğinde 
bulunup Cemaziyelev^^el 1291 'de 
(Haziran-Temmuz 1874) mektûbî-i 
hariciye, C:emaziyelâhir 1293 (Tem- 
muz 1876^ ortalarında Babıâli evrak 
müdürü, 13 Receb 1294'de (21 Tem- 
muz 1877) ikinci defa mektupçu, Re- 



biyülewel 1295^ Je (Mart 1878) evkaf 
mektupçusu, B.ebiyülâhir 129 5 'de 
(Nisan 1878) Mekteb-i Sultam müdü- 
rü olarak som^a ^^efat etti. (II. 308) 

Halil Efendi Dersiam ve Hamidiye 
müderrisi olarak 14 Cemaziyelâhir 
1295'de (15 Haziran 1878) vefat etti. 
Edirnekapı'da medfundur. (İL 308) 

Halil Efendi Jlemadan ve Bolu 
müftüsü olup Cemaziyele\^'^ei 1306' 
da (Ocak 1889) 110 yaşmda vefat et- 
ti. (II. 310) 

Halil Efendi (Çeşmîzâde) Nakşi- 
bendî şeyhlerinden olup 1178'de 
(1764/65) Bursa'da vefat eyledi. (II. 
296; II. 94) 

Halil Efendi (Hacı) Başmuhasebe- 
den yetişip halile-i e\'\-^el oldu. 1147' 
de (1734/35) birden baş defterdar olup 
Şewal ll48'de (Şubat-Mart 1736) az- 
lolunmuştur. R:ibiyüle\'^'^el ll49"da 
(Temmuz 1736) ikinci defa başdefter- 
dar oldu. Muharrem 1150'de (Mayıs 
1737) azlolundj ve Rebiyülâhır de 
(Ağustos 1737) ^"efat eylemiştir. Hesap 
işlerini bilir ve sözü geçerdi. (İL 293) 

HaÜl Efendi (Elacı) Kapı ağası kâti- 
bi olup 1170'de (1756/57) vefat etti. 
Haydarpaşa'da defnedilmiştir. (II. 
294) 

Halil Efendi (Hacı) Karaca Ahmed 
Tekkesi şeyhi iken 1173'de (1759/60) 
vefat edip Karaca Ahmed Türbesi me 
defnedilmiştir. (İL 294) 

Halil Efendi (Hacı) Kethüdâ-yı sad- 
rı âlî halifelerinden olup 1188'de 
(1774) vefat eyledi. Edirnekaprya 
defnedildi. (İL 297) 

Halil Efendi (Hacı) Uşşakî şeyhle- 
rinden olup 1196'da (1782) vefat ey- 
ledi. Suricinde raedfundur. (11. 298) 



Halil Efendi (Hacı) Se>yid Hasan 
Efendi 'nin(-^) oğludur. Hâcegândan 
olup kethüda kalemi serhalifesiydL 
1198^de (1784) vefat etti. Egrikaprda 
medfundur. (İL 154) 

HaHl Efendi (Hacı) Kastamonulu- 
dur. Müderris, molla ve sonra Medine 
moüası olup III. Selim devri (1789- 
1807) ortalarında vefat etti, Topka- 
pfda medfundur. Oğlu İsmet Meh- 
med Bey(-^), torunu Besim Mehmed 
Efendi xlir(-^). (İL 302) 

HaHl Efendi (Hacı) Çerkesdir. Anne- 
si III. Mustafa'nın kızı Hibetullah Sul- 
tanin dâyesi idi. L Abciülhamidan tah- 
ta çıkışında (1774) hazine-i hümâyûna 
girdi. 1203'de (1788/89) hazine-i hü- 
mâyûn kethüdası ve 1213'de (1798/ 
99) azilden sonra müderris oldu. 
1217'de (1802/3) Mekke pâyesiyle 
Galata kadısı, 2 xMuharrem 122rde 
(22 Mart 1806) İstanbul Muharrem 
1224xle (Şubat-Mart 1809) Anadolu ve 
Cemaziyelâhir 1227'de (Haziran 1812) 
Rumeli payelerini aldı. 1 Rebiylilâhir 
1229'da (23 Mart 1814) birinci ve 211- 
ka'de 1233^de (Eylül 1818) ikinci defa 
Rumeli kazaskeri oldu. 13 Zilka'de 
1234'de (3 Eylül 1819) şeyhülislâm 
olup 24 Cemaziyelâhir 1236'da (29 
Mart 1821) azledildi. 3 Zilka'de 1236' 
da (2 Ağustos 1821) Karahisar-ı Sa- 
hih' de vefat eyledi. Orada Gedik Ah- 
med Paşa Camii'ne defnedildi. Oğul- 
lan Aziz Mahmud Efendi(-^) ile Sey- 
yid Atâullah Mehmed Efendi'dir(-»'). 
(II. 304) 

Halil Efendi (Hacı) Yetişip hâce- 
gândan olarak kışla bina emini, 1227' 
de (1812) küçük ruznâmçeci, sonra 

sermimar-ı hassa olup 7 Ramazan 
1237'de (28 Mayıs 1822) vefat etti. 
Eyüp'e defnedildi. Oğlu İbrahim 



? ,-.:> 



576 



Efendi, 1225'de (1810) vefat etmiştir. 
(İL 304) 

Halil Efendi (Hacı) Dersiam olup 
124l-'de (1825/26) vefat etti. (İL 305) 

Halil Efendi (Hacı) Filibelidir. Mü- 
derris, huzur derslerinde muhatap, 
sonra mukarrir oldu. Bir gün muha- 
tapları toplayıp derste zor meseleler- 
le uğraştırıp hepsini güzelce cevapla- 
dığından Sultan Abdülmecid birden 
mevleviyet ihsan buyurdular. İlerle- 
dikten sonra Rebiyülev\^el 1279'da 
(Eylül 1862) Medine mollası, Şa'bân 
1280'de (Ocak 1864) fet^^â emini, 
1283^de (1866/67) ders vekili, Şa'bân 
1284'de (Aralık 1867) İstanbul paye- 
si, Zilka'de 1284'de (Mart 1868) Mec- 
lis-! İntihâb-ı Hükkâm reisi oldu. Son- 
ra Anadolu ve sonra Rumeli payeleri, 
1295'de (1878) bilfiil Anadolu kazas- 
keri oldu. 1299'da (1882) ders vekâ- 
letinden istifa ederek hacca gitti. 
1300"de (1883) vefat eylemiştir. Âlîm, 
fakih ve fâzıl olup pek çok talebe ye- 
tiştirmiştir. Talebelerinin talebeleri 
icazet verdiğini gördü. Yaşı 90'a ya- 
kın olup oğlu Hayreddin Efendi ha- 
len Mekke pâyesidir. (İL 309/10) 

HalÜ Efendi (Hafız) (Şer'îyatçı) 

Dersiam ve huzur dersleri mukarrir- 
lerinden fâzıl bir zat olduğundan 
şer'îyatçı ve senelerce fet\^â emini ol- 
du. Sonra Yenişehir mollası oldu. 
Il49'da (1736/37) Edirne payesi ve- 
rilmişür. 7 Receb 1155 'de (7 Eylül 
1742) vefat eyledi. Topkapfda med- 
fundur. (İL 293) 

Halil Efendi (îmamzâde) Müfettiş 

ve müderris olup 120rde (1786/87) 
vefat eyledi. Topkapfda medfundur. 
(İL 300) 

Halil Efendi (Kaba) İzmitlidir. Hâhz 
ve güzel sesli olduğundan Safer 



1086' da (May:s l675) padişaha ikinci 
imam ve müderris oldu. 1086 'da (Ma- 
yıs 1675) Yenişehir kadısı oldu. Sonra 
Mekke mollası ve CemaziyelâHir 
lll4'de (Ekin-Kasım 1702) İstanbul 
payesi ve Şa'bân lll6'da (Aralık 
1704) İstanbul kadısı olup Cemaziye- 
levvel 1118'de (Ağustos 1706) azlediL 
di. Safer 1120'de (Nisan-Mayıs 1708) 
vefat etti. Şişman bir zat idi. Yeğeni 
Hacı İbrahim Efendi' nin oğlu Hacı Arif 
Mehmed Efendi 'dir(->). (İL 290) 

Halil Efendi (Kaba) Geredelidir. 
Müderris, molla ve Meleke kadısı ol- 
du. 1 Ramazan ll68'de (11 Haziran 
1755) İstanbul kadısı olup sonra Ana- 
dolu pâyesiri elde etti. Azledilmiş 
olarak 28 Cemaziyele^^el 1181'de 
(22 Ekim 1767) vefat eyledi. Zincirli- 
kuyu 'da yaptırdığı mektepde med- 
fundur. Âlîm ve fâzıldı. (II. 296) 

Halil Efendi (Kaltakçızâde) Muta- 
sa\'^af ve müderris olup Nakşibendî 
idi. Bursa fuzalâsmdandır. 1203 'de 
(1788/89) orada vefat eyledi. (II. 300) 
Halil Efendi (Kara) Alâiyelidir. Mü- 
derris olup Gelibolu ve Sakız mollası 
oldu. 1039'da (1629/30) Yenişehire 
varışının haftasında vefat etti. Güzel 
davranış sahibi, derviş ve saf di. (İL 
286) 

Halil Efendi (Kara) Birgiii Hasan b. 
Mehmedln cğludur. Müderris, molla 
oldu. 1113'de (1701/02) Mekke kadı- 
sı ve Ramazan 1115'de (Ocak 1704) 
İstanbul kadısı olup Cemaziyelâhir 
lll6'da (Ekim 1704) azlolunarak 
Anadolu payesi ve Şev\^âl 1118'de 
(Ocak 1707) ..Vnadolu kazaskeri oldu. 
Rebiyülâhır Jİ19'da (Temmuz 1707) 
azlolunmuş ye Receb 1119'da (Ekim 
1707) ikinci defa Anadolu kazaskeri 
ölüp Şa'bân 1120'de (Ekim-Kasım 



1708) Rumel: pây esiyle azledilmiş ve 
15 Şa'bân 1123'de (28 Eylül 1711) 
Kanlıca'daki sahilhanesinde vefat et- 
miştir. Çok bilgili ve fazilet sahibi 
olup fenn-i fürûda yegâneydi. Âdâb- 
da Taşköprüiü'ye haşiyeleri, mantık- 
ta Kara Ahrred'e ve Kara Dâvud ve 
Fenarî'ye, hi^cmette Lârî'ye ve Şerhu 
Hikmeti^- ayna ve isbat-ı vâcibde 
Muhtasar Müntebaya ve Tevâlı-i İs- 
fehânîy^ haşiyeleri ve Ahkâb risalesi 
ve Tebâreke suresine iki risale, Fıkıh- 
da Hidâye ve Düref in bazı yerlerine 
risaleleri varcır. Oğlu Şeyhülislâm Sa- 
id Efendi'dir. Yeğeni Hacı İbrahim 
Efendi'dirC"^^ Kethüdası Abdurrah- 
man Efendi'cir(-+). (11. 290/91) 

Halil Efendi (Kara) (Hacı) Amas- 
yalıdır. İMüderris, Fetvahane 'ye de- 
vamla başmüsev\âd, Şa'bân 1280'de 
(Ocak 1864) kassâm-ı askerî, Rama- 
zan 1282'de (Ocak-Şubat 1866) Yeni- 
şehir mollası, Rebiyülevvel 1283 'de 
(Temmuz- Ağustos 1866) fetv^â emini 
ve Edirne, 1284'de (1867/68) Mekke 
payesi, Muharrem 1285 'de (Nisan- 
Mayıs 18Ö8) İstanbul payesi ve ondan 
az ev\^ei Mec Js-i Ahkâm-ı Adliye aza- 
sı, Anadolu, sonra Rumeli payesi ve 
ve 15 Recet 1294' de (26 Temmuz 
1877) şeyhülislâm olup Rebiyülevvel 
1295'de (Mart 1878) ayrıldı. 27 Mu- 
harrem 1298'de (30 Aralık 1880) vefat 
etti. Fâtih'de türbe bahçesine defno- 
lundu. Yaşı 80'e yakın fâzıl, fakih, 
dindardı. (İL 309) 

Halü Efendi (Kelân) Denizlili Ah- 
med b. Abdülfettâh'm oğludur. Mü- 
derris olup l6 Cemaziyeiâhir 1115'de 
(27 Ekim 1703) vefat etti. (II. 290) 

Halil Efendi (Keskin) Ahıskalıdır. 
Müderris, 1212'de (1797/98) Haleb 
mollası, sonra Şam kadısı, Cemaziye- 



levvel 1222'de (Temmuz 1807) Mek- 
ke payesi olup 5 Safer 1225'de (12 
Mart 1810) vefat etti. Hekimoglu Ali 
Paşa Camii'nde medfundur. Âlîm, fâ- 
zıl bir dersiamdı. (İL 303) 

Halil Efendi (Mardinî) Ayasofya 
şeyhi olup 8 Receb 1215'de (25 Ka- 
sım 1800) vefat etti. Miskinler'de def- 
nedildi. (İL 301) 

Halil Efendi (Medenîzâde) (Sey- 
yid) (Hafız) Maliyeden yetişip defter- 
dar mektupçusu olmuş, sonra azledi- 
lip 17 Cemaziyelevvel 1239'da (19 
Ocak 1824) vefat etmiştir, Haydarpa- 
şa'da medfundur. Oğlu İrfan Paşa'dır. 
Kardeşi meczuplardan İsmail Efendi, 
125.5'de (1839) vefat etmiş ve yanma 
defnedilmiştir. Babası Medenî Seyyid 
Ahmed Efendi' dir(-») (İL 304; İL 442) 

Halil Efendi (Seyyid) Müderris 
olup 2 Muharrem 1124'de (10 Şubat 
1712) vefat etti. (İL 291) 

Halil Efendi (Seyyid) Müderris 
olup Muharrem 1124'de (Şubat 1712) 
vefat etti. (İL 290) 

Halil Efendi (Seyyid) Mâliyeden 
yetişip hâcegândan olarak mektûbî-i 
defterî oldu. 1176'da (1762/63) vefat 
eyledi. Atikalipaşa Mezarlıgı'nda 
medfundur. (İL 296) 

Halil Efendi (Seyyid) Dârüssaâde 

ağası yazıcısı olup ll67'de (1753/54) 
küçük ruznâmeci, Şevval 1171'de (Ha- 
ziran 1758) arpa emini, 1174'de (1760/ 
61) mevkufatçı, 1176'da (1762/ 63) 
Anadolu muhasebecisi ve sonra süvari 
mukabelecisi olup 1181 (1767/ 68) yı- 
lından sonra vefat etti. Yahya Efendi 
Türbesi'nde medfundur. (İL 296) 

Halil Efendi (Seyyid) Sultan Selim 
Tekkesi şeyhi olup Yayla Mescidi' ne 
minber koyarak camiye çevirmiştir. 1 



577 



578 



Cemaziyelâhir 1184=de (22 Eylül 1770) 
vefat eyledi. Üsküdar'a defnedildi. (İL 
297) 

Halil Efendi (Seyyid) Hâcegândan 
olup silahdar ağası baş halifesiydi. 
1191'de (1777) Limni'ye gönderilip 
orada vefat etti. (ÎI. 299) 

Halil Efendi (Seyyid) Hâcegândan- 
dır. Tophane mühimmat nâzın olup 
ayrıldıktan sonra 20 Zilka'de 1228'de 
(14 Kasım 1813) vefat etti. Rumelihi- 
sarrnda Şehitlik'de tekke önüne def- 
nedildi. (İL 303) 

Halil Efendi (Seyyid) Cebeci Os- 
man Paşamın(-^) oğludur. Müderris 
olup 1240'da (1824/25) vefat etti. (ÎI. 
305; IIL 439) [III. 439^da adı Halil Bey 
olarak verilmiştir.] 

Halil Efendi (Seyyid) Kilislidir. Mü- 
derris ve 1235'de (1819/20) Kudüs 
mollası olup 1240-"da (1824/25) vefat 
eyledi. Edirnekaprda medfundur. (İL 
305) 

Halil Efendi (Seyyid) (Hacı) Kalem- 
den yetişip silahdar kaleminde ikinci 
halife olup sonra surre emini olarak 
hâcelik rütbesi verildi. 3 Cemaziyelâ- 
hir 1204'de (18 Şubat 1790) vefat etti. 
Selimiye'de medfundur. (İL 301) 

Halil Efendi (Solakzâde) Müderris 

ve Manisa mollası oldu. Rebİ>njlâhir 

1095'de (Mart-Nisan 1684) vefat etti. 

(İL 288) 

Halil Efendtzâde bak. Kâzım Mûsâ 

Efendi 

Halil Eyyûbî Şah İsmail Safevî'nin 
kız kardeşinin oğludur. Hasanke)^ 
Kalesi zabitiydi. Kaynı bunu 5 sene 
müddeüe hapseyledi. Çaldıran sava- 
şının (1514) ardından gelip I. Selimce 
(Ya\aız) itaat eyledi. Sonra A^efat eyle- 
di. (İL 284) 



Halil Fehmi Efendi Divan-ı Hümâ- 
yun kaleminder: yetişip hâcegândan 
olmuş ve Divan-ı Hümâyûn beyiikçi- 
si olarak IIL /^hmed devri (1703- 
1730) ortalarında vefat eylemiştir. 
Oğlu Tarib sahibi Subhî Efendi^ dir. 
(İL 290) 

Halü HâUd Efendi (Seyyid) Devri- 
ye müderrislerinden olup Muharrem 
1267'de (Kasım 1850) Beyrut mollası 
oldu. Sonra veLl eyledi. (İL 307) 

Halil Halilî Efendi Germiyanlı Mah- 
mud Efendi'nin oğludur. Kütahya'da 
müderris, sonra Sahn müderrisi, 914' 
de (1508/09) İsıanbul kadısı ve 918' 
de (1512) Rumeli kazaskeri oldu. Yu- 
muşak huylu ve alçakgönüllüydü. (II. 
284) 

Halil Hamdı Paşa Dağıstanlıdır. Gö- 
çüp İstanbul'a gelerek bazı işlerde bu- 
lunduktan ve mîrimîran olduktan son- 
ra Yenbu'Lbah:' muhafızlığında pek 
çok seneler bulunmuştur. Nakşibendî 
olduğundan 50 sene kadar Mekke^de 
oturarak şeyhlik eylemiş A'^e Cemazi- 
yelâhir 1313'de (KasınvArahk 1895) 
97 yaşında oraca vefat eylemiştir. (İL 
321) " 

Halil Hamid Faşa Burdurludur. Ba- 
bası Polad Paşamın kölesi ve hazine- 
darı ve Çelik Mehmed Paşa kapı ket- 
hüdası Gürcü Hacı Mustafa Aga'dır. 
Gençliğinde îstanbuFa gelip divan 
kalemine girerek Eflâk kapı kethüda- 
sına kâüp oldu. Râif İsmail Paşa him- 
metiyle âmedî lıaiemine girip âmedci 
olarak beylikçi Mustafa Refet Efen- 
di'ye vekâlet eyledi. Doğruluk ve dü- 
Ristlügünden dolayı Cemaziyele^^^el 
1193'de (Mayıs- Haziran 1779) büyük 
tezkireci, Zilhiccesinin son gününde 
(7 Ocak 1780) reisülküttab, 3 Şe\^^al 
1194'de (2 Ekim 1780) sadâret kethü- 



dası olv.p 27 Cemaziyelâhİr 1195''de 
(20 Haziran 1781) aziolundu. Şev- 
vârde (Bylül-Ekim) tersane emini, l6 
Ramazan n96'da (25 Ağustos 1782) 
ikinci df.^fa kethüdâ-yı sadr-ı âlî ve 25 
Muharr^n 1197'de (31 Aralık 1782) 
vezirlikle sadrazam oldu. 20 Cemazi- 
yelewe:. 1199'da (31 Mart 1785) ayrı- 
larak Cidde valisi olmuş ise de 15 Ce- 
maziyeiâhir'de (6 Mayıs 1785) azle- 
dilmiş ve azlinin 27. günü vefat eyle- 
miştir. Haydarpaşa'da medfundur. 
Güler yüzlü, lâtifeci, cömert, edip, 
yazıcılıkta ustaydı. Dâvudpaşa iskele- 
sinde bir tekke, Babıâli yakmmda bir 
sebil yaotı. (II. 299) 

Halil Hamid Paşazade hak. Abdül- 
kadir Mehmed Bey; Âsim Mehmed 
Bey; Atâullah Mehmed Bey-, Hamid 
Bey; N^.zif Mustafa Bey; Râşid Meh- 
med Bev; Şefik Mehmed Bey 

Halil HÜmî Efendi Balıkesir kazala- 
rmdandır. Zekâsından ve dilinin şid- 
detinden "Mutezile" denmişti. Molla 
ve Mekke payesini aldıktan sonra 
memleketine çekildi. 1310 (1892/93) 
tarihlerinde orada vefat etti. İlmi var 
ise de dilinden korkulurdu. (IV. 853) 

Halil Hifiunetî Efendi Köprülü zade 
Mehmed Ta^-yİb Beyin damadı olup 
hâcelik rütbesiyle Rodos mukataacısı 
oldu. 1236^da (1820/21) vefat edip 
Karacaahmet'e defnedildi. (ÎI. 303) 

Halil riDrahim Bey Horasanlı veya 
Diyarbekirlidir. ÎI. Mehmed (Fâtih) za- 
manında (1451-1481) İzmir'e geldi. Bir 
meczuba gönül verip Firaknâme-i 
Halil'i nazmeyiedi. Sonra İznik' e gelip 
bir zavi\'e yaparak vefatına kadar ora- 
da oturdu. Usta şairdir. (İL 284) 

Halil ibrahim Bey (Cağalazâde) 

Sinan Paşa'mn soyandandır. Müte- 



velli olup Cemaziyeİe\^^eİ 130 /'de 
(Ocak 1890) vefat etmiştir. (I. 141) 

Halil İbrahim Efendi İskeçelidir. 
Müderris ve Ramazan 1250'de (Ocak 
1835) Eyüp mollası olup l6 Ramazan 
125rde (5 Ocak 1836) vefat etti. (İL 
305) 

Halil İbrahim Paşa Kastamonu da 
Taşköprü lü dür. Mühendishane hule- 
fâsmdan olarak 1248'de (1832/33) 
miralay olup fabrika işlerinde ustalık 
kazanınca fabrikalar ve İmâlat nâzın, 
liva ve fenk oldu. 1276'da (1859/60) 
Tophane Meclisi reisi, 11 Receb 1276' 
da (3 Şubat 1860) vezirlikle Tophane 
müşiri olup Zilhiccemde (Haziran- 
Temmuz 1860) Serasker kaymakam- 
lığı ilâve edildi ve mühimmat-ı harbi- 
ye nâzın oldu. Safer 1280 'de (Tem- 
muz-Agustos 1863) Tophane müşirli- 
ği dışındaki görev aziolundu. Muhar- 
rem 128 2 'de (Haziran 1865) Tophane 
imalat nazırlığına ilâveten kapdan-ı 
der^'â oldu. Zilhiccemde (Nisan-Mayıs 

1866) kapdanlıktan azlolunup Muhar- 
rem 128 3 'de (Mayıs-Haziran 1866) 
Tophane imâlat nazırlığından istifa 
eyledi. Safer 1283 'de (Haziran-Tem- 
muz 1866) nâfia ve haftasında ticaret 
nâzın olup Muharrem 1284'de (Mayıs 

1867) imalat-ı harbiye nâzın unvaniy- 
le Tophane'ye tayin olundu. 19 Re- 
ceb 1288'de (4 Ekim 1871) Trabzon 
valisi olup bir hafta sonra Cemaziye- 
lev^^el 1289*da (Temmuz 1872) Mek- 
teb-i Sanayi nâzın, 8 Ramazan 
1289'da (9 Kasım 1872) üçüncü defa 
Tophane müşiri oldu. 26 Rebi^mlev- 
vel 1290'da (24 Mayıs 1873) evinde 
duvar yaptırırken üzerine duvar yıkı- 
lınca o anda vefat etti. Kılıç Ali Paşa 
Camii bahçesinde medfundur. Top- 
hane-i Âmire'nin ilerlemesine çalış- 



579 



mış ve Mekteb-i Feyzîye ve akarâtmı 
vücuda getirmiştir. Doğru, sâdık, 
gayretli, bünyesi ku\^etliydi. Hatta 
Tophane'den Zeytinburnu'na kadar 
yaya olarak giderdi. Oğlu miralay Sa- 
lih Bey'dir. Amcası Kaymakam İsma- 
il Bey, 1286^da (1869/70) vefat etti. 
Yedikule'de defnedildi. Damatları, 
Ferik Sa'deddin Paşa ile Cemâl Paşa' 
dır. (11. 307/08) 

Halil izzet Efendi Gülşenî damadı 
Halil Efendi'nin torunu olup sultan 
kethüdası oldu. Azledilmiş olarak 11 
Cemaziyelev\^el 1206'da (6 Ocak 
1792) vefat etti. Cerrahpaşa'da med- 
fundur. (H. 301) 

Halil İzzet Efendi Gümüşhanelidir. 
Hüseyin b. Halil'in oğludur. Dersiam 
ve müderris olup 23 Zilka'de 1304 'de 
(13 Ağustos 1887) vefat etti. İlm-i fe- 
j^ râizle çok uğraşırdı. (II. 310) 

Halil Mahir Efendi Babıâli'den yeti- 
şip âmedî hulefası ve Divan-ı Hümâ- 
yûn âmedîsi olup 1219^da (1804/05) 
vefat etti. Edirnekapı'da medfundur. 
Mevlevi ve katipdi. (II. 302) 

Halil Mehmed Efendi Valide Sultan 
Camii mütevellisi olup maliye tezkire- 
cisi, Şe\^âl 1151 'de (Ocak 1739) süva- 
ri mukabelecisi, 1156'da (1743) baş- 
rauhasebe vekili, Receb 1156'da (Ey- 
lül 1743) Anadolu muhasebecisi. Şev- 
val 1158'de (Kasım 1745) sipah kâtibi, 
Şev\'âl 1161'de (Ekim 1748) başmuha- 
sebeci, Şevv^âl ll66'da (Ağustos 1753) 
defter emini vekili, Şa'bân ll68'de 
(Mayıs 1755) defter emini ve yüksek 
görevlerde bulunup tekrar defter emi- 
ni olup 1178'de (1764/65) o hizmette 
vefat etti. Oğlu, Mehmed Sâdık Bey' 
dİr(->). Eyüp' de medfundurlar. (II. 
296) 



Halil Mehmed Efendi Bursalıdır. 
Genç Osman Ağa'nm oğlu olup Ce- 
maziyelevvel 1259'da (Haziran 1843) 
Bursa mollası, Zilka'de 1264'de 
(Ekim 1848) Mekke ve Şev\^âl 1271' 
de (Haziran-Temmuz 1855) İstanbul 
payesi oldu. j274 (1857/58) tarihine 
doğru vefat et:i. (İL 307) 

Halil Mehmed Efendi (Bekrîzâde) 
(Sıddîkîzâde] Hz. Ebûbekir evlâdın- 
dan ve Hz. Hüseyin solomdan oldu- 
ğundan "Sıddîl^îzâde" de denir. Baba- 
sı mevâlîden /.hmed Efendi' dir. Şam'- 
da ilim tahsiliyle müderris oldu. Ku- 
düs, Şam mollası olup sonra Mekke 
payesi verildi^ 117rde (1757/58) İs- 
tanbul kadısı olup güzel hizmeti padi- 
şahın takdirine mazhar olarak in'am 
ve iltifata nail oldu ve Anadolu payesi 
ihsan edildi. 20 Cemaziyelâhir 1172' 
de (18 Şubat 1759) vefat eyledi. Edir- 
nekapı'da medfundur. Esnafı korkut- 
muştu. Akıllı ve fâzıldı. Oğulları Ah- 
med Efendi (- O, Abdurrahman Efen- 
di(-^), Sa'deddin Efendi(-^), Emin 
Mehmet Efendi(^), Tâhir Efendi(->) 
ve Abdullah Efendi' dir(-*). (II. 295) 

Halil Mehmed Rif at Paşa Gürcü- 
dür. Husrev Paşa'nın hazinedarı olup 
124 3 'de (182';'/28) mîrimîran olarak 
Niğde, Kırşehir ve 'Beyşehir mutasarrı- 
fı oldu. 1244^de (1828/29) ordunun 
hareketi günü vezirlikle serasker kay- 
makamı, Asâk:r-i Mansûre kumandam 
ve Livâ-yı şerif kaymakamı oldu. 1245' 
de (1829/30) Petersburg elçisi olup 
döndükten sonra o sene Zilka'desin- 
de (Mayıs 1830) kapdan-ı derya oldu. 
Cemaziyelâhir 1248'de (Kasım 1832) 
Tophane müşiri oldu. Zilka'de 1249' 
da (Mart 1834) Sâliha Sultan'la nişan- 
lanıp Muharrem 1250' de (Mayıs 1834) 
düğün töreni icra edildi. 1 Şa'bân 



1252'de (11 Kasım 1836) serasker 
olup Zilka'de L253'de (Şubat 1838) 
ayrıldı. 29 Rebiyülev'vel 125 3 'de (12 
Haziran 1839) licaret nâzın oldu. 19 
Rebiyüle\^''el 1255 'de (2 Temmuz 
1839) ikinci defa serasker olup 13 Re- 
biyülewel 125(ı'da (15 Mayıs 1840) 
azledildi. Rebiy(ile\^^el 1258'de (Nisan 
1842) Meclis-i Vâİâ azası, Receb'de 
(Ağustos) Meclis-i Vâlâ reisi, 9 Muhar- 
rem 1259'da (9 Şubat 1843) kapdan-ı 
der^'^â olup Şa'bân 126l'de (Ağustos 
1845) ayrıldı ve ardından ticaret nâzı- 
na Saf er 1262 "de (Şubat 1846) Trabzon 
valisi olup Rebiyülev"v^el 1263 'de (Şu- 
bat-Mart 1847) :izledildi. Cemaziyelâ- 
hifde (Mayıs-Haziran) Mecâlis-i Âli- 
ye'ye memur, (ı Şa'bân'da (30 Tem- 
muz) üçüncü defa kapdan olup 16 Re- 
biyülâhır 1264'de (11 Mart 1848) azle- 
dildi. 23 CemaziyeleAA^el 1264'de (27 
Nisan 1848) ikİ:ıci defa Meclis-i Vâlâ 
reisi olup 23 Receb'de (25 Haziran) 
azloiundu. 1265" de (1849) Aydın, Ra- 
mazan 1267'de ^Temmuz 1851) Ceza- 
yir-! Bahr-i Selid, Zilhicce 1268' de 
(Eylül-Ekim 1852) Bursa valisi, 8 Rebi- 
yülewel 1270'd- (9 Aralık 1853) Me- 
câlis-i Âliye 'ye memur ve 3 Ramazan' 
,da (30 Mayıs .-854) dördüncü defa 
kapdan oldu. 1'' Zilhicce 1271'de (31 
Ağustos 1855) azlolunup 25 Cemazi- 
yelâhir 1272'de [A Mart 1856) vefat et- 
ti. Eyüp'deki türbesinde medfundur. 
Adı geçen sultandan 2 Zilka'de 1250' 
de (2 Mart 1835) Hamid Bey adında 
bir oğlu olup bi:"-İki yaşında vefat etti. 
1250'de (1834/3:5) Kasımpaşa Mevlevî- 
hanesi'ni inşa eyledi. Diğer zevcesin- 
den olan oğlu I/Iahmud Paşa, Seniha 
Sultan'a eş oldu. Kızları Ayşe Hanım, 
Serv^er Paşa'nm (işidir. (İL 306/07) 

Halil Paşa I. Murad'm (hd 1361-1389) 

beylerinden olup beylerbeyilik paye- 



sine nail olmuştu. 804'de (1401/02) 
şehid oldu. (İL 283) 

Halil Paşa Çandarlı Halil Hayreddİn 
Paşa'nm torunlarından olup Ali Pa- 
şa'nm oğludur. Babası gibi kazasker 
olup 832 'de (1428/29) sadrazam ol- 
muştur, 857'de (1453) istanbul'un fet- 
hinin ardından . gazaba uğrayarak 
hapsolunup katledildi. Sur dışında 
defnolunmuştur. Tedbirli, güçlü, âlim 
ise de Bizans Devleti ile siyasî ilişkisi 
80 senelik aile ocağının ikbâline son 
vermiştir. (II. 283) 

Halil Paşa Saraydan beylikle çıkıp 
terfi ederek Rumeli beylerbeyi ol- 
muştur. 894'de (1489) ayrıldı. 898'de 
(1492/93) Mora valisi olup înebahtı 
seferinde hazır bulunduktan sonra 
orada vefat eylemiştir. (İL 283) 

Halil Paşa Beylerden olup 500 
adamla Mardin'i I. Selim (YaA^uz) 
devrinde (1512-1520) İranlılardan ge- 
ri aldı. Sonra beylerbeyilerden olup 
bazı vilayetlere gitti. 947'de (1540/ 
41) kaüedildi. (İL 284) 

Halil Paşa Rumeli beylerinden olup 
Yanık beylerbeyisi oldu. 1004' de 
(1595/96) harpde şehid oldu. (İL 285) 

HalÜ Paşa Bosnalıdır. Saraydan yeti- 
şip silahdar-ı şehriyârî oldu. 999'da 
(1591) yeniçeri ağası, Cemaziyelâhir 
lOOO'de (Mart-Nisan 1592) Konya vali- 
si, lOOl'de (1592/93) Anadolu valisi ve 
1003'de (1594/95) kapdan olup derya- 
ya çıktı. 1006'da (1597/98) vezir ve 
1007'de (1598/99) kaymakam-ı sadr-ı 
âlî oldu. 1008'de (1599/1600) azledil- 
dikden sonra ikinci defa kaymakam 
olmuştur. 19 Receb 1012'de (23 Aralık 
l603) ikinci vezir iken vefat eylemiştir. 
Atik Ali Paşa Camii kapısının Önünde 
medfundur. 1002'de (1593/ 94) Fatma 



581 



Sultan ile nikâhlanmıştır. Bundan bir 
oğlu olup 1006'da (1597/98) vebadan 
vefat etti ki o günlerde Şehzade Selim 
b. Sultan IIL Mehmet in annesi Hase- 
ki Sultan da vefat etmiştir. Tedbirli ve 
bahtı açıktı. (İL 285) 

Halil Paşa Kayserilidir. Enderun'dan 
yetişip silahdar-ı şehriyârî oldu. Şev- 
val lOOO^de (Temmuz 1592) yeniçeri 
agasL 1001 'de (1592/93) Şam beyler- 
beyi ve Zilkaxie 1002^de (Temmuz- 
Ağustos 1594) Kastamonu valisi oldu. 
Azilden sonra Şe\^^âl 1009'da (Nisan 
1601) vefat eyledi. (II. 285) 

Halil Paşa Saraydan yetişip bostan - 
cıbaşı oldu. Bir aralık İzmir'e gönde- 
rilip sonra Agça beylerbeyi oldu. 
1012'de (1603/04) İran savaslannda 
şehid oldu. (İL 285) 

Halil Paşa Maraşlıdır. Maktul Beyler- 
582 beyi Mehmed Paşa'nın kardeşi oldu- 
gundan haremde eğitilerek dogancı- 
bası oldu. Sonra cakırcıbası oldu. Re- 
biwlewel 10l6'da (Temmuz l607) 
yeniçeri ağası oldu. 1017'de (1608/ 
09) kapdan-ı der\.''â ve ^-^ezir oldu. 
1019'da (1610) azlolundu. 1022xle 
(1613) ikinci defa kapdan-ı deıyâ 
olup Trablusgarb tarafına memur ol- 
du ve zorba Sefer Dayryı def eyledi. 
Muharrem 1026'da (Ocak l6l7) sad- 
razam oldu. Safer 1028'de (Ocak-Şu- 
bat 1619) İran üzerine serdâıiıgmı iyi 
idare edemediğinden dolayı azledil- 
di. 17 Muharrem 1029'da (24 Aralık 
1619) üçüncü defa kapdan olup 1030 
başlarında (l620 sonları) azledilmiş, 
6 ay sonra dördüncü defa kapdan ol- 
muş ve 1032'de (1623) ayrılmıştır. Re- 
biyTİle\^^el 1036"da (Aralık 1626) ikin- 
ci defa sadrazam olup Receb 1037 'de 
(Mart 1628) azledilmiş ve Hüdâî Der- 
gâhımda inzivaya çekilmiştir. 1039 



(1629/30) veya : 040'da (1630/31) ve- 
fat eyledi. Orada, türbede medfun- 
dur. Ilımlı, ^aımaşak huyluydu. Oğlu 
Mahmud Bey, >'efatında yanma def- 
nedilmiştir. Diğer oğlu Ebûbekir 
Bey'dir(-^). (İL 286) 
Halil Paşa Bcluludur. Dârüssaâde 
ağası Hacı Mustafa Agamm hademele- 
rinden olup Rumeli'de terbiye gör- 
mekle "Çatak'^ diye nâm almışUr. Sü- 
vari mukabelecisi olup sonra sipahiler 
ağası oldu. 1036"da (1626/27) yeniçeri 
ağası olup 1037'de (1627/28) azledildi 
ve 1038'de (1628/29) Sivas beylerbeyi 
oldu. Abaza Me.ımed Paşamın hizme- 
tinde bulunduğundan "Demirkazık" 
nâmını aldı. 1039^da (1629/30) Diyar- 
bekir valisi olup 1040'da (1630/31) 
vezirlikle birlikte Erzurum valisi oldu. 
1044'de (1634/35) katledilmiştir. (İL 
286/87) 

Halil Paşa Enderun^ dan yetişip mîra- 
hûr-ı e\^^el olmuştu. 1048 'de (1038/ 
39) veziriik verilerek Bağdadim fetih 
müjdesini İstanbura getirmiştir. Ar- 
dından saltanat değişikliği dolayısıyla 
gözden düşmüş olarak \'elat etmiştir. 
(II. 287) 

Halil Paşa Endemn'da Xündî" diye 
süvarilikte şöh-et aldı. Bu hüneriyle 
musâhib-i şefriyârî olup 1053'de 
(1643) Temeşvar valiiiğiyle saraydan 
çıkarıldı. 1054Vie (l644) Tirebolu be- 
yi olup 1055'de (1645) azledilmiştir. 
1057'de (1647; Alâiye'de kaüedildi. 
(İL 287) 

Halil Paşa Adanalıdır. Osmanoğlu 
NasûhPaşaVa ^^ethüdâ oldu. 1120'de 
(1708) Cidde beylerbeyi olup 
1127xle (1715) vefat etti. (II. 291) 
Halil Paşa Damad-ı şehriyârî Morali 
Hasan Paşanın oğludur. Enderün^da 



terbiye göıiıp ll62'de (1749) hazi- 
ne-i hümâyûn <;ethüdâsî oldu. 17 Zil- 
hicce ll65"de [26 Ekim 1752) vezir- 
likle Tırhala Adalisi oldu. Sonra Agrı- 
boz yQ sonra Eelgrad Adalisi olup Mu- 
harrem 11 69 'd a (Ekim 1755) Hotin 
muhafızı ve Safer'de (Kasım) ilâveten 
Özi valisi oldı . Oradayken Cemazi- 
yelewel 1172^:ie (Ocak 1759) vefat 
etti. Maan b. Zaide gibi cömert olup 
hüner ve edep den hissedardı. Vezir- 
liği ihtişamla yürütürdü. Oğulları ri- 
calden Feyzî Bey, Yekçeşm Ahmed 
Bey ve İsmail 13ey^dir. (lî. 294/95) 

Halil Paşa Lsj:>anakçı Mustafa Paşa^ 
nm kethüdası olup 1186"da (1772/73) 
vezirlik elde edip harpde bulunmuş 
ve sonra mazul kalıp 1191"de (1777) 
Adana valisi olmuşsa da az vakitte 
vefat eylemişti:-. (ÎI. 300) 

Halil Paşa Sadrazam İvaz Mehmed 
Paşa'mn oglucur. 1138'de (1725/26) 
İstanbul'da Mııcuncu'da doğdu. Ba- 
bası zamanında haylice önemli hiz- 
metlerde bulunarak kapıcıbaşı ve mî- 
rahûr-ı sânı, Muharrem 1170^de (Ekim 
1756) mîrahûr-ı e\^'^el olup S af er 
1170*de (Ekim -Kasım 1757) azlolun- 
du. Muharrem 1174'de (Ağustos 1760) 
çavuşbaşı, azilden sonra Şa'bân 1176' 
da (Şubat-Mart 1763) duhan gümrüğü 
emini, 1177'de (1763/64) ikinci defa 
mîrahûr-ı ev^'^el olup 1178'de (1764/ 
65) azledilmiştir. Şev^^âi 1182'de (Şu- 
bat 1769) rikâb-ı sadâret kethüdası, 
1183 'de (1769) üçüncü defa mîrahûr-ı 
ev^'^el, sonra vezirlikle Rumeli valisi, 
Hotin muhafızı ardından 13 Şa'bân 
1183<ie (12 Aralık 1769) sadrazam ve 
serdâr-ı ekren: oldu. Şa'bân 11 84 'de 
(Ekim-Kasmı '. 770) azlolunarak Bel- 
grad muhafızı olup Şevval 1185'de 
(Ocak 1772) Karadeniz seraskeri ol- 



du. Azilden sonra Safer 1189'da (Eylül 
1775) Selanik ve Receb 1191'de 
(Ağustos 1777) Sivas valisi oldu. Yol- 
da Nallıhan'da 7 Ramazan 1191'de (9 
Ekim 1777) aniden vefat etti. (II. 297) 

Halil Paşa Amasyalıdır. Mîrimîran 
rütbesiyle 1185'de (1771/72) Tutra- 
kan muhafızı, sonra çeşitli görevlerde 
bulunup 1194"de (1780) Van muhah- 
ZL 11 98' de (1784) Gönye muhafaza- 
sıyla Faş muhafızı olup 1199'da 
(1785) orada A^efat eyledi. (II. 299) 

Halil Paşa Karavezir Mehmed Paşa'- 
nm kardeşidir. Enderun'dan yetişip 
sırasıyla silahdar-ı şehriyârî, 1197'de 
(1783) vezirlikte Belgrad muhafızı, 
sonra Aydm'm eklenmesiyle Özi vali- 
si ve Rebiyülewel 1200xle (Ocak 
1786) Alâiye ve Ramazan'da (Tem- 
muz) Rakka valisi olduktan sonra ve- 
fat etti. Oğlu Mehmed Râsih Bey' 
dir(-^). Bunun oğlu Enderûnî Necib 
Bey, oğulianndan biri tülbend ağası 
Hasan Bey ve diğeri Ali Rızâ Bey'dir. 
(İL 300) 

Halil Paşa Küçük Alimin oğludur. 
Adana'da vali olup 1202'de (1787/88) 
mîrimîran İlk verildi ve birkaç sene 
sonra vefat etti. (İL 301) 

Halil Paşa Bozcaaclalıdır. Cezayirli 
Hasan Paşa'ya siiahdar olup sonra si- 
pah ağası ve Yusuf Paşa mm sadâre- 
tinde vezirlikle Agrıboz muhafızı, 
1217'de (1802/03) înebahtı ve sene 
sonunda Karahisar ve Sultanönü vali- 
si olup 1218'de (1803/04) vefat etti. 
(İL 302) 

Halil Paşa Koşanicelidir. Mîrimîran 
ve 7 Şewâl 1222'de (8 Aralık 1807) 
vezirlikle İsâkçı muhafızı ve Muhar- 
rem 1224'de (Şubat-Mart 1809) ilâve- 
ten Adana valisi oldu. 15 Sal:)ân 



5S3 



1225'de (15 Eylül 1810) Rusya har- 
binde şehid oldu. Kethüdası Salih 
Aga'ya kapıcıbaşılık verildi. (II. 302) 

Halil Paşa İzmitlidir. Yeniçeri zabiti 
olup kul kethüdası, Zilhicce 1221 'de 
(Şubat 1807) yeniçeri ağası, 1222 
(1807) ortalarında ayrılarak İzmit'e 
gönderildi. 3 Rebiyülev^el 12 25 'de (8 
Nisan 1810) vezirlikte sadâret kayma- 
kamı oldu. 11 Receb 1225'de (12 
Ağustos 1810) ayrıldı ve bin kuruş 
emeklilik verildi. 5 Cemaziyelev^^el 
1227'de (17 Mayıs 1812) Varna muha- 
hzı oldu. Sonra vefat eyledi. (İL 303) 

Halil Paşa Mehmed Bey'in(-->) oğlu- 
dur. Mirliva olup Trablusgarb'da Fi- 
zan'a memur olmuştu. 1300'de (1883) 
orada şehid olmuştur. (IV. 298) 

Halil Paşa Köle Reşid Paşa'nın oğlu 
ve sadrazam İbrahim Hilmî Paşa'nın 
584 torunudur. Gençliğinde asker ve mi- 
ralay olmuş ve sonra mülkiyeye geç- 
miş ve bir müddet hizmetsiz kalmış- 
tır. Bir aralık Hacı Reşid Paşaya da- 
mad olup eniştesi Cemil Paşa yanın- 
da Paris 'de bulunmuş ve nihayet 
1290 (1873) tarihlerinde miralaylıkla 
yaver ve padişah seryâveri olarak liva 
ve ferik olmuştur. 1300'de (1883) 
emekli olarak senelerce Bandırma'da 
çiftliğinde oturmuş, bir-iki sene e\a^el 
İstanbul'a gelip 18 Ramazan 1313'de 
(3 Mart 1896) vefat ederek Üskü- 
dar'da dedesi İbrahim Paşa yanma 
defnedilmiştir. Güzel konuşur, baha- 
dır ve kerimdi. (II. 321) 

Halil Paşa (Azmzâde) Abdullah Pa- 
şa'nın oğludur. Rebiyülâhır 1211 'de 
(Ekim 1796) mîrimîranlıkla Trablus- 
şam valisi ve çerde başbuğu olup bir- 
iki sene sonra vefat etmiştir. Büyük 
kardeşi Hüseyin Bey, kapıcıbaşı ol- 
muştur. (İl. 302) 



Halil Paşa (Bezirgan) Ticaret erbâ- 
bmdandı ve bu sebepten nâm aldı. 
Sonra sancağa çıku. 11 00' de (1688/ 
89) vezirlik' e Basra valisi oldu. 1105' 
de (1693/94) Diyarbekir valisi oldu. 
Sene sonunda yine Basra Adalisi oldu. 
1109'da (16^7/98) Maraş valisi ve son-^ 
ra Menteşe valisi oldu. İllimde (1699/' 
1700) dağlı Kürtlerin yola getirilmesi 
sırasında bir kurşun isabetiyle vefat 
etti. (İL 289) 

Halil Paşa (Bmamaz) Beylikten ye- 
tişip 1094^de (1683) Sivas beylerbeyi 
oldu. 1096 Ma (1685) Ciğerdelen mu- 
harebesinde bulundu. Sonra Erzu- 
mm valisi oldu. 1103Me (1691/92) 
vefat etmişrir. "Esir" lakabıyla da ta- 
nınmıştır. (11. 289) 

Halil Paşa (Eğrİceoğlu) Başmuha- 
sebeci Hasan Efendi'nin hazinedarlı- 
ğından Galata voyı^odası oldu. 1096' 
da (1685) Bursa sancağıyla Hanya 
beylerbeyi ^Idu. Sonra İstanköy mu- 
hafızı oldu. 1103Me (1691/92) Konya 
valisi olup az müddette azledilmiştir. 
1104'de (1692/93) Selanik valisi olarak 
1105'de (1(93/94) vefat etmiştir. (II. 
289) 

Halil Paşa (Gürcüzâde) Şe\^âl 
1201 'de (Temmuz-Agustos 1787) 
Beyşehir mutasarrıfı olup sonra vefat 
etti. Oğlu Seyyid Ali Paşa'dır. (İL 301) 

Halil Paşa CHacı) İlbasanlıdır. Büyük 
kardeşi Bostan Ağa'nın himmetiyle 
Bostancı Ccağrna girdi. Haseki ve 
1123''de (1711) bostancıbaşı oldu. I6 
Muharrem 1126'da (1713) Erzurum 
beylerbeyi sapılarak Nemçe seferine 
memur oldu. Receb 11 28' de (Haziran- 
Temmuz l''l6) Diyarbekir valisi, bir 
ay sonra Beigrad muhafızı oldu ve ve- 
zirlik verddi. Ramazan 1128'de 
(Agustos-Eylül 1716) Ali Paşa şehid 



olunca sadrazam olmuştur. Ramazan 
1129'cia (Ağustos 1717) azledilip Selâ- 
nik'e vali oldu. İki sene sonra Boğaz 
hisarı muhafız:, oldu. 7 Rebiyülâhır 
ll40'da (22 Kasım 1727) Ağrıboz mu- 
hafızı oldu. Cemaziyelâhirde (Ocak- 
Şubat 1728) Kandiye, Muharrem 1141' 
de (Ağustos 1728) Hanya ve Muhar- 
rem ll42'de (Ağustos 1729) tekrar 
Kandiye muhaf:zı oldu. Il46'da (1733/ 
34) 80 yaşma yakınken vefat etmiştir. 
Cana yakın, dindar, cesur, dendş-meş- 
repti. Kızı Âsiye Hanım, 1185'de (1771) 
vefat edip Vefa da defnedildi. Kardeşi 
Mustafa Aga'dıı(-^). (İL 292/93) 

Halil Paşa (Hacı) Kemahlıdır. Yeni- 
çeri Ocagrndan zağarcıbaşı oldu. 
Azilden sonra Rebiyülevvel 1186'da 
(Haziran 1772) kul kethüdası olup 
Muharrem 118'"de (Nisan 1773) azle- 
dildi. 1190=da :i776) Diyarbekir or- 
dusuna aga olarak gönderilip 1191' 
de (1777) vezirlikle Diyarbekir valisi 
olup Cemaziyele\^.^el 1192'de (Hazi- 
ran 1778) vefat etti. Hekim Çelebi 
Tekkesi'ni yapmış akıllı bir adamdı. 
(11. 298) 

Halil Paşa (Kara) Çorluludur. Bos- 
tancı ve haseki olarak Muharrem 
1172'de (Eylül 1758) bostancıbaşı ol- 
du ve Safer 1174'de (Eylül 1760) azle- 
dildi. Receb'de (Şubat 1761) surre 
emini, döndükten sonra kapıcılar ket- 
hüdası, Ziika'de 1181'de (Mart-Nisan 
1768) mîrahûr-i ewel, Safer 1182'de 
(Haziran-Temmuz 1768) vezirlikle 
Bozok ve Yam^a eklenmesiyle Hotin 
muhafızı ve Belgrad valisi olup sonra 
Karadeniz seraskerliği ile harpde bu- 
lundu. 1185'de (1771) Tutrakan mu- 
hafızı, 1187'de (1773) Mısır valisi, 
1188^de (1774) Cidde valisi olup azle- 
dilmesinin ardından 1189'da (1775) 



vefatı haberi alındı. Akılk, tedbirli, 
işinde basiretli, iffetii, dindar, hoşa gi- 
decek söz söylemeye kadirdi. Oğlu 
Seyyid Mustafa Bey 1227'de (1812) 
vefat eyledi. Tunusbağrnda medfun- 
dur. (İL 297) 

Halil Paşa (Koca) Şatır Hüseyin Pa- 
şamın kardeşidir. Köstendillidir. Kar- 
deşine kethüda olmuştur. Onun vefa- 
tında kapıcıbaşı olup 1074'de (1663/ 
64) Eğri beylerbeyi oldu. 1076'da 
(1665/66) Sivas, 1078'de (1667/68) 
Anadolu ve sonra Rumeli beylerbeyi 
oldu. Girit'ten dönüşte lOSO^de (1669/ 
70) vezirlikle Özi valisi olup Receb'de 
(Aralık l669) Kamaniçe muhafızı ol- 
du. 1082'de (1671/72) tekrar Özi vali- 
si olup 1083'de (1672/73) Silistre vali- 
si oldu. 1092'de (l681) emekli edildi. 
Fındıklı'da oturdu. 1095'de (1684) Ti- 
re haslanyla Sakız muhafızı oldu. 
1096'da (l685) Moraya serdâr oldu. 
Koron muharebesinde başına bir top 
güllesi isabet ederek yaralandı ve şid- 
detinden damla inerek üçüncü günü 
vefat eyledi. Mücâhid, tecrübeli, tatlı 
dilli olup yaşı 70ı geçmişti. Oğlu Tâib 
İbrahim Beydir(-^). (İL 288) 

Halil Paşa (Koca) Arnaıoıtdur. Ha- 
nedandan olmakla mîrimîran olmuş- 
tu. Bosna'da uzun müddet asker ku- 
mandanı olup sonra Trablusşam bey- 
lerbeyi oldu. 1099'da (1688) vezirlik- 
le Mora seraskeri oldu. llOl'de (1689/ 
90) Haleb valisi ve 1102'de (1690/91) 
Engürüs serdârı oldu. 1103'de (1691/ 
92) yine Mora seraskeri oldu. 11 07' de 
(1695/96) emekli edilip dördüncü ay- 
da vefat eyledi. (ÎI. 289) 

Halil Paşa (Köse) Başmuhasebe ka- 
lemine devamla üçüncü halife ol- 
muştu. 1104'de (1692/93) birden def- 
terdar-ı şikk-ı e\^el oldu. 1106'da 



585 



(1694/95) ruznâmçeci oldu. 1107'de 
(1695/96) defterdar vekili olup ardın- 
dan ikinci defa başdefterdar oldu. 
1109^da (1697/98) vezir payesi veril- 
di. Ill4'de (1702) Bosna sınır belirle- 
mesine memur oldu. O senenin Re- 
cebinde (Kasım-Arahk 1702) Hanya 
muhafızı, ardından Erzurum valisi, 
Zilhicce 1115^de (Nisan 1704) Gürcis- 
tan seraskerliği ile Van valisi, iri7'de 
(1705/06) Basra, azilden sonra 1118' 
de (1706/07) ikinci defa Basra, 1120' 
de (1708) Sayda ve Cemaziyelâhir 
1122^de (Ağustos 1710) Mısır valisi 
oldu. Receb 1123'de (Agustos-Eylül 
1711) azledildi. 1125'de (1713) Sakız 
muhafızı oldu. 1126'da (1714) azle- 
dildi. 1127'de (1715) Yenikale ve ar- 
dından Belgrad muhafızı olup vefat 
etmiştir. Hesap işlerini bilir, tedbirli 
ve doğru İdi. Oğlu Den- iş Ömer Bey, 
586 ll4l^de (1728/29) vefat eyledi ki, oğ- 
lu Ali Bey'dir. İkisi de Bahariye 'de 
medfunduıiar. Paşanın diğer oğulları, 
ricalden Ahmed Bey ve Mustafa Bey, 
damadı, şairlerden ve muhasebe-i 
e\^.^el halifelerinden İstanbullu Râgıb 
Mehmed Efendi'dir. (II. 291) 

Halil Paşa (Mühürdar) Kalaylı Ah- 
med Paşa'ya mühürdar ve kethüda ol- 
muştu. 11 27 'de (1715) Mora tahririne 
memur olup Muharrem 1128'de 
(Ocak 1716) mîrimîran rütbesiyle Mo- 
ra muhafızı vg ardından Sayda beyler- 
beyi oldu. Zilka'de 1128'de (Ekim-Ka- 
sım 1716) vefat eylemiştir. (II. 292) 

Halil Paşa (Rişvanzâde) Türkmen 
olup 1109^da C1697/98) İSlalat^^a muta- 
sarrıfı ve sonra mîrimîran oldu. 
11 20 'de (1708) Maraş mutasarrıfı oldu. 
Cemaziyelev^'el 1123'de (Haziran- 
Temmuz 1711) vefat etmiştir. Oğlu 
Ömer Paşa, torunu Süleyman Paşa ve 
bunun oğlu Öm„er Paşa' dır. (II. 290) 



Halil Paşa (Seyyİd) Hassa cerrahla- 
rından oluj) mîrimîranlıkla sercerrah 
olarak 22 Rebiyülâhir 1300'de (28 Şu- 
bat 1883) vefat etti. Yahya Efendi 
Türbesi'ne defnedildi. (II. 309) 

Halil Paşa (Teftişçi) Beypazarı voy- 
vodası olup 1097 'de (1686) mîrimîran 
rütbesiyle Kastamonu sancagıyla 
Anadolu müfettişi oldu. 1098'de 
(1687) Yenikale muhafızı olup varı- 
şında 8 Ramazan'da (7 Ağustos 1687) 
vefat etti. (11. 288) 

Halil Paşa;zâde bak. Feyzî Bey 

Halil Paşazade III. Ahmed devri 
(1703-1730 ! vezirlerinden Köse Halil 
Paşa evlâdına denir ki, yarım asırdan 
fazla isimleri duyuldu. I. Abdülha- 
mid'in (hd 1774-1789) sadrazamı Ha- 
lil Hami d Paşa bü^oik bir aile bırak- 
mıştır ki, halen sürmektedir. Torunla- 
rından, bâlâ ricalinden Asım Bey ha- 
len Dersaadet Reji nâzındır. Râif Bey 
bunun amcası olup, âmedî halifeli- 
ğinden aynlmadır. Halil Hamid Pa- 
şa'nm oğlu Nurullah Paşa oğlu Cemâl 
Paşa oğlu Halil Sâmî Paşa, Rumeli 
beylerbeyi paye İllerden ve kardeşi 
Âsaf Paşa da müşir ve kıla-i hakâniye 
müfettişidir. (IV. 690) 

Halil Rahrıî Efendi Zaf eranbolulu- 
dur. Müderris iken 12irde (1796/97) 
vefat eyled:. Haydarpaşa'da medfun- 
dur. Hattatdı. (İL 301) 

Halil Rüşdı Efendi Kütahyalıdır. Mü- 
derris, mofa, Şe\^''âl 124 Tde (Mayıs 
1826) Edirne mollası ve 1242'"de 
(1826/27) Mekke payesi olup sonra 
vefat etti. U-emâ~)a kâmilîndendir. Oğ- 
lu sudûrdar Âsim Efendi'dir, (İL 305) 

Halil Sâlij.ı Efendi Yusuf cukzâde 
Şükrî Efendi'nin yeğenidir. 1284'de 
(1867/68) Beyrut mollası olup sonra 
vefat etti. (ÎL 307) 



Halil Sâmî Paşa Sadrazam İzzet Meh- 
med Paşa'nm oğludur. Kalemden yeti- 
şip 1275 'de (1858/59) maliye kâtibi, 
sonra Meclis-i Muhasebe kâtibi, 
128rde (1864/65) Bingazi mutasarnf- 
lığıyla mîrimîraa olup taşra memuri- 
yetlerinde dolaşıp Receb 1288"de (Ey- 
lül-Ekim 1871) İntihab-ı Memurin ko- 
misyonu reisi ve Ramazan' da (Kasım- 
Ai'alık) Karasi mutasarrıfı oldu. Sonra 
azledilmiş olaral: vefat etmiştir. Münşi 
ve tedbirliydi. (II. 308) 

Halil Sırrî Efendi Fetva emini Gedu- 
sî Mehmed Efendi'nin yeğenidir. Mü- 
derris, Zilka'de 1267'de (Eylül 1851) 
Maraş ve Zilka'de 1273 'de (Temmuz 
1857) Kürdistar mollası olup sonra 
vefat etti. (II. 30 O 

Halil Sırrı Efendi Büyük Gürcü Ah- 
med Efendi'nir. talebesinden olup 
müderris ve E^nıp mollası olarak Ce- 
maziyele^^^el 1303'de (Şubat 1886) 
vefat etti. Edirnekapı'da medfundur. 
(ÎI. 310) 

Halil Şeref Efe idi (Hayatîzâde) El- 

bistanhdır. 1210'da (1795/96) doğdu. 
1260'da (1844) müderris ve Rebiyülâ- 
hır 1266^da (Şubat-Mart 1850) Bağ- 
dad mollası olup 1267'de (1851) vefat 
etti. Fâzıl ve şairdir. Eserleri: Nuh be 
Şerhi ve Sırru'l-Melekûî Tercümesi. 
(II. 306) 

Halil Tayyib Efendi Mehmed b. Ab- 
dülcebbâr'm oğaıdur. 1026'da (l6l7) 
Kocamustafapaşa'da doğdu. Müder- 
ris ve Medine mollası olup 1095 'de 
(1684) Şam'da vefat eyledi. İyi bir ta- 
bipdi. Oğlu mevâlîden Mehmed 
Efendi'dir. (İL 289) 

HalÜ Timur Paşa Koca Halil Paşa'- 
mn torunu olup 1108'de (1696/97) îş- 
kodra beylerbeyi oldu. Az bir müd- 
det sonra vefat eylemiştir. (II. 289) 



HalİÎÎ (San) Bursalıdır. I. Ahmed 
devrinin (1603-I6l7) sonlarında vefat 
etti. Şairdir. (II. 285) 

Halilî Şerif Paşa Mısır beylerinden 
Büyük Şerif Paşamın oğludur. Avm- 
pa'da tahsil edip döndükten sonra 
1275^de (1858/59) Atina sefiri, Rebi- 
>âilev"\''el 1278'de (Eylül 1861) ûlâ sı- 
nıf-ı e\^'eli ile Petersburg sefiri ve 
sonra bâlâ ile Cemaziyelâhir 128 5 'de 
(Eylül-Ekim 1868) hariciye müsteşarı, 
16 Cemaziyele\vel 1287'de (14 Ağus- 
tos 1770) Viyana sefiri, 24 Cemaziye- 
levvel 1288'de (11 Ağustos 1871) ve- 
zir, 22 Receb 1289'da (25 Eylül 1872) 
hariciye nâzın olup 11 Muharrem 
1290^da (11 Mart 1873) azlolundu. 
Cemaziyelâhir 129 2 'ele (Temmuz 
1875) Paris sefiri olup gidemiyerek 
azlolundu. 24 Cemaziyelev\-^ei 1293' 
de (17 Haziran 1876) adliye nâzın, 26 
Ramazan 1293'de (15 Ekim 1876) Me- 
câlis-i Âliye azası olup Safer 1294'de 
(Şubat-Mart 1877) Paris sefiri oldu. 
Azledildikten sonra İstanbufda 18 
Muharrem 1296'da (12 Ocak 1879) 
vefat eyledi. Siyasî İşlerde ve Fransız- 
ca'da mahir, yabancı kanun ve mu- 
amelâta vâkıf ve sert mizaçhydı. Öm- 
rünün sonlarında Fâzıl Mustafa Paşa' 
nm bü^mk kızı Nazlı Hanım'la evlen- 
di. (İL 309; IV. 897) 

Halilzâde bak. Atâuilah Mehmed 
Efendi; Hasan Efendi 

Halim Bey II. Mahmud devri (1808- 
1839) şairlerinden olup 1246'da (1830/ 
31) Enderun'da câmeşüybaşı idi. Bir- 
kaç sene sonra vefat etti. (II. 243) 

Halim Bey Maliyeden yetişip Sultan 
Abdülmecid devri (1839-1861) sonla- 
rında maliye kâtibi olarak birkaç sene 
sonra azledilmiş ve imtidat ile ûlâ sâ- 
nîsi ve emekli iken 1309 baslarında 



587 



588 



(1891 sonlan) vefat eylemiştir. (İL 

243) 

Halim Giray Cengiz solomdan olup 

Çatalca'da otururdu. 1239'da (1823/ 

24) vefat eyledi. Orada Ferhâd Paşa 

Camii 'nde medf undur. Şairdir. Gül- 

bün-i Hânânı yazmıştır. (II. 243) 

Halim Giray Han Mengli Girayın 
oğludur. Bucak seraskeri olmuştu. 
1188'de (1774) Arslan Giray yerine 
Kırım hanı oldu. Cemazİyelâhir 1192' 
de (Temmuz 1778) ayrıldı. Sonra ve- 
fat etti. (İL 242) 

Halim Mollazâde bak. Fethi Meh- 
med Efendi 

Halimi Abdülhaİim Efendi Kasta- 
monulu Ali'nin oğludur. Alâeddin 
Arabi'den ders gördü. Arab ve Acem 
memleketlerine tahsile gitti. Şeyh 
Mahzumfden icazet alıp vatanına 
döndü. Sultan Selim Trabzon valisi 
iken bununla görüşüp taltif buyurdu. 
Tahta çıkınca 200 akçe ile muallim-i 
padişahı oldu. O kadar yakınlık pey- 
da eyledi ki, asla yanından ayrılmaz- 
dı. Bazı köyler temlik buyuruldu. 
922 'de (1516) Mısır seferi dönüşünde 
Şam'da vefat eyledi. Hastalığında pa- 
dişah ziyaret edip vefatında namazın- 
da hazır oldu. Ulemâdan, dindar, cö- 
mert ve ^njmuşak huyluydu. (II. 241) 

Halimi Ali Çelebi Anadoluludur. 
Kadı olup 10l4'de (1605/06) vefat et- 
ti. Şairdir. (II. 242) 

HaÜmî Çelebi Kastamonuludur. II. 
Selim' e muallim oldu. Tahta çıkma- 
dan önce İran'a gitmiştir. 970 (1562/ 
63) yılından sonra vefat etti. (İL 242) 

Halimi Efendi Babıâli'den yetişip 
mâbeyn-i hümâyûna kâtip oldu, İler- 
liyerek kâtib-i sânî oldu. Uzun yıllar 
sonra Receb 1288'de (Eylül-Ekim 



1871) bâlâ rütbesiyle başkâtip olmuş- 
tur. Şa'bân 1289 (Ekim 1872) ortala- 
rında Şûrâ-yı Devlet'e aza oldu. 6 Zil- 
hicce 1292'de (3 Ocak 1876) vefat et- 
ti. Karacaahmet'e defnolunmuştur. 
Yumuşak huylu, sakin ve zararsız bir 
adamdı. (II. 243) 

Halimi Lutfullah Çelebi Yusuf'un 
oğludur. .Vcem diyarından gelip Şeh- 
zade Mehmed'e muallim oldu. 922' 
de ( 1 5 1 6) vefat eyl e di . Bah rü VGa râ- 
ibiTi musannifidir. (II. 241) 

Halimi Mustafa Efendi Zilhicce 
1221'de (Şubat 1807) vefat etti. Zey- 
neb Sultan Camii'ne defnedildi. Meş- 
hur hattatdır. (II. 243) 

Halimi Plustafa Efendi (Yumurta 

Vaizi) Müderris, Bosna, Trablus, Ku- 
düs mollası, ordu kadısı oldu. Şa'bân 
1020'de (Ekim l6ll) azlinin ardından 
vefat etti. Âlîm, fâzıldı. (İL 242) 

HaHmî JMustafa Paşa Burmak Mes- 
cid müezzininin oğludur. Babası Ali 
Efendi 23 sene ruznâmçe kesedarı ol- 
duğundan kendisi o kalemden yeti- 
şip ll46'da (1733/34) kesedar oldu. 
Rebiyüle^A-^el ll64'de (Şubat ^1751) 
birden başdefterdar oldu. Muharrem 
ll67'de (Kasım 1753) mîrimîranlikla 
Sayda valisi oldu. Receb ll68'de (Ni- 
san 1755) azledilerek hâcegânlıkla 
döndü. Zilka'de'de (Eylül 1755) ikin- 
ci defa defterdar-ı şıkk-ı e\^el oldu. 
Safer ll69'da (Kasım 1755) azledile- 
rek Limri'ye sürüldü. Rebiyülev^el 
1170'de (Aralık 1756) serbest bırakıl- 
dı. Cemaziyele\^''erde (Şubat 1757) 
ruznâme-i e\'vel, ŞevvzVĞe (Haziran- 
Temmuz) muhasebe-i e\^el oldu. 
Cemaziyelevvel 1171 'de (Ocak 1758) 
azledilerek Gelibolu'ya sürüldü. Kısa 
sürede serbest bırakılıp Ramazan 
1171'de CMayıs 1758) üçüncü defa 



defterdar-1 şıkk-ı evvel oldu. Rebiyü- 
levvel 1173'de CEkim-Kasım 1759) 
vezirlikle Musul ^/alisi oldu. 24 Cema- 
ziyelâhir 1173'de (12 Şubat 1760) İz- 
mit' de vefat etmiştir. İzmit mutasarrı- 
fından senetle 100 altm borç almıştı. 
Defter fenninde usta olup mîrî defter- 
ler yok olsa yeniden icat etmeye ka- 
dirdi. Himmeti yüce, cömert, şairdir. 
Mensubatmdan "^^anî Hüseyin Efendi 
Tâhir Ömer'e kaçıp sonra Mısır'da 
şeyhülbeled Ali Bey 'i aldatarak itaat- 
ten çıkardı. Dairesi halkına mağlup 
oldu ve onlar kendisini kötü nâmla 
sen^et sahibi eylediler. Na'şı Burmalı 
Mescid'de defnedildi. Konağı mesci- 
dinin karşısındaydı. (II. 242) 

Halitnzâde bak. Abdülhalim Efendi; 
Kudsî Mehmed Efendi; Said Efendi 

Halİmzâde Me^'âlîden Abdülhalim 
Efendi' nin oğluDc- denmiştir. (IV. 688) 

Hâlis Abdülliay Efendi Atâullah 
Atâî Mehmed Efendi'nin(->) oğludur. 
Temeşvar defterdarı olup 979'da 
(1571/72) vefat etti. Şairdir. (III. 307; 
III. 475) 

Hâlis Ahmed Dede Şeyh Sâkıb Mus- 
tafa Dede'nin(-+) oğlu olup vefatında 
Kütahya Mevlevîhanesi şeyhi oldu. 
119rde (1777) vefat eyledi. Şairdir. 
(İL 268; II. 62) 

Hâlis ibrahim Hfendi Belgradlıdır. 
Müderris iken ll60'da (1747) vefat 
eyledi. (II. 268) 

Hâlis îstnail Dede Galata Mevlevî- 
hanesi'nde bulunup Gâlib Dedeye 
aşçıbaşı olmuştur. 1213'de (1798/99) 
vefat eyledi. Zarif, edip, şairdi. (İL 
269; m. 615) 

Hâlis Mehmed Efendi Kasımpaşalı- 
dır. Bıyıklı Mustafa Paşaya mensup 
olduğundan mücerris ve nihayet Me- 



dine mollası oldu. Rebiyülâhır 1114' 
de (Eylül 1702) vefat etti. Şairdir. Ke- 
yif ehli, lâtifeci ve güler yüzlüydü. (II. 
268) 

Hâlis Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Bâb-ı Askerî kâtiplerinden ola- 
rak 4. Ordu muhasebecisi olmuştur. 
Muharrem 1286'da (Nisan 1869) se- 
rasker mektupçusu, Zilhicce 1286'da 
(Mart 1870) evkaf mektupçusu ve Zil- 
hicce 1291 'de (Ocak 1875) Yemen 
defterdarı olup 1296'da (1876) vefat 
eyledi. Âlîm, kâtip, edip, alçakgönül- 
lüydü. (II. 269) 

Hâlis Mehmed Efendi (Çeşmîzâ- 

de) Es 'ad Efendi'nin oğludur. Müder- 
ris ve arzuhâlî-i fetva olup 1268 'de 
(1851/52) Beyrut, 1273'de (1856/57) 
Erzurum ve 1279 'da (1862/63) Bosna 
mollası olarak mahrece geçip Mekke 
payesine kadar yükselmiş, 1292'de 
(1875) Bursa divan-ı temyiz reisi ola- 
rak sonra İstanbul payesi olmuş ve 
1296'da (1879) vefat eylemiştir. Teşri- 
fata fazla itina gösterirdi. (İL 269) 

Hâlis Mehmed Efendi (FeyzuUah- 
zâde) Hekimbaşı Mehmed Efendiye 
damad oldu. Müderris ve Galata moh 
lası oldu. 120rde (1786/87) Bursa 
mollası, 1203'de (1788/89) Mekke 
mollası, sonra İstanbul payesi oldu. 1 
Zilhicce 1209'da (19 Haziran 1795) 
vefat eyledi. Üsküdar'da Tunusba- 
gı'nda medfundur. (İL 268/69) 

Hâlis Yusuf Efendi (Tâhir Ömerzâ- 

de) 1220^de (1805) doğdu. Divan ka- 
lemine, sonra tercüme odasına çerağ 
oldu. Sonra sefaret ikinci kâtibi olup 
126rde (1845) memuriyetle Trablus- 
şam'a gönderildi. Sonra mütercim-i sâ- 
nı olup 20 sene sonra tam maaşla 
emekli edildi. 1300'de (1883) vefat et- 
ti. Dil bilir, şair, güzel konuşur, eli sı- 
kıydı. İki eseri vardır. (II. 269) 



589 



590 



Hâlisâ Osman Efendi Babıâli'den 
yetişip Cemaziyelâhir ll43'de (Aralık 
1730) sadâret mektupçusu oldu. Ra- 
mazan ll44^de (Mart 1732) azledil- 
miş olarak Şam'a gönderildi. Senesin- 
de İstanbuFa dönerek Şevvârde 
(Mart-Nisan 1733) maliye tezkirecisi, 
n46'da (1733/34) tezkire-i sânî olup 
Muharrem ll47xle (Haziran 1734) 
kethüdâ-yı sadr-î âlî oldu. Rebiyülev- 
vel 1150'de (Temmuz 1737) azledil- 
miş ve sonra vefat etmiştir. Oğlu ri- 
calden Ali Efendi'dir. Nüfuz sahibiy- 
di. (İL 269) 

Hamal bak. Şenf Paşa 
Hamalızâde bak. Ahmed Paşa 
Hamalzâde bak. Mehmed Efendi 

Hamamcı bak. Mehmed Paşa; Mus- 
tafa Paşa 

Hamamci2âde bak. Ahmed Paşa; 
Makalî Mehmed Çelebi 

Hamavîzâde bak. Ömer Paşa 

Hamdan Efendi Cezâyididir. Reşid 
Paşa Paris' de iken birlikte bulunup fa- 
zilet ve dirayetini beğenerek İstan- 
bul'a getirmiş ve evlâdına muallim 
ederek Takvim-i Vekayînm Arapça 
nüshasına muharrir ve musahhih ol- 
muştur. Sultan Abdülmecid devri 
(1839-1861) başlarında vefat eylemiş- 
tir. Karantinamın meşmiyetine dair It- 
hafiiVl-Munsîfîn adında bir risale ka- 
leme almıştır. Oğlu Ali Rızâ Paşa'dır. 
(ÎL 245/46) 

Hamdî Ahmed Efendi Diyarbekidi- 
dir. Tüccardandı. 1115'de (1703/04) 
vefat eyledi. Şairdir. (II. 246) 
Hamdî Ahmed Efendi Yenişehr-i 
Fenârİıdır. Müderris olup Zilhicce 
1126'da (Aralık 1714) vefat eyledi. 
Gönül adamıydı. (II. 246) 



Hamdî Aİımed Efendi Adanalıdır. 
Ulemadan olup 1252'de (1836/37) 
vefat etti. Usta şairdir. (II. 247) 

Hamdî AJımed Efendi Şir\ anlıdır. 
Göçerek rüşdiye muallimliği yq tahrir 
memuriyeti gibi hizmetlerde bulun- 
du. Sonra müderris, molla, maarif 
memuriyetlerinde ve bir-iki defa En- 
cümen-i T^^ftiş ve Muayene memuri- 
yetinde ve 1296^da (1879) tercüme ve 
fünûn müdürlüğünde bulunup Encü- 
men-i Teftiş ^^e Muayene reisi olmuş 
ve 1305'de (1887/88) Meclis-i Maarif 
azası olup 12 Cemaziyelewel 1307' 
de (4 Ocak 1890) ansızın vefat etmiş- 
ür. E}mpxİ2 medfundur. Sert, cömert, 
ilmi ve fazlı kâfî idi. Makamât-ı Ha~ 
?Tn tercümesi, Afganistan'a memuri- 
yeti hasebiyle Afgan Seyahatnamesi 
ve coğrafya gibi birkaç eseri yadigâr 
kalmıştır. (İL 250) 

Hamdî AJ ımed Efendi (Nifî dama- 
dı) Menteşeli Hacı İbrahim b. Bed- 
reddin4n (jğludur. Müderris olup Ra- 
mazan 1123'de (Ekim 1711) vefat et- 
ti. Âlîm ve şairdi. (II. 246) 

Hamdî Ahmed Muhtar Efendi 
(Kethüdâzâde) Sudûrdan Arif Efen- 
dimin kardeşidir. Müderris iken terk 
edip der\4ş ve sonra meczup oldu. 
Senelerce bu halde kalıp 1270 (1853/ 
54) yılından sonra vefat eyledi. Alîm, 
fâzif ve şairdi. (İL 248) 
Hamdî Ahmed Paşa Husrev Paşa 
kethüdası Yahya Bey'in oğludur. Ka- 
leme girip Meşrebzâde Arif Efendi 'ye 
damad oidu. Yükselerek mektûbî-i 
seraskerî muavini vg Dâr-ı Şürâ baş- 
kâtibi ve Şa'bân 1278xle (Şubat 1862) 
Dâr-ı Şûra azası oldu. Rebiyülev^el 
1285'de (Haziran-Temmuz 1868) ûlâ 
ile Ahkâm-ı Adliye azası olup Cema- 
ziyelâhir'de (Eylüi-Ekim) bâlâ ile ev- 



kaf nâzın, 17 Muharrem 1286 'da (29 
Nisan 1869) serasker müsteşarı, 29 
Rebiyüle\''%'el 1288'de (18 Haziran 
1871) vezirlikle maliye nâzın, 19 Re- 
ceb'de (4 Ekim) Aydın valisi, 1290 
(1873) başlanncia tekrar maliye nâzın 
oldu ve 15 Muharrem 129rde (4 Mart 
1874) azledildi. Bir hafta sonra Aydm 
valisi olup sonra Şûrâ-yı Devlet azası 
ve 1292'de (18"5) Suriye valisi olup 
13 Rebiyülâhır 1293'de (8 Mayıs 1876) 
azlolundu. Receb 1293 'de (Temmuz- 
Ağustos 1876) îlavâim-i Nakdiye Ko- 
misyonu reisi ve birkaç gün sonra Şû- 
râ-yı Devlet mülkiye dairesi reisi, 6 
Şa'bân 1293'de C27 Ağustos 1876) ha- 
zine-i hassa nâzın, 3 Zilka'de 1294'de 
(9 Kasım 1877) dahiliye nâzın, 5 Mu- 
harrem 1295'de (9 Ocak 1878) sadra- 
zam olup 30 Muharrem'de (3 Şubat) 
azledildi. 2 Safer'de (5 Şubat) Aydın 
valisi olup ayn:. yıl Bagdad'a naklo- 
İunduysa da yine yerinde bırakıldı. 
Ramazan 1297xle (Ağustos 1880) Su- 
riye valisi olup 1301 'de (1884) orada 
vefat eyledi. Akıllı, zekî, tedbirli, sâ- 
dık, bilgiliydi. (İL 249/50) 

Hamdı Ahmed Paşa Arna\aıtdur. 
Askere girip miralay, liva ve ferik ola- 
rak Şa^bân 1279 da (Ocak-Şubat 1863) 
zabtiye müşiri kaymakamı olmuştu. 
Sonra ordulardii bulunup Rebiyülev- 
vel 1290'da (Mayıs 1873) zabtiye nâ- 
zın olup Rebiyüİevvel 1291 'de (Ni- 
san-Mayıs 1874; Prizren valisi, 21 Re- 
biyülev\.^el 1292'de (27 Nisan 1875) 
ikinci defa zabtiye nâzın olup Receb 
(Ağustos) Hersek'e memur olmuş, 22 
Receb^de 1292Me (24 Ağustos 1875) 
vezirlik ihsan buyurulup Bosna valisi 
ve kumandanı olmuş, Ramazan 
1292'de (Ekim 1875) Selanik valisi ve 
Şev^^âl'de (Kasım) 4. Ordu müşiri ol- 



muştur. Safer 1293^de (Mart 1876) 
üçüncü defa zabtiye nâzın olup Mu- 
harrem 1294'de (Ocak-Şubat 1877) 
azlolunmuş ve Zilka'de 1295 'de (Ka- 
sım 1878) Selanik kumandam olmuş- 
tun Sonra Anadolu Muhacirin Komis- 
yonu reisi olmuş ve bu hizmette 23 
Safer 1312'de (26 Ağustos 1894) Bur- 
sa 'da vefat eylemiştir. Bursa 'da med- 
fundur. Cesur, tedbirliydi. (II. 250) 

Hamdî Bey Selim Paşa ile 1244' de 
(1828/29) orduya memur olmuş bir 
kapîcıbaşıdır. Sonra vefat etti. (ÎI. 247) 

Hamdî Bey Asker olup Rumeli Or- 
dusu'nda bulunarak miralay olmuş 
ve 1266 'da (1850) vefat eylemiştir. 
(İL 247) 

Hamdî Bey Kasapbaşı Şâkir Meh- 
med Efendi'nin(— ^) oğludur. Babası- 
nın sen^etini bitirdikten sonra Tekfur- 
dagı mutasarrıfı olmıuştu. Az müdette 
azledilip 1277'de (I86O/6I) vefat ey- 
ledi. Bostan îskeiesi'nde medfundur. 
İstanbul'da mirasyedilerin meşhuru- 
dur. (İL 248; IIL 127) 

Hamdî Bey Silahdar-ı şehriyârî Giri- 
dî Ali Ağa'nm oğlu Hasan Bey 'İn oğ- 
ludur. Erkân-ı harp olarak mektepten 
çıkıp miralaylığa kadar terfi etmiş ve 
livâlık sırası geldiği günlerde aklına 
hafiflik gelip bu halde 14 Rebiyülâhir 
1306'da (18 Aralık 1888) 52 yaşında 
vefat etmiştir. Eyüp 'de Kâşgarî yolun- 
da defnolundu. Mimariye vâkıf, iyi 
huylu, alçakgönüllüydü. Annesi, ha- 
zine kethüdası Bekir Efendi'nin kızı 
HibetuUah Hanım'dır. (İL 250) 

Hamdî Bey (Cebbarzâde) Süley- 
man Paşa'nın(-^) oğludur. Kapıcıbaşı 
olup harpde bulundu. 18 Muharrem 
1245'de (20 Temmuz 1829) İstan- 
bul'da vefat etti. Rumelihisarı 'nda Ka- 



591 



592 



yalara defnedildi. (İL 247; IIL 93) [11. 
247'de aile adı "Abdülcebbarzâde" ve 
babasının adı ''Süleyman Bey" olarak 
verilmiştir.] 

Hamdî Çelebi Ayasofya'da sakin 
olup Sa'diVe nisbet iddiasmdaydı. I. 
Selim (Ya^aız) devrinde (1512-1520) 
vefat etti. Şairdir. (II. 246) 

Hamdî Çelebi İstanbulludur. Mülâ- 
zim ve kadı olup 1095"de (1684) vefat 
etti. Şairdir. (İL 246) 
Hamdî Efendi Maliye memuriarın- 
dan olup başmuhasebeci oldu. 
1109^da (1697/98) Almanya nezdinde 
sefarete tayin olunduğunda istifa 
edince Rodos'a sürüldü. 1115 (1703/ 
04) tarihlerinde vefat etti. (II. 246) 

Hamdî Efendi Câbî Remzî'nin oğlu- 
dur. Mevâlîden Silahşorzâde'nin ket- 
hüdası olup ll64'de (1751) vefat ey- 
ledi. Şairdir. (11. 246) 

Hamdî Efendi Gümrükçü Osman 
Ağamm akrabasından olup Galata 
gümrüğü nâzın oldu. 1225^de (1810) 
vefat eylemiştir. Haydarpaşa^da med- 
fundur (İL 247) 

Hamdî Efendi Berberbaşınm dama- 
dıdır, tlâcegândan olup 1226'da 
(1811) yeniçeri kâtibi olup çeşitli gö- 
revlerde bulunduktan sonra vefat ey- 
ledi. (İL 247) 

Hamdî Efendi Sadrazam Hilmi İbra- 
him Paşa'ya damad ve divan kâtibi 
olup hâcelik verildi ve sipahiler kâti- 
bi oldu. 1223'de (1808) yeniçeri kâti- 
bi oldu. Sonra başka görevlerde bu- 
lundu. 1236'da (1820/21) tekrar yeni- 
çeri kâtibi oldu. 1239'da (1823/24) 
cizye muhasebecisi oldu ve sonra ve- 
fat etti. (İL 247) 

Hamdî Efendi Halil Kâmili Paşa'nın 
kardeşidir. Divan-ı Hümâyûn kale- 



minden yetişip hâcegândan olup 
Şewâl 1245^de (Nisan 1830) tersane 
reis vekili ve sonra vüzerâ kapı ket- 
hüdası oldu Muharrem 1264'de (Ara- 
lık 1847) ^efat etti. Duvardibi'nde 
medfundur. (İL 247) 

Hamdî Efendi (Topal) Maliyeden 
yetişip mümeyyiz, Zilka'de 1264'de 
(Ekim 1848) sergi muhasebecisi ve 
1267'de (1851) Muhasebe Meclisi aza- 
sı olup Sultan Abdülaziz devn (1861- 
1876) başla:ında vefat etti. Yumuşak 
huyluydu. Cl. 247) 

Hamdî Mahmud Paşa Benderli Ali 
Paşa'nın sikıhdarıdır. Kapıcıbaşı, son- 
ra mîrimîraniıkla Tırhala mutasarrıfı 
oldu. Receb 1244'de (Ocak 1829) ve- 
zirlikle Tırhala, Receb 1247^de (Aralık 
1831) Bosna, Cemaziyeievvei 1249'da 
(Eylül-Ekim 1833) Yanya ve Rebiyülâ- 
hır 1250'de (Ağustos 1834) Rumeli va- 
lisi oldu. So-ira ayrılıp İstanbuFa geldi. 
Cemaziyelâhir 1252^de (Eylül-Ekim 
1836) vefat etmiştir. Eyüp''de Bostan 
İskelesi^nde medfundur. Doğru, sâ- 
dık, cesur ve tedbirliydi. (IV. 333) 
Hamdî Mahmud Paşa 1265 de 
(1849) iltica eden Macarlılardandır. 
Müslüman olarak zabit olmuş ve Kı- 
rım muharebesinde serdâr-ı ekrem 
Ömer Paşayla yaver tayin edilmişti. 
Sonra liva x e ferik olarak Receb 1293' 
de (Temm.uz-Agustos 1876) müşir 
rütbesiyle :şkodraya kumandan ol- 
muşsa da Karadağlılara galebe ede- 
memesinden bir ayda azledilmiş, son- 
ra Meclis-i Tedkikat-ı Askeriye Ko- 
misyonu'nc aza olup yâver-i ekrem 
unvanını a-mış, Veysel Paşa'nın has- 
talığında birkaç sene 2. Ordu müşiri 
vekâletinde Edirne^de kalmış ve son- 
ra İstanbul a getirilmiştir. Hemşehrisi 
Mîriivâ Osman Paşamın vefatından 



bir ay sonra vefat ederek Macar mül- 
tecilerinin ardın, almıştır. Sultan Mah- 
mud Türbesi 'ne defnedildi. Maharet 
ve liyâkat sâhib:ydi. (IV. 868) 

Hamdı Mahmud Paşa Gürcü asıllı- 
dır. Saray gulâmmdan olmuştur. Eğiti- 
lerek daire-i hümâyoında müstahdem 
ve sırasıyla kure:nâlığa nail olmuştur. 
Receb 1258^de (Ağustos 1842) serku- 
renâ oldu ve 1264 'de (1848) ayrıldı. 
1265'de (1849) mîrimîranlıkla Bolu 
kaymakamı, Şa1)ân 1266'da (Haziran 
1830) Amasya mutasarrıfı, 7 Safer 
1267^de (12 'Aralık 1850) veziriikle 
Kastamonu valisi, Cemaziyele\^'^el 
127rde (Ocak-Şubat 1855) Cezâyir-i 
Bahr-i Sefid ve Rebiyülâhır 1273 'de 
(Aralık 1856) Konya valisi olup 1274^ 
de (1857/58) aynldı. 1276^da (1859/ 
60) Meclis-i Vâlâ azası olup 1277 son- 
larında (1861 ortaları) ayrıldı. Safer 
1283 'de (Hazirar -Temmuz 1866) Bur- 
sa, Rebiyüle\^^e; 1283 'de (Temmuz- 
Agustos 1866) Kastamonu valisi olup 
1284'de (1867/63) vilâyet teşkilinde 
ma'zul kalmıştır. Rebi\ailâhir 1286'da 
(Temmuz 1869) Ankara valisi, sonra 
Şûrâ-yı Devlet azası ve Receb 1288 'de 
(Eylüİ-Ekim 1871) Bursa valisi olup 
sonra azledildi. 15 Safer 1294'de (1 
Mart 1877) Sultım Abdülaziz dairesi 
nâzın olup 3 Cemaziyelâhir 1295 'de (4 
Haziran 1878) ikinci defa serkurenâ-vı 
padişahı olmuştur. 11 Ziİka'de 1299' 
da (24 Eylül 188^,) vefat eyledi. Sultan 
Mahmud Türbesi bahçesine defnedil- 
mistir. Doğru, sâdık, bilgisi orta olup 
taşra işlerinde yetersizdi. (II. 249) 

Hamdı Mehmed Bey Köprülüzâde- 
ierdendir. Kâtip iken 1185"de (1771/ 
72) vefat eyledi. 31. 247). 

Hamdî Mehmed Efendi Karacele- 
bizâde Abdülaziz Efendi 'nin sıhrî ak- 



rabasıdır. Müderris, Bagdad mollası 
olup Bagdad'da Safer 1040'da (1630) 
vefat etti. Sadece şiiri vardır. (11. 246) 

Hamdî Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Kadı olup 1106"da (1694/95) ve- 
fat eyledi. Şairdir. (lî. 246) 

Hamdî Mehmed Efendi Kalemden 
yetişip hâcegândan olup divanî gö- 
revlerde bulundu. 1172'de (1758/59) 
vefat etti. Üsküdar'da medfundur. (II. 
246) 

Hamdî Mel ı med Efendi Şeyhlerden 
olup 123^'de UöJ 1 "3) vefat etti. Süt- 
lüce'de mea/":Vv'ur. (IV. 285) 

Hamdî Mehmed Efendi (Hacı) 

Divriklidir. Müderris, Cemaziyelev^''el 
1255'de (Temmuz 1839) Kudüs kadı- 
sı, sonra bilâd-ı hamse mollası ve 
Şewâl 1256-"da (Aralık 1840) Mekke 
payesi oldu. 3 Cemaziyele\^-^el 126r 
de (10 Mayıs 1845) vefat etti. Âlîm ve 
fâzıldı. Oğullan Hüseyin Te\f ik Efen- 
di ve mevalîden Hasan Tâib Efendi' 
dir. (11. 247) 

Hamdî Mehmed Efendi (Hamam- 
cızâde) Kadı olup 11 07 'de (1695/96) 
vefat etti. Şairdir, (İL 246) 

Hamdî Mehmed Paşa Askere girip 
miralay, mîrlivâ ve ferik olarak Receb 
1256'da (Eylül 1840) Sivas valisi ol- 
muştur. Az müddette azledilerek or- 
dular erkânlıgma gönderilmiş ve 1264' 
de (1848) İstanbul'a getirilip 1265'de 
(1849) Anadolu reis-i erkânı olmuş- 
tur. 1268'de (1852) azledilip emekli 
olmuş ve bir-iki yıl sonra vefat eyle- 
miştir. (II. 248) 

Hamdî Mehmed Paşa Kapdan Seydî 
Ali Paşazâde'dir. Sadrazam Derviş Pa- 
şa 'ya dama d ve müderris olmuştur. 
1240'da (1824/25) rütbesi alınmış ve 
bir aralık Bagdad valisi Ali Rızâ Paşa' 



593 



ya hazinedar olmuştur, 1250 'de (1834/ 
35) hâcegândan olup sonra İznjir mu- 
hassılı olmuş ve Zilhicce 1260'da (Ara- 
lık 1844) vezirükiikle Konya valisi 
olup Şewâl 126rde (Ekim 1845) Ka- 
rahisara sürgün edilmiştir. Zilka'de 
1262'de (Ekim- Kasım 1846) Diyarbe- 
kir valisi ve Zilhicce 126 2 'de (Kasım- 
Aralık 1846) Erzuaım valisi olup az 
müddette ayrılmıştır. Receb 1267' de 
(Mayıs 1851) Sivas, Zilhicce 1269'da 
(Eylül 1853) ikinci defa Diyarbekir ve 
Zilka'de 1271 'de (Temmuz-Agustos 
1855) Bursa valisi olup Muharrem 
1272'de (Eylül-Eklm 1855) azledilmiş- 
tir. 1274'de (1857/58) Haleb valisi olup 
1275^de (1858/59) azledildi ve sene- 
lerce ma'zul olarak kaldı, 1 Rebiyülev- 
vel 1283'de (14 Temmuz 1866) vefat et- 
ti. Karacaahmet'de medfundur. Şişman 
olup iktidarı az İse de servet sahibi ol- 
594 du. Oğlu jVîehmed Paşa'dır. (İL 248) 

Hamdî Mehmed Paşa Askerî beyler- 
den olup lİvâ ve ferik olmuştu. 1 Zil- 
hicce 1291'de (9 Ocak 1875) vefat etti. 
Karacaahmet'de medfundur. (11. 249) 

Hamdî Mustafa Paşa Karamanlıdır. 
Müderris ve 125rde (1835/36) Ayn- 
tab mollası olup mahreç payesi veril- 
di. Receb 1265'de (Mayıs-Haziran 
1849) Mısır mollası olarak 1270 
(1853/54) yılından sonra vefat etmiş- 
tir. (II. 248) 

Hamdî Paşa (Seyyid) Askerlikte 
yükselerek liva ve ferik olarak Dâr-ı 
Şûraya aza olmuştur. Şe\^^âl 1279 'da 
(Nisan 1863) Arabistan Ordusu reis-i 
erkânı olup 3 Muharrem 1286 'da (15 
Nisan 1869) vefat eylemiştir. (İL 248) 

Hamdîzâde bak. Mehmed Efendi 

Hamdullah Bey Birecik muhassılı 
iken Cemaziyelevvel 1256'da (Tem- 
muz 1840) vefat etmiştir. (İL 245) 



Hamdullah Bey Sultan Bâyezid-i 
Velî vakıf kâtipliğiyle Enderun'dan 
çerag olmuştu, Cemaziyele\'^^el 1264' 
de (Nisan 1848) vefat eyledi. Sultan 
Bâyezid kabristanında medfundur. 
(II. 245) 

Hamdullah Bey (Hacı) Edirneli 
Ebûbekir Râsim Paşa'nm oğludur. 
Müderris, 1198'de (1784) Üsküdar 
mollası oldu. Sonra bir arahk evkaf 
müfettişi, Mekke payesi ve 13 Cema- 
ziyelâhir 12nde (14 Aralık 1796) İs- 
tanbul kadısı olup senesinde azledil- 
miş ve 1215'de (1800/01) vefat eyle- 
miştir. Eyüp'çe Küçük Emir Efendi 
yakınında medfundur. Âlîm ve de- 
ğerli bir zat ici. Oğlu Şükrullah Bey, 
Haydarpaşa'ya defnedildi. (ÎL 244) 

Hamdullah Efendi Ak Şemsed- 
din'in küçük oğludur. 926'da (1520) 
vefatında bab^ısının yanma defnolun- 
du. Zâhid, fâzıl, şairdi. Eserleri: Mev- 
lûd'i Nebevi manzum Leylâ ve Mec- 
n un, Muhan ı m.ediye, Tııbfetü 'I- Uş- 
şak, Kıyâfetncım.e. (İL 243) 

Hamdullah lifendi Hatip ve kurrâ 
idi. 943'de (1536/37) vefat etti. Um- 
detü'l-îrfân fî Vasf-ı CüzVl-Kurmim 
yazarıdır. (İL 244) 

Hamdullah Efendi Emir Buharı 
Tekkesi şeyhi Abdurrahman Efendi' 
nin oğludur. 1188'de (1774) şeyh 
olup Ramazan 1212'de (Şubat-Mart 
1798) vefat etti. (İL 244) 

Hamdullah Efendi Hacı Mustafa 
Efendi'nin (v, 1194/1780)(-^) oğlu- 
dur. Hâcegândan ve darbhane kâtibi 
olup Ramazan 12l6'da (Ocak 1802) 
vefat eyledi. Eyüp'de medfundur. (II. 
244; IV. 447) 

Hamdullah Efendi Kal'a-i kebir ha- 
lifesi Abdullah Efendİ'nin oğludur. 



Müderris ve Zilka'de 1200'de (Eylül 
1786) İzmir mollası, Şevval 1210'da 
(Nisan 1796) Bursa kadısı, 1212'de 
(1797/98) Filibe mollası, sonra Mek- 
ke ve İstanbul payesi oldu. 18 Rebi- 
yülev^'el 1217'de (19 Temmuz 1802) 
vefat etti. Eyüp'de Zâlpaşa'da med- 
fundur. Resmî ulemâdandı. (II. 244) 

Hamdullah Efendi Müneccimbaşı- 
zâde Sâdık Mehmed Efendi' nin(-^) 
oğludur. Müderris iken 1 Şe^^^âi 1227' 
de (8 Ekim 1812^ vefat etti. Babasının 
yanında medfundur. (İL 245; III. 193) 

Hamdullah Efendi (Hatibzâde) 

Emin Efendi'nin oğludur. Müderris, 
Kudüs mollası, Zilhicce 1265'de 
(Ekim-Kasım 1849) Bursa mollası, Mu- 
harrem 1268'de (Kasım 1851) Medine 
mollası, Rebiyülâhir 1274'de (Kasım- 
Aralık 1857) İstanbul payesi oldu. 
1276'da (1859/60) vefat eylemiştir. Bil- 
giliydi, (lî. 245) 

Hamdullah Efendi (Şeyh) Mustafa 
Efendi'nin oğludur. Hüsn-i hat ile 
şöhreti otuz akçe ile İL Bâyezid'in 
şehzadelerine öğretmen olmasına se- 
bep olmuştur. Musâhib-i padişahı 
olarak Sultan Bâ^^ezid Camii yazılarını 
yazmıştır. Oğlu, damadı ve torunları 
da hattatdı. Oğla Şeyhzâde Mustafa 
Dede'dir ki, 945 'de (1538/39) vefat et- 
miştir. Damadı ŞükruUah Çelebi, 950' 
de (1543) ve oğlunun oğlu Pîr Meh- 
med Çelebi, 98S'de (1580) vefat etti. 
Kızının oğlu Pîr Ivlehmed ve onun oğ- 
lu Kâtibî Ahmed de meşhur hattatlar- 
dandır. Kâtibi, I. Ahmed devrinde 
(1603-1617) vefat etmiştir. Şeyhzâde- 
nin şâkirdlerinden biri kâtip Hüsâm 
Çelebi olup III. Murad devrinde (1574- 
1595) vefat etmiştir. Hepsi Karacaah- 
met'de defnedildiler. Sülüs ve nesih 
hatlarmm şimdiki kaidede yazılması 



Yakût-ı Musta'sımî ile başlar. Ondan 
evvel haüara nokta konmuştu. Anado- 
lu'da Ali b. Süfî ve diğerleri daha önce 
Yakut yolunda ilerledilerse de Şeyh 
kendine mahsus tarzda herkese üstün 
olmuştur, Tezkire-i Hattatı?!' de 
"Şeyh-İ e\^er' buna, "Şeyh-i sânı" adı 
Hafız Osman'a verilmiştir. (11. 243/44) 

Hamdullah Mehmed Bey 

(Meş'alecizâde) Meş'alecizâde Es'ad 
Mehmed Bey'in(-^) oğludur. Hâce- 
gândan olup Receb 1243'de (Ocak- 
Şubat 1828) vefat eyledi. Miskinier'de 
medfundur. (İL 245; L 137) 

Hamdullah Mehmed Efendi Tezki- 
reci İbrahim Vâhib Efendi' nin(->) oğ- 
ludur. Müderris olup 1176'da (1762/ 
63) vefat etü. Üsküdar'da defnedildi. 
(İL 244; I. 131) 

Hamdullah Mehmed Efendi (Arab- 
zâde) Şeyhülislâm Arif Efendi'nin oğ- 
ludur. Müderris, 1222'de (1807) Gala- 
ta mollası, 1232'de (1817) Bursa mol- 
lası, sonra Mekke payesi, 1240'da 
(1824/25) İstanbul kadısı, 1242'de 
(1826/27) Anadolu payesi, Şa'bân 
1245'de (Şubat 1830) Anadolu kazas- 
keri, 1250'de (1834) Rumeli payesi ve 
Ramazan 1250'de (Ocak 1835) birinci 
defa, 1260'da (1844) ikinci defa ve Ra- 
mazan 1266'da (Temmuz 1850) üçün- 
cü defa Rumeli kazaskeri oldu. Zilhic- 
ce 1269'da (Eylül 1853) reisülulemâ 
iken vefat eyİemişür. Sedefçiler'de Si- 
nan Paşa Medresesi önünde medfun- 
dur. Oğulları, Âmir Efendi ve AtâuUah 
Efendi' dir. Kızının oğulları, Halil Ha- 
mid Paşa torunlarından AtâuUah 
Bey'in oğlu İstanbul pâyeli Mehmed 
Rızâ Bey ve Mehmed Nurullah Neş'et 
Bey'dir. (n. 245) 

Hamdullah Paşa (Şehsüvar) Mâ- 

beyn-i hümâyûnda yetişip Rebiyülâ- 



595 



596 



hir 1190'da (Mayıs-Haziran 1776) mî- 
rahûr-ı sânı oldu. 1195^de (1781) ka- 
pıcılar kethüdası, 1197'de (1783) si- 
İahdar ağası, Rebİyüle^^^el 1199'da 
(Ocak 1785) ça\T.ışbaşı olup Receb' 
de (Mayıs) azledildi. 1201'de (1786/ 
87) silahdar ağası, Cemaziyelâhir'de 
(Mart-Nisan 1787) başbaki kulu, Re- 
ceb 1203'de (Nisan 1789) vekâleten 
çavuşbaşı, sonra yine bölük ağası ve 
tekrar ça\aişbaşı oldu. Rebiyülâhir 
1222'de (Haziran 1807) vezirlikle ri- 
kâb-ı hümâyûn kaymakamı olup 2 
Cemaziyelâhir 1222'de (7 Ağustos 
1807) azledilip 100 kuruş maaşla 
emekli oldu. 1224'de (1809) vefat et- 
ti. Kabiliyet ve liyâkati vardı. Bir oğlu 
ricalden Der\dş Bey ve diğeri Abdül- 
vâhid Bey'dir(->). Akrabasından biri 
de Es'ad Bey'dir. (İL 244) 

Hamdullah Re'fet Efendi Üsküdarlı 
İsmail Efendi' nin(-»') tomnudur. Mü- 
derris ve molla oldu. 1233'de (1818) 
vefat eyledi. (II. 245) [I. 365'de adı 
''Hamdullah Rif at" olarak yazılmıştır.] 

Hamdullah Re'fet Efendi Müderris, 
Zilka'de 1278'de (Mayıs 1862) Kudüs 
mollası olup birkaç sene sonra vefat 
eyledi. (II. 245) 

Hâmî Ahmed Efendi Diyarbekirli- 
dir. Derviş Âgâh'tan ilim ve fazilet 
tahsiliyle bazı vezirlere ve nihayet 
Köprülüzâde Abdullah Paşa'ya divan 
kâtibi olmuştur. Il60'da (1747) Di- 
yarbekir'de vefat eylemiştir. Şair ve 
fâzıldı. (11. 108) 

Hâmî Efendi Nakşibendî şeyhi olup 
Receb 1255'de (Eylül 1839) vefat etti. 
Üsküdar'da Nuhkuyusu'nda medfun- 
dur. (ÎI. 108) 

Hâmî Efendi Selâniklidir. Divan kâ- 
tibiydi. 1258'de (1842) vefat etti. Şair- 
dir. (II. 108) 



Hâmî Mustafa Paşa Askerlikten ye- 
tişip miralay ve mirliva olmuştur. 
1290'da (1873) vefat eylemiştir. Deği- 
şik konulara dair 5-10 parça eser ka- 
leme almıştır. (II. 108) 
Hâmid Ahmed Efendi Konyalıdır. 
Konya'da bir tekke şeyhi olan Şeyh 
Turun (Duruz) oğlu Mehmed'in oğlu- 
dur. 900'de (1494/95) doğdu. Müdür- 
ris, Manisa müftüsü, Şam, Mısır ve 
Bursa mollası oldu. Mısır'dan hacca 
gitti. 963'de (1556) İstanbul kadısı 
olup Şewâl 964'de (Ağutos 1557) Ru- 
meli kazaskeri oldu. Rebiyülâhir 
974'de (Ekim-Kasım 1566) azledildi. 
Kazaskerlerin 3nar, bilâd-ı selâsenin 
beşer ve diğe:; taht kadılannm üçer 
mülâzım vermesi, zamanında kaide 
olmuştur. Cemaziyeievvel 982'de 
(Ağustos-Eylül 1574) şeyhülislâm ol- 
du. 3 Şa'bân S'85^de (l6 Ekim 1577) 
vefat etti. Eyiıp'e defnedildi. Fâzıl, 
âlimdi. İstanbul'da bir mescid ve mü- 
lâzim odaları yapıp vazife tayin edil- 
di. Fetâvâ-yı HâmidiyeYİ telif eyledi. 
Kardeşi Muhy:ddin Mehmed Efendi, 
oğlu Mehmed Efendi 'dir. Onun oğlu 
Abdullah Efendi'dir ki, "Martoloszâ- 
de"ler bunun torunlarıdır. (II. 104) 

Hâmid Ahmed Efendi Eyyûbî Mus- 
tafa Efendi'nir. oğlu ve Eyüp Sultan 
Camii müezzin ve türbedarbaşısı 
olup ll67'de (1753/54) vefat eden 
Ekserîzâde Şeyh İsmail Efendi 'nin to- 
mnudur. Kâtip ve münşi olmakla Ra- 
kım Mehmed Paşa'ya mühürdar ol- 
muştur. Zilhicce 1180'de (1766/67) 
vefat etti. Şairdir. (II. 105) 

Hâmid Ahmed Efendi Hâcegândan 

Nazif Efendi'nin oğludur. Kethüda 
kaleminde bu.unup hâcegândan ol- 
du ve çeşidi dibanı görevlerde bulun- 
du. Sonra Me/levî olup Yeniköy'de 



evinde sakin oldu, 1248^de (1833/34) 
vefat eyledi. Şairdir. Divariı vardır. 
(II. 107) 
Hâmid Ahmed Efendi (İlmîzâde) 

Mûsâ Efendi'nin(-0 oğludur. 1260'da 
(1844) Kudüs mollası oldu. Sonra ve- 
fat etmiştir. (IV. 5^'5) 

Hamid Ahmed Bey Abdürrezzak 
Bahir Paşa'mn cgludur. Kalemden 
yetişip hâcegândım olmuştu. Tezki- 
re-i sânı de oldu. 4 Rebiyüle\^^el 
1194'de (10 Mart 1780) oturduğu ev 
yanmca ailesinin 19 ferdiyle yanarak 
vefat etti. Üsküdar'da medfundur. (İL 
256) 

Hâmid Bey Ha;ıya hanedanından 
olup 1284'de (1867/68) ûlâ eweli ile 
Girit vali müsteşs.rı olmuştur. Sonra 
bâlâ olmuştur. Muharrem 1306'da 
(Eylül 1888) vefat eyledi. Sâdık, doğ- 
ru idi. (İL 108) 

Hamid Bey (Halil Hamid Paşaza- 
de) Meclis-i Vâlâ ızahgmdan ayrılma 
Nuruliah Beycin cgludur. Lisan Mek- 
tebi^nden çıkarak tercüme odasına 
girdi. Sonra Behice Sultanla evlendi 
ve ûlâ e\^eli ile şûrâ-yı Devlet'e aza 
oldu. Sultanın vefatından sonra Avru- 
pa'ya seyahat ett:. Orada hastalana- 
rak İstanbura geldi. l6 Rebiyüle\a^el 
1306'da (20 Kasım 1888) vefat etti. 
Fâtih'de Valide Sultan Türbesi bahçe- 
sinde medfundur Yaşı 30'a yetişmiş 
yetenekli bir gençti. (İL 257/58) 

Hâmid Efendi Konya Aksaraylı 
Mustafa Efendi'ni:ı oğludur. Müderris 
ve molla oldu. Muharrem 1083'de 
(Mayıs 1672) İstanbul kadısı olup Re- 
ceb'de (Kasım) ayrıldı. Rebiyülâhİr 
1088'de (Haziran 1677) Anadolu ve 
Şa'bân'da (Ekim) Rumeli kazaskeri 
oldu. Safer 1091'de (Mart 1680) ayrıl- 



dı. Safer 1098'de (Aralık 1686/Ocak 
1687) savaş görüşmesinde Kayma- 
kam Receb Paşa 'ya sert konuştuğun- 
dan Rodos'a ikamete gönderildi. Ce- 
maziyelevvel'de (Mart-Nisan) Kıbrıs'a 
çevrildi. 5 Şa'bân 1098'de (16 Haziran 
1687) vefat etmiştir. Orada Ayasofya 
Camii 'ne defnedildi. Yaşı 80 'i aşkın, 
sert ve fâzıldı. Mir 'at i şerh etmiştir. 
(İL 105) 

Hâmid Efendi Halveti şeyhi olup 
1139'da (1726/27) vefat etti. İnadi- 
ye'de defnedilmiştir. (II. 105) 

Hâmid Efendi (Beyazîzâde) Ah- 
med Efendi'nin(-^) (v. 1098/1687) or- 
tanca oğludur. Müderris ve Mısır mol- 
lası olup 1133'de (1720/21) vefat ey- 
ledi. İffetliydi. (I. 225; İL 105) 

Hamid Efendi (Damadzâde) Mu- 

rad Mehmed Efendi'nin(-^) oğludur. 
Müderris olup 1189'da (1775) vefat 
eyledi. Murad Molla Tekkesi'nde 
medfundur. (II. 256; IV. 359) 

Hâmid Efendi (Ebûbekirzâde) 

Şeyhülislâm Ahmed Efendi'nin(-+) 
oğludur. Müderris ve 1187'de (1773) 
Selanik mollası olup vefat etmiştir. 
Oğlu Ahmed Aziz Efendi' dir(-^). (İL 
105; I. 261) 

Hamid Efendi (Feyzullah Mollazâ- 
de) Müderris, molla ve Mekke kadısı 
oldu. 1207'de (1792/93) vefat eylemiş- 
tir. Oğlu İsmail Efendi'dir. (ÎL 256) 

Hâmid Efendi (Güizemanîzâde) 

Ahmed Efendi'nin oğludur. Müderris 
ve Selanik kadısı olup 27 Şa'bân 
1194'de (28 Ağustos 1780) vefat etü. 
Edirnekapı civarında defnedildi. 
Oğullan Mehmed Aziz Efendi 1212' 
de (1797/98) ve Mehmed Molla 1210' 
da (1795/96) vefat eylemişlerdir. (İL 
105/06) 



597 



Hamld Halil Ağa Yeniçeri Ocagı'n- 

dan yetişip 1230'da (1815) yeniçeri 
ağası olmuş ve Rebiyülev^^el 123rde 
(Şubat 1816) ayrılara!^ Tei^urdagrna 
gönderilmiştir. Sonra kapıcıbaşı ola- 
rak Akdeniz muhafızı oldu ve 1245' 
de (1829/30) katledildi. (II. 256) 

Hamid Hamûd Mehmed Paşa Ha- 

lebli katar ağası İbrahim Paşa'mn oğ- 
ludur. O tarafta asker sürücüsü olup 
şöhret almıştır. Babası zamanında 
1219^da (1804/05) vezir rütbesiyle 
Haleb valisi olduvsa da az müddette 
kabul etmemesinden orta sürücüsü 
oldu. 122rde (1806) Diyarbekir vali- 
si olup 1222'de (1807) azledilmiş, 
1224^de (1809) Konya, aynı yıl Urfa 
valisi olup 1225'de (1810) vezirliği 
kaldırılmış ve Dimetokaya sürülmüş- 
tür. 1227'de (1812) katledildi. Zâlim- 
595' di. Oğlu Şerif Mehmed Bey kapıcıba- 
şı olmuştur. Torunlarından Tâhir 
Bey, 1306 (1888/89) tarihlerinde ve- 
fat etti. (İL 256/57) 

Hâmid Hüseyin Efendi Hayâlı Bor- 
luludur. Müderris olup 1180'de (1766/ 
67) vefat etti. Şair ve hatta tdır. (II. 105) 

Hâmid Hüseyin Efendi Münif Meh- 
med Efendi 'mn(-^) oğludur. Müderris 
olup 24 Şewâl 1227'de (31 Ekim 
1812) vefat eyledi. Ayrılıkçeşme- 
si'nde medfundur. (IV. 5197 

Hâmid Hüseyin Efendi Ankaralıdır. 

Müderris ve Zilkade 1274'de (Haziran 
1858) İzmir mollası ve Ramazan 
1282'de (Ocak-Şubat 1866) Bursa 

mollası ve Muharrem 1285 'de (Mayıs 
1868) Medine mollası olup o sene ora- 
da vefat eylemiştir. Dersiam ve âlimdi. 
(ÎI. 108) 

Hâmid Hüseyin Paşa Gürcü Osman 
Paşa'nm hazine kâtibi olup o sayede 



mîrimîran oİm.uştur. 1198'de (1784) 
Kayseri ve 120rde (1786/87) Kırşehir 
mutasarrıfı olup Rebiyüle\^^el 1202' 
de (Aralık 1787) harpde iken beyler- 
beyi pâyesiyle Prizren ve Akkerman 
muhafızı oldu Aynı yılın Recebinde 
(Nisan 1788) ^ vezirlikle Özi muhafızı 
oldu. 1203'de :i788/89) Rusya'ya ya- 
rak olarak esir oldu. Rusya'da iken 
sevdazede olup 1205xie ' (1790/91) 
orada vefat eylemiştir. Kendisine 25 
bin ve birlikte esir olan Özİ defterda- 
rı İbrahim Efe.ıdi'ye 500 kuruş harç- 
lık gönderildiyse de almak müyesser 
olmadı. Cesur ve gayretliydi. (İL 106) 

Hâmid Mahnıud Efendi Nevrekop- 
ludur. Müderris ve Fâtih dersiamla- 
rından olup l:ı00^de (1883) vefat etti. 
Zekî, kâtip ve şairdir. (İL 108) 

Hâmid Mehıned Bey Mîrî mirandan 
Abdullah Kâmil Paşamın oğlu olup 
1151^de (1738/39) doğdu. Enderun' 
dan yetişip i:92'de (1778) vebadan 
vefat etü. Mûsikîde mahirdi. (II. 105) 

Hamid Mehmed Bey Halil Hamid 
Paşa'nm oğlu Arif Bey'in oğludur. 

Enderun'dan yetişip hâcegânhk ile 
çerag edilmişdr. 1237^de (1821/22) 
vefat eyledi. Üsküdar'da ailesi mezar- 
lığında medfundur. (II. 256; IIL 272) 

Hâmid Mehmed Bey Ricalden Dog- 
ramacızâde Abdullah Efendi'nin oğ- 
ludur. 1190'da (1776) doğdu. Mektû- 
bî ve âmedi kalemlerine girerek hâ- 
cegândan olmuştur. 1226'da (1811) 
başmuhasebe pâyesiyle Londra sefiri 
olup birkaç av sonra sefaret kaldırıl- 
dığında gidemeyerek âmedî kalemin- 
de kalmıştır. 1227'de (1812) küçük 
tezkireci olup 7 ay sonra sürülmüş- 
tür. Affedildikten sonra 12 30 'da 
(1815) silahdar kâtibi oldu. Birkaç ay 
sonra Viyana 'ya sefarete memur oldu 



ve birkaç sene ikamet etti. 1234'de 
(1819) memuriyetle Akkâya gitti. 
Seıvetli olarak dönünce Rusya mu- 
ahedâtmı tanzime lişancı pâyesiyle 
ikinci murahhas oldu. Cemaziyelev- 
vel 1236^da (Şubat 1821) reisülküttab 
olup 1237'de (182:/22) Sivas^a sür- 
gün edilmiştir. 1238de (1822/23) ser- 
best bırakılıp gelişirin haftasında def- 
ter emini oidu. 1240^da (1824/25) 
muhasebe-i eA^^el i243'de (1827/28) 
ruznâme-i e\^"el olmuştur. 1245 'de 
(1829/30) orduda şıkk-ı ewel defter- 
darı olup birkaç ayc.a rikâba dönerek 
ikinci defa reisülküttab oldu. 1246' da 
(1830/31) azledildi. 19 Ramazan 
1248'de (9 Şubat 1833) vefat etmiştir. 
Koska'da Râgıb Paşa Kütüphanesi 
Mezarlığrnda mecfundur. "Zevcesi 
Râgıb Paşa'nm torunudur. Kâtip, va- 
kur, liyakatsizdi. Cğlu Atâuilah Ah- 
med Berdir(-^). (İL 106/07) 

Hâmİd Mehmed Efendi Vak'anüvis 
Âsim Efendi'nin oğludur. Kalemden 
yetişip hâcegândan oldu. 1236'da 
(1820/21) başmukataacı ve 1237'de 
(1821/22) gurebâ-yı yemin kâtibi olup 
bir aralık Ayntab'a gitti. Sonra döne- 
rek Beşir Ağa Cami./nde Farsça okut- 
tu. 1258^ de (1842) vefat etti. (İL 107) 

Hâmid Mehmed Efendi Selanik 
müftüsünün yeğeni olup müderris ve 
Rebiyülâhır 1265'de (Mart 1849) Ku- 
düs mollası olup birkaç sene sonra 
vefat eylemiştir. (II. 108) 

Hamid Mehmed Efendi (Avnîzâde) 

Ricalden Avnî Efendi evlâdından oldu- 
ğundan 'Avnîzâde" denmiştir. Kalem- 
den yetişip 1223'de (1808) Kili muka- 
taacalığıyla hâcegândan oldu. 1237'de 
(1821/22) çavuşlar katibi, 1238^de 
(1822/23) gedikler kâtibi, 124l'de 
(1825/26) cebeciler kâtibi, Şewâl 
1242'de (Mayıs 1827) piyade mukabe- 



lecisi ve 1244'de (1828/29) mevkufatçı 
oldu. Sonra vefat eyledi. (II. 256) 

Hâmid Mehmed Efendi (Dürıizâ- 

de) Atâuilah Efendi'nin oğludur. Mü- 
derris ve Yenişehir mollası olup azle- 
dilmiş olarak 1 Şa'bân 1220'de (25 
Ekim 1805) vefat eyledi. Üsküdar'da 
Tunusbagrnda ailesi yanında med- 
fundur. Annesi Feyzullahzâdelerden 
Azize Hanım' dır. (İL 106; III. 477) 

Hâmid Mehmed Efendi (Morah- 
zâde) Trapoliçeli Ali Ağa oğlu Hüse- 
yin Ağa oğlu Mekke pâyeli Yahya 
Efendi oğlu olup Şam mevleviyetin- 
den azledilmiş olarak vefat eden Said 
Efendimin oğludur. Müderris, Rebi- 
yülâhır 1220'de (Temmuz 1805) Ga- 
lata kadısı, Rebiyülâhır 1230'da (Mart 
1815) Mısır mollası, Muharrem 1232' 
de (Aralık 1816) Mekke mollası, 1234' 
de (1819) İstanbul kadısı ve 1238'de 
(1822/23) Anadolu payesi oldu. Re- 
ceb 1240'da (Şubat-Mart 1825) vefat 
etti. Tersane üzerinde medfundur. 
Hattı, inşası gibi selis olup Nakşiben- 
dî Buharah Abdülaziz Efendi'den ha- 
lifeydi. Hak sözlü olup Mısır'da Meh- 
med Ali Paşaya ahkâm-ı şer'îyeyi 
tebliğde kararlılık gösterdi. Torunu 
Yahya Mehmed Efendi, Cemaziyelâ- 
hir 1233'de (Nisan 1818) vefat edip 
Üsküdar'a defnedildi. Oğulları Hâ- 
midzâde Atâuilah Mehmed Efen- 
di(-^) ile Nurullah Mehmed Efendi' 
dir(->). (İL 106) 

Hamid Mehmed Efendi (Neylîzâ- 

de) Mİrzazâde Ahmed Neylî Efendi' 
nin oğludur. Müderris, Zİlka'de 1166' 
da (Eylül 1753) Selanik kadısı ve son- 
ra bilâd-ı hamse ve Mekke mollası ol- 
du. Receb 1179'da (Aralık 1765) İs- 
tanbul kadısı olup 1180'de (1766/67) 
azledildi ve Rebiyülevvel 1181 'de 



599 



600 



(Ağustos 1767) vefat etti. Üsküdar'da 
ailesi kabristanında medfundur. Tari- 
he âşinâ, kâmil, hoşsohbet, şairdi. 
Oğlu Mecid Ahmed Efendi, 1183'de 
(1769/70) vefat eyledi. Diğer oğlu 
Mustafa Efendi 1199^da (1785) vefat 
eyledi. (İL 256) 

Hamid Mehmed Efendi (Osman- 
zâde) Devriye müderrisi olup 1272' 
de (1855/56) Beyrut, 128()^de (1863/ 
64) Trablusgarb ve 1287^de (1870/71) 
diğer bir yer mollası oldu. Sonra vefat 
eyledi. (II. 257) 

Hâmid Mehmed Efendi (Seyyid) 
(Osmanzâde) Devriye mollası olup 
Beyrut ve Trablusgarb mollalıkların- 
da' bulundu. 1290 (1873) yılından 
sonra vefat eylemiştir. (I. 243) 

Hâmid Mehmed Efendi (Taşköp- 
rîzâde) îsâmeddin Efendi ^n in küçük 
oğludur. Kazaya rıza gösterdi. Rus- 
çuk, Tırhala ve Hama kadısı oldu. Ce- 
maziyelâhir 1005'de (Ocak-Şubat 
1597) vefat etti. Maarif-i cüz İyeden 
haberdar, kâtipü. (II. 105; III. 471) 

Hamid Mehmed Efendi (Yazıcızâ- 

de) Rizelidir. Hemşehrisi sudürdan 
Debbagzâde Mustafa Efendimin yanın- 
da yetişip müderris olmuş ve 1238'de. 
(1822/23) vefatında Üsküdar'a, onun 
yanma defne dilmiştir. (İL 259) 

Hâmid Mustafa Bey Musâhib-İ şeh- 
riyârî Ahmed Ağamın oğludur. Ende- 
run'da bulunup su nezâretiyle çerag 
edilmiştir. Saf er 1249^da (Haziran- 
Temmuz 1833) vefat etmiştir. Galata 
Mevlevîhanesimde defnedildi. (İL 
107) 

Hâmid Mustafa Efendi Kudüslü 
Mûsâ Efendimin oğludur. Müderris 
ve Rebiyüle^^^el 1260'"da (Mart-Nisan 
1844) Kudüs mollası oldu. Birkaç se- 
ne sonra vefat etmiştir. (İL 107/08) 



Hâmid Mustafa Efendi (Sıdkîzâde) 

Ahmed Reşid Efendimin oğludur. Mü- 
derris, Cemaziyelâhir 1249'da (Ekim- 
Kasım 1833) E}mp mollası oldu. Safer 
126l'de (Şubat 1845) Mısır mollası oh 
du. Rebiyülewel 1263'de (Şubat-Mart 
1847) Mekke mollası oldu. 1266 (1850) 
tarihlerinde vefat etmiştir. (İL 107) 

Hamid Müştak Mehmed Efendi 
(Baba Efendi) Şeyh olup Şe\^^al 
1298'de (lylül 1881) vefat etti. Yusuf- 
paşa'da medfundur. (IV. 305) 

Hamid Paşazade bak. Ebûbekir Paşa 

Hamideddin Efendi (Efdalzâde) 

Efdaleddm Hüseyin'in oğludur. Mol- 
la Yegân' dan tahsil ile müderris, Sahn 
müderris: ve sonra Edirne ve İstanbul 
kadısı oldu. Sonra şeyhülislâm olup 
953'de (1546) vefat eyledi. E\mp hari- 
minde medfundur. Edirnekapı yolun- 
da bîr m:^scidi vardır. Fâzıl olup Te- 
vâii'-i İsff^hânî ve Seyyid Şerife haşi- 
ye yazmıştır. Oğlu Salâhaddin Mûsâ 
Efendi'di:. (İL 256) 

Hamidî bak. Yusuf Sinan 

Hâmid-i Kayseri İsmi Hamideddin 
Musa'dır. Bursaxia ekmekçilik ederdi 
ve ekmeğini kapışırcasma alırlardı. I. 
Bâyezid ^^Yıldınm) camiini yaptırınca 
vaizliğinde bulundu. Lâkin şakirdi çok 
olduğundan Anadolu Aksaray İna göç 
etti. Orac'.a vefat etti. Ermiş sayılanlar- 
dandır. Şeyh Safî hakkında ''Tâife-i Er- 
debiliye şimdiye kadar müteverri' 
iken hakm şeytan onlarm sadrına du- 
hûl eyledi" demiştir. Sonra onlardan 
Şiîlik zuhur etti. (İL 104) 

Hamidî Melımed Efendi Osman 
Ma'nâ E!'endimin(->) llOO'de (I688/ 
89) vefaı üzerine Bezirgan Tekkesi 
şeyhi oldu. 1131'de (1719) vefat etti. 



Yerine oğlu Mehmed Emin Efen- 
di(->) geçti. (III- 365) 

Hamİdîzâde bak. Abdullah Efendi; 
Mustafa Efendi 

Hamidîzâde III, Mustafa devri (1757- 
1774) ulemâsından Hamidî Mehmed 
Efendi 'nin oğlu şeyhülislâm Mustafa 
Efendi ve oğlu Abdullah Efendi'ye 
denir. (IV. 688) 

Hâırddzâde hak. Abdullah Efendi; 
Atâuliah Mehmed Efendi; NuruUah 
Mehmed Efendi 

Hâmidzâde IV. Mehmed devri 
(1648- 1687) kazaskerlerinden Hâmid 
Efendi evlâdma denir ki, cok sürme- 
mistir. (IV. 688) 

Hamîs Paşa D i^ Tiklidir. Taşrada yeti- 
şerek mîrimîran oldu. 1158'de (1745) 
İçel mutasarrıfı ^'e 1176'da (1762/63) 
Şehrizor beylert'eyi olup bir-iki sene 
sonra orada vefat eylemiştir. (II. 310) 

Hamiszâde bak. Ebûbekir Paşa 

Hammamî bak. Mehmed Efendi 

Hammanıîzâde bak. Abdülka^^nam 
Efendi; Ahnıed Efendi; Ali Efendi; Ali 
Rızâ Efendi; Âsim Mustafa Efendi; 
Bedreddin Mehmed Efendi; Emin 
Melımed Efendi: Faiz Bey; Mehmed 
Efendi; Muslî 3 ey; Mustafa Paşa; 
Ömer Efendi; Râ.şid Hamideddin Meh- 
med Efendi; Râsİd Mehmed Efendi; 
Tâhir Mehmed Efendi 

Hanutnaınîzâde: Haseki hamamcısı 
Mustafa Aga evladına denir ki, birbu- 
cuk asra vakm resmi ulemâdan ol- 
muşlardır. İçlerinden bir- iki kazasker 
ve molla çıkmıştır. (IV. 688) 

Hamûd (Şerif) Şerif Zeyd'in vefatın- 
da se^^ddlik da^ ası edip Şerif Sa'dın 
şerifliğini red ile Ebûİberekât b. Zeyd 
şerif oldu. Bunun üzerine kendisi eli- 
ni çektiyse de bu kere de Şerif Sa'd 



ile kardeşleri arasındaki çekişmede 
bulundu. 1085 'de (1674/75) vefat ey- 
ledi. (İL 255) 

Hamûd JMahmud Paşa Tunus bey- 
lerinden olup 1203'de (1788/89) Tu- 
nus beylerbeyi oldu. Valiliği 1239 
(1823/24) yılma kadar uzamış ve o 
sene vefat eylemiştir. Oğulları Hüse- 
yin Paşa ile Mustafa Paşa'dır. (İL 256) 

Hamza (Hacı) Debbag ustası olup 
mescid yaptı. Orada medfun olan 
"Şeyh Hamza" banı değildir. (II. 252) 

Hamza (Seyyid) Sey^rid Ca'ferın ar- 
kadaşı olup ni'mel-ceyşdendi. Fatih 
civarında onun yanında medfundur. 
(II. 251) 

Hamza Ağa III. Murad devri (1574- 
1595) sonlarında muteber bir kapıcı 
olup III. Mehmed devri (1595-1603) 
başlarında vefat eylemiştir. (İL 252) 

Hamza Ağa Cebeci Ocagı'ndan yeti- 
şip cebecibaşı olmuştu. 1038'de 
(1628/29) katledilmiştir. (İL 253) 

Hamza Ağa Yeniçeri olup yoluyla 
kul kethüdası olmuştur. 1065'de 
(1655) ayrıldı ve sonra vefat eyledi. 
(İL 253) 

Hamıza Ağa Yeniçeridir. İstanbul 
ağası olup 1199'da (1785) vefat etti. 
Nuhkuyusumda medfundur. (İL 255) 

Hamza Ağa (Hacı) Kapıcıbaşı olup 
cizye başbaki kulu ve Şe\^'^âl ll6l'de 
(Ekim 1748) İstanbul Baruthanesi nâ- 
zın oldu. Il62'de (1749) ayrıldı ve 
vefat eyledi. (İL 254) 

Hamza b, Hızır Sekbanlardan olup 
onlara kethüda olmuştu. 85 7 'de 
(1453) İstanbul fethinde 18 arkada- 
şıyla Şehzâdebaşı ardında bir nokta- 
da şehid oldular. Orada defnoiundu- 
iar. "Onsekiz Sekbanlar" diye meş- 
hurdur. (İL 251) 



601 



Hamza Bey Dulkadırlı Halil Bey'in 
oğludur. Maraş valisi oldu. Kardeşi- 
nin oğlu Fe^^^az b. Mehmed kendi 
üzerine gelip onu uzaklaştırdı. Niha- 
yet kardeşi Mehmed'in hapsine girip 
840'da (1436/37) Celep Kalesi'nde 
vefat emiştir. (II. 251) 

Ham^a Bey Beylerden Bâyezid Paşa'- 
mn kardeşidir. Savaşlarda bulunduk- 
tan sonra İL Murad devri (1421-1451) 
başlarında vefat eyledi. (II. 251) 

Hamza Bey İL Mehmedln (Fâtih) 
beylerinden olup çakırcıbaşı oldu. 
865 'de (1460/61) îran harbinde şehid 
oldu. (İL 252) 

Hamza Bey Enderun'da terbiye olu- 
nup Pojega ve başka sancaklara bey 
oldu. 965'de (1557/58) Bosna valisi 
olup 973 'de (1565/66) ayrılmış ve son- 
ra vefat eylemiştir. Cesurdu. (II. 252) 

602 îîatnzsi Bey Cebbarzâde Süleyman 
Bey'in oğludur. Kapıcıbaşı olup İL 
Mahmud devri (1808-1839) sonların- 
da vefat eylemiştir. (İL 255) 

Hamza Bey İzmir valisi Cüneyd 
Bey'in oğludur. Babası vilayetini kay- 
beyledikten sonra Osmanlı Devle- 
ti 'ne sığınıp beylerden oldu ve devle- 
te bağlı olarak vefat eyledi. (İL 251) 

Hanrza Bey Ramazanogiu İbrahim 
Bey'in oğludur. Mısırlılar bunun hala- 
sını meliklerine almalarıyla kendileri- 
ne çekerek babası aleyhinde kullan- 
dılar ve Adana valisi tayin ettiler. Fa- 
kat orası da karıştı ve senelerce Ra- 
mazanoğuUan mülkünde nefret hü- 
küm sürdü. (İL 251) 

Hamza Bey (Cündî) Beylerden 
olup savaşlarda yiğitlik gösterirdi. Bir 
defa gözden düştüyse de affa mazhar 
oldu. Yine sancakbeyi olup lîl. Mu- 
rad devrinde (1574-1595) vefat eyle- 
miştir, (il 252) 



Hamza Bey (Penceroğlu) Samsun 
ve îzmiroglu savaşlarında 824 (1421) 
tarihlerinde hazır bulunan beyler- 
dendir. Sonra vefat etti. (IL 251) 

Hamza Bey (Şarabdar) 864' de 
(1459/60) Rumiye-i sugra valisi olup 
birkaç sene sonra orada vefat eyledi. 
(IL 252) 

Hamza Beyzade bak. Mustafa Paşa 

Hamza Çelebi Üsküdar'daki 'Toy- 
gar Tepesi" bunun adıyla anılır. IL 
Bâyezid devri (1481-1512) ricalinden 
olup ÜsküdtT'da bir mescid bina ey- 
lemiş ve vefatında mescidi önünde 
defnedilmiştir, (11 . 252) 

Hamza Dede İzmit'' de Göynüklüdür. 
Emir Şeyhi Lutfullah Efendi halifesi 
olup lOlO'cıa (1601/02) vefat etti. 
Bursa 'da medfundur. (IL 252) 

Hamza Efendi Konya ulemâsından 
muhaddis vc^ müfessir bir zat idi. Ra- 
mazan 87rce (Nisan 1467) vefat ey- 
ledi. Beyzâvîye haşiye kaleme almış- 
tır. (IL 252) 

Hamza Efendi Kayserilidir. Müder- 
risken Zilka'de 1035''de (Ağustos 1626) 
vefat etti. Güzel ahlâk sahibidir. (II. 
253) 

Hamza Efendi Bolulu Ali'nin oğlu- 
dur. Kürsü seyhlerindendi. 11 Şe\^^âl 
1097'de (31 Ağustos 1686) vefat etti. 
Müfessir ve muhaddisdi. (IL 253) 

Hamza Efendi Hacı Evhad Tekkesi 
şeyhi Hü sevin Efendi halifesi olup 
Halveti şey.ıi iken lllTde (1699/ 
1700) vefat etti. (II. 254) 

Hamza Efendi Kastamonuludur. Mü- 
derris olup 24 Cemaziyele\^^el 1120'de 
(11 Ağustos 1708) vefat etti. Üsküdar 
da Harmanl.ık'ta medfundur. Oğulları 
Abdullah Efendi(-^), Es'ad Efendi(~>) 
ve İbrahim Efendi'dir(-^). (IL 254) 



Hamza Efendi Sadâret mektûbî ka- 
leminden yetişip hâcegândan oldu. 
Il65'de (1752) haslar hocası olup kı- 
sa süre sonra vefat etmiştir. (II. 254) 

Hamza Efendi (Yay cızâde) Çağda- 
şı Hamza Paşa 'ya büyük ve buna kü- 
çük Hamza Efendi de:.ıir. Divan-ı Hü- 
mâyûn kâtipliğinden yetişerek 1008' 
de (1599/1600) reisüiküttab olmuş, 
1009'da (1600/01) ayrılmış, 1012'de 
(1603/04) ikinci ve azilden sonra 
1015'de (1606/07) üçüncü defa atan- 
mış ve birkaç sene sonra azledilip 
1025'de(l6l6) dördüncü defa reisüi- 
küttab olmuştur. 1032^de (1623) vefat 
eylemiştir. Okçuzâde nin çağdaşıdır. 
(İL 253) 

Hamza Hâmİd Paşa Niğde ye bağlı 
Karahisar'da doğmuştur. İstanbul'a 
geldiğinde reis Süİey;.Tian Efendi da- 
iresine girip mektûbî-i sadâret kale- 
mine çerağ oldu. Çok geçmeden ona 
damat oldu. Il43^de (1730/31) serha- 
life olup Zilka^de 1153'de (Ocak-Şu- 
bat 1741) sadâret mektupçusu oldu. 
19 Muharrem ll69'da (25 Ekim 1755) 
reisüiküttab oldu. S Rebiyülev^-^el 
ll69'da (9 Aralık 175:) sadâret kethü- 
dası olup sene sonunda azlolunarak 
defter emini oldu. Şa'bân 117rde (Ni- 
san 1758) ikinci defa sadâret kethüda- 
sı oldu. Şa'bân 1172'de (Nisan 1759) 
ayrıldı. Şev^^âl 1173'de (Mayıs-Hazi- 
ran 1760) bü^nak ruznameci, Zilka' 
d e 'de (Haziran-Temı:.ıuz) ça\a.ışbaşı, 
Muharrem 1174'de ;Ağustos 1760) 
üçüncü defa kethüda ve Muharrem 
1175 'de (Ağustos 17(1) nişancı olup 
Rebiyülâhır 1176*d:. (Ekim-Kasım 
1762) vezirlikle Selanik valisi ve 24 
Ramazan 1176'da (8 Nisan 1763) sad- 
razam oldu.' 24 Rebiyülâhır 1177'de (1 
Kasım 1763) azille Kandiye, 1181 'de 



(1767/68) Hanya, Muharrem 1182'de 
(Mayıs-Haziran 1768) Girit ve ardın- 
dan 16 Rebiyüle^^el 1183'de (20 Tem- 
muz 1769) Cidde valisi olup Zilhicce 
1183^de (Nisan 1770) Arafat'a çıktığın- 
da vefat etti. Vasiyeti üzerine gurebâ 
Mezaıiığı'na defnolundu. Yaşı 70'e 
ulaşmıştı. İnşâda orta halli, yavaşlık ve 
gevşeklikle meşhursa da hakikatte 
kudret ve ağırlık sahibiydi. Sormagir 
Mescidi' ni tamir eyledi. Oğlu Mekke 
mollası Şerif Mehmed Bey ve onun 
oğİu Hacı Hamdı Be/dir. (II. 255) 

Hamza Paşa Firûz Bey'in oğludur. 
Beylerden olup Antalya muhafızı ol- 
du. Orada Karamanoğlu'na galip gel- 
di ve ödül olarak Anadolu beylerbeyi 
oldu. 833^de (1429/30) ayrılınca Sof- 
ya sancağı kendine has tayin olunup 
birkaç sene geçince orada vefat et- 
miştir. (II. 251) 

Hamza Paşa Divan-ı Hümâ^ojn kâ- 
tiplerinden olup bilgisiyle yükselmiş- 
tir. 988'de (1580) reisüiküttab ve Şa' 
bân'da (Eylül) nişancı, 989'da (1581) 
Köstendi! beyi, 990'da (1582) sür-ı 
hümâ-^^n nâzın ve 992'de (1584) 
ikinci defa reisüiküttab oidu. Orduda 
Osman Paşa'mn vefatında mühr-i hü- 
mâyûnu İstanbul'a getirdi. Zamanın 
sadrazamı Mesih Paşa azlini isterdi. 
Padişah yerinde kalmasını ferman 
buyurmakla sadâret makamı değişti. 
998'de (1590) istifa edip Şewâl 1000' 
de (Temmuz 1592) nişancı oldu. 1003' 
de (1594/95) Anadolu beylerbeyi pa- 
yesi ihsan buyuruldu ve defterdarın 
önüne geçememesinden 1005'de 
(1596/97) istifa eyledi. 1006'da (1597/ 
98) tekrar nişancı oldu. 1012'de 
(1603/04) Kaymakam Cerrah Meh- 
med Paşa hastalığında vekâlet edip 
onun azline sebep oldu. 101 3 'de 



603 



(1604/05) nişancılıktan azledilmiş ve 
1014 (1605/06) yılma doğru vefat et- 
miştir. Münşi ve istidatlıydı. Oğlu 
Mehmed Paşa'dır. (İL 252/53) 

Hamza Paşa Enderun'da yetişerek 
IV. Mehmed 'in validesi sultana kethü- 
da ve paşa olmuştu. Sultanın vefatın- 
dan sonra 1094 'de (1683) orduya da- 
vet olunup Muharrem 1095'de (Ocak 
1684) vezirlikle Mısır valisi oldu. Ce- 
maziyeleıa^el 1099'da (Mart I688) 
Şam ve lllO'da (1698/99) Trablusşam 
valisi oldu. Oraya varışının ardından 
ansızın vefat eyledi. İdarecilikte bece- 
riksizdi. Bir mescid yaptırdı. Oğlu Nu- 
man Bey, 11 29 'da (1717) vefat ede- 
rek Üsküdar da defnedilmiştir. (II. 
253) 

Hamza Paşa Niğde'de Karahisar 
zenginlerinden Mehmed Ağa^nm og- 
604 ludur. Il40'da (1727/28) doğdu. İs- 
tanbul'a gelip 1156'da (1743) sarayda 
helvahaneye girdi. Il62'de (1749) 
hane-i hassaya girip Saf er 117rde 
(Ekim-Kasım 1757) peşkir ağalığın- 
dan birden silahdar-ı şehriyârî oldu. 
Şe\^'âl 1172'de (Haziran 1759) vezir- 
likle Mora valisi oldu ve Hİbetullah 
Sultanla nişanlandı. 1173'de (1759/ 
60) Selanik, Şewâl 1174'de (Mayıs 
1761) Rumeli ve sonra Anadolu valisi 
olup 1175'"de (1761/62) azledilmiş, 
Şe\^^aİ 1176'da (Nisan-Mayıs 1763) 
Vidin, sonra Özi ve Silistre, Cemazi- 
yelevA^el 1177'de (Kasım 1763) Hotin 
valisi olup Şa'bân 1178'de (Şubat 
1765) vezirliği kaldırılarak Dimeto- 
ka'ya gönderilmiştir. Zilka'de'de (Ni- 
san) vezirliği geri verilip Selanik, 
1179xla (1765/66) Mısır, Züka'de 1180' 
de (Nisan 1767) Haleb, Şewâl llSl'de 
(Şubat-Mart 1768) Aydın ve Safer 
1182'de (Haziran-Temmuz 1768) Ana- 



dolu valisi olup 23 Rebiyülevvel 
1182'de (7 .\gustos 1768) sadrazam 
oldu. İstanbul'da selâmmdakilere al- 
tın dağıtarak arz odasına girdi. 15 Ce- 
maziyeiewel 1182'de (27 Eylül 1768) 
Rusya savaşını ilan etti ve 5 Cemazi- 
yelâhir'de (17 Ekim) azledilip Geli- 
bolu'ya gönderildi. 3 gün geçince 
Hanya valisi olmuş ve Cemaziyelâhir 
1183'de (Ekim 1769) orada vefat ey- 
lemiştir. İlim sahibi, cömert, idareci 
ve münşi idi. Yeğeni Arif Mehmed 
Bey, silahşor olup IIL Selim devri 
(1789-1807) başlarına yetişmiştir. Oğ- 
lu Ahmed Celâleddin Bey, 3 Rebi^oi- 
lâhir 1218'de (23 Temmuz 1803) ve- 
fat edip Haydarpaşa'ya defnolun- 
muştur. (il 254/55) 

Hamza Paş-ızâde bak. Mehmed Paşa 

Hamzazâde bak. Abdullah Efendi; 
Es 'ad Efene i; İbrahim Efendi; Mah- 
mud Efendi: Râşid İshak Bey 

Hamzazâde ibrahim Efendi evlâdı 
olup Mevâlîdendirler. Sadrazam Ham- 
za Paşazade Mehmed Şerif Bey ve oğ- 
lu mevâlîdendirler. Geçmişte Hamza 
Paşazade Mt^hmed Paşa da vardır. (IV. 
688) 

Han bak. İbrahim Paşa; Kasım Paşa; 
Mehmed Pasa 



Han Efendizâde 

Mehmed Efendi 



bak. Nuru İlah 



Hanbelîzâd.e bak. Muhammed Efendi 

Hand Hatim 11. Mehmed'in (Fâtih) 
dâyesi ve Ahmed Bey' in kızı olup 9 
Safer 89rde (14 Şubat 1486) vefat et- 
ti. TarakçıkT'da bir mescidi vardır. 
(II. 269) 

Handan Ağa 11. Mehmed'in (Fâtih) 
(hd l451~l431) hademelerinden olup 
Hasköy'de bir mescid yaptırmıştır. 
(II. 310) 



Handan Ağa Sarayda terbiye edilerek 
kapıcıbaşı olmuş ve yükselip başkapı- 
cıbaşı olduğu kilde 997'de (1589) 
emekli edilerek müteferrikadan ulufe 
verilmişti. Sonra 1004'de (1595/96) Kı- 
rım ham Fetih Giray'm teftişine Ki- 
nm'a gidip azlederek kardeşi Gazi Gi- 
ray'm ikinci defa hanlığa atanması 
hizmetini ifa eyledi. Sonra İran savaş- 
larında bulunup iki oğluyla birlikte 
1013'de (1604/05: şehid olmuştur. Bir 
oğlu da (Handan Ağazâde) askerî hiz- 
mette İran savaşlarında bulunmuş ve 
1049'da (l639/40; Almanya İmparato- 
ru nezdine gönde.ilip döndükten son- 
ra Sultan İbrahim devrinde (1640- 
1648) vefat eylemiştir. (II. 310) 

Handan Efendi Köledir. Tahsille 
müderris ve Bagdad mollası olarak 
Şa'bân 106l'de (Temmuz-Agustos 
1651) azledilmiş olarak vefat eyledi. 
E^nap'de medfundur. Sakta mahirdi. 
Torunlarına "Handanzâde" denmiş- 
tir. Bunlar Abdüil)âkî Efendi ve Yusuf 
Efendi'dir. (İL 31)) 
Handanzâde bc:k. Abdülbâkî Efen- 
di; Yusuf Efendi 

Handı Dede Mevlevi olup Lefkoşe 
Mevlevîhanesi'ne şeyh olmuştur. 1140' 
da (1727/28) orada vefat eyledi. Şair- 
dir. (ÎL 310) 

Hanefî Efendi Var dar Yenicelidir. 
Müderris olup 973'de (1565/66) Bosna 
müftüsü iken veL.t etmiştir. (İL 258) 

Hanefî Efendi Gördüslü Şeyh Os- 
man'm oğludur. 1036xia (1626/27) 
doğdu. 1083'de '.1672/73) Rize müf- 
tüsü ve sonra Belgrad müftüsü oldu. 
14 Ramazan 1 lirde (5 Mart 1700) 
vefat etti. Her fende âlim, fakih, fâzıl- 
dı. (İL 258) 

Hanefî Mehmed Efendi Nahcıvan- 
lıdır. Göçtükten sonra müderris ve 



molla olup Muharrem 1058'de (Şubat 
1648) Anadolu ve Ramazan 106rde 
(Ağustos- Eylül 1651) Rumeli kazas- 
keri olup Ramazan 1062'de (Ağustos 
1652) azledildi. Ramazan 1066'da 
(Temmuz 1656) şeyhülislâm olup Sa- 
fer 1067'de (Kasım 1656) azledildi. 3 
Muharrem 1069'da (1 Ekim 1658) ve- 
fat etti. E^âip'de medfundur. Âlîm, 
sert mizaçlı ve sağırdı. (İL 258) 

Hanım Sultanzâde hak. Ahmed 
Rif at Bey; Mehmed Bey; Mustafa Paşa; 
Sa'duliah Mehmed Bey; Ya'kub Bey 

Hannnzâde hak. Cemâli Mehmed 
Efendi; Mehmed Efendi 

Hanîzâde hak. Mustafa Efendi 

Hanif Efendi Haremeyn müfettişi 
olup Rebiynale\^^el 1171'" de (Kasım 
1757) azledilmiş ve sonra vefat etmiş- 
tir. (İL 258) 

Hanif İbrahim Efendi İbrahim Pa- 
şa'nın (v. Il45/1733)(-^) torunu, Ah- 
med Bey^in oğludur. llSO^de (1766/ 
67) Galata ve 1185^de (1771/ 72) Bur- 
sa mollası olup 1190'da (1776) vefat 
etmiştir. Şairdir. (I. 126) 

Hanif İbrahim Efendi Dârüssaâde 
ağası yazıcı olduktan sonra hâcegân- 
dan oldu. II. Mahmud devri (1808- 
1839) başlarında A^efat etti. Şairdir. (İL 
258) 

Hanifeddin Efendi Mekke ve Medi- 
ne'de müftü olup 1067'de (1656/57) 
vefat eylemiştir. Âlimdi. (İL 258) 

Hanzâde Hocası bak. Mustafa Efendi 

Haraççı hak. Mu hy id din 

Harimî Abdullah Çelebi Merzifon- 
ludur. 1066'da (1655/56) vefat etti. 
Şairdir. (İL 110) 

Harimî Çelebi Eminlerden olup İL 
Selim devrinde (1566-1574) vefat etti. 
Şiiri varsa da tatsızdır. (İL 110) 



605 



Harirî Bursalı bir ipekçinin oğludur. 
Velıyeddin oğlu Ahnıed Paşa'mn (v. 
1497) çağdaşı bir şairdir. (İL 110) 

Harirî Çelebi Kastamonulu olup 
940'da (1533/34) vefat etti. Kaside ve 
gazelde ustadır. (İL 110) 

Harirîzâde bak. Nesib Ömer Efendi 

Harmuş bak. Mehmed Paşa 

Has bak. Murad Paşa; Yunus Paşa 

Hasağası bak. Ahmed Paşa 

Hasan (Seyyid) JKasım b. Muham- 
med b. Ali Alevî oğludur. Yemen 
imamı olup lÖll'de (1602/03) vefat 
etmiştir. (İL 126) 

Hasan (Şerif) Ebû Nümey oğlu Rü- 
meyse oğlu Aclân'm oğludur. 780 'de 
(1378/79) Mekke emiri oldu. Sll'de 
(1408/09) azledilip sonra tekrar atan- 
mış ve 8 27 'de (1424) ayrılmıştır. 829' 
^Q(^ da (1426) üçüncü defa emir olduysa 
— da az müddette vefat etmiştir. (İL 118) 

Hasan (Şerif) Şerif Ebû Nü meyin 
oğludur. Kardeşi Şerif Ahmed'in ve- 
fatmda babasına yardım eyledi. Ba- 
basının vefatında emirliği asaleten 
deruhte eylemiştir. 983''de (1575/76) 
veya 993'de (1585) vefat etti. İsimleri 
bilinen oğulları Ebû Talib, İdris ve 
Muhsimdir. (İL 122) 

Hasan (Şerif) (Ebû Said) Şerif Ali b. 
Katâde'nin oğludur. 630'da (1232/33) 
Mekke emiri oldu. Azilden sonra 
648'de (1250/51) tekrar Mekke emiri 
olmuştur. 652'de (1254) vefat eyledi. 
(İL 117) 

Hasan Ağa Yeniçeri Ocağımdan ye- 
tişip sekbanbaşı olmuştur. 805'de 
(1402/03) Süleyman Çelebi ile Edir- 
ne'ye gelip 811'de (1408/09) muhare- 
bede sakalı tıraş olunmakla hiddetin- 
den Mûsâ Çelebiye bağlandı. 816 
(1413) tarihinde yok oldu. (İL 117) 



Hasan Ağa İL Muradın (hd 1421- 
1451) sekbanbaşısı olup 857'de 
(1453) İs;anbul fethinde şehid oldu. 
(II. 118) 

Hasan Ağa İL Mehmedln (Fâtih) (hd 
1451-1481) topçubaşısıdır. Cankurta- 
ran .Camrni yapü. Vefatında oraya 
defnedilci. (İL 118) 

Hasan Ağa I. Selimin (Ya\ai2) (hd 
1512-1520) saray ağası olup o hiz- 
mette vefat eyledi. (İL 119) 

Hasan Ağa Saraydan çıkıp bâbüssa- 
âde ağası olup 972'de (1564/65) vefat 
etti. Âşık Paşa evlâdından Şeyh Ah- 
med adıra bir mescid inşa eyledi. (II. 
120) 

Hasan Ağa I. Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) hasodabaşı 
olup vefat eyledi. Gedikpaşa'da bir 
sebil yaptı. Orada medfundur. (II. 
120) 

Hasan Ağa Saraydan yetişip mîra- 
hûr-ı sânı olup sonra azledildi. 
Şa'bân 992'de (Ağustos 1584) mîra- 
hûr-ı eyvel Hasan Ağa ümitsiz hasta 
olunca cnun görevini sadrazamdan 
talep eylemiştir. Sadrazam da "belki 
sen ondan evvel ölürsün, bu bahis 
götürme;:" demiş. Gerçekten bu zat, 
hastadan 4 gün evyel vefat eylemiştir. 
(İL 123) 

Hasan Ağa Divan-ı Hümâyûn çavuş- 
larından olup IIL Murad'a (hd 1574- 
1595) saltanatını haber vermeye me- 
mur olunca çavuşbaşı olmuştur. Bir- 
kaç sene hizmetten sonra vefat etti. 
(İL 122) 

Hasan Ağa Enderûnludur. Yetişip 
IIL Murad'a silahdar olmuştur. 1003' 
de (1595) saltanat değişiminde mîra- 
hûr-ı e^^el olarak az vakitte ayrılmış 
ve bir müddet sonra vefat eylemiştir. 
(İL 125) 



Hasan Ağa Baltacılar kethüdâlıgm- 
dan 1044'de (1634/35) kapıcılar ket- 
hüdası oldu. Daha sonra vefat eyledi. 
(Ih 133) 

Hasan Ağa Endurunludur. Yükselip 
kiler kethüdası odu. 1062^de (1652) 
kapıcılar kethüdası olup sonra azle- 
dildi. Bu senelerde (16501er) vefat 
eyledi. (İL 135) 

Hasan Ağa Kapıcıbaşı ve Topka- 
prda Ahnıed Paşa Camii mütevellisi 
olup camiyi yen:.den tamir etmiştir. 
Bu senelerde (1650 1er) vefat eyledi. 
(II. 135) 

Hasan Ağa Bosnalıdır. Hazinedarba- 
şı, Receb 1059'da (Temmuz 1649) bâ- 
büssaâde ağası olup Zilka'de 106rde 
(Ekim-Kasım l65 ■ ) vefat etti. (II. 135) 

Hasan Ağa Serdengeçti ve 1068'de 
(1657/58) İstanbvl ihtisap ağası oldu. 
(II. 136) 

Hasan Ağa End^^rûnludur. Hasoda- 
başı olup sarayclan çıktıktan sonra 
1075^de (1664/(5) mîrahûiM sânı 
olup sonra vefat etmiştir. (İL 139) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Yükselerek 
silahciar ağası olup 1076xla (1665/66) 
azl ile Boğaz Hisarfna sürülüp orada 
vefat eylemiştir. (İL 139) 

Hasan Ağa Kara Mustafa Paşa'nm 
adamı olup sadâretinde kethüdası ol- 
muştu. 70 kese rüşveüe açılışına ruh- 
sat verdiği bozahaneler padişahın 
kulağına gittiğinde kabahat buna 
^âikletilip 1090'da (1679) katledildi. 
(İL 140) 

Hasan Ağa Koca Yusuf Efendi^ nin 
kardeşi ve kapıcıbaşı olup 1096'da 
(1685) derya beyleri araşma katılmış- 
tı. Daha sonra vefat eyledi. (İL l40) 

Hasan Ağa Haseki, sonra kapıcıbaşı 
oldu. Mütevellisi olduğu Husrev Bey 



Camii'" ni yenilemiştir. Bu senelerde 
(16901ar) vefat eyledi. (İL 143) 

Hasan Ağa Mekke kandillerini imâl 
eylemesi ^âizünden ku^oımcubaşı ol- 
du, liorde (1689/90) kapıcıbaşı oh 
muştur. Daha sonra vefat eyledi. (İL 
143) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Yükselip 
lll4'de (1702/03) yeniçeri ağası oL 
du. Rebiyüle\^'^el 1115'de (Temmuz- 
Agustos 1703) eşkıya zorlamasıyla 
azledildi ve Rodos'a sürüldü. Sonra 
vefat etti (İL 144) 

Hasan Ağa Cebeci kethüdası olup 
Şa'bân lll4'de (Ocak 1703) cebeci- 
başı oldu. 1115'de (1703/04) azledil- 
di. Sonra vefat etti. (İL 144/45) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Sırasıyla kul 
kethüdası, 1125 (1713) başlarında 
sekbanbaşı oldu. Azilden sonra 1127' 
de (1715) Kefemde vefat etti. (İL 147) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. 1128'de 
(1716) kul kethüdası iken yeniçeri 
ağası oldu. Rebiyülâhir 11 29 'da 
(Mart-Nisan 1717) înebahtı muhafızı 
oldu. Sonra vefat etti. (II. 147) 

Hasan Ağa Tekfur dağlıdır. 11 40' da 
(1727/28) vefat eyledi. Şairdir. (lî. 150) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Kul kethü- 
dası ve Rebiyüle\^^el 1136'da (Aralık 
1723) yeniçeri ağası oldu. 18 Rebiyül- 
eAn^el ll43'de (1 Ekim 1730) Patrona 
ayaklanmasında azledilip sürüldü. 
Sonra vefat eyledi. O devirde Sek- 
banbaşı Hasan Ağa da adaşmm ayrı- 
lışında ağalık teklifini kabul etmeyip 
Ramazan 11 43 'de (Mart 1731) ayrıl- 
mıştır. (ÎL 150) 

Hasan Ağa Uzun müddet gümrük 
emini olup 27 Ramazan 11 45 'de (13 
Mart 1733) vefat etti. Üsküdar'da 
medfundur. (İL 150) 



6o: 



608 



Hasan Ağa Hacca gitmiştir. Sırasıyla 
bâbüssaâde ağası oldu. 1157'de 
(1744) vefat eyledi. Küçükayasof- 
ya'da medfundur. (İL 152) 

Hasan Ağa 25 Safer ll63'de (3 şubat 
1750) kul kethüdası olup aynı gün 
azledildi ve sürgüne gönderildi. Sür- 
gün yerinde vefat etti. (II. 153) 

Hasan Ağa Kerpeli Ahmed Paşa'mn 
hemşehrisidir. Bu senelerde (1750' 
1er) vefat etmiştir. Bir dârülhadis inşa 
etti. (II. 153) 

Hasan Ağa Enderun'dan yetişip çu- 
kadar-ı şehriyârî oldu. Cemaziyelâhir 
1159'da (Haziran-Temmuz 1746) si- 
pahiler ağası ve ll65'de (1752) silah- 
dar ağası olmuştur. Il66'da (1753) 
ayrıldı. Sonra vefat etti. (II. 153) 

Hasan Ağa Yükselip haseki ve bos- 
tancıbaşı oldu. Azilden sonra 11 75 'de 
(1761/62) surre emini, 1176'da 
(1762/63) ulûfeciyân-ı yemin ağası 
olup sonra vefat etmiştir. (II. 154) 

Hasan Ağa Aydosludur. 1186'da 
(1772/73) sipahiler ağası olup 1187' 
de (1773) vefat etti. (İL 156) 

Hasan Ağa Sarayda miftah ağası ve 
Cemaziyelâhir 1210'da (Arahk 1795) 
tülbend ağası oldu. Azilden sonra ve- 
fat etti. (II. 161) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Zagarcıbaşı, 
sonra Cemaziyele\a^el 1213'de (Ekim 
1798) kul kethüdası oldu. Sonra vefat 
eyledi. (İL l62) 

Hasan Ağa Silistrelidir. Enderun'da 
hazinedar-ı şehriyârî olup 20 Şa'bân 
1215'de (6 Ocak 1801) vefat etti. (İL 
162) 

Hasan Ağa Yükselip kapıcılar kethü- 
dası olup 1218'de (1803/04) vefat et- 
ti. Topkaprda medfundur. (İL l63) 



Hasan Ağa Dağıstanlı Alı Paşa'nm 
kethüdası olup kapıcıbaşı oldu. Son- 
ra sipahileı- ağası olarak bunda ve si- 
lahdar ağa lığında tekrar tekrar bulun- 
du. 1 Ramazan 1219'da (4 Aralık 
1804) vefat etti. Cerrahpaşa'da med- 
fundur. (İL 163) 

Hasan Aga Bostancı Ocağı'ndan ye- 
üşti ve bostancıbaşı oldu. Azledildik- 
ten sonra 1222'de (1807) humbaracı- 
başı vekil:, oldu. Daha sonra vefat ey- 
ledi. (İL 163) 

Hasan Ağa Gökçeağaçlı Ali Ağa'nın 
oğludur. Topçubaşı olup 1222'de 
(1807) vej'at eyledi. Tophane'de De^ 
terdar Garıii'nde medfundur. (İL 163) 

Hasan Aga Selânikli Mehmed Ağa'- 
nın oğludur. Zengin olduğundan iler- 
leyip gümrük emini, bina emini, mat- 
bah emini, kasapbaşı olmuşaır. İki- 
üçünü bir arada idare ettiği oldu. 
Şa'bân 1210'da (Şubat 1796) kasap- 
başıhkla Karar aldı. 1213^de (1798/ 
99) Mısır Ordusu nüzul emini oldu. 
Safer 1224'de (Mart-Nisan 1809) ter- 
sane emini olup ayağında çıkan çı- 
bandan muztarip iken az vakitte ay- 
rıldı. 2 Cemaziyelâhir 1224'de (15 
Temmuz 1809) vefat etti. Eyüp'de 
medfundur. Çok malı çıkınca bir mik- 
tarı ailesine terkle üst tarafı hazineye 
alındı. Bu kadar hizmetleri sessizce 
idare ede::di. 1206'da (1791/92) güm- 
rük emini iken Arabî aylan Rûmîye 
çevirerek senede 11 gün içinde 35 bin 
kuruş fazla varidat gösterdi. Şarabın 
beher okkasına ikişer para zecriye 
koydurdu. Bir taraftan ticaret edip ti- 
caretini defterdara teslimle kesesin- 
den ziyan eylemezdi. (İL 164/65) 

Hasan Ağa Yeniçeridir. Rebi>njlâhir 
123T'de (Mart I8I6) kul kethüdası 
iken yeniçeri ağası oldu. 1232'de 



(1817) azledildi. Tekfurdağı'na sürül- 
dü. Sonra sürgün yeriade vefat etti. 
(İL 166) 

Hasan Ağa Enderû.ı'dan yetişip 
1238'de (1822) anahtaır ağalığından 
tülbend ağası olduysa da aynı yılın 
Rebiyüle\^'^elinde (Kasım- Aralık 1822) 
emekli oldu. Sonra vefat etti. (II. l66) 

Hasan Ağa Kul kethüdâligmdan 12 
Cemaziyelâhir 1240'da '1 Şubat 1825) 
yeniçeri ağası olup ?o Muharrem 
124l'de (9 Eylül 1825) azledildi ve 
sürgüne gönderildi. Sürgünde vefat 
etti. (İL 166) 

Hasan Ağa Kul kethüdâligmdan 23 
Muharrem 1236^da (31 Ekim 1820) 
yeniçeri ağası oldu. Muharrem 1237' 
de (Ekim 1821) azledildi ve sürgüne 
gönderildi. 1241 ^de (1825/26) hayat- 
taydı. Daha sonra sürgün yerinde ve- 
fat etti. (il 166) 

Hasan Ağa Kul kethücâsı ve Muhar- 
rem 1238'de (Eylül-Eki m 1822) yeni- 
çeri ağası olup 23 Saf er 1238'de (9 
Kasım 1822) azledildi ve sürgüne 
gönderildi. 1241 'de (1825/26) hayat- 
taydı. Daha sonra sürgün yerinde ve- 
fat etti. (II. 166) 

Hasan Ağa Topçudur. Şe\^'^âl 1241' 
de (Mayıs 1826) toparaoacıbaşı oldu. 
Sonra vefat etti. (İL l66) 

Hasan Ağa Dârendelidir. Yusuf 
Agâh Efendi min(">) ketnüdâsı olup 9 
Şevval 1244'de (14 Nisan 1829) vefat 
eylemiştir. 

Hasan Ağa Dimyat gümrükçüsü olup 
güzel hizmetlerinden dolayı bu sene- 
lerde (1830'lar) kapıcıbaşı rütbesi ve- 
rildi. Daha sonra vefat etti. (İL 1697 

Hasan Ağa Kütahya hanedanından 
olup Anadolu seraskeri Osman Pa- 
şa'nın yanında bulundu. Güzel hiz- 



metlerinden dolayı bu senelerde 
(1830'lar) kapıcıbaşı rütbesi verildi. 
Daha sonra vefat etti. (İL l69) 

Hasan Ağa Kereste gümrükçüsü 
olup kapıcıbaşı olmuştur. 1270'de 
(1853/54) vefat edip Haydarpaşa'ya 
defnedildi. (İL 170) 

Hasan Ağa (Abaza) Enderûnludur. 
Yükselip hazine-i hümâyun kethüda- 
sı oldu. 20 Şewâl 1060'da (l6 Ekim 
1656) mîrahûr-ı e\^^el oldu, sonra az- 
ledildi. Bu senelerde (1 6501er) vefat 
eyledi. (İL 135) 

Hasan Ağa (Akbaşzâde) Haseki, 

Cemaziyelâhir 1215'de (Ekim-Kasım 
1800) Edirne bostancıbaşısı oldu. 
Azilden sonra vefat etti. (ÎI. l62) 

Hasan Ağa (Aşçı) Aynî Hatun' la 
müştereken Abdüsselâm Mescidime 
minber koydular. (İL 128) 

Hasan Ağa (Aydm Beyzade) Yük- 
selerek 1059'da (1649) Kapıcılar ket- 
hüdası olmuştur. Bu senelerde 
(16501er) vefat eyledi. (II. 135) 

Hasan Ağa (Boyacı) Kapıcıbaşı 

olup görevle Anadolu'ya giderdi. 
lOöl'de (1651) meşhur Bektaş Ağa 'yi 
kaüetmekle şöhret aldı. Kapıcılar ket- 
hüdası ve kul kethüdası olup 1062'de 
(1652) Temeşvar'da Göle sancağına 
gönderildi. Sonra surre emini oldu. 
Lâkin zulmü yüzünden Cemaziyelâ- 
hir 1063 (Mayıs 1653) veya 1065'de 
(1655) katlolundu. (İL 135) 

Hasan Ağa (Çavuşoğlu) Yükselip 

1099'da (1688) çawşbaşı oldu. Sonra 
azledildi. Daha sonra vefat etmiştir. 
(ÎL 141) 

Hasan Ağa (Çetin) Enderûnludur. 
1227'de (1812) peşkir ağası, ardından 
anahtar ve tülbend ağası ve Rebiyülâ- 
hır 1228'de (Nisan 1801) rikâbdar-ı 



609 



610 



şehriyârî olup Şa^bân'da (Ağustos) 
emekli oldu. Sonra vefat etti. (İL 165) 

Hasan Ağa (Çıkın) Enderun'dan ye- 
tişip peşkir ağası, 1227'de (1812) mif- 
tâh ağası, Rebi^âilâhir 1228^de (Nisan 
1813) tülbend ağası olup aynı yıl 
emekli oldu. Sonra vefat etti. (II. l65) 

Hasan Ağa (Çolak) Arnavutdur. 
Ocaktan yetişip zağarcıbaşı, 1095'de 
(1684) kul kethüdası olup Zilhicce 
1096'da (Kasım l685) hastalığı ^öi- 
zünden azledildi. 1097^de (1686) ye- 
niçeri ağası oldu. 1098 başlarında 
(1686 sonlan) emekli oldu. Sonra ve- 
fat etmiştir. (II. I4l) 

Hasan Ağa (Deli Hasanzâde) İki 

defa sekbanbaşı olup ikinci defası 
1066 (1655/56) yılındadır. 1067'de 
(1656/57) azledilmiştir. (11. 136) 

Hasan Ağa (Derviş) Cebeciler ket- 
hüdası olup 1176'da (1762/63) vefat 
etti. Babası Hacı Mehmed Ağa yanı- 
na, Üsküdar a defnedilmiştir. (II. 154) 

Hasan Ağa (Ermeni) Koyun ve 
gümrük emini olup 1066 'da (1656) 
gümrük emini iken Çınar Vak'asf nda 
katledildi. "Çınar Vak'ası"m meydana 
getiren Rum Hasan adında bir sipahi 
olup ortakları Şamlı Mehmed, Arna- 
Yul Osman ve Yamak Ali ile birlikte 
bulundu. Bu şahıs o gün maktulleri 
bir çınara astigmdan ''Çınar Vak'ası" 
dendi. Vak'a geçince elebaşı Hasan 
ele geçirilip 1066 (1656) sonlarında 
kadedilmiştir. Arkadaşlarından Kör 
Hasan Ağa, 1068=de (1657/58) tutu- 
lup katledildi. (II. 136) 

Hasan Ağa (Gâvur) lll5'de (1703) 
silahdar ağası, Şa^bân'da (Aralık 1703) 
■ sipahiler ağası oldu. Beş-on güç geçin- 
ce Selanik beyi oldu. Receb 1116' da 

(Kasım 1704) vefat etti. (İL l45) 



Hasan Ağa (Gazaz) Kara Mustafa 
Paşa'nm ağalarından olup 109Lde 
(1680) sipahiler ağası olmuştu. Daha 
sonra A^efat eyledi. (140) 

Hasan Ağa CGedik) Çoriulu Ali Paşa" 
nm hazinedandır. Onun sadrazamlı- 
ğında kapıcılar kethüdası olup 1120' 
de (1708) silahdar ağası oldu. Sonra 
mîrahûr-ı s anî y^ mîrahûr-ı eı^-el ol- 
muştur. Azilden sonra Bağdad defter- 
darı oldu ve sonra vefat etti. (II. 149) 

Hasan Ağa (Hacı) 926^da (1520) ve- 
fat eyledi. Hahcı Mescidimin bânisi- 
dir. Minberini Testerecizâde E^yûbî 
Mehmed Efendi koydu. (II. 119) 
Hasan A%2 (Hacı) Saray baltacılar 
kethüdası oiup ll46^da (1733/34) ve- 
fat eylemiştir. Musallataşfnda med- 
fundur. (İL 150) 

Hasan Ağa (Hacı) Yeniçeridir. Kul 
kethüdası olup 25 Rebiyülewel 
ll6l^de (25 Mart 1748) yeniçeri ağası 
oldu. 25 Safer n63^de (3 Şubat 1750) 
azledilip Manisa'ya sürüldü. Sürgün 
yerinde vefat etti. (İL 153) 

Hasan Ağa (Hacı) Midilli nâzın olup 
Muharrem :.l69'da (Ekim 1755) vefat 
etti. Üsküd^\r'a defnedildi. (İL 153) 

Hasan Ağa (Hacı) Menemen vo^a^o- 
dası olup 4 Cemaziyeiâhır 1183'de (5 
Ekim 1769) vefat etti. Eğrikaprya def- 
nedildi. (II. 155) 

Hasan Ağa (Hacı) Gedikli barutha- 
ne emini olup 7 Şewâl 1184^de (24 
Ocak 1771) vefat etti. Üsküdar^da 
medfundur. (İL 155) 

Hasan Ağa (Hacı) Bekçi ve sakabaşı 
olup Arabzâde Hüseyin Efendi' nin da- 
madıydı. i::_ Rebiyülev^'el 1187^de (2 
Haziran 1773) vefat etti. Üsküdafda 
Miskinler' de medfundur. (İL 156) 



Hasan Ağa (Hacı) Kapıcıhaşı ve İb- 

rail nâzın olup 24 Muharrem 1204'de 
(14 Ekim 1789) vefat etti. Üsküdar da 
medfundur. (11. 159) 

Hasan Ağa (Hacı) Bekçiler kethü- 
dası olup Receb 1242"de (Şubat 1827) 
vefat etti. Beyoğlu'nda medfundur, 
(11. 166) 

Hasan Ağa (Hacı) Damad İbrahim 
Paşa'nm kethüdası ol' .ip paşasmm in- 
şa eylediği Çukacı Ha.ırna bir mescid 
yaptı. Bunun oğlu mevâlîden Meh- 
med Efendi ve onun oğlu meA^âlîden 
Hasan Efendi'dir ki. buna ''Hasan 
Kethüdâzâde^^ dediler. (İL 128) 

Hasan Ağa (Hacı) Nalıncı olup adı- 
na bir mescid yaptı. 01. 128) 

Hasan Ağa (Hacı) Sadrazam Frenk 
İbrahim Paşa'nm siİahdan olup Na- 
hılbend Mescidi'ni yaotı. (II. 120) 

Hasan Ağa (Hacı) Simkeşhane ket- 
hüdası olup Simkeş Mecidi'ni bina 
eyledi. (II. 128) 

Hasan Ağa (Hacı îvâzoğlu) Kapıcı- 
başı ve uiûfeciyân-ı yesâr ağası oldu. 
1212'de (1797/98) vefat etti. (II. l6l) 

Hasan Ağa (Hâfm) Hasodabaşı, Sa- 
fer 1062'de (Ocak l6S2) îlbasan beyi 
ve Şe\^^ârde (Eylül) ^'ine hasodabaşı 
oldu. Bu senelerde (1 6501er) vefat 
eyledi. (II. 135) 

Hasan Ağa (Hindi) (Hacı) Zengin- 
lerden olup 119rde (1777) vefat ile 
Seyitahmetderesi'ne defnedildi. Oğul- 
ları, kâtiplerden Koç Rif at Efendi, Hü- 
seyin Talib Efendİ(-+) ve Mustafa Ağa, 
vefatlarında yanma defnedildiler. (ÎI. 
156) 

Hasan Ağa (Kara) Yeniçeridir. Yük- 
selerek sekbanbaşı oldu. 1029 'da 
(1620) azledildi ve jonra vefat etti. 



Oğlu Kara Hasanzâde Hüseyin Ağa' 
dır. (II. 131) 

Hasan Ağa (Kazgancı) Yeniçeridir. 
1224'de (1809) kul kethüdası, sonra 
yeniçeri ağası oldu. Şa'bân 1225 'de 
(Eylül 1810) ayrıldı. Sonra vefat etü. 
Yeğeni, nakkaş Memiş Ağa oğlu Ha- 
san Ağa, 1234'de (1819) vefat edip 
Üsküdar'a defnedildi. (II. l65) 

Hasan Ağa (Kazgancızâde) Sİlah- 
dar Mehmed Paşa'mn kapı kethüdası 
olup Zilka'de 1171 'de (Temmuz 
1758) azledildi. Sonra Ayşe Sultanca 
kethüda oldu. Rebi}âile\^'^el 1172'de 
(Kasım 1758) kapıcıbaşîlıkla matbah 
emini, 1175"de (1761/62) surre emini 
oldu. Ancak anbar emanetlerinde zu- 
lüm ve yolsuzluğu işitilmekle Şa'bân 
1175'de (Mart 1762) katledildi. Üskü- 
dar'da medfundur. Oğlu İsmail Bey, 
1 18rde (1767/68) vefat etti ve yanma 
defnedildi. (İL 154) 

Hasan Ağa (Küçük) Mâbeyn-i hü- 
mâyûndan yetişip büyük mîrahûra 
kethüda olmuştu. 1099'da (I688) mî- 
rahür oldu. O sene azledildi. Daha 
sonra vefat etti. (II. 141) 

Hasan Ağa (Malta) Baltacıbaşı olup 
lOörde (1651) bostancıbaşı oldu. 
Abaza Hasan Paşa isyanında casus- 
lukla itham edilip Zilhicce 1069 'da 
(Ağustos-Eylül 1659) katlolundu. Ka- 
ledeki bostancıları silahlandırması 
suçlanmasının sebebidir. (II. 136) 

Hasan Ağa (Mühürdar) Bosnalıdır. 
Amcazade Hüseyin Paşa 'ya mühür- 
dadık etti. Sonra 112rde (1709) ça- 
vuşbaşi olup 1122'de (1710) azledil- 
miş, 1129xla (1717) rikâb çavuşbaşısı 
olup 1130xla (1718) sadâret kethüda- 
sı olmuş, sonra tophane nâzın ve mî- 
rahûr-i e\^^el vekili olup 9 Zilhicce 



671 



612 



1138'de (8 Ağustos 1/26) vefat etmiş- 
tir. Miskinler' de medfundur. (İL 149) 

Hasan Ağa (Nakkaş) Sipahiler ser- 
dengeçti ağası olup Bozcaada fethin- 
de ihtisap ağası oldu. Köprülü Meh- 
med Paşa çok adamı katleyledi diye 
çadırında vurmaya niyet eylediği an- 
laşılınca Ramazan 1068 ''de (Haziran 
1658) kendisi, hempası ve özellikle 
Silahdar ağası Mustafa Ağa tutulup 
boyunları vurulmuştur. (İL 136) 

Hasan Ağa (Nemçe) Yeniçeridir. 
Turnacıbaşı olup Cemaziyelevvel 
1128'de (Mayıs 17l6) sekbanbaşı ol- 
du. Şair Ahmed Tâib Efendi Kumkapı 
yangınından dolayı kaygısızlığına da- 
ir bir hicviye yazmış ve azline sebep 
olmuştur. Ramazan ll43'de (Mart 
173 1) ikinci defa sekbanbaşı olmuş- 
tur. Birkaç sene sonra azledilmiş ola- 
rak vefat etmiştir, (İL 150) 

Hasan Ağa (Rus) Saray ağası ve ki- 
lercibaşı ve Zilka'de lOöl'de (Ekim- 
Kasım 1651) hazinedar-ı şehriyarî ol- 
du. 1062'de (1652) emekli olup sonra 
vefat eylemiştir. (İL 135) 

Hasan Aga (Salatacı) Sipahi olup 
sonra zülüflü baltacı oldu. 1098'de 
(1687) küçük mîrahûr ve 1103'de 
(1691/92) kapıcılar kethüdası olup 
I104'de (1692/93) azledilmiş ve 
1105'de (1693/94) tekrar bu hizmete 
tayin olmuştur. Sonra mîrahûr-ı e^-^-^el 
ve 1109'da (1697/98) yine mîrahûr-ı 
sânî oldu. Sonra vefat e^dedi. (II. 144) 

Hasan Ağa (Saraylızâde) Enderûn- 
ludur. Yükselip Cemaziyeİe^^^el 1243' 
de (Kasım-Aralık 1827) peşkir ağası, 
Ramazan" da (Mart-Nisan 1828) miftâh 
ve Şe\^ârde (Nisan-Mayıs 1828) tüh 
bend ağası olup sonra emekli olmuş 
ve vefat etmiştir. (II. I68) 



Hasan Ağa (Seyyid) Yeniçeridir. 
Kul kethüdası olduktan sonra îsmail 
ordusu ağası oldu. Zağra'da konağın- 
da, 1192'de (1778) vefat etti. (İL 156) 

Hasan Ağa (Seyyid) Cebecibaşı ola- 
rak 1222'de (1807) ayrıldı. Daha son- 
ra vefat etmiştir. (İL I63) 

Hasan Ağa (Seyyid) Şemhane mü- 
dürü olup Cemazİyelâhir 1250'de 
(Ekim 1834) vefat etti. Selimiye'de 
Hoşabcıbaşı Karahisarî Hacı Hasan 
Aga civarında defnedilmiştir. (II. l69) 

Hasan Ağa (Toraman) I. Mustafa 
devrinde (I6l7-l6l8;l622-l623) bâ- 
büssaâde ağası oldu. Şehzadelere su- 
ikast azminde olmakla sarayda hattat 
Hasan Ağa, Deli Pîrî ve Sarı Velî bir- 
leşerek bu habisi öldürüp velinimet- 
lerine sadâkat eylediler. (İL 131) 

Hasan Ağa (Uzun) Sarayda kilerciba- 
şı olup lC99'da (I688) hazinedar-ı şeh- 
riyarî olup 1104=de (1692/93) emekli 
oldu. Sonra vefat eyledi. (II. 143) 

Hasan Ağa (Zenceflioğlu) Kapıcı- 
başı iken 1068'de (1657/58) kapıcılar 
kethüdası oldu. Padişahın ve serdâr-ı 
ekrem Köprülü Mehmed Paşa'nm 
Abaza Hasan 'a mektuplarını ulaştır- 
ma hizmetinde bulunduruldu. Göre- 
vini tamamladıktan sonra haber du- 
^oılmasm diye aynı yıl Köprülümün 
gadrine uğrayıp katiedildi. (II. 136) 

Hasan Ağazâde bak, Mehmed Efendi 

Hasan Aİıî Orhan Gazi devrinde 
(I326-I36I) yaşamış olup Bursa'da 
sakin ve ermiş sayılanlardandı. (İL 
117) 

Hasan AE Paşa İranlıdır. Devlete tâ- 
bi olmak; a Selduz ve Lacan mutasar- 
rıfı oldu. İran savaşlarında ömrünü 
tüketti. (İL 149/50) 



Hasan Alp (Kara) Orhan Gazi dev- 
rinde (I326-I36I) sancakların taksi- 
minde Sultancnü valisi olmuştur. Bu- 
lunduğu bütıjn savaşlarda Osmanlı 
adını yüceltmiş olarak vefat eylemiş- 
tir. (İL 117) 

Hasan Ar2Î Efendi Halveti şeyhle- 
rinden olup Saf er 1255 'de (Nisan-Ma- 
yıs 1839) vefat etti. Üsküdar'da Hüdâî 
Tekkesi'ne defnedildi. (İL l69) 

Hasan b. Ali (Seyyid) Yemen ima- 
mı olup 1034'de (1624/25) vefat etti. 
(İL 131) 

Hasan Baba J OO'lük bir pır olup Ha- 
san Ünsî Efendi'ye bağlıydı. Ermiş sa- 
yılanlardandır. 1300'de (1883) vefat 
ederek yanma defne dilmiştir. (II. 173) 

Hasan Baba 'Alemdar) Bir mescid 
ile Ahî Çeleb; mektebini yapmıştır. 
Zimmet vekili Mustafa Efendi ise bu 
mescide minber koymuştur. (İL 128) 

Hasan Beyi. Bâyezid (Yıldırım) dev- 
rinde beylerden olup sonra paşa da 
olmuştur. Timur harbinde (1402) esir 
ve şehid olmuştur. "Hasan Beyzade 
İsa Bey ve Mustafa Bey" bunun oğul- 
ları olup İsâ Bey, Şehsüvar harbinde 
şehid olmuş ^'e Mustafa Bey ise İL 
Mehmed (Fâ:ih) devrinde (1451- 
1481) vefat eylemiştir. (İL 117) 

Hasan Bey Han Kasım Paşa'mn oğ- 
ludur. Mora beyi oldu. 920'de (1514) 
Çaldıran savaşında şehid olmuştur. 
(II. 119; IV. 46) 

Hasan Bey Mahmudî diye meşhur 
bir aşiretin beylerinden olup I. Süley- 
man (Kanunî) devrinde (1520-1566) 
Hakkâri taraflarında meşhur olmuş- 
tur. Bu devirde vefat eylemiştir. (İL 
120) 

Hasan Bey Almanyalıdır. Esir düşün- 
ce Müslüman olmuş ve Ankara'da bir 



kadıya ihsan olunmakla ilim ve fazi- 
let tahsil eylemiştir. Müderris olduk- 
tan sonra iki kere Şam, Bagdad ve 
Mısır kadısı olup Züka'de 981 'de 
(Mart 1574) İstanbul kadısı olarak 2il- 
ka'de 983^de (Şubat 1576) emekli ol- 
du. 19 Muharrem 984'de (18 Nisan 
1576) vefat etmiştir. Âlîm, güzel ah- 
lâk sahibi olup değerli kitap toplama- 
yı severdi. Hatta İbn Kemâl'in elyazı- 
sıyla olan kitaplarını toplamışür. Oğ- 
lu Ahmed Efendi^dir. (II. 122) 

Hasan Bey Müderris olup Receb 
996'da (Haziran 1588) Trablusşam 
kadısı iken vefat etti. Güzel ahlâk sa- 
hibiydi. (İL 123) 

Hasan Bey Aımavutdur. Köstendİl 
beyi olup lOOl'de (1592/93) îstoini- 
Belgrad beyi olup bu senelerde 
(15901ar) vefat etmiştir. (II. 125) 

Hasan Bey Enderûnludur. Yükselip 
kapıcılar kethüdası, sonra Yanya be- 
yi oldu. Ramazan 1054'de. (Kasım 
1644) vefat etti. (İL 134) 

Hasan Bey Maryol Mustafa Pa- 
şa'nın(-^) oğludur. Derya beylerin- 
den olup 1096 (1685) yılından sonra 
vefat etmiştir. (İL 141; IV. 390) 

Hasan Bey Abazadır. Trablusgarb'a 

gidip orada sivrilerek 1098' de (1687) 
Timur Mehmed Dayı yerine vali ve 
dayı oldu. Her ne kadar kendisini 
halk sevmişse de bir sene sonra azi 
ve def eylediler. Bu suretle vefat etü. 
(İL 141) 

Hasan Bey Akdeniz çekdiri beyle- 
rinden olup lia5'de (1771/72) vefat 
etti. Çürüklükte medfundur. Oğlu İs- 
mail Bey'dir(-^). (İL 155) 

Hasan Bey Cezayirlidir. Kapudâne 
iken 25 Muharrem 1202'de (6 Kasım 
1787) gazaba uğrayarak azledildi ve 



613 



614 



sonra vefat etti. Kasımpaşa arkasında 
mecifundur. (İL 158) 

Hasan Bey Kaymak Mustafa Paşa' 
nın(->) kaynıdır. Kapıcıbaşı olup 
12l6^da (1801/02) vefat etti. Merzi- 
fon] u Mustafa Paşa Medresesi 'nde 
defnediimiştir. (IV. 423) 

Hasan Bey Bahir Mustafa Paşa'nm ye- 
ğenidir. Cemaziyelâhir 1199'da (Nisan 
1785) sipahiler ağası oldu. Azilden 
sonra IIL Selim devri (1789-1807) baş- 
larında vefat eyledi. (İL l60) 

Hasan Bey Maktul Bahir Mustafa Pa- 
şa'nm kaynı olup kapı cıbaş ısı olmuş- 
tur. 1199'da (1785) kapıcılar kethüda- 
sı vekili oldu. 19 Safer 1222'de (28 Ni- 
san 1807) vefat edip Üsküdar'da Ay- 
nhkçeşmesi'nde defnedildi. (İL l63) 

Hasan Bey Askerlikten yetişip ''Ku- 
ruçeşmeli'' diye meşhur oldu. Miralay 
olarak Ramazan 1245^de (Mart 1830) 
oruç yemek töhmetiyle İzmir'e sürül- 
müştür. Sonra vefat etti. (II. l69) 

Hasan Bey Aşağı Debrelidir. Görice 
hânedanındandı. Güzel hizmetierine 
karşılık bu senelerde (18301ar) kapı- 
cıbaşı rütbesi verildi. Daha sonra ve- 
fat etti. (İL 169) 

Hasan Bey Debreli Yusuf Beyin oğ- 
ludur. Güzel hizmetlerine karşılık bu 
senelerde (1.8301ar) kapıcıbaşı rütbe- 
si verildi. Daha sonra vefat etti. (İL 
168/69) 

Hasan Bey Miralay olup 1267'de 
(Aralık 1851) Şam'da vefat etti. Oğul- 
ları Ali Paşa ve Mahmud Paşa' dır. (İL 
170) 

Hasan Bey Livadyalı Hasan Paşa'nın 
torunu, Agııboz muhafızı Ahmed Pa- 
şa'nın(-^) oğludur. Kapıcıbaşı olup 
Sultan Abdülmecid devri (1839-1861) 
başlarına yetişmiştir. (I. 279) 



Hasan Bey Bahriye sanayi miralayı 
olup CemaziyeleA^'^el 1282'de (Eylül- 
Ekim 1865) vefat eylemiştir. (İL 171) 

Hasan Bey Çandarlı Hayreddin Pa- 
şa' nm so\aı:.ıdan olup tevliyeti nazı- 
rıydı. Mevlevi olmakla 4 Cemaziyelâ- 
hir 13irde :i3 Aralık 1893) Bahariye 
MeAİevîhanesi'nde vefat eylemiştir. 
(II. 174) 

Hasan Bey Turgutlu oğludur. Kara- 
manoglu AL Beyin damadıdır. Orada 
güç sahibi olup düşmanlığı görül- 
müştür. Sonra Konya'da vefat etmiş- 
tir. (II. 117) 

Hasan Bey (Ali Paşazade) Mısır ka- 
dılarından olup bu senelerde (1750' 
1er) vefat eti. (İL 153) 

Hasan Bey (Cihanzâde) Aydın mu- 
hassılı olu o I. Abdülhamid devri 
(1774-1789) başlarında vefat etti. (İL 
156) 

Hasan Bey (CÜıanzâde) Kapıcıbaşı 
olup 1203^.ie (1788/89) Aydın mu- 
hassıh, 1222^de (1807) ordu nüzul 
emini, 1228'de (1813) silahdar ağası 
oldu. Sonra vefat ettL (II. 156/57) 

Hasan Bey (ÇÖtelizâde) îshak Pa- 
-şa'nın(->) oğludur. 126l'de (1845) 
kapıcıbaşı olmuştu. Daha sonra Har- 
put'da vefa; eyledi. (I. 329) 

Hasan Bey (Dâyezâde) İL Mah- 
mud'un dâyesînin oğludur. Enderûn- 
ludur. Kap:cıbaşı ve mîrahür-ı sânı, 
1250'de (1834/35) kapıcılar kethüda- 
sı ve 1252x.e (1836/37) mîrahür-ı ev- 
vel olup 12S3^de (1837/38) emekli ol- 
du. 15 Cemaziyelâhir 1254'de (5 
Ağustos 1838) vefat etti. Bostan İske- 
lesi "nd e medfundur. (İL 169) 

Hasan Bey (Hasan Çavuşzâde) 

Şumnu iler', geienlerindendi. Bu se- 
nelerde (18301ar) güzel hizmetierine 



karşılık kapıcıbaşılık rütbesi verildi. 
Daha sonra vefat etmiştir. (II. l68) 

Hasan Bey (Kara) Durmuş Reisin 
kardeşidir. Deıyâ beyierinden olup 
înebahtı harbinde bulunarak 899'da 
(1493/94) şehid ohmıstur. (İL 118) 

Hasan Bey (Kurt) İzmir Adalisi Cü- 
neyd Bey'in oğludur. Babasının İz- 
mir'de Osmanlılarla harbinde yenil- 
miş ve katledilmişıir. (II. 117) 
Hasan Bey (Küçük) Mesih Paşa^nm 
adamlarından olup 989'da (1581) re- 
isülküttab oldu. S96^da (1588) azle- 
dildi. Reislik padişah tarafından baş- 
kasına verilince Mesih Paşa reddetti. 
Bu isteği kabul edilmeyince sadra- 
zam Mesih Paşa S-idrazamlıktan istifa 
eyledi. Az müdddet sonra vefat et- 
miştir. Oğlu tariaçi Hasan Beyzâ- 
de'ciir. (II. 123) 

Hasan Bey (Mırialemzâde) Mîri- 
alem Hacı Mustafa Aga ogullanndan- 
dır. Kapıcıbaşı, dikimhane nâzın, 
sonra Drama muhassıh oldu. 1257^de 
(1841) vefat eylemiştir. (11. 170) 
Hasan Bey (Seyyid) Sllahdar Halil 
Paşamın oğludur, Enderun'dan yeti- 
şip tülbend agas: olmuştur. 1242'de 
(1826/27) vefat etti. Karacaahmet'e 
defnedildi. (II. l63) 
Hasan Bey (Sultanzâde) Feıhâd Pa- 
sa ile Hümâsah Sultanin oğludur. 
Kapıcıbaşı, iki defa çeşnigirbaşı ve 
bir defa şahinci oaşı oldu. 1012^de 
(1603/04) vefat eylemiştir. (11. 126) 

Hasan Bey (Şiblîzâde) Kalemden 
yetişip hâcegândan oldu. 1224 'de 
(1809) vefat edif Egrikaprya defne- 
dildi. (II. 164) 

Hasan Bey (\ardiyanbaşızâde) 
(Hacı) Deıyâ be/lerindendir. 23 Re- 
bi^âiiev^^el ll62x:.e (13 Mart 1749) ve- 



fat etti. Doymazdere^de medfundur. 
(II. 153) 

Hasan Beyâzî Efendi Müderris, 
molla olup Ramazan 106l*de (Ağus- 
tos-Eylüi 1651) İstanbul kadısı oldu. 
Ramazan 1062'de (Ağustos 1652) az- 
ledilip 28 Ramazan 1063^de (22 Ağus- 
tos 1653) vefat etmiştir. Üsküdar'da 
Divitçi Zaviyesimde medfundur. Din- 
dardı. Oğlu, sudürdan Ahmed Efen- 
di^dir. (II. 135) 
Hasan Beyzade hak. Mustafa Efendi 

Hasan Burhaneddin Efendi (Ci- 
hangiıi) Harputludur. Bursa'ya göç 
edip Celâli istilasında İstanbul'a gel- 
di. Eyüp'de Baba Haydar Nakşibendî 
Tekkesimde oturdu. Sonra Cihangir 
Camü'ne halife oldu. Bir zaman cami- 
de ibadetten sonra bir zaviye yaptı. 
1073'de (1662/63) vefat edip orada 
defnolundu. Doğumu 970 (1562/63) 
denmekle yaşı lOOti geçmiştir. Şeyhi, 
Ya'kub Efendi olup ona, yedi sene 
boynuna koyun postu geçirerek hiz- 
met eyledi. 70-80 kadar halifesi vardı. 
Rençber iken şeyhine intisap etti. (II. 
138) 

Hasan Can I. Selim'in (Ya\aız) (hd 
1512-1520) nedimi olup o hizmette 
vefat etti. Oğlu Hoca Sa'deddin Efen- 
di'dir. Damadı ve kız kardeşinin oğlu 
mevâlîden Kadızâde PM Efendi'dir. 
(II. 119) 

Hasan Cemâli Bey Alacahisar beyi 
olup 1055^de (l645) Girit'de vefat et- 
miştir. (İL 134) 

Hasan Cezbi Efendi Meşhur nâib- 
lerden olup 1230'da (1815) vefat et- 
miştir. Oğlu Necmeddin Hasan Efen- 
di^dir(~>). (II. 165/66) 
Hasan Çavnşzâde bak. Hasan Bey; 
Hüseyin Aga 



615 



616 



Hasan Çelebi Kalem ehlinden olup 
I. Süleyman (Kanunî) devri (1520- 
1566) ortalamada Mehmed Bey' den 
sonra defterdar oldu. Azilden sonra 
müteferrika olarak 964'de (1557) ve- 
fat etti. (II. 120) 

Hasan Çelebi Sirozludur. Hâcegân- 
dan olup şehremini ve sonra Haleb 
defterdarı oldu. 990 (1582) tarihlerin- 
de vefat etmiştir. (İL 122) 

Hasan Çelebi Maliyeden yetişip 
974'de (1566/67) Anadolu defterdarı 
olmuştur. 976^da (1568/69) başdef- 
terdar oldu. 980 (1572/73) tarihlerin- 
de ayrılıp sonra müteferrika olarak 
emekli edildi. 995'de (1587) vefat et- 
ti. (İL 123) 

Hasan Çelebi Sirozlu bir kadı oğlu 
olup Sultan IIL Murad devri (1574- 
1595) sonlarında emekli iken vefat 
etmiştir. (II. 124) 

Hasan Çelebi Çıkrıkçı Mescidimi ya- 
pıp bu senelerde (I6OO-I6IO arası) 
hacda vefat etmiştir. (İL 128) 

Hasan Çelebi Gümrük emini Ali 
Aga'nm kethüdası olup onun vefatın- 
da Cemaziyeleı^^el 1056 'da (Haziran- 
Temmuz l646) gümrük emini oldu. 
1058'de (1648) azledilmiştir. Sonra 
vefat etti. (II. 136) 

Hasan Çelebi (Fenârîzâde) Meh- 
med Şah Efendi'nin oğludur. Molla 
Tûsî talebesinden âlim ve zâhid bir 
müderristi. Mısırda hadisten icazet 
alıp dönüşte Sahn müderrisi oldu. 
Münzevi olarak 891 'de (1486) vefat et- 
ti. MugnVl-Lebibi telif eyledi. (İL 118) 

Hasan Dede Hızır b. Mehmed 'in oğ- 
ludur. Edirneli olup İbrahim Gülse- 
nîmin mürididir. 976'da (1568/69) ve- 
fat etti. Çok sessiz ve dalgın olup 
münzevî idi. (İL 121) 



Hasan Dede Beşiktaş Mevlevîhanesi 
şeyhidir. 107 T de (I66O/6I) vefat ey- 
ledi. (İL 138) 

Hasan Dede Meczup olup çocuklar 
arkasından dolaşırlardı. Bu adam, 
devrin meczubu Ca'fer Dede'nin ve- 
fatını işitince "Ben de Ca'fer e gide- 
rim" diyerek durmayıp 1129'da (1717) 
vefat eylemi.stir. Topkapı'da defnedil- 
di. (II. 147) 

Hasan Dede (Câbî Dede) Tatardır. 
Şeyh Sezaî müridlerinden olup İstan- 
bul'a geldi ye Gülşenîhaneye şeyh 
oldu. Safer 1180'de (Temmuz 1766) 
vefat edip bu tekkeye defnedildi. 
Tekkeyi Damad İbrahim Paşa yap- 
mıştır. (II. 1:4) 

Hasan Dede (Eskici) 40 seneden 
fazla Eâtih'de ibadetle meşgul olup 
Şev\^âl 1048'de (Şubat 1639) vefat et- 
miştir. Ebûlmeyamin Mustafa Efendi 
civarında hücresinde medfundur. Sa- 
lâh-ı hal ile meşhur keşif sahibi bir 
meczuptu. Ol. 133) 

Hasan DecLe (Hacı) Lâzdır. Aziz 
bendesi olup ermiş sayılanlardandır. 
120rde (1786/87) Bursa'da vefat etti. 
Pınarbaşı 'nda medfundur. Yaşı lOO'ü 
geçmiştir. (II. 158) 

Hasan Efendi Yenişehirlidir. Müder- 
ris, Galata, Filibe, Selanik, Trablus- 
şam ve Üsküp kadısı oldu. Kör oldu- 
ğundan emekli edildi. 960'da (1553) 
vefat eyledi. Yumuşak huylu, dindar, 
fakihti. O devirde kaza kazançlı olup 
ser\^et sahibi olmuştu. Müftühamamı 
yanında bir medrese yapü. Bunlar, 
hatta Medine^ bile o vakit mevleviyet 
olmayıp nâiblik İdiler. (İL 120) 

Hasan Efendi Karasilidir. Pîrî Paşa 
Medresesi müderrisi iken 966'da 
(1558/59) vefat etti. Namazım Ebûs- 
suüd Efendi kılıp Emir Buharî'ye def- 



nedildi. Âlîm ve Nakşibendî idi. (İL 
120) 

Hasan Efendi Ahîzâde Mehmed 
Efendi'nin(->) oğludur. Müderris iken 
Zilhicce 997'de (Ekim 1589) 30 yaşm- 
da vefat etmiştir. "Fazlullah" doğum 
tarihidir. Şiirleri v^ardır. (İL 123; IV. 
117) [IV. liy^de vefat tarihi Zilhicce 
977 (Mayıs 1570) olarak verilmiştir.] 

Hasan Efendi Eagdad kadısı Yusuf 
Efendi'nin oğludur. Müderris, Zilka'de 
960'da (Ekim 1553) Manisa müftüsü 
oiup Ramazan 970''de (Mayıs 1563) 
azledilmiştir. Safer 980'de (Haziran- 
Temmuz 1572) nakibüleşraf olup Re- 
biyüle\^'eel 984^ de (Haziran 1576) 
yaşlılığından dolayı istifa eylemiştir. 
Muharrem 986'da (Mart 1578) vefat et- 
ti. Sahih nesep sey^âddi. (İL 122) 

Hasan Efendi /.masyaiıdır. SokoUu 
Mehmed Paşa 'mı oğlu İbrahim Pa- 
şamın muallimi olup 990'da (1582) 
vefat etmiştir. Eyüp'de SokoUu türbe- 
si hariminde medfundur. Miftâh met- 
nini özededi. "Maânîci'' diye şöhret 
almıştı. (İL 122) 

Hasan Efendi Güzelhisarlıdır. Koca 
nazır Mehmed Bey'in oğludur. Üveys 
Paşa ile Ramazan Paşamın kardeşidir. 
Müderris, Selanik, Mekke ve Edirne 
kadısı oldu. Safer 993^de (Şubat 1585) 
vefat etti. Âlîm, edip, alçakgönüllü ve 
zengindi. (İL 123) 

Hasan Efendi Fîrlepelidir. Müderris 
olup sonra Gelibolu kadısı oldu. Az- 
ledilmiş olarak denizden gelirken 
1003^de (1594/95) boğulmuştur. Eâ- 
zıldı. (İL 124) 

Hasan Efendi Kürdistanlıdır. Müder- 
ris olup 1011 son'.annda (l603 başları) 
cariyeleri, evinde öldürmüşlerdir. 
Âlîm, fâzıl ve inaLÇiydı. (İL 126) 



Hasan Efendi Alâiy elidir. Müderris 
olup bu senelerde (I6OO-I6IO arası) 
vefat eyledi. (II. 126 

Hasan Efendi Hüsâmeddin Ankara- 
vî halifelerinden olup "Kabaduz" di- 
ye şöhret almıştır. Bu senelerde 
(1600-1610 arası) vefat etü. (İL 126) 

Hasan Efendi Amasyalıdır. Hasan 
Necmeddin Efendimin(-*) haiifesidir. 
Ulemadan olup ekip biçerek geçinir, 
sadaka ve vazife kabul etmez, takva 
sahiplerindendi. 1020'de (I6II) vefat 
etmiştir. (II. 129) 

Hasan Efendi Üsküdarlıdır. Şeyh 
Hamdullahzâde Pîr Efendi ve Denâş 
Efendi'nin şakirdi olup 1023'de 
(I6l4) vefat eyledi. Karacaahmet'de 
defnedildi. Meşhur hattatdır. (İL 130) 

Hasan Efendi Müderris olup Safer 
1027*de (Şubat I6I8) vefat etti. Sâlih- 
di. (İL 130) 

Hasan Efendi Amasyalıdır. Bayram- 
zâde Pîr Mehmed Efendi'nin kardeşi 
olduğundan "Pîr biraderi" diye şöh- 
ret almıştır. Müderris, Mekke, E^öip, 
Galata ve Edirne mollası oldu. Rebi- 
yülâhır 1032=de (Şubat 1623) İstanbul 
kadısı olup Şa'bân'da (Haziran) azle- 
dilerek Bursaya sürüldü. Şe\^^âl 
1035''de (Temmuz I626) Anadolu ka- 
zaskeri oldu. Safer 1037'de (Ekim 
1627) azledilerek Ramazan 1038 'de 
(Mayıs l629) Rumeli kazaskeri oldu. 
Safer 1039'da (Eylül-Ekim 1629) azle- 
dildi. Sonra dârülhadis müderrisi ol- 
du. Zilka'de 1046'da (Nisan 1637) ve- 
fat eylemiştir. Zincirliku^oı'da medre- 
sesi vardır. Oraya defnedildi. Fâzıl, if- 
fetli, âdildi. Oğulları, sudürdan Şeyh 
Mehmed Efendi ve şair Rızâî Efen- 
di'dir. (İL 133) 

Hasan Efendi Mustafa Efendi'nin 
oğludur. Müderris ve Bosna mollası 



617 



618 



oldu. 1069'da (1658/59) vefat eyledi. 
(II. 137) 

Hasan Efendi Şârih-i Fusûs Bosnalı 
Abdullah Efendrnin(-->) oğludur. Mü- 
derris ve Kudüs mollası olup Şa'bân 
1069'da (Nisan-Mayıs 1659) vefat et- 
miştir. (II. 137; IIL 367) 

Hasan Efendi Bosnalıdır. Müderris 
olup 2 Safer 1095"de (20 Ocak 1684) 
vefat etmiştir. (II. 140) 

Hasan Efendi Çatalcalıdır. Sinop ka- 
dısı olup Receb 1096'da (Haziran 
1685) vefat etmiştir. (II. 140) 

Hasan Efendi Kayserilidir, Müderris 
ve Konva mollası oldu. Azledilmiş 
olarak Zilhicce 1098^de (Ekim l687) 
vefat etmiştir. (II. 141) 

Hasan Efendi Malat^.^alıdır. Müderris 
olup Şa'bân 1099"da (Haziran l688) 
vefat etti, (II. 142) 

Hasan Efendi İranlıdır. Müderris 
olup Şewâl 1102'de (Temmuz 1691) 
vefat etti= (II. 142) 

Hasan Efendi Semerkandlıdır. İs- 
hakın halifesi olup Bursa' da İncirlimde 
zâviyedardı. 1104'de (1692/93) vefat 
eyledi. Oraya defnedildi. (II. 142) 

Hasan Efendi Kastamonulu Velî- 
yeddin Efendimin oğludur. Müderris 
ve Kütahya mollası olup 1108'de 
(1696/97) vefat etti. Kalbi doğru 
adamdı. (II. 143) 

Hasan Efendi Caniklidir. Keçeciler 
imamı damadı olup müderris iken 
Zilhicce lllö^da (Nisan 1705) vefat 
etti. (İL 145) 

Hasan Efendi Diyarbekirlidir. İdris 
Ağamın damadı olup müderrisdi. Zil- 
hicce lll6mda (Nisan 1705) vefat etti. 
(II. 145) 

Hasan Efendi M ih ahdidir. Sü ley ma- 
niye Darüşşifası hekimbaşısı olup Sa- 



fer 1103'de (Kasım 1691) İstanbul pâ- 
yesiyle reis-i etıbbâ-yı sultanî oldu. 
1104'de (1692/93) Rumeli piyesi ol- 
du. Cemaziyelâhir 1105"de (Şubat 
1694) ayrıklı. Şa'bân lllB'de (Kasım 
1706) vefat etti. Usta tabipdi. Oğlu 
Vâsıf Mehn::edEfendi^dir(->). (II. 145) 

Hasan Efendi Sirozludur. Müderris 
olup 1126'ca (1714) vefat etmiştir. (II. 
147) 

Hasan Efendi Sahhaftır. Devşirme 
gulâmlarından olup müderris oldu. 9 
Zilhicce 1129'da (14 Kasım 1717) ve- 
fat etti. (II. 147) 

Hasan Efejidi Kayserilidir. Müderris, 
Erzurum rıoUası oldu. Muharrem 
1131^de (A:-alık 1718) vefat etti. (II. 
148) 

Hasan Efendi Köse Halil Paşamın 
imamı olup bu sayede müderris. Lef- 
koşe mollası oldu. Cemaziyelâhir 
1133^de (1721) vefat etmiştir. (İL 148) 

Hasan Efendi Anadoluludur. Hasa- 
hur hocası 3İup müderris ve Trablus- 
şam mollafi oldu. Ramazan 1135^de 
(Haziran 1723) vefat etti. (II. l48) 

Hasan Efendi Kibar-ı müderrisinden 
olup 1136'da (1723/24) vefat etti. (II. 
147) 

Hasan Efendi Haremeyn başhalifesi 
olup 14 Cemaziyelâhir 1142'de (4 
Ocak 1730) vefat eyledi. Üsküdar'da 
defnedildi. Mevalîden oğlu Mehmed 
Emin Efenci'dir. (11. 150) 

Hasan Efendi Karslıdır. Müderris ve 
molla oldu. 1143 (1730/31) yılmdan 
sonra vefat etti. (II. 150) 

Hasan Efendi İmam-ı sultanî Lâdikli 
Ah Efendimin yeğenidir. 1103'de 
(1691/92) UTiam-ı e^'^'eLi sultanî ol- 
du. Tedricen müderrislikten Mekke 
ve îstanbu. payelerini aldı. 1106'da 



(1694/95) imamlıktan azledildi. Son- 
ra Anadolu ve Rumeli payeleri olarak 
reisülulemâ dahi oldu. 15 Receb 
ll45'de (1 Ocak 1733) vefat etti. Üs- 
küdar'da medfundur. Ogullarmdan 
Aziz Efendi, Üsküdar mollası olup 
kendinden az sc nra vefat etmiştir. Di- 
ğeri Osman Efendi'dirC-^). (İL 151) 

Hasan Efendi Taşrada defterdarlık- 
larda bulunup Girit'den azledilmişti. 
Macar Mehmed Kethüdâ'nm yamağı 
ile cemiyet ediyor diye bahane ile 
Genç Mehmed Paşamın divan kâtibi 
nâmıyla ll45^de (1732/33) Selânik'e 
sürülerek uzakk.ştınldı ve orada vefat 
etti. (II. 151) 

Hasan Efendi Ruznâmçe halifesi ve 
sonra hâcegânlıkla sergi nâzın oldu. 
1150'de (1737/:'8) vefat edip Silivri- 
kapı ci\^arında cefnedildi. (II. 151) 

Hasan Efendi Mustafa Efendimin 
oğludur. Meşhur hattat olup bu sene- 
lerde (17401ar > vefat etmiştir. (II. 
152) 

Hasan Efendi Yükselip matbah emi- 
ni, Şevı^âl ll48'de (Şubat-Mart 1736) 
Anadolu muhasebecisi olup, çeşitli 
görevlerde bulunarak küçük evkaf 
muhasebecisi, ll55'de (1742) yeni- 
çeri kâtibi, Rebiyüle\^'^el 1157^de (Ni- 
san-Mayıs 1744) defter emini, Şe\^-^âl 
1159^da (Ekim-Kasım 1746) nişancı 
olup 11 Ramazan ll6rde (4 Eylül 
1748) vefat etmiştir. Kadırga'da Meh- 
med Paşa Camii me defnedildi. (II. 
152) 

Hasan Efendi Köstendiüidir. İstan- 
bul cizyedan olup ll65'de (1752) 
başbaki kulu oldu. Şa'bân^da (Hazi- 
ran-Temmuz 1752) vefat etü. (II. 153) 

Hasan Efendi İsiimyeli Mustafamm 
oğludur. Dersiam bİr müderristir. 



Il69'da (1756) vefat etti. Feride üze- 
rine ta'likât yazmıştır. (II. 153) 

Hasan Efendi İmam-ı sânı, S af er 
1170'de (Kasım 1756) imam-ı e\^^el-i 
padişahı oldu. Safer 1171 'de" (Ekim- 
Kasım 1757) azledilmiş ve sonra vefat 
etmiştir. (11. 153) 

Hasan Efendi Hekimbaşızâde Arab 
Yahya Efendimin torunu, Feyzullah 
Efendimin(-^) oğludur. Müderris 
olup inrde (1757/58) vefat ederek 
Fâtih^de defnedildi. (IV. 35) 

Hasan Efendi Alizâde damadıdır. 
Müderris, Selanik mollası oldu. 
1174'de (1760/61) vefat etü. Karaca- 
ahmet'e defnedildi. (İL 154) 

Hasan Efendi Samakoludur. Müder- 
ris ve 1178'de (1764/65) Kudüs mol- 
lası olup sonra vefat eyledi. (ÎI. 154) 

Hasan Efendi Akkermanî Mehmed 
Efendi mezunlarından fâzıl bir mu- 
haddisti. 119rde (1777) vefat etti. Sa- 
kabaşı'nda medfundur. (II. 156) 

Hasan Efendi Tırhalalıdır. Kadı olup 
1193xle (1779) vefat etti. Edirneka- 
prda medfundur. (II. 156) 

Hasan Efendi Yalvaçlıdır. Müderris 
olup Rebiyülâhır H93'de (Nisan-Ma- 
yıs 1779) vefat etti. Topkapı'da med- 
fundur. (II. 156) 

Hasan Efendi Halimi Mustafa Pa- 
şamın hazinedarı olup hâcelikle diva- 
nî görevlerde bulundu. 15 Zilka'de 
1197^de (12 Ekim 1783) vefat etti. Üs- 
küdar'da medfundur. (İL 157) 

Hasan Efendi Ça^oışlar kâtibi olarak 
azledilip 3 Receb 1199'da (18 Mayıs 
1785) vefat etti. Edirnekapı'da med- 
fundur. (İL 157) 

Hasan Efendi Agâh Mehmed Efen- 
dimin halifelerinden olup Türkmen 
kâtibiydi. 15 Zilhicce 1201^de (28 Ey- 



619 



620 



lül 1787) vefat etti. Üsküdar'da med- 
fundur. (II. 158) 

Hasan Efendi Kâmil Ahmed Pa- 
şa'nm damadıdır. Kalemden yetişip 
hâcelik verildi. Bir aralık Bendler bi- 
na emini, Şe^a^al 1200' de (Ağustos 
1786) teşrifatçı ve 1202'de (1787/88) 
vekâleten vak'anüvis ve teşrifatı ol- 
du. 1204 (1789/90) yılından sonra 
matbah emini oldu. 1 Saf er 1212'de 
(26 Temmuz 1797) vefat etti. Haydar- 
paşa'da medfundur. (II. l6l) 

Hasan Efendi Viranşehirlidir. Mü- 
derris, molla,, Rebiyüle\"^^el 1211 'de 
(Eylül 1796) Şam mollası olup 10 
Şa'bân 1215'de (27 Aralık 1800) vefat 
eyledi. Devrin fâzılıydı. (II. l62) 

Hasan Efendi Konyalıdır. Müderris, 
İzmir mollası olup. Zilka'de 122rde 
(Ocak 1807) vefat etti. Edirnekapı'da 
medfundur. Oğlu sudûrdan Râşid 
Efendi 'dir. (İL 163) 

Hasan Efendi Muhsinzâde Mehmed 
Paşa'nm hazine kethüdası olup o sa- 
yede hacelik verildi. 1200'de (1786) 
haslar mukataacısı, 120rde (1786/ 
87) silahdar kâtibi oldu. III. Selim 
devri (1789-1807) başlarında vefat 
eyledi. (II. 160) 

Hasan Efendi Nevşehirlidir. Müder- 
ris ve devriye mollası olup 1200'de 
(1786) Bagdad kadısı, sonra başka 
yerlerde bulunup 1 Cemaziyelâhir 
1215^de (20 Ekim 1800) ordu kadısı 
oldu. Sonra bilâd-ı hamse ve Medine 
mollası olup 1222=de (1807) vefat et- 
ti. (İL 163) 

Hasan Efendi Enderûnludur. Yük- 
selip çukadar-ı şehriyârî olup saray- 
dan çıktıktan sonra 1228-'de (1813) 
hâcegânhkla silahdar katibi ve sonra 
masraf-i şehriyârî oldu. 1237'de 
(1821/22) ve 1239'da (1823/24) iki 



defa Haremeyn muhasebecisi oldu. 
1240 (1824/25) tarihinden sonra vefat 
etti. (II. 166) 

Hasan Efendi Filibeli Boşnak Salih 
Ağa'nın oğludur. Başmuhasebe halife- 
lerinden olup hâcegândan oldu. Son- 
ra Tophane kâtibi olup Muharrem 
1242'de (Ağustos 1826) vefat etti. Bey- 
lerbeyi'nde medfundur. (İL 167) 

Hasan Efendi Kethüda İbrahim Efen- 
di'nin mühürdarı olup o sayede hâce- 
gândan olmuştur. Küçük görevlerde 
bulunup 4 Rebiyülâhır 1242'de (5 Ka- 
sım 1826) vefat eyledi. Emin Nureddin 
Camii'nde medfundur. (II. l67) 

Hasan Efendi Seydişehirlidir. Mü- 
derris ve dei'siâm olup 15 Ramazan 
1245'de (10 Mart 1830) vefat etti. Fâ- 
zıldır. (İL 169) 

Hasan Efendi Kıbrıslıdır. Yeni Cami 
vaizi olup 1248'de (1832/33) vefat et- 
ti. (İL 169) 

Hasan Efendi Konyalıdır. Müderris 
ve îzmir mollası olup 1252'de (1836) 
emekli oldu. 10 Receb 1254'de (29 
Eylül 1838) vefat etti. Beşiktaş'da 
Yahya Efend: Tekkesi'ne defnedildi. 
(ÎL 169) 

Hasan Efendi Rizelidir. Devriye 
mollalarmdar. olup Ayntab mollası 
iken 1260 (1844) tarihlerinde vefat 
eyledi. (İL 169) 

Hasan Efendi Enderun'dan yetişip 
berberbaşı oimuştu. Sonra müderris 
oldu. Cemaziyelâhir 1264'de (Mayıs 
1848) Kudüs -nollası olup sonra vefat 
eyledi. (II. 17)) 

Hasan Efendi Ayasofya vaizi olup 9 
Cemaziyelâh::r 1269'da (20 Mart 
1853/54) vefat etmiştir. Eyüp 'de 
medfundur. (İL 170) 



Hasan Efendi Haremeyn tercümanı 
olup 1292'de (1875) vefat eylemiştir. 
Karacaahmet'e defnedildi. (lî. 172) 

Hasan Efendi Piartelaş diye meşhur 
bir kâtip olup Kılıç Ali Paşa Camii ya- 
pılırken binaya kâtip olmuştu. Kendi 
de Alçakdam'da bir mescid yaptırdı ve 
vefatında oraya defnedildi. (II. 124) 

Hasan Efendi (AH Paşazade) Mısır 
kadılarından olup 1126"da (1714) ve- 
fat etmiştir. (II. 147) 
Hasan Efendi CAnkaravîzâde) Şey- 
hülislâm Ankaravî Mehmed Efendi' 
nin(-+) oğludur. Müderris, molla olup 
Ankara kadısı iken Cemaziyelâhir 
1104'de (Şubat l693) vefat etti. Cö- 
mert, kerim, der\âş, keyif ehliydi. (İL 
142; IV. 188) 

Hasan Efendi (Arab îmamzâde) 

Mustafa Efendi' nin oğludur. Müderris 
ve Bursa molla:u olup azledilmiş ola- 
rak 1065'de (1655) vefat etti. (II. 136) 

Hasan Efendi (Arabzâde) (Hacı) 

Sultan Ahmed (;:amii vâizi ve Ayasof- 
ya hatibi oldu. 13 Cemaziyelâhir 
n87'de (1 Eylül 1773) vefat etU. Hay- 
darpaşa'da medfundur. Kardeşi Emin 
Mehmed Efendi'dir(-^). (IV. 218) 

Hasan Efendi (Aşçızâde) Gelibolu- 
ludur. Sahn müderrisi ve Bursa kadı- 
sı olup sonra medreseye geri verildi. 
Nikris (gut) hastalığına tutulup emek- 
li edildi. 942'de (1535/36) vefat etti. 
Bursa'da Zeynîler Tekkesi'nde med- 
fundur. Fâzıl, â-im, kavrayışlı, zekî bir 
şairdir. (II. 119: 

Hasan Efendi (Baş) Maliyeden yeti- 
şerek Edirne defterdarı olup serdâr 
yanında 995 'de (1587) harbe memur 
oldu. 999'da (1591) ikinci defa defter- 
dar-ı şıkk-ı sânî olarak mal tahsiline 
memur olmuş ve lOOO'de (1591/92) 



başdefterdar olup lOOl'de (1592/93) 
azledilmiş ve 1003'de (1594/95) yine 
başdefterdar olup Mısır beyliği ile 
emekli olup orada vefat etmiştir. 
984'de (1576) Kasımpaşa'da Eminbey 
Camii'nİ yaptı. Mektep ve mahallesi 
vardır. (İL 125) 

Hasan Efendi (Beyazîzâde) Ahmed 
Efendimin(->) (v. 1098/1687) küçük 
oğludur. ^Müderris iken 1 Şev^^âl 1129' 
da (8 Eylül 1717) vefat etmiştir. (I. 
225) 

Hasan Efendi (Börekçizâde) Mü- 
derris olup Cemaziyele\^^el 107rde 
(Ocak l66l) vefat etti. Oğlu, mevâlî- 
den Mustafa Fâizî Efendi'dir. (II. 
137/38) 

Hasan Efendi (Burlnî) Kudüs de 
zuhur edip Şam'da Rûmiye Medrese- 
si müderrisi oldu. 1040'da (1630/31) 
vefat etti. Fâzıl ve üç dilde şairdi. İbn 
Fâriz'in Divanını şerheyledi. Başka 
muteber eserleri vardır. (İL 132) 

Hasan Efendi (Celep) Anadolu da 
Za'feranbolu ahalisinden Ebûzer oğ- 
lu Hacı Ahmed'in oğludur. "Kadıköy- 
İÜ" diye meşhurdur. Müderris ve mol- 
la olup Receb 1116'da (Kasım 1704) 
İstanbul kadısı oldu ve azilden sonra 
Bursaya sürüldü. 23 Safer 1123'de 
(12 Nisan 1711) vefat etti. Âlîm, ihti- 
şama düşkündü. (İL 146) 

Hasan Efendi (Çerçinzâde) Ali b. 

Hasan'ın oğludur. Müderris ve 
Âmid'de müftü olup 976'da (1568/ 
69) vefat etti. Alîm ve fâzıldı. (İL 121) 

Hasan Efendi (Çeşmîzâde tâbii) 

Müderris olup Zilhicce 1106'da (Tem- 
muz-Ağustos 1695) vefat etti. (İL 143) 

Hasan Efendi (Çete) Tâhir Ağa 

nm(-^) kethüdası olup Ramazan 
1280'de (Şubat 1864) vefat etmiştir. 
(III. 247) ' 



621 



Hasan Efendi (Çirecizâde) Sun ul- 

lah b. Hüseyin'in oğludur. Müderris, 
mahreç ve Bursa mollası oldu. 1135' 
de (1722/23) vefat eyledi. Oğlu Âlim 
Efendi'dirC-^). (II. 148) 

Hasan Efendi (Dâyezâde) Müderris 
ve Kudüs mollası oldu. 1143 (1730/ 
31) yılından sonra vefat. etti= (İL 150) 

Hasan Efendi (Derviş) (Hacı) Ma 

liye mü me\Tİ2İ erinden olup Şa'bân 
1262'de (Ağustos 1846) sergi muha- 
sebecisi oldu. Azilden sonra 15 Re- 
ceb 1264'de (17 Haziran 1848) vefat 
etti. Selimiye'de medfundur. (İL 170) 

Hasan Efendi (Ebûlilılâs) Müderris 
olup 1069^da (1658/59) vefat etti. 
Dürer u ö'^rer i şerhe ttf (İL 137) 

Hasan Efendi (Eğercizâde) Bursalı 
Saraçzâde dendi. Bursa'da belagat 
sahiplerinden olup müderristi, 1141* 
622 de (1728/29) Bagciad kadısı oldu. 
1152*de (1739/40) vefat etü. Usta şa- 
irdir. (İL 152) 

Hasan Efendi (Emine Kadmzâde) 

Müderris ve Maraş mollası oldu. Az- 
ledilmiş olarak 1086' da (l675) vefat 
etti, (11.^139) 

Hasan Efendi (Gözoğlu) Sa dî- 
ye 'den Taşhburun Tekkesi şeyhiydi. 
115rde (1738/39) vefat etmiştir. (İL 
151/52) 

Hasan Efendi (Gülşenîzâde) Ah- 

med Hayalî Efendi^nin(-^) oğludur. 
1005^de (1596/97) şeyh olup lOlO'da 
(1601/02) vefat etmiştir. (İL 125; L 93) 

Hasan Efendi (Hacı) Maden kalemi 
başhalifesi olup 28 Rebi^âilâhir 1146' 
da (8 Ekim 1733) vefat etti. Üskü- 
dar'da medfundur. (İL 151) 

Hasan Efendi (Hacı) Anadolu kale- 
mi serhalifesi olup 1159xla (1746) ve- 
fat etti. (II. 152) 



Hasan Efendi (Hacı) Horhor Tek- 
kesi şeyhi olup 1230xİa (1815) A'^efat 
eyledi. Şe^dı Ekmeleddin Efendi'nin 
yanma de/nedildi. Bu tekke şeyhle- 
rinden torunu Mustafa Efendi de ya- 
kın zamanda vefatla Horhor'a defne- 
dildi. (İL 166) 

Hasan Efendi (Hacı) Girit defterda- 
rı olup 1250'de (1834/35) vefat etmiş- 
tir. Eyüp'de medfundur. (II. l69) 

Hasan Efendi (Hacı) Giritli Ali 
Agamin(— ►) kardeşidir. Enderun'dan 
çıkma olarak 15 Cemaziyelâhir 1263' 
de (31 Mayıs 1847) vefat etmiştir. 
Eyüp'de medfundur. (III. 563) 

Hasan Efendi (Hacı) Karahis arlıdır. 
Müderris, Rebiyülâhir 1273'de (Aralık 
1856) Kudüs mollası oldu. Daha son- 
ra vefat etli. (İL 171) 

Hasan Efendi (Hacı) Kırımlıdır. 
Dersiam ^"e müderris olup rüşdiye 
mekteplerinde senelerce muallim-i 
e\^'el ve maarif müfettişi ve birkaç ay 
kadar Dârülmuallimîn müdürü olmuş 
ve 13 Şa^bln 13irde (19 Şubat 1894) 
maarif dairesinde vefat etmiştir. İlim 
ve faziletimde 'Tatar Hoca" diye şöh- 
ret almıştır. (II. 174) 

Hasan Efendi (Hacı Evlıad Şeyhi) 

Kastamonu'da Yassıköylü Osman'ın 
oğludur. İstanbuFa gelerek tahsil gör- 
dü ve kürsü şeyhi oldu. Nihayet Sü- 
ley maniye vaizi iken Cemaziyelâhir 
1105'de (Şubat 1694) vefat etti. Âlîm 
\^e zâhid bir pirdi. Eserleri; Beyzâ- 
Lfye hânye, Mecmuatü'î-Tefâsîr 
veıı-NükCl Ferâiz'ç Arapça, Türkçe 
şerhler, ilshîler ve şiirler. (İL 143) 

Hasan Efendi (Hâfi^O HL Musta- 
fa'nın devrhânlarından olup 1181 'de 
(1767/68) vefat eyleyip Doymazde- 
re'ye defnedildi. (İL 154) 



Hasan Efendî (Hafız) Nu'man Paşa 
nm hocası ve sarayda bulunup mü- 
derris oldu. 15 Muaarrem 11 98 'de (10 
Ai'ahk 1783) vefa: etti. Silivrikapfda 
medfundur. Fâzıl hattatdı. (II. 157) 

Hasan Efendi (Hafız) Sultan kethü- 
dası Osman Efendi 'nin kardeşi olup 
1205'de (1790/91) vefat etti ve karde- 
şinin yanma defnedildi. (İL 160) 

Hasan Efendi (Hafız) (Gevrekzâ- 

de) Tabip olup 1130de (1766/67) or- 
du hekimbaşısı oldu. Cemaziyelev^^el 
1183'de (Eylül 17 69) yerine birisini 
koyup İstanbul'a geldi. 10 Rebiyülev- 
vel 1200*de (10 Şuoat 1786) sertabib-i 
padişahı oldu. Zilka'de 1203 'de (Tem- 
mu2-Agustos 1789) Haleb mevleviyeti 
verilerek azledildi. 1213'de (1798/99) 
Edirne mollası oldu. Sonra Mekke pa- 
yesi oldu. 12l6'da ;i801/02) vefat etti. 
Eyâîp'de Şerifzâde Mehmed Molla ci- 
varında medfundı.r. Tıptan Hamse-i 
Düsturiye si vardır (İL 162) 

Hasan Efendi (Hafız) (Hacı) Boya- 

batİıdır. Üsküdar'c a Ahmediye'de sa- 
kin dersiamdandı. 1 Cemaziyele^^'el 
1203'de (28 Ocak 1789) vefat etti. Üs- 
küdar'da medfuncur. (II. 158) 

Hasan Efendi (Kâfız) (Hacı) Aya- 
sofya şeyhi olup 1 230'da (1815) vefat 
eyledi. Mahmudpaşa'da medfundur. 
(İL 166) 

Hasan Efendi (Hafız) (Müderrİs- 
zâde) Köprülüdür. Dersiam ve mü- 
derristi. Il67'de (1754) vefat eylemiş- 
tir. Miskinler' e defnedildi. (İL 153) 

Hasan Efendi (Balİlzâde) İran'dan 
gelmedir. Mü dem s olup Muharrem 
llOO'de (Ekim 1688) vefat etmiştir. 
(II. 142) 

Hasan Efendi (Elasan Kethüdâzâ- 

de) Mehmed Efendİ'nin(-»') oğludur. 



Müderris, Yenişehir, Galata, Haleb 
mollası olup Zilhicce 1048'de (Nisan 
1639) Haleb'de vefat etti. (İL 133: IV. 
142) 

Hasan Efendi (Hattat) Sultan Selim 
Camii vaizi olup Muharrem 1259'da 
(Şubat 1843) vefat etti. (İL 169) 

Hasan Efendi (Hatvanîzâde) Mü- 
derris olup 1213'de (1798/99) vefat 
etmiştir. (II. 162) 

Hasan Efendi (Hoca) Emir Buharî 
Camii hatibi ve şeyhidir. Safer 
inrde (Ekim-Kasım 1757) vefat etti. 
Karacaahmetie defnedildi. (İL 153) 

Hasan Efendi (Irakîzâde) İki karde- 
şi daha olduğundan "Üçler' diye nâm 
aldılar. 950'de (1543) vefat etti. Üçü 
birlikte Fazlîpaşa'da bir cami yaptılar. 
Ona Üçler Camii dediler. (11. 120) 

Hasan Efendi (İmam) Kayserilidir. 
Yükselip 30 Zilhicce ll66'da (28 
Ekim 1753) başmukataacı olmuştur. 
Dokuz sene bu görevde kaldı. Yeni- 
çeri kâtibi vekili iken Zilhicce 
1 185'de (Mart 1772) vefat etti. Ayrılık- 
çeşmesi'nde medfundur. (İL 156) 

Hasan Efendi (İsmeti tabii) Ma- 

raş'ta Karslıdır. Hasan b. Şeyh Meh- 
med oğlu olup sudûrdan İsmetî Efen- 
di og-lunun muallimi olmagla müder- 
ris, sonra Mısır ve Mekke mollası 
olup 1094'de (1683) Medine yolunda 
vefat etmiştir. Fâzıldı. (II. 140) 

Hasan Efendi (Kalyonîzâde) Ah- 

med Necib Efendi 'nin(-^) torunudur. 
Devriye mollası olup 12 Ramazan 
1255'de (19 Kasım 1839) vefat eyle- 
miştir. (İL 169; L 275/76) 

Hasan Efendi (Kenzî) Ayaşlıdır. 
Halveti olup Manisa'da Ulucami va- 
iziydi. 1127'de (1715) vefat etti. Arif, 



623 



624 



şair ve alçakgönüllüydü. İlâhileri var- 
dır, (lî. 147) 

Hasan Efendi (Kınalızâde) Ali 

Efendi'nin oğlu olup 953"de (1546) 
doğmuştur. Müderris, Haleb, Mısır, 
Edirne, Gelibolu ve Eyüp mevleviyet- 
İerinde bulunmuştur. Şe^-^'âl 1012'de 
(Mart 1604) vefat etti. Fâzıl, âlim ve 
usta şairdir. Dürer ü Gurer haşiyesi, 
makbul risaleleri ve Tezkire- i Şu- 
arası vardır. Oğlu Abdurrahman 
Efendi'dirC-^). (II. 127) 

Hasan Efendi (Kirli Hanım5:âde) 

Civan Kapıcibaşı Mehmed Paşamın 
akrabasmdandı. Müderris, Mekke ka- 
dısı oldu. Şaloân 1069"da (Mayıs 
1659) vefat etü. (II. 137) 
Hasan Efendi (Koca) Bosnalıdır. 
Bâbıâlî^den yetişti. 1033'de (1623/24) 
birinci defa, 1038^de (1628/29) ikinci 
defa. 1044'de (1634/35) üçüncü defa 
reisülküttab olmuştur. 1048^de (1638/ 
39) mukabeleci olup 1054*de (1644) 
vefat etmiş ve 60 sene kadar divanî 
hizmetlerde bulunmuştur. Bedayiü'l- 
Vekaytyi tercüme ve Ahhâru'd- Dü- 
vel: tarihini yazıp IV. Murad'a takdim 
eylemiştir. Hasanzâde ki, başdefter- 
dar olup 1060 (1650) yılında azledil- 
miş ve sonra vefat etmiştir, bunun 
oğlu olmalıdır, (II. 134) 

Hasan Efendi (Kolluk İmanu) 
(Hacı) Elmalılıdır. Muslİhiddin'in oğ- 
lu olup müderristi. Il69^da (1756) A-^e- 
fat eylemiştir, Üsküdar'da defnedildi. 
(II. 153) 

Hasan Efendi (Köse) Maliyeden ye- 
tişip Haremeyn başhalifesi, 11 28' de 
(1716) Haremeyn muhasebecisi, 1130' 
da (1718) maliye tezkirecisi oldu. 
n40'da (1727/28) vefat etmiştir. (11. 
150) 



Hasan Eft^ndi (Lata) Ulemadan 
olup bu senelerde (1800-1810 arası) 
vefat etti. Kirdesi meczuplardan Ha- 
fız Baba da ardından vefat etti. İkisi 
de Evrenos dede Türbesi "ne defno- 
lundu. (II. 163) 

Hasan Efendi (Laz) Lâleli Camii md e 
meşhur vaizdi. 1244'de (1828/29) 
ati\Te-yi şahaneye mazhar olup 5 Re- 
biyülâhır "i::49"da (22 Ağustos 1833) 
vefat eyledi Sultan Bâ\^ezid civarında 
defnedildi. SOlik fâzıl bir pîrdi. (ÎI. 
169) 

Hasan Efendi (Ma'na) Baltacılar 
Ocağrndan yetişip baltacılar ve 1099' 
da (l688) Kapıcılar kethüdası olup 
sonra 1105^'ie (1693/94) hâcegânlıkla 
Haremeyn muhasebecisi olmuştur. 
1106xla (1694/95) ayrılmış ve sonra 
vefat eylemiştir. 1108'de (1696/9"") ve- 
fat edip Sinan Paşa Türbesi'ne defne- 
dilen emekli ricalden Hasan Tahsin 
Efendi bu 2;it olmalıdır (ÎI. 143) 

Hasan Efendi (Mezarcızâde) Mü- 
derris olup Üsküdar'da meşhur oldu. 
130rde (18S3/84) vefat edip Haydar- 
paşaya defnedilmiştir. (İL 173) 

Hasan Efendi (Muabbir) Mostarlı- 
dır. Babası Alaybeyi Ömer Bey'dir. 
Tahsil görüp Fâtih medreselerinden 
birinde otu/up Nakşibendî olmuştur. 
Sonra 20 seıe müddeüe Hekim Çele- 
bi Zaviyesi'nde oturup sonra bir zavi- 
ye şeyhi ^^e VWa Camii'nde vaiz oldu. 
109Vde (lc:)80) hacca gitti. 1097'de 
(1686) vefat eyledi. İffetli, sâiih, 40 
sene muabbir olmakla rüya yoru- 
munda benzersizdi. Viyana muhasa- 
rasına giderken Kara Mustafa Paşa' 
nın gördüğü rüyayı tabirde sağ gel- 
me veceğin i söylemiş, adı geçen bu- 
nu Edirne'cen İstanbul'a sürmüş an- 
cak kendisi de dönmemiştir. (II. I4l) 



Hasan Efendi (Müferrih Zat) Mü- 
derris, Bosna mollası oldu. Sevvâl 
1139^da (Mayıs-Haziran 1727) vefat 
eyledi. (II. 150) 

Hasan Efendi (Narhçı) Kara Musta- 
fa Paşa'nm adamlarından olup baş- 
muhasebeci, arpa eırini ve Şe\^'âl 
10 53 'de (Aralık 1643) tersane emini 
oldu. Muharrem 1054\ie (Mart 1644) 
Rodos'a sürülüp oraca katlolundu. 
Cesur, cebbar, işbilirdi. Bunun dama- 
dı Hasan Efendi dahi v^eniçeri kâtibi 
olmuştur. Oğlu mevilîcien Kasım 
Efendim\ (II. 134) 

Hasan Efendi (Nefâyisî) Karagüm- 
rük'de kethüda Canledâ Kadm'ın 
yaptığı camiye vaiz ^e şeyh oldu. 
1020"de (1611) vefat etti. Nureddin- 
zâde müridlerinden ve ermiş savılan- 
lardandı. (İL 129) 

Hasan Efendi (Peyki) Maliyeden 
yetişip ruznâme-i sânî, 11 85 'de 
(1771/72) başmukataacı, sonra defter 
emini ve 1190"da iyili ) şıkk-ı ev^■^el 
defterdarı oldu. l6 Ramazan 11 92 'de 
(8 Ekim 1778) azloiandu. Şe\'\'^âl 
1193^de (Ekim 1779) ikinci defa def- 
ter emini oldu. 11 94 'de (1780) surre 
emini olup Rebiyüle\^'^el 1195*de 
(Mart 1781) ikinci defa defterdar ol- 
du. 17 Ramazan 1196'da (26 Ağustos 
1782) azledildi. 10 Şev/ârde (18 Ey- 
lül) tersane emini, 1'98'de (1784) 
üçüncü defa defter emini, Şev\'^âl 
1199'da (Ağustos 1785) başmuhase- , 
beci. Zilhiccemde (Ekijn) dördüncü 
defa defter emini, 10 Receb 1200'de 
(9 Mayıs 1786) üçüncü defa defterdar 
olup Safer 120rde ( Kasım-Aralık 
1786) azledildi. Rebi>lilewel 1201'de 
(Ocak-Şubat 1787) tevkiî, 12 Şa'bân"- 
da (30 Mayıs) kethüdâ-yı sadr-ı âlî ol- 
du. 19 Safer 1202'de (30 Kasım 1787) 



azledildi. Receb 1202^de (Nisan r^88) 
ruznâme-i ev\'^ei, Şal:ıân 1203xie (Ma- 
yıs 1789) ikinci defa kethüda-yı sadr-ı 
âlî, Ramazan'da (Haziran) beşinci de- 
fa defter emini, 10 Rebiyülev^-^el 
1204^de (28 Kasım 1789) üçüncü defa 
kethüda olup Cemaziyele^^-e! de 
(Ocak-Şubat 1790) azledildi. Cemazi-- 
yelâhir 1206^da (Şuiıat 1792) vefat et- 
ti. Karacaahmet'de medfundur. Es- 
ham icat eylemek gibi tasan-uf ile ma- 
li işlerde muvaffak olduğundan her- 
kes takdir etmişti. Gayet sert mizaçlıy- 
dı. (II. 161) 

Hasan Efendi (Resul Damadı) 

Kastamonulu Sewid Şaloân Efendi' 
nin oğludur. Cemaziyele\^^el llOrde 
(Şubat 1690) vefat etti. (İL 142) 

Hasan Efendi (Saka) Kirmanlıdır. 
1004'de (1595/96) maktul Ferhad Pa- 
şamın inşa eylediği medreseye mü- 
derris oldu. 1033^de (1623/24) vefat 
etü. Salih ve dindardı. (İL 130; 

Hasan Efendi (Salbaş) Müderris 
olup 1039'da (1629/30) vefat etti. Oğ~ 
lu Salbaşzâde Abdurrahman Sabrı 
Efendi 'dir(->). (İL 132) 

Hasan Efendi (Samsunî) Abdüssa- 
med'in oğludur. Molla Husrev'den 
okudu. Sahn müderrisi ve İL Meh- 
med4n (Fâtih) mualimi oldu. Bir ara- 
lık İstanbul kadısı da oldu. 89Lde 
(1486) vefat etti. Hattat olup Sıhah lü- 
gatini padişaha yazdı. Bazı eserleri 
vardır. Oğlu Muhyiddin Mehıned 
Efendi 'dir(-^). (İL 118) 

Hasan Efendi (Sayyâdîzâde) Haleb 
şeyhlerinden ve Se^^id Ahmed Rıfâî 
evlâdından olarak tekkesinde şeyh ol- 
du. Bir arahk îstanbufa gelip tekrar 
Haleb'e dönmüş ve 6 Muharrem 
1312'de (10 Temmuz 1894) vefat evle- 



625 



626 



mistir. Seyyidlerden^ ilim ve fazilet sa- 
hibiydi. Oğulları, sudûrdan Ebûlhüdâ 
Mehmed Efendi ile Nureddin Efendi 
ve Abdürrezzak Efendi'dİr. (İL 174) 

Hasan Efendi (Seyyid) Yeniçeri ka- 
lemi büyük kesedarı olup 23 Rama- 
zan 1172'de (20 Mayıs 1759) vefat et- 
ti. Egrikapı'da medfundur. Oğlu Hacı 
Halil Efendi'dir(->). (İL 154) 

Hasan Efendi (Seyyid) Serlevha-i 
yemin kadılardan olup Şe\'^'âl 1198' 
de (Ağustos-Eylül 1784) vefat etti. 
Karacaahmet'e defnedildi. (II. 157) 

Hasan Efendi (Seyyid) Şeyh oiup 
1207'de (1792/93) vefat eyledi. Mis- 
kinler'de medfundur. (İL l66) 

Hasan Efendi (Seyyid) Muhsinzâde 
Mehmed Paşa'mn imamıdır. Müderris 
olup 1200'de (1786) Erzumm mollası 
olarak Filibe payesi verildi. IIÎ. Selim 
devri (1789-1807) başlarında vefat 
eyledi. (II. 160) 

Hasan Efendi (Şamdancı) Bir mes- 
cid ve oğlu Osman Çelebi, yakınında 
bir mektep yaptılar. Lâkin Malcı Meh- 
med Efendi minber ko^^nca bu mes- 
cide ^ıMalcı" dendi. (İL 128) 

Hasan Efendi (Şeyh Hızır Efendi- 

zâde) Ayasofya şeyhi ve vaizi olup 

ll45^de (1732/33) vefat etmiştir. (İL 

151) 

Hasan Efendi (Şeyh Hızır Efendi- 

zâde) Ayasofya şeyhi iken 1172'de 

(1758/59) vefat etmiştir. (İL 151) 

Hasan Efendi (Şeyh Selâmîzâde) 

Defterdar vekili Dayı Mehmed Efen- 
di'nin oğludur. Müderris, Kudüs moL 
lası olup 26 Ramazan ll4l'de (25 Ni- 
san 1729) vefat etti. Oğlu Şemseddin 
Mehmed Efendi 'dir(-^). (II. 150) 

Hasan Efendi (Şeyhzâde) Şeyh 
Mehmed Efendi'nin oğludur. Müder- 



ris olup mevleviyetle ordu kadısı ol- 
du. 15 Muharrem 1172'de (18 Eylül 
1758) vefat etti. Edirnekaprda med- 
fundur. (İL 153) 

Hasan Efendi (Terâkimezâde) Mî- 
rimîran oldu. 1187'de (1773) Babada- 
gı bozgunundan sonra vefat etmiştir. 
(L. 156) 

Hasan Efendi (Tezkireci) Mora'da 
Anaboluludur. Müderris olup 15 Ce- 
maziyelâhir 1139^da (7 Şubat 1727) 
vefat etti. (İL 150) 

Hasan Efendi (Tophanelizâde) 
Mahmud Efendi'nin(-+) torunlarm- 
dandır. Süvari halifesi olup Şa'bân 
1222'de (Ekim 1807) A^efat eylemişür. 
Karacaahmet'e defnedildi. (IV. 326) 

Hasan Efendi (Ukaylezâde) Heki- 
mıOğlu Ali Paşaya mensup olup Mek- 
ke'den geldi ve adı geçenin camii ya- 
pılmaktaydı. Vefatında (1730'lar) pa- 
şenm türbesi içine defnedildi. (İL 152) 

H asan Efendi (Uzun) Konya da Pa- 
yaklı İsmail'in oğludur. Müderris ve 
rT:.oila olup sonra İstanbul pâyesiyle 
emekli oldu. 24 Şewâl lOSrde (6 
Mart 1671) vefat etti. Fazilet ve kemâ- 
linden dolayı "Fâzıl" lakabı verildi. 
Lâkin telif ve tasnifte bulunmadı. Og- 
lı: Yahya Efendi'dir. (II. 139) 

E^asan Efendi (Ümmî Sinanzâde) 

Şeyh Mehmed Efendi'nin(-^) oğludur. 
Kürkçübaşı Tekkesi şeyhi ve sonra 
Fâtih Camii vaizi oldu. Şevval 1088'de 
(Aralık 1677) vefat eyledi. Şehremini 
yakınında medfundur. Müfessir oiup 
ernıiş sayılanlardandır. (İL 140; III. 
110) 

Kasan Efendi (Ümmî Sinanzâde) 
L'mmî Sinan evlâdının sonuncusu- 
dur. Zaviye şeyhi iken 1210'da (1795/ 
96) vefat etti. Mürşid ve atasının yo- 
lunda olduğundan şeyhlerin çelebi- 



siydi. Yerine Halvetîye'den Mustafa 
Efendi geçti. (II. l6l) 

Hasan Efendi (Vcyvodazâde) 

1152'de (1739/40) vefat eden Voy\^a- 
da Hasan Ahmed Ağa'nın oğludur. 
Müderris ve kadı olup 1192'de (1788) 
vefat etmiştir. Kendi kardeşi olup 
1183'de (1769) vefat eden İbrahim 
Molla'mn muallimi İbrahim Efendi, 
1185'de (1771) vefat e:miştir. Hepsi 
Üsküdar'da medfundur, (lî. 156) 

Hasan Efendi (Yekçeşm) Yeniçeri- 
dir. Yetişip sekbanbaşı oldu. 1043 'de 
(1633/34) ayrıldı. Daha sonra vefat 
eyledi. (II. 133) 

Hasan Efendi (ZülâtO Arnavuttur. 

Deli Hüseyin Paşa silahdarı Delviyeli 
Ali^nin oğludur. 1106"da (1694/95) 
müderris, 1125'de (17:3) Yenişehir, 
1130'da (1718) Bursa, sonra Mekke 
mollası oldu. Zilhicce :,l4l'de (Tem- 
muz 1729) İstanbul kadısı olup 
ll42'de (1729/30) ayrıldı. Rebiyülev- 
vel ll43'de (Eylül-Ekim 1730) Anado- 
lu kazaskeri oldu. Il4^i'de (1731/32) 
azledilip Resmoya sürülerek ecel-i 
kazaya uğradı. Şairdir. ^11. 151) 

Hasan Efendizâde bak. Aziz Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Necib Ahmed 
Efendi 

Hasan Emir Efendi Niksarî Sinan'ın 
oğludur. Müderris, Haleb, Mekke, 
Bursa ve Edirne kadısı oldu. 13 sene 
ayrılmadan görev yapıp Safer 971 'de 
(Eylül-Ekim 1563) emekli oldu. 975 
Kurban Bayramı gecesi (6 Haziran 
1568) vefat etti. Âlîm, âbiddi. Hatta 
Mekke'de hediye olara.-^ kendisine 20 
bin filori arzolunduk:a reddeyledi. 
Oğlu Seyyid Ahmed Paşa' dır. Bir oğ- 
lu da Suudî Mehmec Efendi olup 
onun oğlu Kadrî Çelebi'dir. (II. 121) 



Hasan Fahir Efendi Haremeyn mü- 
fettişi başkâtibi olup Haraççı Mesci- 
di'ne minber koydu. Bu senelerde 
(1720'ler) vefat eyledi. (İL 150) 

Hasan Fehmî Efendi Akşehirlidir. 
Vidinli Mustafa Efendi'den tahsil eyle- 
di. Dersiam ve müderris olup Yahya 
Efendi' nin yerine reis vekili oldu. Şeh- 
zadeliğinde Sultan Abdülaziz'e mual- 
lim oldu. Zilhicce 1279' da (Mayıs-Ha- 
ziran 1863) defaten Mekke payesi, Re- 
ceb 1280'de (Aralık 1863) Anadolu 
payesi ve ardından Rumeli payesi ol- 
muştur. 5 Muharrem 1285' de (28 Ni- 
san 1868) şeyhülislâm oldu. Receb 
1288'de (17 Eylül 1871) ayrıldı. 4 Ce- 
maziyelâhir 1291 'de (19 Temmuz 
1874) ikinci defa şeyhülislâm oldu. 13 
Rebiyülâhır 1293^de (8 Mayıs 1876) 
azledildi. 11 Zilka'de 1295'de (6 Ka- 
sım 1878) Medine'ye gidip orada 1298 
(1881) ortalarında vefat eyledi. Âlîm, 
fâzıl, zengin ve uysaldı. Oğlu sudûr- 
dan Ali Haydar Efendi'dir. (II. 172) 

Hasan Ferdî Efendi Sivaslıdır. Si- 

lahdar Halil Paşa'mn mektupçulu- 
ğundan ve kethüda kaleminden yeti- 
şip başhahfe ve Cemaziyelevvel 
1200'de (Mart 1786) kethüda kâtibi 
oldu. 1202'de (1787/88) ruznâme-i 
evvel, sonra rikâb çavuşbaşısı ve Ce- 
maziyelevvel 1204'de (Ocak-Şubat 
1790) yine ruznâme-i e^^el oldu. 
1206'da (1794/95) Ali Paşa kethüdası 
olmakla mahpus oldu. Bırakıldıktan 
sonra yine Anadolu muhasebecisi ve 
1217'de (1802/03) defter emini, sonra 
başka görevlerle kayrılıp 1223'de 
(1808) baruthane nâzın olup 1230'da 
(1815) vefat etti, Üsküdar'a defnedil- 
di. İşgüzardı. (İL 163/64) 

Hasan Hakkı Paşa İşkodralı Mustafa 
Paşa'mn oğludur. Muharrem 1242' de 



627 



(Ağustos 1826) îşkoclra'da doğmuş- 
tur. 1245xie (1829/30) mîrimîranlık 
İhsan olundu. 1262xie (1846) s anîye 
ile mektubî-i hariciye kalemine çerag 
olunmuştur. 1272xİe (1855/56) ûlâ 
sânîsi ve 1274 'd e (1857/58) ûlâ ev^-eli 
olmuştur. 1278'de (1861/62) Midilli, 
1280'de (1863/64) Rodos, 1282^de 
(1865/66) Biga ve o sene Varna, 1284' 
de (1867/68) Kütahya ve 1288'de 
(1871) İzmit, 1289'da (1872) Niğde, 
ardından Hersek, 129rde (1874) Fili- 
be ve 1292xle (1875) bâlâ İle Mamu- 
re tülaziz mutasarnflıklanna atandı. 
Zilhicce 1293^de (Aralık 1876/Ocak 
1877) vezirlikle Van valisi ve 1302^ de 
(1884/85) Selanik valisi olup 1304'de 
(1886/87) Nâfia Komisyonu azası ol- 
muştur. Muharem 1305'de (Eylül- 
Ekim 1887) Haleb valisi olup Receb 
1307xle (Şubat-Mart 1890) azledilmiş, 
^-^28 Zilhicce 131 rde (Haziran 1894) ikin- 
ci defa Haleb valisi olup Cemaziye- 
le^^^^el 13 13 'de (Ekim-Kasım 1895) az- 
ledilmiş ve 4 Zilhicce 1313'de (17 Ma- 
yıs 1896) ^'efat eylemiştir. Arapça, 
Farsça ve Fransızca bilir, nesir ve naz- 
ma muktedir, şair, zekî, yumuşak 
huylu ve tedbirliydi. (IV. 851) 

Hasan Hakkı Paşa (Kel) Tokatlıdır. 
Yükselip miralay, liva ve ferik olmuş- 
tur. 1254^de (1838) Kıbrıs muhafızı, 
1255'de (1839) Aydın ve sonra Teke 
ve Hamid feriki olup ordular teşek- 
külünde Anadolu erkânından oldu. 
Muharrem 1262^de (Ocak 1846) ve- 
zirlikle Adana valisi, Ramazan 
1263'de (Ağustos 1847) Konya valisi 
oldu ve Zilhicce 1265'de (Ekim-Ka- 
sım 1849) azledildi. Yolda gelirken 
kaza müdürlerinden Velî Ağa 'yi bir 
kusurundan dolayı dö\âince vezirliği 
kaldırılarak Tokat'a sürüldü. Sürgün 
yerinde hanedanından biri "Hasan 



Ağa'' demekle onu da dövünce sürgün 
yeri değiştirilmişti. 1270'de (1853/ 54) 
vezirliği geri verilerek Şumnu mevkii 
ikinci Kumandanı oldu. 127rde 
(1854/5 3) orada vefat eylemiştir. Si- 
nirli, sert ve cesurdu. (11. 170/71) 

Hasan Halife II. Bâyezidın bina 
emini ciup 9 19 'da (1513) vefat etti. 
Yaptığı mescidine defnedildi. Bu 
mescide Eminbey Mescidi denirdi. 
(II. 119) 

Hasan Halife Enderûnludur. Yükse- 
lip musâhib-i padişahı oldu. Olağa- 
nüstü bir teveccühe mazhar oldu. 
1041 'de (1631/32) yeniçeri ağası olup 
bir-iki ay geçince Hafız Paşa'nm şe~ 
hâdetinde eşkiya bunu da isteyip kat- 
lettiler. (II. 132/33) 

Hasan Jîamdî Efendi Beşiktaşlı Ha- 
san Zühdî Efendi 'n in oğlu olup dersi- 
am müderrislerindendi. 1302'de 
(1884/85) vefat edip Maçka'da def- 
nolunmuştur. (II. 173) 

Hasan Hayrı Paşa Mekteb-i Bahri- 
yeye 1261 'de (1845) girmiş, çıktıktan 
sonra Tersane-i Âmire 'de ve gemiler- 
de bulunmuştur. 1289'da (1872) livâ- 
lıkla Girit'de Suda limanı kumandanı 
olup bi'kaç sene sonra Tersaneye 
dönerek önemli hizmetlerde çalışıp 
1300 (1883) tarihlerinde Şûrâ-yı Bah- 
riye reis: olmuştur. 1 Zilhicce 1310'da 
(16 Haziran 1893) vefat etti. Beşik- 
taş 'da Yahya Efendi Tekkesi kabrista- 
nına delnedilmiştir. Lisan bilir ve mi- 
zaha düşkün, teknik konularda bilgi- 
liydi. (II 174) 

Hasan Hayrı Paşa Yozgatiıdır. Mek- 
tepten yetişip asker zabiti olmuş ve li- 
va ve .'erik olarak geçen savaşta 
(1877/78 Osmanlı-Rus Savaşı) güzel 
hizmeti görülmüş ve sonra Selanik ku- 
mandam olup 1307'de (1889/90) Erzu- 



mm valisi olarak 1309'cla (1891/ 923 
ayrılmış ve 23 Ziihic ce 13irde (27 Ha- 
ziran 1894) vefat eylemiştir. (II. 174) 

Hasan Hilnıî Efendi Nakşibendî 
şeyhi olup 1248^de ; 1832/ 33) vefat et- 
ti ve Unkapanı'na defnedildi. (İL 169) 

Hasan Hoca Karasilidir. Emir Sultan 
yerine Bursa'da şevli olup bir müd- 
det sonra vefat eyledi. (İL 118) 

Hasan Hüsnî Bey (Hekimzâde) Ali 

Rızâ Beyan torunu olup müderris ve 
bilad-ı hamse mc İlası oldu. 1296 
(1879) tarihlerinde vei'zi eyledi. (İL 
172) 

Hasan Hüsnî Paşa Girit valisi Mus- 
tafa Nailî Paşa'nm cgludur. Babasının 
sayesinde mîrimîra:ı olup Cemazi\'e~ 
lâhir 1273xle (Şubat 185") Belgrad 
muhafızı, Muharre ıı 1274'de (Hvlül 

1857) Filibe mutasarrıfı ve sonra Kan- 
diye, Rebiyüle^^^e 1275 "de (Ekim 

1858) Biga/l2"S"dt (1861/62) Kasta- 
monu, sonra Rodo^ vg Canik muta- 
sarrıfı oldu ve Şal')an 1279"da (Ocak- 
Şubat 1863) azledildi. 3 Safer 1290'da 
(2 Nisan 1873) vefa- etti. Kâşgarî Der- 
gâhı nda medfundur. (İL 171) 

Hasan Kabaduz Ahmed Sârbânln 
halifesi bir şeyhtir. lOOO'de (1592) ve- 
fat etti. Bursa'da medfundur. (İL 124) 

Hasan Kâfi Efendi Akhisarhdır. 
Müdderis ve kadı oldu. 1025"de 
(16 16) vefat etti. ÂİÎm, fâzıl, şair ve 
dindardı. 30 sene kadar omç tuttu. 20 
sene kadar her üç günde bir iftar ey- 
ledi ve gömlek yerine kara deri giyip 
riyazet ve ibadet eyledi. Gayet müte- 
serri idi. Zamane şeyhlerini ki nardı, 
■'ibadet ve riyazetle keramet tahsili 
mümkün olsa biz ederdik'' derdi. Ne- 
vâbâd diye bir kasaba kurup cami. 
mektep ve medrese yaptı. Camii hali- 
minde medfundur. Dört cilt Kııclun 



Şerhi, usûl ilminde bİr metin, Meâıu 
Şerhine şerh ve metin ve çoğu ilim- 
lerde müstakilen tasnifler ve risaleler 
yazmıştır, (İL 130) 

Hfisan Kâınî Bey Giritli Hacı i\:îeh~ 
med Aga'nm oğludur. Kırk sene ka- 
dar tercüme kalemi halifelerinden 
olup sonra pasaport müdürü ve mü- 
temayiz olmuştu. 3 ŞaL)ân 1307xJe 
(25 Mart 1890) vefat etti. Yetenekli, 
yumuşak huylu ve l^e kârdı. (İL 1"3) 

Hasan Kapdan (Hacı) Liman reisi 
olup 11 62 "de (1749) vefat evledi. 
D oyma zciere ' de me dfundı ı r . (İL 15 3) 

Hasan Kâa^ım Paşa Planım Sultanzâ- 
d(d erd endir. Su İtan Abd ü İme c i d " e ça- 
vuş, yaver ve mabeyinci olmuştur. 
Sonra mâ[')eynci İzzet Paşa'ya damad 
olup askerlikten yetişerek erkân-ı 
harp mirlivası oldu. 1301 (1883/84) 
yılında çağırıldığında şuurunu kaybe- 
derek kendisini gemiden atmış ye 
kurtulamayıp vefat etmiştir. Tabip 
kaymakamlıklarından Hüsnî Bey 
kendisinin büyük kardeşi olup hayli- 
ce e\^'el vefat etmiştir. (İL 173) 

Hasan Kelâmı Paşa Kapıcıbaşı ve 
mîrimîranlıkla Alâiye mutasarrıfı ol- 
du. 1240^da (1824/25) vezidikle Ha- 
mid sancagi ilâve edildi. 1244'de 
(1828/ 29) Boğaz ve civarı muhafızı 
olup 12i5"de (1829/30) Bolayır'da 
\'efat etti. Mansıbı, mütesellimliklere 
taksim edilip binlerce kese borcu kah 
di. (İL 167) 

Hasan Kethüdâzâde bak. Hasan 
Efendi 

Hasan ıVIoUa Meşhur Karahisarî Ah- 
med Şemseddinln kölesi bir Çerkes- 
dir. Sü ley maniye Camii yazılarını 
yazmıştır. Efendisini babası makamı- 
na koyTip imzasını "Hasan b. Ahmed" 



629 



630 



koymuştur. 1002'de (1593/94) vefat 
etti. Sütlüce'de medfundur. (İL 124) 

Hasan MuîavveK Efendi Trabzon- 
ludur. Müderris, İzmir mollası oldu. 
Zilhicce 1108'de (Haziran- Temmuz 
1697) vefat etti. Yumuşak huylu, edip 
ve ilm-i maâni ile uğraşırdı. (II. 143) 
Hasan Müftî Efendi Şeyhülislâmı 
Yenişehirli Abdullah Efendi' nin(-^) 
oğludur. Müderris olup 14 Rebiyülâ- 
hır 1127'de (19 Nisan 1715) vefat etü. 
(III. 377) 

Hasan Nâzım Efendi Muhacirler- 
den olup Agbal Mehmed süiâlesin- 
dendir. Müderris olup 1278*de 
(1861/62) vefat ederek Edirnekaprya 
defnedildi. Fâzıldı. (11. 171) 
Hasan Necmeddin Efendi Alacahi- 
sarhdır. Bahadır Bey oğlu ve Sofyalı 
Bâlî Efendi halifesi Şeyh Mehmed'in 
oğludur. İstanbul'a gelip ilim öğrendi. 
Gülşenî şeyhi Hasan Zarifi' den el alıp 
Samako'da şeyh oldu. Sonra Mısır'a 
gitü. 985'de (1577) Koca Mustafa Paşa 
Zaviyesimde şeyh oldu. Birkaç defa 
hacca gidip oradan karayoluyla Mek- 
ke'ye ve Yemen'e gitti. 12 Rebiyülev- 
vel 1019'da (4 Haziran l6l0) îbrim 
menzilinde vefat etti. Âlîm, iyi bir va- 
izdi. Müfessir ve indirilen kutsal kitap- 
ların hepsi hatırmdaydı. Hz. Muham- 
med'in doğduğu geceyi ihya mutadıy- 
di. O gecede minarelerde kandil yak- 
mayı III. Murad devrinde (1574-1595) 
bunlar başlatmış, padişah beğenince 
bütün Osmanh ülkesine yayılmışür. 
Ermiş sayılanlardandır. Sonra bu tek- 
keye oğlu Kirâmeddin Efendi şeyh ol- 
muştur. 1051'de (1641/42) 38 yaşında 
vefat etmiştir. Diğer oğlu Alâeddin 
Efendi 1091'"de (1680) vefatında oğlu 
Nureddin Efendi şeyh olup ll62'de 
(1749) vefatmda oğlu Kutbeddin 



Efendi, n75'de (1761/62) vefatmda 
torunu i^lâeddin Efendi 40 günde ve- 
fatıyla yerine Balat şeyhi Hâşim Efen- 
di, 1199'da (1785) vefatında Şeyh Fey- 
zullahzâde diğer Hâşim Efendi şeyh 
olup 1252'de (1817) vefat eyledi. Ha- 
san Necmeddin Efendi'nin haUfesi 
Amasyah Hasan Efendi ulemâdan 
olup zirf.aüe geçinir, sadaka ve vazife 
kabul e:mez tak^-a sahip lerindendi. 
1020'de (1611) ölmüştür. (II. 129) 
Hasan Nurî Efendi (Balat Şeyhi) 
Eyüp tü:-bedan Abdülhâlikzâde Meh- 
med Emin Efendi'nin oğludur. Mü- 
derris o-up Koca Mustafa Paşa Tek- 
kesi şeyhi Necmeddin Hasan Efen- 
di'nin kız kardeşinin kocası olduğun- 
dan orada bir hücrede münzevi olup 
Kirâmeddin Efendiye mürid oldu. 
1074'de (1663/64) Balat'da Ferruh 
Kethüda Tekkesi şeyhi oldu. Muhar- 
rem llOO'de (Kasım 1688) vebadan 
vefat eli. Yâvedud'da medfundur. 
Yaşı 70 di. Kâmil bir şeyhti. İlâhî ve 
şiiri vardır. (II. 142) 
Hasan Paşa II. Bâyezid'in beylerin- 
den olup mîrimîran olmuştur. 917'de 
(1511) malını eşkıya gasbeyledi. Son- 
ra vefat etü. (İL 119) 
Hasan Paşa İL Bâyezid'in hizmetlile- 
rinden Dlup sarayda yetiştikten sonra 
Konya beylerbeyi olmuştur. 909'da 
(1503/04) Anadolu, 911'de (1505/06) 
Rumeli beylerbeyi oldu. Bir aralık az- 
ledildiy se de yine aynı göreve getiril- 
di. 920 de (1514) Çaldıran savaşında 
şehid olmuştur. Gayretli, akıllı ve 
edipdi. (İL 119) 

Hasan Paşa Herseklidir. Arabistan, 
Mısır ^ e Yemen'e gidip silahşorluk 
öğrenci. 924'de (1518) Bosna muta- 
sarrıfı oldu. 933'de (1526/27) Temeş- 
var be^derbeyi olup 940 (1533/34) ta- 



rihlerinde vefat e:miştir. Gazaları çok 
olduğundan "Gazi" diye lâkaplanmış- 
tı. Cesur, sâdık ga/retliy di. (İL 119/20) 
Hasan Paşa Kapıcıbaşı olup. Muhar- 
rem 969'da (Eylü- 1561) yeniçeri ağa- 
sı olup, 3 Zilhicce 970'de (24 Tem- 
muz 1563) Rumeli valisi oldu. Zilhic- 
ce 973'de (Hazjran-Temmuz 1566) 
vefat etti. Bir hizmete muvaffak ol- 
madı. (İL 120/21) 

Hasan Paşa Enderûnîdir. Çakırcıbaşı 
olup sonra çerag olundu. Bu sırada 
İran sefiri olup döndükten sonra bey- 
lerden olmuştur. 969'da (1561/62) Şah 
Sultanla evlend:.. 97rde (1563/64) 
Bosna valisi olup 976'da (1568/69) ay- 
rılmış, 978'de (1570/71) Rumeli bey- 
lerbeyi olup sonra kubbe veziri ol- 
muştur. 20 Ramazan 98rde (13 Ocak 
1574) ansızın ve/at etmiştir. Silahşor, 
kerim, akıllı, cömert ve söz ustasıydı. 
Çakırcıbaşilıgındi. yaptığı mescidi o 
nâmla meşhur oldu. (İL 121/22) 

Hasan Paşa Rus diye meşhur oldu. 
Mısır taraflarında hizmette bulunduk- 
tan sonra Yemen 'in yarısına vali olup 
Murad Paşa'dan sonra tamamını ta- 
sarruf eylemiştir. Bir aralık azledildiy- 
se de Özdemiroglu Osman Paşa'dan 
sonra ikinci defa vali oldu. Sonra az- 
ledilmiş ve 990 (1582) tarihlerinde 
vefat etmiştir. (İL 122) 
Hasan Paşa Çerce beyliği ile Mısır'a 
gönderildiyse de oturmak nasip ol- 
madı. 996 'da (1588) Lahsa beylerbeyi 
olarak orada vefat eylemiştir. (II. 123) 

Hasan Paşa Kapdan Hayreddin Pa- 
şa 'nm oğlu olup annesi tarahndan 
seyyidligi vardır. Babasıyla harplerde 
bulundu. Hadım Hüseyin Paşa'dan 
sonra Cezayir beylerbeyi oldu. 
971'de (1563/64) Fas şehirlerini zap- 
teyledL 979'da (1571/72) Çeşme 



Vak'ası'nda bulunup sonra kurtuldu. 
Sonra Şewâl 995 'de (Eylül 1587) Tu- 
nus valisi olup lOOO'de (1592) vefat 
etti. Oğlu Mehmed Bey'dir. (İL 124) 

Hasan Paşa Enderûnludur. Mîra- 
hûr-ı sam ve mîrahûr-ı ev\^el olduk- 
dan sonra lOOl'de (1592/93) Kefe 
beylerbeyi olmuştur. 1003'de (1594/ 
95) Musul beylerbeyi ve nihayet Şam 
valisi olup lOlO'da (1601/02) orada 
vefat eylemiştir. (İL 126) 

Hasan Paşa Çerkesdir. Yiğiüerden 
olup bey ve sonra beylerbeyi oldu. 
1034'de (1624/25) Karaman ve sonra 
Musul valisi oldu. 1035'de (1625/26) 
İran harbinde şehid oldu, (İL 131/32) 

Hasan Paşa Rizeli Abdullah Paşa'nm 
oğludur. Maliyeden yetişip Haleb def- 
terdan oldu. 1022'de (1613) Habeş 
beylerbeyi oldu ve Haremeyn-i Muh- 
teremeyn kisvelerini giydirmeye me- 
mur edildi. 1026'da (l6l7) başdefter- 
dar oldu. 1027 (I6l8) başlarında azle- 
dilip az müddette ikinci defa atandı. 
1028'de (1619) azledildi. 1030'da 
(1621) Anadolu beylerbeyi oldu. Son- 
ra Trabzon beylerbeyi olup harpde 
bulundu. 1036'da (1627/28) İran'a esir 
oldu. Orada vefat etti. Tedbirliydi. (İL 
132) 

Hasan Paşa Ç^i ) Beylerden olup 
1068' de (1658) Ankara valisi oldu. 
(İL 136) 

Hasan Paşa Murad Paşa silahdarı 
olup kapıcıbaşı ve mîrimîran oldu. 
1078'de (1667/68) Rumeli valisi ola- 
rak o sene şehid oldu. (İL 139) 

Hasan Paşa Enderûnludur. Yükselip 
çukadar-ı şehriyâri oldu. Sonra vezir- 
fikle 1072'de (I66I/62) Diyarbekir 
valisi oldu. 1074'de (1663/64) azledil- 
miş ve sonra Mora, 1078'de (1667/68) 
Cidde, Cemaziyelâhir 1079'da (Kasım 



631 



6^2 



1668) Bolu ve Cemaziyelâhir 10 82x1 e 
(Ekim 1Ö71) ikinci defa Mora, ardın- 
dan Diyarbekir, 1083'de (1672/73) 
Trabzon, 1084'de (1673.74) Bağdad, 
1085'de (16~4;75) Basra ve azledil- 
dikten sonra 1086 'da (1675) ikinci 
defa Basra valisi oldu. 1088 (1677) ta- 
rihine doğru vefat eylemiştir. Güçlü 
bir idareciydi. (İL 139) 

Hasan Paşa Arnavutdur. 1106'da 
(1 694/ 95) İskodra mutasarrıfı oldu . 
Sonra vefat eyledi. Oğlu meşhur 
Mahmud Paşa"dır. (II. 143) 

Hasan Paşa Boşnaktır. Topal tlüse- 
yin Paşa'nın kethüdası olup 1108'de 
(1696/97) mîrimîranlıkla Şehrizor 
mutasarrıfı oldu. Bu senelerde ^'efat 
etti. (II. 144) 

Hasan Paşa Bosnalıdır. Ocaktan yeti- 
şip lll4'de (1702, 03) seksoncubası, 
Rebiyülev^^el 1115^de (Temrnuz-Agus- 
tos 1703) sekbanbaşı ve ardından ye- 
niçeri ağası oldu. Receb 1115xle (Ka- 
sım 1703) azledildi ve Şa'bân lll6"da 
(Aralık 1704) paşalıkla Bursa mutasar- 
rıfı oldu. 1117'de (1705/06) emekli ol- 
du ve sonra vefat etti. (II. 145) 

Hasan Paşa Bosnalıdır. Beyazîzâde 
mektupçusu olarak müderris, sonra 
Bağdad mollası oldu. 21 Cemaziye- 
le\^'^el 112rde (29 Temmuz 1709) ^'e- 
fat etti. (II. 145/46) 

Hasan Paşa Boşnaktır. Sırasıyla bev- 
lerbeyi payesi olmuş ve bir aralık it- 
ham edilerek Rodos'a sürülmüştür. 
1127^de (1715) vefat etti. (İL 147) 

Hasan Paşa Kurttur. Yeniçeriden ye- 
tişip kul kethüdası ve azilden sonra 
Cemaziyelâhir 1123*de (Temmuz- 
Ağustos 1711) sekbanbaşı. Şevval 
1125'de (Ekim-Kasım 1713) yeniçeri 
ağası, 1127'de (1715) ağalıktan azle- 



dilip M oton muhafızı ve sonra 1129' 
da (1717) Nigbolu muhafızı olmuş- 
tur. Oralarda \^efat etti. (İL 148) 

Hasan Paşa Genç Ali Paşamın ket- 
kudasıdır. 11 )0'da (1718) Rakka bey- 
lerbeyi olup .'■onra o göre^' tekrar pa- 
şasına verilmekle bu yine kethüda ol- 
muş ve sonra vefat eylemiştir. (II . 
149) 

Hasan Paşa Erzurumludur. Mütefer- 
ri ka olu p Tl ^ "' ' d e ( 1 ~ 1 5 ) Ci d de b ey i 
olmuştur. İlerde ( 1 " 1 9) azledilmiş 
ve vefat etmi.:;tir. (II. 148) 

Hasan Paşa \bdî Paşa'nm kethüdası 
olup kapıcıbrşı, sonra Sakız muhassı- 
lı ve mîrimîrın oldu. Saf er 11 36 'da 
(Kasım 1723^^ Ohri muhafızı, o sene 
Cemaziyelâhi rinde (Mart 1724) Mora 
muhafızı ve Şa'bân 113'^xîe (Nisan- 
Mayıs 1725) Agrıboz muhafızı oldu. 
Sonra İşkodn eklendi. Sonra A^efat et- 
ti. (İL 149) 

Hasan Paş^: Peçuyludur. Zilhicce 
ll40'da (Temmuz 1728) Kirman vali- 
si oldu. Sonra orasını Aceme teslim 
etmekle Musul valisi, Rebivülevvel 
lH3'de (Eylül-Ekim n30) Alâiye ve 
1145 'de (17? 2/33) Yenişehir muta- 
sarrıfı oldu. Sonra vefat e\4emiştir. 
Cesurdu. (İL 151) 

Hasan Paşa İs hak Paşazade Hacı 
Ahmed Paşan m oğludur. 11 73 'de 
(1759/60) babası katlolundukda ken- 
disi hayatta bırakılmıştır. 1174*de 
( 1760/61) mrimîran rütbesiyle Çıldır 
A'alisi olup 1 L75'de (1761/62) vezir- 
likle Gürcistan seraskeri oldu. 
n78'de (1764/65) azledildi. llSl'de 
(1767/68) Köstendil ve Selanik valisi 
olup 1183'de (1769) Özi ve Hotin 
muhafızı oldu . O senenin Rebİ^Tilâhi- 
rinde (Ağustos) yaralanıp üçüncü gü- 



nü, yani aym 15 'inde (18 Ağustos 
1769) vefat eylemiştir. Terbirliydi. 
Oğulları İshak Paşa ve Mehmed Sabit 
Paşa'dır. (İL 155) 

Hasan Paşa Süleyman Paşamın ket- 
hüdası dır. 1190'dc- (1776) Mardin 
vo\^"odası iken \^ez:ıiikle Şehrizor ve 
Rakka valisi olup Kürdistan tarafta- 
rında İran'la ha;betti. Ramazan 
1192'de (Eylül-Ekin. 1778) Bagdad ve 
Basra valisi olup Ribi\lile\^^el 1193" 
de (Nisan-Mayıs 17"9) Diyarbekir va- 
lisi oldu. Cç-dört a' sonra vefat etti. 
(lî. 15") 

Hasan Paşa İstan köylü dür. İstan- 
bufda oku\Tip Hâşmı Ali Bey 'e inti- 
sap eyledi. O zaman İmam Sanmsak- 
çızâde Mustafa Efendiye kethüda 
olup sonra Moldovanî Ali Paşa 'ya Kü- 
tahya'da kethüda oidu. Seraskerlikle- 
rinde Receb 1183 'de (Kasım 1769) ka- 
pıcıbaşılıkla başbaki kulu oldu. Çok 
geçmeden paşanın azlinde Silistre 
mübayaasma memır oldu. Dogmluk 
ve bağlılık göstermekle Receb 1184' 
de (Ekim-Kasım 17''0) mîrimîran rüt- 
besiyle Teke mutasarrıfı oldu. Dağıs- 
tanlı Ali Paşamın maiyetine memur 
oldu ve ardından v(^zirlik verildi, Re- 
ceb 11 85 'de (Ekim 1771) Silistre ve 
arpahkla Bursa sancağı ve 1187*de 
(1773) Özi muhafız' olup Silistre mu- 
harebelerinde cesar:st gösterdi. Sonra 
Belgrad valisi, 119()*da (1776) Mora 
valisi oldu ve 119rde (1777) azilden 
sonra vezirliği kaldırıldı. 1192'de 
(1778) vezirliği geri verilerek Aydın 
ve aynı yıl Rakka, 1194^de (1780) İçel 
Rebi>mlev\'el 1195x:.e (Mart 1781) Si- 
listre valisi olup Zilhicce 1195'de (Ka- 
sım-Aralık 1781) vemt etti. Akıllı, hü- 
nerli, yiğit, insaıı-ı kâmildi. (İL 157) 

Hasan Paşa Hac emiri Osman Sâdık 
Paşamın oğludur 1 j97'de (1783) kar- 



deşi Deniş Paşamın yerine Trablus- 
şam mutasarrıfı oldu. Azilden sonra 
Şam'da vefat etmiştir. (İL 158) 

Hasan Paşa Çerkeş dir. Cesur olmak- 
la Rusya savaşlarında fevkalâde ya- 
rarlık gösterdi. Muharrem 1187'de 
(Nisan 1773) mîrimîranlık verildi. Ce- 
maziyelevvel 1188xİe (Temmuz 
1774) hizmetleri artınca vezirlik A^eril- 
di. Savaştan sonra vezirliği ibka olu- 
nanlar sırasında kalıp İçel sancağı, 
1191 'de (1777) Maraş, sonra A'zaz ve 
Kilis sancakları ve sonra Ha leb ve 
Şewâl 1193'de (Ekim 1779) Trabzon^ 
Rebi\âilewel 11 95 "de (Mart 1781) Si- 
vas ve buradan İçel mutasarrıfı olup 
1196'da (1782) vezidigi kalciinldı. Ce- 
maziyele\n,^el 1197'de (Nisan 1783) 
Adana valisi, Ramazan 1 198'de (Tem- 
muz-Agustos 1784) İçel eklenmesiyle 
Konya, Cemaziyelâhir 1199xia (Nisan 
1785) Kandiye, Şe\^^âLde (Ağustos) 
Adana, sonra Ohri, Zilka"de 1201 'de 
(Agustos-Eylül 1787) Ağrıboz muha- 
hzı olup 1202'de (1787/88) orduya 
memur olmuş ve savaşlarda cesaret 
gösterip güzel hizmeti görülmüş ve 
Cemaziyelâhir 12 03 'de (Mart 1789) 
vefat etmiştir. (II. 158) 

Hasan Paşa Dağıstanlıdır. Cezayir' 
de sivrilerek Cezayir dayısı olup Şa' 
ban 1206'da (Nisan 1792) Dehran'ı 
fethetmekle Cezayir beylerbeyi oldu. 
Muharrem 1213'de (Haziran-Tem- 
muz 1798) vefat eyledi. Cesurdu. Ye- 
rine oğlu geçti. Kardeşi Ali Paşa'dır. 
(II. 161/62) 

Hasan Paşa Zihnelidir. Yükselerek 
kapıcıbaşı oldu. SeiTeti olmakla ordu 
defterdarı ve kıla' tamiri memuru ol- 
du. Sonra surre emini olup Şaban 
1202'de (Mayıs 1788) vezidikle İsâkçı 
muhafızı oldu. Sonra İsmail seraskeri 



633 



634 



oldu. Savaşlarda bulunarak Rusya'ya 
esir düştü. 50 bin kuruş harçlık gön- 
derildi. Savaştan sonra kurtulup dağlı 
eşkıyasının takibine memur oldu. 
1208'de (1793/94) Silistreye dönüp 
1209'da (1794/)95) Diyarbekir valisi 
olduysa da aynı yıl azledildi. 1210"da 
(1795/96) Kocaeli mutasarrıfı olarak 
Hakkı Paşa maiyetine memur olup 
sonra vezirliği kaldırıldı. Muharrem 
1213'de (Haziran-Temmuz 1798) ve- 
zirliği verilerek Boğaz muhahzı, Edir- 
ne valisi ve Cemaziyelâhir'de (Kasım) 
ilâveten Rumeli valisi olup Zilka'de'de 
(Nisan 1799) Edirne'den ayrıldı. Saf er 
12l4'de (Temmuz 1799) vefat eyledi. 
(II. 162) 

Hasan Paşa Husrev Paşamın kapıcı- 
lar kethüdası iken 12l6'da (1801/02) 
mîrimîran rütbesiyle Çerce hâkimi ol- 
du. Daha sonra vefat etti. (11. l63) 

Hasan Paşa Serebreniceli Ahmed 
Paşa'mn kardeşi olup 1210'da (1795/ 
96) onun vefatında mîrimîran oldu. 
1212'de (1797/98) îzvornik mutasar- 
rıh oldu. Bu senelerde (1800-1810 
arası) vefat etti. (İL 162/63) 
Hasan Paşa Taşra adamıdır. Yükse- 
lip kapıcıbaşı ve sonra mîrimîranlıkla 
Kayseri mutasarrıfı oldu. Cemaziyelâ- 
hir 1236'da (Mart 1821) vezirlikle 
İnebolu muhahzı oldu. Sonra İzmir 
valisi ve İne («^1) adası muhafızı ol- 
du. Sonra Edirne'de çiftliğine çekildi. 
Şa'bân 1242'de (Mart 1827) orada ve- 
fat etti. Külliyeüi borcu kaldı. (II. l67) 

Hasan Paşa Yeniçeridir. Yükselip 
kul kethüdası oldu. Zamanında ocak 
kaldırılınca Şe\A^âl 124rde (Mayıs 
1826) mîrimîranlıkla Boğaz muhafızı 
maiyetine gönderildi. 1244 'de (1828/ 
29) mîrimîranlıgı alınıp Dimetoka'ya 
sürüldü. Orada katlolunmuştur. (II. 
167) 



Hasan Paşa Tersanelidir. Zabit, 1256' 
da (1840) mirliva olup Meciis-i Bahri- 
ye 'nin açı. ışında reis oldu. 1260 (1844) 
yılından ; onra vefat etti. (II. 170) 

Hasan Paşa Yenişehirlidir. Hane- 
dandan olmakla mîrimîran olmuştu. 
1 Receb :265'de (23 Mayıs 1849) ve- 
fat etti. Küçükayasofya'da defnedildi. 
(II. 170) 

Hasan Paşa Babadağlıdır. Kapıcıba- 
şı ve sonra mîrimîran oldu. Muhar- 
rem 1265de (Aralık 1848) Biga ve Sa- 
fer 1266'da (Aralık 1849/Ocak 1850) 
Rumeli m.utasarnfı olup Safer 1267'de 
(Aı-ahk 1850) vefat etmiştir. (II. 170) 

Hasan Faşa Çeşmelidir. Tersaneden 
yetişip 1247'de (1831/32) riyale, son- 
ra patror.e ve kapudâne oldu. 1252' 
de (1836/37) bahriye feriki olup Mu- 
harrem :.253'de (Nisan 1837) Trab- 
lusgarb valisi oldu. Cemaziyelâhir 
1254'de (Agustos-Eylül 1838) azledil- 
di. Sonra sancaklarda dolaşarak mül- 
kiyeye geçip beylerbeyi payesi oldu. 
Zilhicce 1264'de (Kasım 1848) Belg- 
rad muhafızı oldu. Rebiyülâhır 1266' 
da (Şubat-Mart 1850) vefat etmiştir. 
"Kato" diye lâkaplıdır. (II. 170) 

Hasan Faşa Kapıcıbaşı, Üsküp nâzın 
ve mîrimîran olmuştu. Kudemâdan 
iken bu senelerde (1850'ier) vefat et- 
miştir. Damadı Salih Paşa'dır. (II. 170) 

Hasan Paşa 2. Ordu livâlanndandı. 
1282'de {1865/66) emekli oldu. Son- 
ra vefat etti. (II. 171) 

Hasan Paşa Hassa Ordusu livâiarm- 
dandır. 1282'de (1865/66) emekli ol- 
du. Sonra vefat etti. (II. 171) 

Hasan Paşa Sadrazam Abdullah Pa- 
şa'mn oğludur. Enderûnludur. Kapı- 
cıbaşı ve sonra Pepe Mehmed Paşaya 
damad oldu. Mîrimîran ve beylerbeyi 



payesi ve Biga mutasarrıfı, 1279^da 
(1862/63) Filibe ve 1283'de (1866/67) 
Karasi mutasarrıfı oldu. Sonra çok va- 
kit boşta kaldı ve 1298 (1881) başla- 
rında Canik mutasanıfı olup orada se- 
ne ortalarında vefat etti. Zekî ve ted- 
birliydi. Oğlu İzmi: rüsumat nâzın 
Muhyiddin Bey' di. Damadı, eski şeh- 
remini xMazhar Paşa" dır. (İL 172) 
Hasan Paşa Tersane-i Âmire'de yeti- 
şip liva ve ferik olarak liman kuman- 
danı olmuştur. 8 Saf er 1304^de (6 Ka- 
sım 1886) vefat etti Tersane ardında 
medfundur. (İL 173) 
Hasan Paşa Arnavutdur. Bahriye li- 
valarından olup 1305'de (1887/88) 
vefat eyledi. Okmsydanı'nda med- 
fundur. (İL 173) 

Hasan Paşa Mısır hıdivi İsmail Pa- 
şamın üçüncü oğludur. Askerî okul- 
larda okudu. Liva v- ferik oldu. 1292' 
de (1875) kardeşleriyle müşir oldu. 
Savaşta Varna ciheti kumandanı ve 
Mısır cihadiye nâzın olmuştur. 1296' 
da (1879) babasıyla Avrupa'ya gitti. 
Sonra dönerek padişah yaveri oldu. 9 
Receb 1305'de (22 Mart 1888) 37 ya- 
şında vefat etti. Akdlı, gayreüi, cesur- 
du. Na'şı Mısır'a gönderilip defnedil- 
di. Aziz Bey, İzzeddin Bey, Mehmed 
Ali Bey adında üç oğlu kaldı. (İL 
174/75) 

Hasan Paşa (Ab£.za) İbşir Paşa'nm 
adamlarından olup sadâreünde biriik- 
te geürildi. 106l'de (l651) Türkmen 
ağası etmişti. Paşanın katlinden sonra 
isyan edip kendisine Şa'bân 1066'da 
(Haziran l656) veziriikle Diyarbekir 
valiliği verildi. Buradan Haleb valisi 
oldu. Sonra yine isyanla Haleb'den 
Anadolu vilayetine kadar yayıldı. 
Köprülü Mehmed Paşa Lehistan mu- 
harebesinde olmamda Sarı Ken'an Pa- 



şa ile Tayyar Paşazadeler ve bazı bey- 
ler isyanına ortak oldular. Nihayet 
Murtaza Paşa hileyle bunları çaguıniş 
ve Şa'bân 1069'da (Mayıs 1659) bir 
top atarak cümlesini misafir oldukları 
evlerde idam ettimaiştir. Bunlardan 
başka Ferhâd Paşa, Canmirza Paşa, 
Mardin voy\- odası Siyâ\naş Ağa ve ket- 
hüdası Kefeli Ali Ağa ve kapıcılar ket- 
hüdası Mehmed Ağa, Ken'an Paşa 
imamı ve Tawârzâde Mustafa Paşa 
kethüdası ve oğlu gibi adamlar vardır. 
Bu sırada hadım kardeşi Hasan Ağa 
da üç oğluyla katledilmiştir. Bu da 
Abaza'nın arkadaşlanndan dişlice ha- 
indi. Ne bu Abaza, ne İbşir ve ne de 
büyük Abaza devlete sâdıktı. Her biri 
Ceİâlî olduysa da devlet bu alçakları 
birer suretie defetmiştir. Özellikle bu 
şaki, ordu Lehistan'da iken ayaklana- 
rak seferi sona erdirmişti. Lâkin isa- 
betli tedbirlerle kendisi ve özellikle 
şeref ve vezareti gözetmeyen Sarı 
Ken'an Paşa gibi damad olmuş, Tay- 
yârogullan gibi devlet nimetlerinden 
yararlanmış adamlar ele geçip mah- 
vedilmişlerdir. (İL 137) 
Hasan Paşa (Abdülcelilzâde) Hü- 
seyin Paşa'nın torunlanndandır. 1233' 
de (1818) paşalıkla Musul valisi oldu. 
Az müddette ayrıldı ve daha sonra 
vefat etti. (II. l66) 

Hasan Paşa (Acem) Enderûnludur. 
Mîrialem olup Cemaziyelâhir 1039'da 
(Ocak-Şubat 1630) veziriikle Budin 
valisi oldu. Azledildikten sonra Te- 
meşvar muhafızı oldu. 1048'de (1638/ 
39) Konya valisi ve sonra Niğde mu- 
tasarrnfı olmuştur. Başka valiliklerde 
dolaşıp 1057'de (l647) Haleb valisi 
oldu. 1058'de (1648) ayrılmış ve son- 
ra vefat etmiştir. (II. 134/35) 
Hasan Paşa (Alaca atlı) (Alaca iUi) 
Arnavutdur. Köstendi!, 1001 'de 



635 



(1592/93) Kanije, 1008'de (1599/ 
I6OO) îstolni- Belgrad beyliklerinde 
ve savaşlarda bulundiL 1012'de (1603/ 
04) Erzurum beylerbeyi olup e\^'elce 
gönderdiği mütesellimi halk şiddetle 
şehre komadıklanndan Sincan valisi 
oldu. 101 3 'de (1604/05) oraya van- 
şmdan bir ay sonra vefat etmiştir. Ce- 
sur ve muharipti. (II. 128) 

Hasan Paşa (Arab) Rıdvan Paşa'nm 
torunudur. Yükselip Trablusşam bey- 
lerbeyi oldu. Bir aralık azledildi. 
1049^da (1639/40) mazulken Seyfo- 
gullarrnm cezalandırılmasında hiz- 
meti geçti. 1054'de (1644) vefat et- 
miştir. Oğlu Hüseyin Be\^*dir(-^). (II. 
133/34) 

Hasan Paşa (Arnavut) Tâhir Pa- 
şa'nm kardeşidir. 1219'da (1804/05) 
mîrimîran oldu. Sonra Girit'de Asâ- 
Ö36" kir-i Mısriye kumandam ve 123rde 
(18 16) Medine muhahzı olup 12 40 'da 
(1824/25) vefat etti. (İL 166/67) 

Hasan Paşa (Benli) Canpuladza- 
de'ye bağlıydı. Bu sebepten Bolu 
mutasarrıfı oldu. 106rde (1651) tuğ- 
larını çaldırdı A-e hasta olmakla Abaza 
Hasan Paşa yanma yardımcı ile götü- 
rüldü. Orada vefat etmiştir. "Canpu- 
ladlr' da denir, (II. 135) 

Hasan Paşa (Bıyıklı) Enderun'dan 
yetişip kapıcıbaşı, 1012'de (1603/04) 
turnacıbaşı ve sonra 1017*de (I6O8/ 
09) Erzurum beylerbeyi oldu ve bir 
aralık azledildi. 1023 'de (l6l4) ikinci 
defa Erzurum valisi olup İran üzerine 
serdâr oldu. 1027'de (1618) muhare- 
bede şehid oldu ki, o gün Mehmed 
Paşa ve Mustafa Paşa da esir oldular. 
Cesur, işbilir ve gayrediydi. (İL 131) 

Hasan Paşa (Cenaze) Çerkesdir. Ka- 
zıkçı Hasan Paşamın kölesi ve Dizlik- 



çi Mehmed Paşamın hazine kâtibi ve 
sonra Melek Mehmed Pasa kethüdası 
oldu. 6 Rebiyülâhır 1202'de (15 Ocak 
1788) eiendisi yerine vezidikle Vidin 
valisi, Şe^^^âLde (Temmuz) ilâveten 
Sivas va:isi ve seraskeri oldu. Harpde 
muzaffer olup 3 Ramazan 1203 "de (28 
Mayıs 1"89) hasta iken sadrazam oldu 
ve müh;-i hümâ^mnu yatağında alıp 
22 gün geçince orduya geldi. Rebiyli- 
lewel 1204^de (Aralık 1789) azledile- 
rek Tırhala valisi olup Ceınaziyele^- 
veLde ( Ocak-Şubat 1790) vezirliği 
kaldırılıp Bozcaada'ya sürüldü. Zilka' 
de 120(:xia (Haziran-Temmuz 1792) 
Mora, ^onra Kan diye ve 1212'de 
(1797/98) tekrar Mora valisi olup 
1213^de (1798/99) vezirliği kaldırıla- 
rak ikameti mahalli seçimine bırakıl- 
dı. Yenişehirxle oturdu. 1215'de 
(1800 01) vezirliği geri verilip Bender 
muhafız oldu ve 2 ay sonra Hotin 
muhafızı olup 1217-de (1802/03) 
emekli cldu. Sonra tekrar Bender mu- 
hafızı oiiu ve 3 Ramazan 1221 "de (14 
Kasım ISO6) Ruslar Bendeni ansızın 
ahnca esir oldu. Zilka 'de'de (Ocak 
1807) bunu Rusya ya götürdüler. Son- 
ra dönerek Yenişehir'de emekli oldu. 
1225 (18 10) tarihlerinde orada vefat 
eyledi, /^edbirli. gayretli, savaşçıydı. 
Eşi, 1228'de (1813) îstanburda vefat 
edip E"^Kıpe defnedildi. (II. 164) 

Hasan ?aşa (Çeçenzâde) Eızumm 
tarafı hanedanından olup 1238'de 
(1822/23) mîrimîranlıkla Bâyezid 
mutasarrıfı, o sene Recebinde (Mart- 
Nisan 1823) Kars muhafızı, Cemazi- 
yele^^^ei 1239 (Ocak 1824) sonunda 
vezirlikle^ Faş muhafızlığıyla Trabzon 
valisi, 1242 'de (1826/27) Anapa mu- 
hafızlığıyla Çerakise memuru ve 
1245'de (1829/30) Şark seraskerliğiy- 



İe Si"\'as valisi olup Erzurum'un zaptı- 
na yetişememesi yüzünden 1246'da 
(1830/31) azledilip gözden düşerek 
vefat eylemiştir. Kars "da iken kethü- 
dası Abdî Ağaya kapıcıbaşılık veril- 
miştir. (II. 168) 

Hasan Paşa (Çırakçı) Mîrli\^âliktan 
Rebiyüle^^^el 1063"ce (Şubat 1653) 
Konya valisi oldu. 1( 65*de (1655) ay- 
rıldı ve sonra vefat e. ti. (II. 135) 

Hasan Paşa (Danad-ı Padişahî) 

Moralidir. Çukadar-ı şehriyârî oldu. 
1095"de (1Ö84) silahdar-ı şehriyârî oh 
du. Iü99"da (I68S) \'t^2iîiikle Mısır va- 
lisi oldu. llOrde (İO89/90) azledildi 
^^e Bursa ve İzmit mutasarrıfı oldu. 
1102'de (1690/91) IV Mehmed'in kızı 
Hadice Sultan nikâh olunarak Boğaz 
muhahzı oldu. 1105'de (1693/94) Sa- 
kız muhafızı oldu ve 1106"da (1694, ' 
95) orasını düşmana teslim etmesiyle 
hapsedildi. Sonra Keıe sancağı verilip 
buradan beşinci vezir oldu. Sonra ri- 
kâb-ı hümâyûn kc-y makamı olup 
llOy^de (1695/96) Haleb valisi oldu. 
llOB'de (1696/97) Konya valisi, 1110' 
da (1698/99) azilden sonra İstanbul 
kaymakamı oldu. B r aralık azledil- 
diyse de ÎI. Mustafa'nın tahttan indiril- 
mesi \'e ÎII. Ahmedln tahta çıkması sı- 
rasında 1115'de (1703) tekrar kayma- 
kam oldu. Bu sene sadrazam olup 28 
Cemaziyelev^^el irJ6'da (28 Eylül 
1704) azledildi ve eşi ile İzmit'de 
emekli olarak ikameti ferman buyaı- 
mldu. CemaziyelevTel 1119'da (Ağus- 
tos 1707) ikinci defa Mısır valisi olup 
eşi İstanbul'a getirildi. Şa'bân 1120'de 
(Ekim-Kasım 1708) Trablusşam ve 
sonra Rakka valisi olmuştur. Zilhicce 
1125'de (Aralık 1713. Ocak 1714) ve- 
fat etti. Kendisinden bir sene önce 
oğlu Abbas Bey vefcl etti ve Murad 



Paşa Mezaıiigfna defnedildi. Oğlu 
Halil Paşa^dır. (II. 146) 

Hasan Paşa (Damad-ı Şehriyârî) 

Çatalcalı bir yeniçerinin oğludur. 
Çeşnigir Mehmed Aga'ya hizmetle sa- 
raç şakirdi oldu. Ağasının vefatında 
Saraçhane'ye alınıp sonra Hacı Mus- 
tafa x\ga'ya intisap etti. Ağa, dârüssa- 
âde ağası olunca matbah emini, ça- 
\-uşbaşı, 1024'de (1615) kapıcıbaşı ve 
mîrahûr-ı e\^^el oldu. 1030' da (1621) 
beylerbeyilikle kapdan-ı deiTâ oldu. 
103 5 'de (1625/26) azledilip vezir rüt- 
besiyle kubbenişîn oldu. 104l*de 
(1631/32) Yenişehir'e asker sürmeye 
gidip o sene içinde A'efat etti, Gedik- 
paşa'da bir mescid yapmış ve altına 
defnedilmiştir. Güzel hizmederde bu- 
lunmuştur. I. Ahmed'in sultanların- 
dan birini nikâh eylemişti. (II. 132) 

Hasan İ"a:şa (Deli) Karay azıcı Ab- 
dülhalim'in kardeşi olup Karaman 
eyaletini ele geçirmişti. Anadolu Vali- 
si Hafız Paşa 'yi Kütahya'da sıkıştırıp 
şehrin etrafını yakmıştı. Bu sebepten 
başındaki eşkıyayı dağıtmak üzere 
lOlO'da (1601/02) avutulmak için 
Bosna beylerbeyi oldu. Orada düş- 
manla ittifakı işitilip Temeşvar'a nak- 
ledildi. 10l4-de (1605/06) Tiıyaki Ha- 
san Pasa, bu haini veğeni Küçük 
Beyle beraber katleyledi. (İL 128) 

Hasan Paşa (Doğancı) Doğancılık- 
tan yetişip paşalıkla 1058'de (1648) 
Kengırı paşası oldu. Girit harbinde 
hazır bulunup oralarda ömılinü tü- 
ketti. (TL 134) 

Hasan Paşa (Ellüki) Ocaktan yetişip 
kul kethüdası ve 16 Şe\"\-^âl 120O'de 
(12 Ağustos 1786) yeniçeri ağası oldu. 
19 Safer 1202^de (30 Kasım 1787) ve- 
zirlik verildi. O sene 16 Cemaziyelev- 
velinde (23 Şubat 1788) rİkâb kayma- 



637 



638 



kamı olup 24 Zilhicce 1202'de (25 Ey- 
lül 1788) azledildi ve Rusçuk muhafı- 
zı oldu. Receb 1204^de (Mart-Nisan 
1790) sadâret değişiminde kaymakam 
oldu. O sene Ramazanında (Nisan- 
Mayıs 1790) ikinci defa yeniçeri ağası 
olup 1205'de (1790/91) Pazarcık ve 
sonra Bender muhafızı oldu. 121 2 'de 
(1797/98) Haleb valisi, sonra 12l4'de 
(1799/1800) rikâb kaymakamı, 1213' 
de (1800/01) Eflâk canibine memu- 
ren Nigbolu muhafızı, 12l6'da (1801/ 
02) Belgrad muhafızı, 1219^da (1804/ 
05) Diyarbekir valisi olup 1220'de 
(1805) azledildi. Cemaziyelewel 1224' 
de (Haziran-Temmuz 1809) tekrar ri- 
kâb-ı hümâ^aın kaymakamı olup 23 
Ramazan^da (3 Kasım) azledildi. Re- 
ceb 1225'de (Ağustos 1810) vefat etti. 
Kadıköy'de Sögütlüçeşme'de med- 
fundur. 97 yaşındaydı. Ekseriya sadâ- 
ret değişiminde kaymakam olmakla 
kaymakamlığı 8 defaya ulaşmıştı. Saf- 
dil, ümmî, tedbirli, güçlüydü. (II. l65) 

Hasan Paşa (Eyüplü) Matlı Mustafa 
Beyin oğludur. Eyüp^de oturduğun- 
dan o nâmı aldı. Kara Mustafa Paşa'- 
nın Enderun ağası olup buradan sara- 
ya çakırcıbaşı ve mîrialem olup 
1105'de (1693/94) emekli edildi. İL 
Mustafa'nın tahta çıkışında 1106'da 
(1693) Rumeli pâyesiyle kapıcılar ket- 
hüdası oldu. 1109' da (1697/98) vezir- 
likle Bosna valisi olmuş ve sonra Ba- 
badagrna memur edilmiştir. Sonra 
Edirne muhafızı oldu ve oradan 1110' 
da (1698/99) Haleb valisi, 11 irde 
(1699/1700) Rakka valisi, 1113'de 
(1701/02) Bağdad seraskeri, lll4'de 
(1702/03) Diyarbekir, Cemaziyelâhir 
1115'de (Ekim 1703) Şehrizor ve Bas- 
ra ve sonra Kastamonu valisi oldu. 
Muharrem lll6'da (Mayıs 1704) Bağ- 



dad valisi oldu ve urbanı cezalandırdı. 
20 sene orada valilikle 1136=da (1723/ 
24) vefat eyledi. Vakur, cesur, devle- 
tin temel cireği ve güier yüzlüydü. 
Kirmanşahan'ı feth eyledi. Konya^da 
Hz. Mevlânî: Türbesimi inşa etti. Oğul- 
ları Alımed Paşa, Abdurral-mıan Paşa 
ve Ali PaşaMır. Ahmed Paşa^nın dama- 
dı Mızraklı Süleyman Paşa ve onun 
damadı Ali Paşa'dır. (II. 149) 

Hasan Paça (Firari) (Kesici) Ker- 
küklüdür. Amcazade Hüseyin Pa- 
şa'mn eme:.<:darlarından olup kapıcı- 
lar kethüdası, 1109'da (1697) başbaki 
kulu ve o sene Rebiy'üle^^^elinde (Ey- 
lül-Ekim 1(97) Sadâret kethüdası, Re- 
bi^âilâhir'de (Ekim-Kasım l697) ve- 
zirlikle Mısır valisi ve Rebi^oilâhir 
llirde (Ekim 1699) Şam valisi ve 
1113'de (l"01/2) Şehrizor valisi oldu. 
Oğlu sadn.2am Baynueğri Abdullah 
Paşa'dır. (1/ 145) 

Hasan Pas^a (Gazi) (Palabıyık) Ge- 
libolulu tacir Hacı Mehmed'in köiesi- 
dir. Efendisinin oğullan ile münakaşa 
edip onlaı dövünce öteye beriye 
gönderildi. 1152'de (1739/40) yeni- 
çeri olup yiğiüik göstermiş ve sonra 
Cezayir'e gitmek üzere Cezayir gemi- 
si denize açıldığında tesadüf eylediği 
yabancı gemisine ranpa edip düşman 
gemisine p.tlamış, gemiler hava mu- 
halefeti ile açıldığında bir başına 15 
kadar tayfasını öldürüp kalanını ka- 
maraya kapatmış ve kendisi yatağa- 
nıyla gemide ve deniz ortasında yal- 
nız kalınca Cezayirliler gelerek alıp 
Cezayir'e götürmüşlerdir. Dayı bu yi- 
ğitliğini işidnce gemiyle bir de kahve- 
hane bahşetmiş, dayılar arasına dahil 
eylemiştir. Az vakitte şöhret kazanıp 
Tlemsen heyi oldu. Sonra Cezayir ile- 
ri gelenleri ile aralarmda düşmanlık 



çıkınca İspanya'ya g^Dç etmiş ve İs- 
pany ahların düşmanca davranışı üze- 
rine Napoli'ye gelmi;,; ve oradan îs- 
tanbul'a ulaşmıştır. Cemaziyelâhir 
1174'de (Ocak 1761) bir tersane ge- 
misine kapdan edilip yiğitliği görül- 
müş, Muharrem 1184^de (Mayıs 1770) 
mırimîranlikla kapuc.âne olmuş ve 
Limni Adasrnı düşmandan kurtarıp 
"Gazi" unvanını elde etmiştir. O sene 
Cemaziyelâhirinde (E/lül-Ekim 1770) 
vezirlikle kapdan-ı ceryâ olmuştur. 
Ziika'de 1186'da (Şutat 1773) Boğaz 
muhafızı olup Muharrem 1188'de 
(Mart-Nisan 1774) Anadolu eyaletiyle 
Rusçuk seraskeri oldu. Bu sene ikin- 
ci defa kapdan oldu. 1193'de (1779) 
Mora vilayeti ilâve olarak verildi. 
1199'da (1785) sadâret kaymakamı 
olup sadrazamın gelişinin ardından 
bu memuriyeü son buldu. 24 Receb 
1203"de (20 Nisan 1"89) kapdanhk- 
tan azloluııup Şa^bân'da (Mayıs) Özi 
seraskeri oldu ve İsmail'de düşmanı 
bozdu. Rebiyüle\^.^el 1204 başında 
(19 Kasını 1789) sadrazam oldu. 29 
Rebiyülevvel 12 04 'de (l6 Aralık 
1789) Şumnuya ulaşmış ve 14 Receb 
1204'de (30 Mart 1790) vefat etmiştir. 
Şumnu'da yaptırdığı Bektaşî Tekke- 
si 'ne defnedildi. Tersanede kalyon- 
culara bir kışla yaptı. Cezâyir-i Bahr-i 
Sefid'de özellikle Midilli'de hayratı 
vardır. Midilli'ye 4 saat yerden su ge- 
tirip çeşmeler yaptı. Bakla 'da çeşme- 
si, Vize yakınında cami, hamam ve üç 
çeşmesi ve ada içinde paşa köşkü, bir 
mermer büyük ha\aız, Limmi, Sakız 
ve İstanköy adalarmca çeşmeler inşa 
ve pek çok hayrat meydana getirmiş- 
tir. Devlete birçok hizmet görüp Mısır 
ve Beriyyetüş-Şam taraflarında harp- 
lerde muzaffer oldu. Aşırı cesareüe 
tanınmış, adaletli, dindar, tedbirliydi. 



Bir arslanı kendisine iliştirmişti. Ter- 
sanede bağsız gezer ve yanında yatı- 
rarak eğlenirdi. Yaşı 80'dir. Rusya 
harbinde binlerce kese yardımda bu- 
lundu. 70 bin keselik malikânesi olup 
irtikâbı varmış. Zevcesi Emine Hanım 
binti Hacı Osman 1224'de (1809) ve 
kızı Habibe Hanım 1202'de (1787/88) 
vefat eyledi. Silahdarı İbrahim Ağa' 
dır(-^). (II. 159/60) 

Hasan Paşa (Hacı) Yorgancı Hacı 
Mustafa'nın oğludur. Tophane'de ye- 
tişip liva ve ferik ve sonra Tophane 
Meclisi reisi oldu. Birkaç sene sonra 
Dâr-ı Şûra azalıgıyla azledildi. Muhar- 
rem 1291^de (Şubat-Mart 1874) Be- 
yoğlu mutasarrıfı ve o senenin Şa'bâ- 
nmda (Eylül) Fırka-i Zabıta reisi ve 
sonra Çatalca topçu kumandanı oldu. 
2 Şa'bân 1299'da (19 Haziran 1882) 
vefat etti. Doğru, tedbirliydi. Üskü- 
dar'da medfundur. (İL 172/73) 

Hasan Paşa (Hacıkıran) Çerkeş dir. 
Enderun'dan yetişip rikâbdar ve 
1106'da (1694/95) silahdar oldu. Ar- 
dından o sene vezirlikle Şam valisi 
oldu. 1112'de (1700/01) azledilip Sa- 
kız'a sürülmüş ve kethüdası katledil- 
miştir. Bırakıldıktan sonra Hanya va- 
lisi, 1115'de (1703/04) Van valisi ve 
Ziika'de 1115'de (Mart 1704) Haieb, 
1117'de (1705/06) Maraş, 1118'de 
(1706/07) Konya, Cemaziyele\^el 
1119'da (Ağustos 1707) Anadolu, Zii- 
ka'de 1120'de (Ocak 1709) Basra ve 
Şev^^âl 1121'de (Aralık 1709) Silifke 
sancağı verilmiş ve 16 Receb 1122'de 
(10 Eylül 1710) vefat etmiştir. Gayret- 
li ve tedbirliydi. (II. 146) 

Hasan Paşa (Hadım) Kapdan Hay- 
reddin Paşa'nm meşhur gazilerinden 
olup ondan sonra Cezayir beyi ol- 
muştur. Bir hayli vakit İspanya do- 



639 



640 



nanmasıyla harp eyledi. 960 (1553) 
tarihinde vefat eyledi. (II. 121) 

Hasan Paşa (Hadım) Saray akağala- 
rmdan olup hazinedarbaşı ve Cema- 
ziy evvel 988 'de (Haziran-Temmuz 
1580) Mısır beylerbeyi oldu. 99rde 
(1583) azledilerek Yedikule'de hap- 
sedildi. Bırakıldıktan sonra 996'da 
(1588) vezirlikle Silvan, sonra Tebriz 
ve tekrar Sir\^an valisi oldu. Zilka'de 
1003'de (Temmuz 1595) kubbe vezi- 
ri olup Eğri seferinde İstanbul kay- 
makamı oldu. 23 Rebi^mle\^'el 1007' 
de (24 Ekim 1598) sadrazam oldu. 6 
Ramazan 1007'de (2 Nisan 1599) kat- 
ledildi. Ayasofya semtinde medrese 
ve çeşmesi olup sebilinde defnolun- 
du. Zulme düşkün olduğundan sad- 
razamlığında bazı ileri gelenlerin yok 
edilmesine çahşması kötü sonuna se- 
bep oldu. (II. 125) 

Hasan Paşa (Hattat) Toraman Hasan 
Aga'yı katietmesi üzerine Enderun'da 
şöhret alıp mîrahûr-ı ev^'^el olmuştur. 
Receb 104rde (Şubat 1632) yeniçeri 
ağası olup az vakitte azledildi ve o se- 
ne 21 Şa'bânmda (14 Mart 1632) Bos- 
na valisi oldu. 1042-de (1632/33) kat- 
line ferman çıktığından Bosna'da kay- 
boldu. Sonra İstanbul'a gelip yalnızlı- 
ğa çekildiğinden kimse bilemedi. Bu 
halde ömrü son buldu. (II. 133) 

Hasan Paşa (Hazinedar) Yusuf Pa- 
şa'nın kethüdâsıdır. Beylerbey ilikle 
Azak muhafızı oldu. llOS'de (1696/ 
97) vefat etti. (II. 143) 

Hasan Paşa (Hazinedarbaşızâde) 

Enderünludur, Yükselip 1083'de 
(1672) Hasoda kethüdası oldu. Saray- 
dan çıkarıldıktan sonra Eskişehir ve 
Hamid mutasarrıfı oldu. Sonra Varat 
muhafızı olup 1092^de (1681) o cihet 
kumandanı oldu. 1098'de (l687) 



Ösek'e memur edilip gitmeyince sü- 
rüldü. 1099'da (1688) Belgrad muhafı- 
zı, sonra Haleb valiliğiyle Engürüs ser- 
dârı oldv. Ardından Boğaz muhafızı 
olup Safer llOO^de (Ai'alık l688) vefat 
etti. Marileüi ve idareliydi. (II. 142) 

Hasan Paşa (Hocazâde) Debreiidir. 
Beylerde a olup savaşlarda yararlık 
göstermekle beylerbeyi pây esiyle 
Uwar muhafızı oldu. 1095'de (l684) 
Rumeli beylertıeyi olup Bu din muha- 
sarasında" vezirlik rütbesi ihsan buyu- 
ruldu. Ramazan 1096'da (Ağustos 
1685) eviâd ve akrabasıyla düşmanla 
çarpışarak şehid oldular. Yaşı 50yi 
geçmeni'şti. Akıllı, tedbirli, sâdık, ce- 
suiTİu. (E. 140/41) 

Hasan Faşa (İvâzoğlu) Yükselerek 
mîrimîraı, Zilka'de 1115'de (Mart 
1704) C(^beliaclûn mutasarrıfı olup, 
Cemaziyelâhir ni9'da (Eylül 1707) 
hac e mi] i oldu. Orada vefat eyledi. 
(II. 145) 

Hasan Paşa (Kara) Molla Alâeddin 
Ali Esved'in oğludur. Molla Eenârî'- 
nin arkadaşı bir fâzıl müderris oldu, 
826'da (1423) kazasker olup sonra 
vezir oldu. 11. Murad devrinde (1421- 
1451) vefatında Bursa 'da medresesi- 
ne defnedildi. Merâh\ şerhetmiştir. 
(II. 117/:.8) 

Hasan Paşa (Kara) (Hacı) Maliye- 
den yetişip defterdar kaymakamı ol- 
du. 1053 Kadir gecesi (9 Aralık l643) 
başdefte:"dar olarak Muharrem 1054' 
de (Mart 1644) azledilip Trablusşam 
mutasarnh oldu. O sene azledildi. 
Sonra başka görevlerde bulunup 
1064'de (1654) tekrar Trablusşam 
mutasarrıfı oldu. 1065'de (l655) azle- 
dildi ve başka görevlerde bulundu. 
1072'de (1661/62) Diyarbekir valisi 
oldu ve 1073'de (1662/63) azledilip 
sonra vefat etti. (II. 138) 



Hasan Paşa (Kesici Patna) Yükse- 
lip bostancıbaşı oldu. 1115'de (1703/ 
04) zulmü görülünce mîrimîranhkla 
Avlonya mutascTrıfı oldu. 1117*de 
(1705/06) vefat etti. (II. 145) 

Hasan Paşa (Kirli) Siyâvuş Paşa 
mensuplarından olup mîrialem ve 
başkapıcıbaşı olmuş, 995 'de (1587) 
Temeşvar beylerbeyi olup Receb 998^ 
de (Mayıs 1590) Anadolu beylerbeyi 
ve lOOrde (1592/93) Rumeli' beyler- 
beyi ve Ramazan lOOrde (Haziran 
1593) vezirlikle yine Temeşvar valisi 
oldu. 1002^de (1593/94) Şam valisi ol- 
muş, 1003'de (l5S>4/95) vefat eylemiş- 
tir. Degmeş kabri.stanmda medfundur. 
Düri^ist ve cesurdu. (II. 124) 

Hasan Paşa (Kirli) Enderûnludur. 
Yükselip çakırcıbaşı oldu. Sonra bey- 
ler mesleğine girerek Sinan Paşa'ya 
damad oldu. 995 (1587) tarihlerinde 
Anadolu beylerbeyi olup 997'de 
(1589) Şehrizor valisi olduysa da isti- 
fa eyledi. 998'de ^1590) Konya valisi, 
sonra lOOrde (1592/93) Trablusşam 
ve sonra Temeşvar valisi oldu. Telli 
Hasan Paşayı .kurtaramadığından 
gözden düştü. Sonra Revan valisi ve 
1006'da (1597/93) Erzurum valisi 
olup 1008'de (1599/1600) şehid ol- 
muştur. (II. 125) 

Hasan Paşa (Kcca) Kalaylıkoz Ah- 
med Paşamın kethüdası olup lllO'da 
(1698/99) mîrimîranlıkla Basra valisi 
oldu. Zamanında Acemler Kerbelâya 
girince azledildi. Sonra Bursa muhafı- 
zı oldu. Edirne olayları sırasında ve- 
zirlikle Bosna valisi olup lll6'da 
(1704/05) yeniçer. ağası oldu. Bir ay- 
da tekrar Bursa paşası olup sonra 
Kastamonu ve sonra ikinci defa Bas- 
ra valisi, 1122^de (1710) Anadolu va- 
lisi ve 1124'de (1712) Van ve 11 25 'de 



(1713) Niğbolu ve 1126^da (1714) 
Konya valisi oldu. Sonra vefat etti. 
Tedbirli ve güçlüydü. (II. 147/48) 

Hasan Paşa (Koca) (Konakçı) Ar- 

navutdur. Musâhib Mustafa Paşamın 
kethüdası olup 1092^de (1681) ko- 
nakçı suretiyle Girmen mutasarrıfı ol- 
du. 1094^de (1683) Kanije beylerbeyi 
oldu. Sonra Sayda beylerbeyi oldu. 
1098^de (1687) vefat eyledi (II. 141) 

Hasan Paşa (Kolçak) iMîrimîrandan 
olup n76'da (1762/63) Kengırı mu- 
tasarrıfı oldu. Sonra vefat eyledi. (11. 
154) 

Hasan Paşa (Kör) Sancakbeylerin- 
den olarak 1065'de (1655) Anadolu 
beylerbeyi ve Zilhicce'de (Ekim) Ka- 
raman ve 1067'de (1656/57) ikinci 
defa Anadolu valisi oldu. .1068^de 
(1657/58) vezirlikle İstanbul kayma- 
kamı oldu. Şa'bân'da (Mayıs 1658) 
Edirne'ye çağrılarak Girit serdârı ol- 
du. 1070'de (1659/60) katline ferman 
çıktıysa da fermanın varışından bir- 
kaç gün e\^^el eceliyle vefat etti. Hiz- 
meti görülmedi. (İL 138) 

Hasan Paşa (Küçük) Yeniçeri Oca- 
ğımdan yetişip sekbanbaşı, 1047'de 
(1637/38) yeniçeri ağası, Şa'bân 1048^ 
de (Aralık 1638) Bagdad beylerbeyi, 
Muharrem 1049'da (Mayıs 1639) Van 
ve ardından Trablusşam ve 1050'de 

(1640) Erzumm valisi olup 105T'de 

(1641) Konya'ya sürüldü. Muharrem 
1052=e (Nisan 1642) ikinci defa Bag- 
dad, 1054'de (1644) Maraş ve 1055'de 
(1645) Rumeli valisi olup Girit'e harbe 
memur edilmiştir. 1058'de (1648) Gi- 
rit' de bir top güUesiyle ayaklan gitmiş 
ve yaradan dolayı vefat etmiştir. (İL 
134) 

Hasan Paşa (Küçük) Beylerden 
olup yiğitlik ve cesareti Trablusşam 



641 



mutasarrıflı ve sonra 1092 'de (1681) 
bilfiil Rumeli beylerbeyi olmasına se- 
bep olmuştur. 1094'de (1683) Viyana 
önünde şehid oldu. (II. 140) 

Hasan Paşa (Küçük) Ocaktan yeti- 
şip silahdar ağası ve 1095'de (l684) 
Silifke paşası olmuştur. Daha sonra 
vefat etti. (11. 140) 

Hasan Paşa (Küçük) Yükselip kapı- 
cıbaşı, 1109'da (1697/98) küçük mî- 
rahûr, sonra 1112'de (1700/01) silah- 
dar ağası, lll6^da (1704/05) başdef- 
tardar ve azilden sonra mîrimîran ol- 
du. 1119"da (1707) ikinci defa defter- 
dar oldu. 1121^de (1709) azledildi ve 
1123'de (1711) vefat etti. (II. 146) 
Hasan Paşa (Leh) (Pehlivan) Ha- 
sodadan yetişip 1067'de (1656/57) 
hazine kethüdası ve sonra padişah 
musahibi oldu. 1073'de (1662/63) ve- 
642 zirlik umar iken mahrum olarak kapı- 
cıbaşılıkla saraydan çıkarıldı. Rama- 
zan 1074'de (Nisan 1664) ayrıldı. 
1076'da (1665/66) Ankara, sonra Ma- 
raş ve sonra Özi ve Silistre valisi olup 
1078'de (1667/68) teftiş edildi. Kaçıp 
saklanınca beylerbeyiligi kaldırıldı, 
sonra affedildi ve daha sonra vefat 
eyledi, (İL 138/39) 

Hasan Paşa (Macar) (Kazıkçı) 
(Hacı) Yeniçeridir. Rübiyüle^^^el 
ll6l'de (Mart 1748) zagarcıbaşılıktan 
kul kethüdası oldu. 25 Şa'bân ll6l' 
de (16 Ağustos 1748) azledilerek He- 
zargrad'a sürüldü. Bırakıldıktan son- 
ra 24 Şa'bân ll64'de (18 Temmuz 
1751) yeniçeri ağası oldu, Şa'bân 
ll65'de (Haziran-Temmuz 1752) ay- 
rıldıktan sonra bir aralık mîrîmiran 
rütbesiyle Hotin mutasarrıfı oldu. 
Il67'de (1754) Tırhaia mutasarrıfı 
olup Rebiyülevvel 117rde (Kasım 
1757) vezirlik verildi. Cemaziyelevvel 



1171'de (Ocak 1758) ilâveten Belg- 
rad muhafızı oldu. Şa'bân 1172''de 
(Nisan 1759) Tırhaia, sonra yine 
Belgrad muhafızı ve 15 Receb 1174' 
de (20 Şubat 1761) kapdan-ı der^^â ol- 
du. Cemaziyelewel 1175^de (Arahk 
1761) Edi;ne muhafızı oldukta redde- 
dince vezirliği alınarak Resmo'ya sü- 
rüldü. 11'76'da (1762/63) Kıbrıs, son- 
ra Agrıbcz valisi, 1178'de (1764/65) 
Mısır vafsi, 1179"da (1765/66) İçel 
mutasarrıfı ve Zilhicce 1180^de (Ma- 
yıs 1767) Van, Cemaziyele\"\^el 1181' 
de (Kasını-Arahk 1767) Maraş ve Şev- 
vâPde (Nisan-Mayıs 1768) Tırhaia ve 
sonra Belgrad valisi oldu. Orada kısa 
süre son: -a vefat eyledi. Tedbirli ve 
güçlüydü. Uzun boyludur. ^'Uzun Ha- 
san Paşa' da denir.* (II. 154/55) 

Hasan Paşa (Mollacık) Baltacı Oca- 
grndan ^^etişip çıkarak hâcegâniıkla 
Haremeyn muhasebecisi oldu. Sonra 
Valide Turhan Sultan, Haseki Ca~ 
mii'nde güzel hizmetini görüp kendi- 
sine kethüda yaptı. Onun vefatında 
Gülnûş Emetuliah Sultanca haseki 
iken ketnüdâ oldu. Cemaziyele\^'el 
1098'de İMart-Nisan l687) vezirlikle 
Mısır valisi oldu. 1099'da (1687/88) 
Bagdad valisi oldu. llOO'de (1688/ 
89) azledildi. llOl'de (1689/90) ikin- 
ci defa Bağdad valisi ve 1103'de 
(1691/92) Şehrizor valisi oldu. 1107' 
de (1693/96) Rodos muhafızı iken 
emekli o^du. 1109'da (1697/98) vezirli- 
ği kaldırılarak İzmit sancağı ile Sakız'a 
gönderüdi. lllO'da (1698/99) muha- 
fızlığıyla vezidigi geri verildi. 1112'de 
(1700/01) vefat eyledi. (İL 144) 

Hasan Paşa (Muhassıl) (Küçük) 

Vidin â'yânmdan olup 1104'de (1692/ 
93) Vidin beylerbeyi oldu. 1108'de 
(1696/97) Teke mutasarrıfıydı, 1109' 



da (1697/98) Sentine muharebesinde 
şehid oldu. (İL 144) 

Hasan Paşa (Müezzin) Enderun 
peşkir ağası ve dülbend ağası, sonra 
bostancıbaşı olda. Rebi}âilev\'el 1099' 
da (Ocak 1688) yeniçeri ağası olup o 
sene vezirlik veâldi ve ardından Van 
valisi olup ahâli ile geçinemediğin- 
den llOrde (1689/90) azledildi. 1104' 
de (1692/93) ts.hsilat memuriyetiyle 
Sofya'ya gönderilip orada 1105 (1693/ 
94) yılından SDnra vefat etti. (II. 
142/43) 

Hasan Paşa (Nakkaş) Enderun'dan 
yetişmedir. 1005'de (1596/97) büyük 
mîrahûr olup Rebiyülâhır 101 Tde 
(Eylül-Ekim l602) yeniçeri ağası ol- 
du. Zilka'de'de (Kisan 1603) azledilip 
kapıcıbaşı oldu. Zilka'de 1012'de (Ni- 
san 1604) tekrar yeniçeri ağası oldu. 
1013^de (1604/05) azledilerek Rume- 
li beylerbeyi oldu. 10l4'de (l605/06) 
azledilip vezirlik verildi. 1015'de 
(1606/07) sadâret kaymakamı oldu. 
10l6'da (1607/08) Celâli üzerine ser- 
dâr olup galip gelemeden dönünce 
kubbe veziri oMu. Birkaç sene sonra 
emekli edildi. Ramazan 1032'de 
(Temmuz 1623) vefat etti. E^Kip'de 
medfundur. Ne iyi hizmetle ve ne de 
kötü hizmetle şöhret almamıştır. Mu- 
tedil adamdı. (İL 131) 
Hasan Paşa (r^avluncu) Beylerden 
olup 1096"da (1685) Ehlevne muhafı- 
zı olmuş ve bi'-iki sene sonra vefat 
etîTLİştir. (II. 14:) 

Hasan Paşa (Peçelizâde) Canik 
mirlivası olup ılOS'de (1696/97) ve- 
fat etti. (II. 143^ 

Hasan Paşa (^Saatçi) Enderun'dan 
yetişip çukadar-ı şehriyârî oldu. 
Şa'bân 9,92'de (Ağustos 1584) mîra- 



hûr-ı sânî olup 997'de (1589) mîra- 
hûr-ı e\a^ei oldu. Muharrem 999'da 
(Kasım 1590) yeniçeri ağası oldu. O 
sene Rebi^oilevvelinde (Ocak 1591) 
Rumeli beylerbeyi oldu. 100 T de 
(1592/93) azilden sonra Diyarbekir 
valisi olup 1002'de (1593/94) azlinin 
ardından kubbe veziri oldu. lOlO'da 
(1601/02) sadâret kaymakamı oldu. 
Zamanında çoğunlukla üzücü haber- 
ler geldiğinden lOll'de (1602/03) az- 
ledilerek Trabzon'a nakledildi. 1012' 
de (1603/04) Erzurum serdârı olarak 
gitmiş ve 1012 sonlarında (l604 baş- 
ları) vefat eylemişür. III. Murad'm bir 
müddet gözdesi ve Yemişçi Hasan 
Paşa'nın kıskandığı adam olmuştur. 
Ilımlıydı. (İL 127) 

Hasan Paşa (Sarıkçı) Enderun'da sa- 
nkçıbaşı oldu. Sonra rikâbdar-ı şehri- 
yâri olarak 1078' de (1667/68) Şehrizor 
beylerbeyi oldu. 1083^de (1672/73) 
Anadolu beylerbeyi olup lOâö'da 
(1675) orada vefat eyledi. (II. 139) 
Hasan Paşa (Selözzâde) 1157de 
(1744) Tırhaİa mutasarrıfı olmuş bir 
mîrimîrandır. Safer ll64'de (Ocak 
1751) vefat eden Karahisar-ı Sâhib 
mutasarrıfı Seyyid Hasan Paşa bu zat 
olmalıdır. (İL 152) 

Hasan Paşa (Sencivan) Hayreddin 

Paşa mensuplarından ve derya beyle- 
rinden olup Kefe beylerbeyi oldu. 
lOOO'de (1592) azledilmiş ve ardın- 
dan vefat etmiştir. Oğlu Sencivanog- 
lu'dur(^). (İL 124) 

Hasan Paşa (Seyyid) Şarkî Karahi- 
sar'da îskefser köylerinden Odun- 
köylüdür. Yeniçeri Ocağı'ndan yeti- 
şerek kul kethüdası olup, Rebiyülev- 
vel 115rde (HaziramTemmuz 1738) 
yeniçeri ağası oldu. Il52'de (1739/ 
40) vezirlik verildi. Şa'bân 1156'da 



64h 



(Eylül-Ekim 1743) sadrazam olup 2 
Receb 1159^da (21 Temmuz 1746) az- 
ledilerek Rodos'a sürüldü. Reb naile v- 
vel llöO^da (Mart 1747) İçel'e, 211- 
ka'de ll6rde (Ekim-Kasım 1748) Di- 
yarbekir'e vali oldu. Zilhicce ll6rde 
(Kasım-Aralik 1748) orada vefat eyle- 
di. Safdil, yumuşak huylu, doğru, ri- 
yasız ve ümmî idi. Fenâyî Mescidi'ne 
minber koydu. Unkapam'nda çeşme, 
Sultan Bâyezid civarmda cami, sebil, 
han ve mektep yaptı. Oğlu Seyyid İs- 
mail Beyle kızı Rukİye Hanım, 
11 56 'da (1743) vefat edip Sultan Bâ- 
yezid civarında Kapdanpaşa Mezarlı- 
ğı'nda defnedildiler. Diğer oğlu su- 
dürdan Said Bey ve damadı Abdı 
Ağa'dır. (İL 152/53) 

Hasan Paşa (Seyyİd) Dimetokalı bir 
Pomakdır. Kapıcıbaşı ve kasapbaşı, 
(S44 12 24 'de (1809) matbah emini, sonra 

yine kasapbaşı oldu. 22 Rebiwlâhir 
1233'de (1 Mart 1818) vezirlikle Bursa 
valisi olup 12 Şev^-^âfde (15 Ağustos 
1818) kapdan-ı der^^â oldu. 2 Rama- 
zan 1234^de (25 Haziran 1819) gemi- 
lere aklınca istihkâm inşasına kalkış- 
ması üzerine azledildi. Sonra Agrıboz, 
Muharrem 1236'da (Ekim 1820) Karlı- 
ili ve sonra İnebahtı muhafızı, 1237' 
de (1821/22) Azak'a memuren Sivas 
valisi, Şe\^^âl'de (Haziran-Temmuz 
1822) Agrıboz valisi, 1238^de (1822/ 
23) serasker vekili ve Rebiyülev^-el 
124 O 'da (Kasım 1824) Narda muhafızı 
olup sonra vezirliği kaldırıldı. 1244'de 
(1828) vezirliği geri verilip ordu ma- 
iyetinde istihdam olunup sonra Teke 
sancagıyla ordu seraskeri oldu. O se- 
ne Cemaziyelev^^elinde (Kasım 1828) 
vezirliği kaldırılıp çiftliğine gönderil- 
di. Az müddette orada vefat etti. Bir 
çeşmesi vardır. Kethüdası Mehmed 



Said Ağa, Bursa valiliğinde kapıcıbaşı 
oldu. Bu Hasan Paşa'nm kabzımalı 
Hasan Hulusi Efendi, 29 Ramazan 
1237xle (19 Haziran 1822) vefat et- 
miştir ki, bunun oğlu Hacı Hüseyin 
Hüsnî Efendi, Cemaziyelâhir 128rde 
(Kasım 1864) vefat etmiştir. Üskü- 
dar'da medfunduriar. Bu Hacı Hüse- 
yin Efendi/ıin oğlu emekli \likelâdan 
eski dahiliye nâzın Mehmed Said 
Efendi 'dir. Hasan Efendi'nin bir toru- 
nu da hâcegândan Es'ad Ahmed 
Efendi' dir '.û, Muharrem 1268'de (Ka- 
sım 1851) ^^efat etmiştir. (II. 167/68) 

Hasan Pa^şa (Seyyîd) (Karslızâde) 

Adana ayanıdır. Şe\"\'^âl 1183'de (Şu- 
bat 1770) /.dana valisi ve harbe asker 
şevkine rıemur oldu. Muharrem 
1184'de (N.-ayıs 1770) Çorum sancağı 
verildi. Sonra vefat etmiştir. (II. 155) 

Hasan Paşa (Sokolluzâde) Sokoîlu 
Mehmed ;.^aşa'nın büyük oğludur. 
Babasının sadrazamlığında beyler- 
den olup 978'de (1570/71) Diyarbe- 
kir beylerbeyi oldu. Sonra dört defa 
Şam ve iki kere Bosna ve bir kere Er- 
zurum, Anadolu, Rumeli," Temeşvar, 
Budin valisi oldu. 1004'de (1595/96) 
beşinci ve2ir oldu. 1005 'de (1596/97) 
Belgrad muhafızı, 1006"da (1597/98) 
Bagdad valisi oldu. 1012^de (1603/ 
04) azledildi. 1013'de (1604/05) Ka- 
rayazıcı üzerine serdâr olarak Tokat'a 
gelmiş ve 2 5 bin kadar eşkıya kırmış- 
tır. Eşkıya, kale dışında oturduğu ye- 
ri öğrenerek tüfenkle vurup şehid et- 
tiler. Çeleb:., cesur, azamet ve debde- 
beye düşkündü. Bağda d 'da cami ve 
revak yapt,. Oturduğu yere gümüş- 
ten bir set yaptırıp ağaç ve çiçek re- 
simİeriyle doldurmuştu. (II. 127) 

Hasan Paşa (Şerif) (Çelebizâde) 

Rusçuk ayanından Çelebi Süleyman 



Aga'nın oğludur. Serdengeçti ağası 
olup Kırım Giray\^a çapula giderek 
hayli yiğitlik gösterdi. Babasmın vefa- 
tında mirasyedi olup kapıcıbaşı ola- 
rak sıkıntı zamanında Muhsinzâdeye 
caizesini beğendirip Cemaziyeiâhir 
1187'de (Ağustos-Eylül 1773)A'ezirlik- 
le Rusçuk muhafzı oldu. 1188'de 
(1774) barış yapılmasının ardından 
vezirliği kaldırıldı. Gümü İçine, Rus- 
çuk ve Selânik'de sürgün olarak sene- 
lerce oturdu. Silah dar Çelik Mustafa 
Paşamın ricasıyla 5afer 1202'de (Ka- 
sım 1787) başİannca vezirliği geri ve- 
rilerek Misi^Tİ mulıafızı, sonra Yidin 
ve Rahova muhafızı oldu. 1204xİe 
(1789/90) sadrazam olup 1205^de 
(1790/91) vefat etti. Hüdâî Tekke- 
si'nde medfundur. Zekî, akıllı, dira- 
yetliydi. Halkın mallarına eİ uzatması, 
gözden düşmesine sebep olmuştur. 
Hüdâî Tekkesi 'nde hayratı v^ardır. Oğ- 
lu Ahmed Bey'diı. Kardeşi Seyyid 
Mehmed Ağandır. (İL 160) 

Hasan Paşa (Şeyloglu) Mîıimîran 
ve İçel mutasarrıfı idi. 1109'da (1697/ 
98) Sentine harbinde bulunarak kur- 
tuldu. Bu senelerde vefat etti. (II. 144) 

Hasan Paşa (Tatar) Topçu beylerin- 
den olup mîrlivâ ve: Karadeniz Boğa- 
zı muhafızı oidu. Scier 1276'da (Eylül 
1869) Çerkeş Hüse /in Paşa'nm hain- 
liğini haber vermesinden dolayı ferik 
olduysa da az müddette kendisi de 
gözden düştü. Emekli olarak 1298'de 
(1881) vefat eyledi. (II. 172) 

Hasan Paşa (Tırnakçı) Çerkesdir. 
Enderun'da yetişip 1004'de (1595/96) 
bü"^âik mîrahûr oldu. Saf er 1005 'de 
(Ekim 1596) yeniçeri ağası oldu. Zil- 
hiccemde (Temmuz- Ağustos 1597) az- 
ledildi ve sonra kubbe veziri oldu. 
Oradan 1009'da (1600/01) Bağdad 



valisi oldu. lOlO'da (1601/02) tekrar 
kubbe veziri olup lOll'de (1602/03) 
yine Bağdad valisi oldu. Gitmeden 
Yemişçi Hasan Paşamın gadriyle kat- 
ledilmiştir. Gayet azametli olup sefer- 
de yeniçeri ağası iken Murad Pa- 
şamın ve Sofu Sinan Paşamın önüne 
geçerdi. Bir defa Lala Mehmed Pa- 
şamın da önüne geçmek hevesine 
düşdükde "haddini bil" demekle 
utandı. Hoş, şevket A'e şan heveslisiy- 
di. Kardeşi Hüseyin Paşaxlır. (II. 126) 

Hasan Paşa (Tiryaki) Enderun'dan 
yetişip III. Murad 'm tahta çıkmasıyla 
(1574) rikâbdar-i şehriyârî olmuştu. 
Sonra saravdan çıkarak 20 sene ka- 
dar Sigetv^ar beyi ve sonra beylerbeyi 
oidu. Eflâk muharebesinde yalnız ba- 
şına kaldığında harbe devam edip 
ağası zorla kemerinden tutup çıkardı. 
1003'de (1594/95) Bosna ve sonra 
Kanije beylerbeyi ve 1006'da (1597/ 
98) ikinci defa Bosna beylerbeyi ol- 
du. 1007'de (1598/99) harpde Se- 
mendire beyi Mehmed Bey'le bera- 
ber yaralandılar. Sonra Kanije 'ye 
gönderilip orada mahsur kaldı. Tatlı 
hilelerle düşman ordusunu perişan 
etmekle dördüncü vezir oldu. 1010' 
da (1601/02) üçüncü defa Bosna ve 
101 Ede (1602/03) Budin valisi olup 
azledildi. Receb 10l4^de (Kasım 1605) 
Rumeli, 10l6'da (l607) dördüncü de- 
fa Bosna ve Zilka'de'de (Şubat-Mart 
I6O8) ikinci defa Rumeli valisi oldu. 
O sene Çelâlî Canpuladoğlu çengin- 
de serdâr olup yararlık gösterdi. 
1017'de (1608/09) ikinci defa Budin 
valisi olup 1019'da (I6IO) vezirlikle 
emekli olduysa da 1020'de (I6II) 
üçüncü defa Budİn valisi oldu. O se- 
nenin sonunda orada vefat eylemiş- 
tir. Hamiyetli, doğru, akıllı, tedbirli, 
sâdık ve köse bir zat idi. (II. 129/30) 



645 



646 



Hasan Paşa (Tiryaki) Tersane za- 
bitlerinden olup mirliva olmuştu. Ce~ 
ma2iyele\^'^el 1272 'de .(Ocak 1856) 
vefat etti. (İL 171) 

Hasan Paşa (Tokmak) Sadrazamın 
hemşerisi olduğundan 1105'de (1693/ 
94) Maraş beylerbeyi ve 1109'da 
(1697/98) Amasya mirlivası oldu. Bu 
senelerde vefat etti. Oğlu Ömer Pa- 
şa'dır. (II. 144) 

Hasan Paşa (Tokmak) Yükselip mî- 
rimîran oldu. 1176'da (1762/63) Ka- 
rahisar-ı Sâhib mutasarrıfı oldu. Son- 
ra Rusya harbine memur oldu. 1183' 
de (1769/70) vefat eyledi. (II. 155) 

Hasan Paşa (Topal) Sancakbeyi 
olup 1068'de (1657/58) Bosna bey- 
lerbeyi oldu. 1069'da (1658/59) ayrıl- 
mıştır. Bu senelerde vefat eyledi. (II. 
136/37) 

Hasan Paşa (Uluç) Anadoluludur. 
Cezayir'e gidip orada yetişmiştir. 
Sonra Cezayir'den gelip derya beyle- 
rinden oldu. 996'da (1588) kapdan-ı 
der^^â olup Magrib'e sefer edip dön- 
dü. 998'de (1590) veya 999'da (1591) 
vefat etmiştir. Kızı Mery^em Hatun ya- 
nında Gedikpaşa'da defnedilmiştir. 
Sarıyer'de, Okmeydanı' nda ve Sinan 
Paşa Mektebi avlusunda mektepleri 
vardır. (11. 123) 

Hasan Paşa (Uzun) Fazlı Paşa ket- 
hüdası denir. Bostancıbaşı olup 1104' 
de (1692/93) Sofya muhafızı, sonra 
Basra valisi, 1108'de (1696/97) .Musul, 
1109'da (1697/98) ikinci defa Basra 
valisi olup sonra vefat etti. (İL 144) 

Hasan Paşa (Velî) Mîrimîrandan olup 
1152'de (1739/40) Tırhala mutasarrıfı 
oldu. O sene vefat etmiştir. (II. 152) 

Hasan Paşa (Yarar) İlbasanlıdır. 
Beylerden ve sonra beyierbeyilerden 



oldu. 103)'da (l621) Leh harbinde 
bulundu. Sonra Musul muhafızı oldu. 
İranlılarla harpde 1035'de (1625/26) 
şehid oldu. (II. 132) 

Hasan Pafa (Yaycıbaşı) Bostancılık- 
tan yetişip 10l6'da (1607/08) bostan- 
cıbaşı, 1022'de (1613) Sayda ve Safed 
beylerbey- oldu. 1023'de (l6l4) Ma- 
anoglu harbinde bulundu. O sene 
Şam'da ve :"at eylemiştir. (II. 130) 

Hasan P?^a (Yemenli) Arnavut Ali 
oğludur. Beylerden olup 994'de 
(1 586) Ysmen beylerbeyi, Receb 
1004'de (Mart 1596) oradan Mısır va- 
lisi ve Zilhicce 1006'da (Temmuz 
1598) vezirlikle kubbenişîn oldu. Ce- 
maziyelevvel 1017'de (Ağustos-Eylül 
1608) veya 9 Receb 1017'de (19 Ekim 
I6O8) vef^.t eyledi. Atik Ali Paşa kab- 
ristanınd£ medfundur. Yemen'de 
Mehdi adil şakiyi katley lemistir. Ce- 
sur, yumuşak, cömert ve akıllıydı. (II. 
128) 

Hasan Ptışa (Yemişçi) Arnavutdur. 
Zülüflü baltacı ve çeşnigirbaşı, 988' 
de (1580) kapıcılar kethüdası, 997'de 
(1589) kajMcıbaşı ve Zilka^de 1001 'de 
(Ağustos 1593) yeniçeri ağası olup 
1002'de (1593/94) azledildi. Şewâl 
1003'de (Haziran 1595) ikinci defa 
atanıp Cemaziyelâhir 1004 'de (Şubat 
1596) azlclundu ve o sene Recebinde 
(Mart 1596) vezirlikle zahire götür- 
meye Belgrad'a memur oldu. Sonra 
kubbe veziri oldu. Rebiyülevvel 
lOlO'da (Eylül I6OI) sadrazam oldu. 
Rebiyülevv^el 1012'de (Ağustos l603) 
azlolunup Cemaziyele\^^el'de (Ekim) 
katledildi Üsküdar'da medfundur. 
Kethüdası Yemenli Hasan Ağa, azlin- 
de gözden düştü. (İL 126/27) 

Hasan Paşa (Yörüik) Babası ça\'uş 
olduğundan "Ça^oışzâde" dendi. Ka- 



pıcıbaşı, sonra ça-:Circıbaşı oldu. Rebi- 
yülâhır 1102'de (Ocak 1691) evlâd-ı 
fatihan zabiti ola:;ak mîrimîran oldu. 
1108'de (1696/97) vezirlikle Selanik 
ve Tırhala sancaklarıyla Mora seras- 
keri oldu. 1109'd£. (1697/98) Basra^ya 
sefere memur oldu. Ill4'de (1702/ 
03) Belgrad, Şevval 1115'de (Şubat 
1704) Savda, 1116^da (1704/05) Silist- 
re ve ardmdan Temeşvar, 1117'de 
(1705/06) Belgrad, lllS^de (1706/07) 
Selanik, 1120'de (1708) ikinci defa 
Temeşvar, Şevval 112rde (Aralık 
1709) Ağrıboz, 1122'de (1710) Boğaz 
muhafızı ve o 5 ene Özi muhafızı, 
sonra Rumeli va-isi, 1123'de (1711) 
ikinci defa Agrıboz, 1126'da (1714) 
Sakız muhafızı ve^ o sene Şehrizor ve 
ardmdan Basra ve Muharrem 1128'de 
(Ocak 1716) Musul valisi oldu. 14 
Muharrem 1128^Ge (9 Ocak 17l6) ve- 
zirliği kaldırıldı. Sonra geri verilip 
İnebahtı muhafızı oldu. 25 Receb 
1135'de (1 Mayıs 1723) vefat etti. Çok 
yaşlıydı. (İL 148) 

Hasan Paşa (Zaîmzâde) (Livadya- 

h) Agrıboz 'da Lr '^adyalıdır. Yüksele- 
rek mîrimîranlıkk, Hanya muhafızı ol- 
du. 17 Zilhicce i:87'de (1 Mart 1774) 
vezirlikle Kösteniil valisi ve Rumeli 
sürücüsü oldu. B^xıştan sonra 1189'da 
(1775) vezirliği kaldırıldı. 1192^de 
(1778) İnebahtı, 1193'de (1779) Vidin, 
1195'de (1781) Tırhala, sonra Ohri ve 
Dukagin ve 1198'de (1784) Agrıboz 
valisi oldu. Orada vefat eyledi. Ted- 
birli ve doğruydu. Oğlu Ahmed Paşa 
ile Yusuf Bey'dir. Yusuf Beyin oğul- 
ları Hacı Ali Bey ve Dâvoıd Bey'dir. 
(II- 158) 

Hasan Paşazade bak. Ahmed Efen- 
di; Ahmed Kâmil Bey; SaidMehmed 
Bey; Tâhir Mehm^ed Bey 



Hasan Paşazade Livadyalı Zaimzâde 
Hasan Paşa evlâdıdır. Torunlarından 
İsmail Bey 'in oğlu Ali Şefik Beyin oğ- 
lu Safî Bey, bâlâdan ve Divan-ı Hü- 
mâyûn âmedî haiifelerindendir. (IV. 
688) 

Hasan Râsim Paşa Mısır'da yetişip 
beylerden oldu. Sonra Osmanlı Dev- 
letime hizmeti emel edinip gelmekle 
Rumeli beylerbeyi payesi verildi. 1 
Zilka'de 1299^da (14 Eylül 1882) vefat 
etti. Beylerbeyimde medfundur. (II. 
173) 

Hasan Rızâ Paşa (Seyyid) Daren- 
delidir. Kapıcıbaşı ve sonra mîrimî- 
ranlıkla Karahisar-ı Sâhib mutasarrıfı 
oldu. Cemaziyelâhir 1233 'de (Nisan 
1818) vezirlikte Anadolu valisi olup 
Beykoz'da çadır kurdu. Bir müddet 
sonra, Safer 1237'de (Kasım 1821) 
Boğaz muhafızı ve Biga mutasarrıfı 
ve o sene (1822) Anadolu valisi, Ce- 
maziyele\^el 1238'de (Ocak- Şubat 
1823) Haleb, Şa'bân'da (Nisan) Kon- 
ya ve sonra Niş valisi ve 1241' de 
(1825/26) Nigbolu muhafızı olup 
sonra vefat eyledi. Oğlu silahşor ve 
kapıcıbaşı olan Mehmed Bey'dir. Ha- 
zinedarı Abdullah Ağa 'ya kapıcıbaşı- 
hk verildi. (II. 167) 

Hasan Salâhî Efendi Caniklidir. 
Müderris Divitçi Mfehmed Efendi 'ye 
damat oldu. Zilhicce 1080'de (Mayıs 
1670) vefat etti. Sâlihdi. (II. 139) 

Hasan Şah Efendi Yükselip hâce- 

gândan oldu. 1158'de (1745) küçük 
evkaf muhasebecisi, sonra başka gö- 
revlerde bulunup Şe\^^^âl 1171 'de 
(Haziran 1758) Anadolu muhasebeci- 
si oldu. 8 Ramazan 1172'de (5 Mayıs 
1759) vefat etti. Hekimoğlu Ali Paşa 
Camii'ne defnedildi. (II. 154) 



647 



648 



Hasan Şükrî Efendi Dersiam olup 6 
Muharrem 130rde (7 Kasım 1883) 
vefat etmiştir. Edirnekaprda medfun- 
dur. (İL 173) 

Hasan Tahsin Bey Hafız Ali Paşa' 
mn(-^) oğludur. Kapıcıbaşı iken 7 Şa' 
bân 1293^de (28 Ağustos 1876) vefat 
etmiştir. Topkapı'da medfundur. (III. 
562) 

Hasan Tahsin Bey (Çelebi Musta- 
fa Paşazade) Ali İlhâmi Bey'in(-^) 
oğludur. Müderris, E^âıp mollası, iler- 
leyerek Mekke payesi oldu. 1295 'de 
(1878) vefat eyledi. (IL172; IV. 466) 

Hasan Tahsin Paşa Konya'da Hafız 
Mehmed Efendi'nin oğludur. 123rde 
(1816) doğmuş, 1235^de (1819/20) îs- 
tanbuFa gelip 1243^de (1827/28) fesli 
alayına gönüllü nefer kaydolunmuş- 
tur. 1244'de (1828/29) muharebede 
bulundu. 1247^de (1831/32) Mekteb-i 
Harbiye açılınca oraya girdi. 1248'de 
(1832/33) yüzbaşı, 1252"de (1836/37) 
kolağası, 1256^da (1840) binbaşı, 1260' 
da (1844) kaymakam ve 1264 'de 
(1848) miralay ve 1271 'de (1854/55) 
liva oldu. Sumnu, Bükreş, Sohunı 
muharebelerinde bulundu. Sonra 
Hassa Ordusu'na memur oldu. 1278' 
de (1861/62) feriklikle Haleb kuman- 
danı ve sonra Girit' e memur oldu ve 
sonra Dâr-ı Şûra azası ve sonra İstan- 
bul kumandanı oldu. 29 Zilka'de 
1293'de (16 Aralık 1876) vezirlikle Ba- 
tum kumandanı olup 1294 (1877) or- 
talarında ayrılarak Erzurum cihetine 
memur oldu. Sonra Anadolu DiA^an-ı 
Harbi'ne memur olup Dâr-ı Şûraya 
aza olmuştu. 1296^da (1879) Selanik 
vali kaymakamı olup 1297 'de (1880) 
ayrıldı. A' şar iltizamı hususundan do- 
layı muhakeme edildi ise de beraat et- 
ti ama boşta kaldı. 21 Muharrem 1307' 
de (7 Eylül 1889) vefat edip Üsküdar'a 



defnolundu. Başlarında muharebeler- 
de hizmeti görüldüyse de sonraları ta- 
lihi uygun gitmedi. (II. 175) 

Hasan Tevfîk Efendi Kâtip, mü- 
me^^dz, Zilhicce 1262'de (Kasım-Ara- 
lık 1846) tophane muhasebecisi oldu. 
1278'de (1861/62) bu hizmetten azille 
emekli oldu. 19 Muharrem 129rde (8 
Mart 1874) v^efat eyledi. Süleymani- 
ye'de medfundur. Ser\^etli ise de ayrı- 
lışında mah^^etti. Feyzi Beyle topçu 
feriklerinden Hacı Asım Paşa damad- 
landın (İL m) 

Hasan Tevfik Paşa Erkân-ı harp za- 
bitlerindendir. Hassa erkân-ı harp re- 
isi iken Recab 1304-de- (Nisan 1887) 
vefat etti. i^yrılıkçeşmesi'nde med- 
fundur. (II. :.73) 

Hasan Zühdî Efendi Sirozludur. 
Müderris, Zilka'de 1268'de (Ağustos- 
Eylül 1852) "zmir mollası, Rebiyülev- 
vel 1273'de CKasım 1856) Edirne pa- 
yesi ve Muharrem 127 5 'de (Ağustos 
1858) Mekke payesi oldu. Daha son- 
ra vefat etti. (II. 171) 

Hasancanzâde bak. Sa'deddin Meh- 
med Efendi 

Hasancanzâde I. Selim'İn (Ya\njz) 
nedimi Hasancan evlâdı olup şeyhü- 
lislâm ve âlim yetişmiş ve sonra ''Bi- 
raderzâde" c iye unvanı değiştirmiştir. 
Bunlara "Hccazâde" de denir. Zama- 
nımızda torunları vardır. (IV. 688) 

Hasanzâde bak. Şifayı Mehmed 
Efendi 

Hasbî Ahrned Efendi Müderris, 
Eyüp mollası ve 1203"de (1788/89) 
Mekke mollası oldu. III. Selim devri 
(1789-1807) başlarında vefat etmiştir. 
(II. 117) 

Haseki bak Mehmed Pasa; Mehmed 
Paşa; Mûsâ '.^aşa; Mustafa Ağa; Selim 
Mehmed Pasa 



Hasekizâde bak. Sâdık Mehmed 
Efendi 

Hasîrpûş Dede Bursa'da, ermiş sayı- 
lanlardan bir zat idi. Vefatında Deve- 
ci kabristanına defnedildi. (İL 233) 

Hasib Abdülhalitrı Efendi (Yedi- 
kulelizâde) Yedikııleli Se^n-id Ab- 
dullah Efendi'nin(-0 oğludur. Mü- 
derris olup 1173'de (1759/60) vefat 
etti. Şair ve hattatdır, (11. 180; IIL 374) 

Hasib Ahmed Efendi İstanbulludur 
Esirîzâde Abdülbâkî Efendi dairesin- 
den çıkıp kadı oldu. Toyran'da 1182' 
de (1768/69) vefat etti. Şairdir. (İL 180) 

Hasib Efendi (Çoîoınıîzâde) Hay- 
rabolu â yânından ve Kanlıcalı Şeyh 
Ata Efendi'nin der\- iş. erindendir. 1199' 
da (1785) vefat etti. Usta şairdir. (II. 
180) 

Hasib Efendi (İlyaszâde) İzmitlidir. 
1252'de (1836/37) Ü-.küdar payesi ol- 
muştu. Sonra vefat eti. (II. 180; I. 157) 
[I. 157' de 'İzmirlidir'' denmektedid 

Hasib Efendi (Yaıyâzâde) Hoca 

Sa'deddin Efendi I^ârülhadisi'nden 
çevrilme dergâha 1205'de (1790/91) 
şeyh oldu. Üvey babası Hacı İbiş 
Efendi Rıfaî olmakla Halvetî ve Rıfaî 
âyinlerini bidikte icra etti. 1250'de 
(1834/35) vefat eti. Tekke bu zatın 
adıyla anılır oldu. Eh .-i hal bir zat idi. 
(İL 180) 

Hasib İbralîlm Efendi (Uşşakîzâ- 

de) Abdülbâkî Efendi'nin oğludur. 
Müderris ve İzmir mollası oldu. 2 
Şe\^^âl 1136'da (24 Haziran 1724) ve- 
fat etti. Şair, fâzıl, âlim olup tarih sa- 
hibidir. (İL 180) 

Hâsib Mehmed Efeıdi Kastamonu- 
ludur. Kalemden yetişip hâcegândan 
oldu. 1117'de (1705/06) başmukata- 
acı olup 1118'de (1706/07) azlolun- 



muş, 1126'da (1714) Mısır mukabele- 
cisi olup 1127'de (1715) Bozcaada ya 
sürülmüş ve 1130^da (1718) vefat et- 
miştir. Şairdir. (İL 97) 

Hasib Mehmed Efendi Sey^ id Rızâ 
Mehmed Efendimin(-^) oğludur. Mü- 
derris olup 18 Rebiyüle\^^el 1197'de 
(21 Şubat 1783) vefat etti. Nişancı Ab- 
dullah Efendi'nin damadıydı. (İL 398) 

Hasib Mehmed Efendi Kalemden 
yetişip hâcegândan oldu. 1222'de 
(1807) ruznâme-i evYol vekili de ola- 
rak bir-iki sene sonra vefat etti. (İL 
180) 

Hasib Mehmed Efendi Hafız Mus- 
tafa Efendi ninC-») oğludur. Sadrazam 
Gâlib Paşa'nm hazinedarı ve hâce- 
gândan olup 7 Şewâl 1245'de (1 Ni- 
san 1830) vefat etti. Üsküdar^da ba- 
basının yanma defnedildi. (IV. 469) 

Hasib Mehmed Efendi Sâib İbra- 
him Paşamın(-*) kethüdası olup 28 
Cemaziyelev\^el 127rde (16 Şubat 
1855) vefat etti. Süleymaniye'"de 
medfundur. (IIL 185) 

Hasib Mehmed Efendi (Seyyid) İs- 
tanbulludur. Mısıra gidip Mevlevi ol- 
du. Nihayet İznik Mevlevîhanesi şey- 
hi oldu. 112rde (1709) vefat etti. 
Arif, şairdir. Divmı sahibidir. (II. 180) 

Hasib Mehmed Paşa 1220^de (1805) 
\'efat edip Me^dânâkaprda defnolu- 
nan Mehmed Emin Efendi oğludur. 
Hazine-i hassa kâtiplerinden olup 
Nusretiye Camii inşasında bina me- 
murlarından oldu. 124rde (1825/26) 
hâcegân rütbesiyle topçular kâtibi ve 
sonra Bagdad kapı kethüdası oldu. 20 
Şa'bân 1250'de (22 Aralık 1834) evkaf 
nâzın ve 28 Ramazan 1252'de (6 
Ocak 1837) vezir rütbesiyle hazine-i 
hassa nâzın, 10 Muharrem 1254^de (5 



649 



650 



Nisan 1938) ilâveten evkaf nâzın ol- 
du. 1255'de (1839) Abdülmecidın 
tahta çıkmasından sonra azledilerek 
Recebinde (Eylül) Selanik valisi olup 
Zilhiccesinde (Şubat 1840) azledildi. 
Rebi^naiâhir 1256^da (Haziran 1840) 
Meclis-i Vâlâ reisi olup 5 Muharrem 
1257'de (27 Şubat 1841) azledildi. 
1258 (1842) ortalarında Anadolu mü- 
fettişi oldu. Bir ay sonra Meclis-i Ya- 
laya aza olup 23 Receb 1260'da (8 
Ağustos 1844) üçüncü defa e^4af nâ- 
zın, Şewâl 1264'de (Eyiül 1848) Cid- 
de valisi olup 1265'de (1849) azledil- 
di. Receb 1266'da (Mayıs 1850) ikinci 
defa hazine-i hassa, Zilhicce 1270 'de 
(Eylül 1854) dördüncü defa evkaf. 
Zilhicce 1273'de (Ağustos 1857) mali- 
ye, Ramazan 1274'de (Nisan-Mayıs 
1858) beşinci defa evkaf, Receb 1275' 
de (Şubat 1859) ikinci defa maliye nâ- 
zın ve Ziika'de 1276'da (Mayıs-Hazi- 
ran 1860) Mecâlis-i Âliye 'ye memur ve 
Şe\-v^âl 1277^de (Nisan 186l) üçüncü 
defa hazine-i hassa nâzm oldu. Mu- 
harrem 1278'de (Temmuz 1861) azle- 
dildi. 1282'de (1865/66) ma'zuliyet 
maaşı verildi. Zilhicce 1286 'da (Mart 
1870) şeyhülharem olup hasta olarak 
birkaç gün sonra 21 Zilhiccemde (24 
Mart 1870) vefat etti. Hesap işlerini bi- 
lir, tedbirli, cömert ve gayet zengindi. 
Konağının kapısı fukaraya açık, sofra- 
larca fukara duacısı olmuştu. Evlâdı 
çok olup ancak çoğu gençliğinde ve- 
fat etti. Erkeklerden Rauf Bey ve Şev- 
ki Bey hayattadırlar. Büyiik oğlu İs- 
mail Hakkı Bey, 1296'da (1879) vefat 
edip yanma def n olundu. (İL 180) 

Hasib Mustafa Efendi (İzmir Fakı- 
sızâde) Müderris, Maraş ve 1258'de 
(1842) Trablusgarb mollası oldu. Re- 
biyülevvel 1262'de (Mart 1846) vefat 



etti. Selimiye'de medfundur. Emin 
Muhlis Paşa ile Es^ad Paşa, oğullan- 
dır. (II. 180) 

Hasib Paşa Mekteb-i Tıbbiye 'ye 
1266'da (1350) girip öğrenimini ta- 
mamiayarai-ı az müddette binbaşı ve 
miralay olmuş ve sonra mirlivalıkla 
ordu sertabibi olup Plevne'de bulun- 
muş ve sor.ra Hassa Ordusu sertabibi 
ve 1303'de (1885/86) ferik olarak sıh- 
hiye dairesi reisliğinde bulunmuş ve 
28 Cemazivelewel 1311'de (7 Aralık 
1893) vefat edip Erenköy'de Sahra-yı 
Kebir'de tabip Akif Paşa^^a kabir ar- 
kadaşı olmuştur. (II. 181) 

Hasibî Çelebi Gedüslüdür. Keşfimin 
küçük kardeşidir. Frenk İbrahim Pa- 
şa'nın sadrazamkgmda bir suç İşleye- 
rek hapsedildi. Kurtulmak için paşa- 
ya kasideler verdiyse de 10 sene ha- 
piste kaldı ve hiddeti yauştı. Paşanın 
katledilmesinden sonra serbest bıra- 
kıldı. Şehzade Mustafa'ya bağlandı. 
960^da (1553) onunla birlikte katle- 
dildi. Usta şairdir. (II. 179) 

Hasibî Mehmed Efendi (Ahîzâde) 

Hüseyin Efendinin oğludur. Müder- 
ris, 1037'de (1627/28) Bursa, sonra 
Edirne mollası oldu. Rebi^öilevvel 
1042'de (E-lül-Ekim 1632) İstanbul ka- 
dısı olup Eeceb 1043^de (Ocak 1634) 
gazaba uğrayıp babasıyla beraber az- 
ledilerek Kıbrıs'a gönderildi. Receb 
1044'de (Ocak l635) orada vefat etti. 
Arif, zarif, doğru ve şairdir. Oğlu Ab- 
dülhalim Efendrdir(-^). (W. 157) 

Hâsim İtrahim Efendi xMüderris, 
İzmir müftüsü olup 1152'de (1739) 
vefat eylemiştir, Fakih, fâzıl, şairdi. (I. 
128) 

Hasirîzâde bak. Basrî Mustâfa Efen- 
di; Hafız Mehmed Ağa; Süleyman 
Sıdkî Efen ii 



Hastrîzâde bak. Muhlis Efendi 

Hassan Mehmed Bey (Recâîzâde) 

Süleyman Hâdî Bev1n(-^) oğlu olup 
mektûbî-i sadâret halifelerinden iken 
Muharrem 125 7 'de (Mart 1844) vefat 
etti. Şairdir. (II. 117: III. 95) 

Hastazâde bak. Abdullah Efendi 

Hâşim (Şerif) Şerif Câzim b. Azim b. 
Lâzim b. Ebû Nüme^^'in oğludur. 1054' 
de (1644) Mekke eıniri iken vefat ey- 
ledi. Âlîm, fâzıl, cörıertdi. (IV. 623) 

Hâşiîn (Şerif) Şer;.f Sürûrzâde Şerif 
Abdullahın oğludur. 1266'da (1850) 
vefat eylemiştir. (IV. 625) 

Hâşim Ahmed Sâtı' Efendi Hasan 
Ağa'nm oğludur. 1209^da (1794/95) 
doğmuştur. Hastahane müdürü ola- 
rak 21 Receb 1292^de (23 Ağustos 
1875) vefat etmiştir. Karacaahmet'de 
medfundur. (IV. 626) 

Hâşim Ali Bey Şehid Silahdar Ali Pa- 
şanm yeğenidir. Kalemden yetişip 
ll59'da (1746) Gel;bolu Baruthanesi 
nâzın ve ll60'da (1"47) kâğıd-ı bîrûn 
emini ve Şe\"\'âl l'.67'de (Temmuz- 
Ağustos 1754) tophane nâzın oldu. 
Sonra Fâtih Camii /akıf kâtibi oldu. 
Safer ll69'da (Kasım 1755) şehremi- 
ni ve 1172'de (1758 ''59) silahdar kâti- 
bi, 1174*de (1760/6:.) yine şehremini. 
Ramazan 1175'de (Nisan 1762) Çifte 
Sarayların, yani lE". Mustafa'nın iki 
kızma saray yapürmak arzusuyla sa- 
tın alman Cagaloglu ve Köprülü oğlu 
konaklarıyla birtakım arsalardan 
meydana gelen mülkün bina emini 
oldu. Cemaziyelev/el 1176'da (Ka- 
sım- Aralık 1762) başmuhasebeci, 
1177'de (1763/64) Edirne Sarayı tami- 
rat müdürü oldu. O senenin Şe\^^â- 
linde (Nisan 1764) azl ile orada ika- 
meti emrolundu. 1178'de (1764/65) 
muvakkaten başmuhasebeci, Zilhic- 



ce 1179'da (Mayıs 1766) Fâtih Camii 
bina emini ve Muharrem 1180'de 
(Haziran 1766) yine başmuhasebeci, 
llSrde (1767/68) ruznâme-i e\^^el, 
1182xie (1768/69) tersane emini ol- 
du. Sonra sipah, silahdar ve yeniçeri 
kâtipliklerinde bulunarak 1194 
(1780) ve 1196'da (1782) iki defa ruz- 
nâme-i evvel oldu. 2 Ramazan 
1197'de (1 Ağustos 1783) vefat etti. 
Üsküdar'da Eski Menzilhane'de med- 
fundur. Mağrur, kibirli, hırsh ve ce- 
surdu. Biri mansıp sahibi olsa kede- 
rinden hasta olurdu. Vezirlerin kapı 
kethüdâlıklarında da bulunmakla ha- 
nesi dedikoducuların toplandığı yer 
olup işbaşmdakileri küçük görürdü. 
Bu sebepden son yıllarda kendine 
küçük görevler verilmeye başlamış- 
tır. Oğlu Zeynelâbidîn Bey'dir(— ^). 
(IV. 623/24) 

Hâşim Bey Yükselip zecriye muhas- 
sıh olup 1239^da (1823/24) azilden 
sonra vüzera kapı kethüdası ve başka 
hizmetlerde bulunarak vefat etmiştir. 
(IV. 625) 

Hâşim Çelebi (Fakilızâde) Üskü- 
darlıdır. Kadı olup 1008'de (1599/ 
1600) vefat etti. Şairdir. (IV. 623) 

Hâşim Efendi Müderris olup 
1199^da (1785) vefat eyledi. (IV. 624) 

Hâşim Efendi Amasyalıdır. Müderris 
olup Râtİb Efendi 'ye yakınlığından 
dolayı 1211'de (1796/97) silahdar ha- 
lifesi Mestan Efendi ile Hanya'ya sür- 
gün edildiler. Orada vefat etti. (IV. 
624) 

Hâşim Efendi Teşrifat kaleminden 
yetişip 1261 (1845) tarihlerinde teşri- 
fat kesedarı oldu. Birkaç sene sonra 
vefat etti. (IV. 625) 

Hâşim Efendi Boşnak Hasan Ağa' 
nm oğludur. Kadiri şeyhi olup Şa'bân 



651 



652 



1292'de (Eylül 1875) LstanbuFda vefat 
eyledi. (IV. 626) 

Hâşim Efendi (Nemlizâde) (Hacı) 

Trabzonludur. Hayriye tüccarının 
meşhurlarından olup tüccarbaşı ol- 
muştu. Yaşlı iken 1268'de (1851/52) 
vefat eylemiştir. Sen'et ve hayır sahi- 
biydi. Oğlu Hacı Mehmed Emin Efen- 
di'dir(^). Damadı ve kardeşinin oğlu 
Hacı Sa'dullah Mehmed Efendi'dir(-^). 
Hepsi Süleymaniye'de medfundurlar. 
Bunun kardeşi Hacı Es'ad Efendi, 
Trabzon'da ortağı olup onun oğlu 
Mehmed MesTıd Efendi xlirr~>). (IV. 
625) 

HâşLtn Efendi (Saçlı) Şeyh olup 
1003'de (1594/95) vefat etti. Yerine 
oğlu CaTer Efendi geçip 1040'da 
(1630/31) vefat etti. (IV. 622) 

Hâşitn Hüseyin Efendi (Mezarcı- 
zâde) Âlîm müderrislerdendir. 1301' 
de (1883/84) vefat etti. Haydarpaşa' 
da medfundur. (IV. 626) 

Hâşim Mehmed Bey Ali Hasib 
Efendi'nin(-+) oğlu ve Bâlîzâde'nin 
torunudur. Müderris olup 1236 'da 
(1820/21) vefat etti. Yahya Efendi 
Mezarlığı'na defnedildi. Oğlu Nebil 
Beydir. (III. 551) 

Hâşim Mehmed Bey Mektupçu 
Demş Ali Hasib Efendinin oğludur. 
Müderris olup 1236'da (1820/21) ve- 
fat eylemiştir. Yahya Efendi Türbe- 
si"ne defnedilmiştir. (IV. 625) 

Hâşim Mehmed Efendi Bandırmak 
Şeyh Yusuf Nizâmeddin Efendi'nin 
ortanca oğludur. Babası yerine Ah- 
mediye Tekkesi 'ne şeyh oldu. Halve- 
ti idi. 1197'de (1783) vefat etti. Ermiş 
saydanlardandır. Divan sahibi şairdir. 
(IV. 624) 

Hâşim Mehmed Efendi Hattat Ra- 
kım Efendi'nin şakirdi olup hattatdı. 



Sikke ressamlığında bulunarak hâce- 
gândan olmuştu. 22 Cemaziyelâhir 
126l'de (28 Haziran 1845) vefat etti. 
Rakım Efendi'nin yanma defnedil- 
miştir. (IV. 625] 

Hâşim Mehmed Efendi Nigbolu 
müftüsü Abdullah Efendi'nin oğlu- 
dur. Müderris \e Maraş mollası oldu. 
Sultan Abdülaziz devri (1861-1876) 
ortalarına yetişti. (IV. 626) 

Hâşim Mehmed Efendi (Kudsîzâ- 

de) Se^yid Yusuf Efendi'nin oğludur. 
Müderris olup Ramazan 1088 'de (Ka- 
sım 1677) vefai etti. Bilgili ve şairdi. 
Eksik MirâtıVi-Stiarâsı ^^ardır. (IV. 
623) 

Hâşim Melımed Efendi (Seyyid) 
Tırhala kadısı iken 1135'de (1722/23) 
vefat etti. Şairdi. (IV. 623) 

Hâşim Meİımed Efendi (Seyyid) 

İstanbulludur, i^ivan-ı Hümâ^oin ka- 
leminde yetişip âmedî oldu. Sonra 
orduda tezkire-i sânî olup bir aralık 
azlolunduysa da Cemaziyelev^^el 
1137'de (Ocak-Şubat 1725) ikinci de- 
fa atandı. 20 Rebi>â.ile\^^el 11 38 'de 
(26 Kasım 1725) vefat edip Atik Ali 
Paşa Camli'ne defnedilmiştir. Usta 
kâtip, kanunlar: iyi bilir, asil kerim, 
iri yapılı, macun bagımlıhgı ile itham 
edilirdi. (IV. 623) 

Hâşim Melımed Efendi (Seyyid) 

Müderris, Yenişehir mollası olup Ce- 
maziyele\^^el 1175^de (Aı^aiık 176l) 
vefat etti. Eğrikaprda medfundur. 
(IV. 623) 

Hâşim Mehmed Efendi (Seyyid) 

Babıâli'den yetişerek ll52'de (1739/ 
40) tezkire-i sara, sonra Vidin defter- 
dan, 1156 (1743) başlarında mznâm- 
çe-i evvel pâyesiyle Acem şehzadesi 
Safi Şah Ordusu defterdarı, sonra İs- 
tanbul baruthane nâzın. Zilhicce 



1160'da (Aralık 1747) ciz}^e muhase- 
becisi ve Şe\^âl II6I de (Ekim 1748) 
başmuhasebeci, 11 68 'de (1755) cizye 
muiıasebecisi ve 1172'de (1758/59) 
Haremeyn muhasebecisi olup 
1174^ de (1760) yerind.^ bırakıldı. Faz- 
la harç isteyince o senenin Rebi^âılev- 
velinde (Ekim 1760) azledilerek Boz- 
caada'ya sürgün edildi. Az vakitte bı- 
rakıldı ve 1175''de (1751/62) yeniçeri 
kâtibi oldu. 1177'de ;i763/64) azle- 
dilmiş olarak vefat ey edi. Fâtih civa- 
rında medfundur. (IV. 623) 

Hâşitti Mehmed Efendi (Seyyid) 

Mehmed Vahyîzâde 1 eyzullah Efen- 
di 'nin dördüncü oğludur. Kocamus- 
tafapaşa Tekkesi şeyhi oİup 123rde 
(1816) vefat etmiştir. (IV. 625) 

Hâşim Mehmed Efendi (Seyyid) 
(Şeyhülharemzâde) Sey^ad Feyzuh 
lah Efendi'nin oğludur. Il42^de (1729/ 
30) Bal at Tekkesi şeyhi olup 11 75 'de 
(1761/62) Kocamustafapaşa Tekkesi 
şeyhi oidu. 24 Şewal 1199'da (30 
Ağustos 1785) vefat etraiştir. (IV. 624) 

Hâşim JMehmed Paşa (Seyyid) Fe- 
rik Hüseyin Paşa'nm oğludur. Asker- 
likten yetişip mirliva oldu. 15 Rebi- 
ylılâhir 136rde (13 Şubat 1884) vefat 
etti. Kadıköy'de medfundur. (IV. 626) 

Hâşim Osman Paşa. Erzincanlıdır. 
Kapu çukadan Halil Efendi'nin oğlu- 
dur. Önceleri baş muhasebeye devam 
edip Kapdan Hacı Mehmed Paşaya 
hazinedar oldu. Babasmm, şehremini 
meşhur İbrahim Efendiyle münase- 
beti eski olduğundan o sayede hâce- 
gândan oldu. Sonra Halet Efendiye, 
rikâb kethüdâlıgmda kâtip oldu. Bazı 
\üzerânın kapı kethüdâhğıyla geçin- 
mekte olduğu sırada süvari mukabe- 
lecisi olayım derken îstanburdan sü- 
rüldüyse de birkaç ayda serbest bıra- 



kıldı. 1224'de (1809) küçük ruznâme- 
ci, 1227'de (1812) kethüda kâtibi, 
azilden sonra 1237'de (1821/22) mîri- 
mîranlık ile Alâiye ve sonra Girit'de 
Resmo mutasarrıh oldu. Hizmeti be- 
ğenilerek 1238'de (1822/23) vezir 
rütbesiyle Girit valisi ve seraskeri ol- 
muştur. 1240'da (1824/25) vefat eyle- 
miştir. Sâdık ve tedbirliydi. Oğlu 
Edirne valisi iken vefat eden İzzet 
Ahmed Pasajdır. (IV. 625) 

Hâşim Paşa Şerif Abdülmuttalibın 
ogullarmdandır. Mîrimîran oldu. 
Gençken 1298*de (1881) Hicaz^da şe- 
hid olmuştur. (IV. 626) 

Hâşim Paşa Meclis-i Vâlâ odasından 
yetişip mektupçu, mutasarrıf ve mîri- 
mîran olmuştur. 10 Receb 1305 'de 
(23 Mart 1888) vefat etti. Maliye reisi 
Rızâ Bey^n damadıdır. (IV. 626) 

Hâşimî Çelebi İranlıdır. Babası ile II. 
Bâyezid zamanında göçtü. Kendisi I. 
Selim^e (Ya\ai2) (hd 1512-1520) ne- 
dim ve sonra kadı oldu. Bu halde ve- 
fat eyledi. Şairdir. Oğlu Emirî Meh- 
med Bey'dir(-^). Bunun kardeşi Muh- 
tarî IIL Murad devrinde (1574-1595) 
vefat eylemiştir. (IV. 622) 

Hâşimî Çelebi Şair olup Bebek'de 
vefat etmiştir. Oğlu mevâlîden Meh- 
med Yetimî Efendi^dir. (IV. 622) 

Hâşimî Seyyid Mehmed Çelebi 

Bursalıdır. Müderris ve kadı olup 
1037'*de (1627/28) vefat etti. Divan 
sahibi şairdir. (IV. 623) 

Hâşimîzâde bak. Yetimî Mehmed 
Efendi 

Hâşimzâde bak. Abdullah Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Mehmed 
Efendi (Se^^id) 

Hâşimzâde Yarım asır kadar devam 
etmiş bir ailedir. (IV. 710) 



653 



654 



Haşmet Abdülkadir Efendi Maliye- 
de mümeyyiz ve 1265'de (1846) mu- 
hasebeci oldu. Uzun müddet varidat 
ve masârifat muhasebeciliği, Divan-ı 
Muhasebat azalığı ve b ilahe re uzun 
yıllar maliye muhasebecisi ve sandık 
emini olup nihayet Di^^an-ı Muhase- 
batla aza olmuştur. 24 Safer 1308'de 
(9 Ekim 1890) vefat eylemiştir. Yaşı 
BO'i aşkın, gayretli, doğru ve halk di- 
linden korkmazdı. (II. 233) 

Haşmet Bey Sadrazam Kıbrıslı Kâmil 
Paşa:nın ikinci oğludur. Mekteb-i Mül- 
kiye 'den birinci olarak çıkıp az vakitte 
Adalar kaymakamı ve sonra Gelibolu 
mutasarrıfı ve sonra rüsumat emaneti 
muavini oldu. 5 Safer 1312'de (8 
Ağustos 1894) yaşı 30'a ulaşmadan ve- 
fat eylemiştir. Zekî, yetenekli ve cer- 
bezeli bir gençti. (İL 233) 

Haşmet Efendi Sudürdan Abbas 
Efendi'nin oğludur. Râgıb Paşa'ya ne- 
dim ve musâhib olup müderris ol- 
muştu. Dilinin bozukluğu ve arka- 
daşlarını kötülemesi sebebiyle Şe\-^'âl 
1172^ de (Haziran 1759) Bursa'ya ve 
sonra Rodos'a ikamete gönderildi. 
Sonra İzmir'e getirildiyse de sonra yi- 
ne Rodos'a gönderildi. 1182'de (1768/ 
69) vefat etmiştir. Murad Reis yanm- 
da medfundur. Hiciv ve latifeye fazla- 
ca düşkündü. Divai2 sahibi şairdir. 
(II. 233) 

Haşmet Mustafa Efendi (Hafız) 
Kalemden yetişip hâcegândan ve 
mansıp sahiplerinden oldu. 15 Zilhic- 
ce 1255'de (19 Şubat 1840) vefat et- 
miştir. Haydarpaşa'da medfundur. 
(II. 233) 

Hatabzâde bak. Mehmed Kapdan 
Hâtem Ahmed Efendi Yenişehirli- 
dir. Orada 1268'de (1851/52) vefat et- 
ti. Şairdir. (İL 264) 



Hâtem Ahmed Efendi (Akovalızâ- 

de) Babası Akovalıdır. İstanbul'a ge- 
lip çalışarak bilgi ve hüner sahibi ve 
fâzıl oldu. 10 sene Mısır'da oturup 
sonra Mekke'ye gidip Nakşibendî 
Şeyh Ahmed Mekkrye halife oldu. 
1171^de (1757/58) \efat etti. Şairdi. 
(II. 263/64) 

Hâtem Bey Çerkeş beylerinden olup 
Mısırxla isyan etti ve 929'da (1523) 
katiedildi. (II. 263) 
Hâtem Kadm Mehmed'in kızıdır. 
Beşiktaş'da bir mescid yaptı. 912'de 
(1506/07) vefat etti. (11. 263) 
Hâtemî Efendi (Kıra Kethüdâzâ- 
de) Mektûbî-i sadâret halifelerinden 
olup birçok sene müme^^âz ve serha- 
life olmuştu. Sonra adliyeye geçerek 
uzun müddet adliye mektupçusu ol- 
du. Sonra hacca gidip orada 1304'de 
(1886/87) vefat eyledi. Yaşı 80ı aşkın, 
^oımuşak huylu ve e dipdi. (II. 264) 

Hâtemî ibrahim Bey Bergos da ca- 
mi sahibi Mehmed Bey'in torunların- 
dan Divâne Mahmud Çelebimin oğ- 
ludur. Sipahi defterdarı Durak Çele- 
bi'ye nedim olarak T.. Selimin bende- 
gânmdan oldu. lC04'de (1595/96) 
vefat eyledi. Şairdir. Eski mahlası 
'ıMâtemî" idi. (11. 264) 
Hâtemî Mustafa Faşa Ca fer Paşa- 
nın oğludur. 972'de (1564/65) Maraş 
beylerbeyi oldu. E ir hayli müddet 
orada kalarak 986 Vİ578) tarihlerine 
doğru vefat eyledi. ;>airdir. (IV. 377) 

Hâtemî Salih Efendi Çorumludur. 

Kadı olup 970'de (1562/63) vefat etti. 

Şairdir. (III. 200) 

Hatib bak. Kasım; Sinaneddin Yusuf; 

Zâkirî 

Hatib îstanbuFun fethinde ilk olarak 

cuma namazını kıldırmıştır. Üskü- 



dar'da înadiye'de evladıyla medfun- 
dudar. İsmi İbrahim olm^.İıdır. "Ha- 
tibzâdeler" buna mensup olmalıdır- 
lar. (İL 281) 

Hatibzâde hak. Ahmed Efendi; Be- 
kayi; Daniş Ahmed Ağa; F.mİn Meh- 
med Efendi; Hamdullah Efendi; İbra- 
him Efendi; İbrahim Tâceddin Efen- 
di; Mahmud Efendi; Mehmed Ağa; 
Mehmed Efendi; Muhyİdcİn Efendi; 
Muhyiddin Mehmed Efendi; Mustafa 
Efendi; Mustafa Efendi; Sa'dullah 
Mehmed Efendi; Salih Mehmed Efen- 
di; Yahya Paşa 

Hatibzâde II. Mehmed (Fâtih) devri 
(1451-1481) âlimlerinden Mehmed 
Efendi evlâdıdır. Torunlarına kadar 
yükselenler görülmüştür. Kısa sür- 
müştür. Geçen asrm verirlerinden 
Hekimzâde damadı Yahya Paşa 'ya da 
Hatibzâde denir. Kardeşine ve oğlu- 
na kendisine nisbetle Yah^'â Pasa bi- 
raderi ve "zadesi" denir. Geçen asırda 
ulemâdan da bir Hatibzâde kolu gel- 
miştir. Bir de Nur-i Osmaniye hatibi- 
nin oğlu vardır ki me vali den oldu. 
(IV. 689) 

Hatif Efendi İstanbulludur. Mücellid 
olup I. Abdülhamid'e mücelHdbaşı 
olmuştur. Sonra bir aralık tulumbacı 
olup Hoca Neş'et Efendi den oku- 
muştur. 1223 'de (1808) padişah mu- 
sahibi ve 1231' de (1816) başmusâhib 
oldu. 13 Cemaziyelev\^el 1237 'de (5 
Şubat 1822) vefat etti. Şair :se de şiir- 
leri bozuktur. Hakkında \'âsıfın bir 
hicviyesi vardır. "Ağarıp kabı dökül- 
müş zagra sanma Hatif â/S en bir otçu 
bârgiri, kürkün çuval olmuş sana" 
beyti o hicviyedendir. (IV. 521/22) 

Hatif Hasan Efendi Bursalıdır. 
1077'de (1666/67) doğdu. Müderris, 
ll40'da (1727/28) Gence mollası, 



sonra Kayseri ve Bağdad mollası ol- 
du. 1157'de (1744) Tokat naibi iken 
vefat etmiştir. Alîm ve şairdir. Divmıı 
vardır. (IV. 621) 

Hatif Mehmed Efendi 21 Sabân 
1224'de (1 Ekim 1809) vefat eflemiş- 
tir. Musikişinas, neyzen ve şairdir. 
(IV. 621) 

Hatif Mehmed Efendi Manisa da 
Demirciye bağlı Kılavuzlar kokain- 
dendir. 1232^de (1817) İstanbul'a ge- 
lip medreseye girdi. Safer 1266'da 
(Aralık 1849-Ocak 1850) vefat etmiş- 
tir. Arapça ve Farsçayı bilir ve şairdi. 
(IV. 622) 

Hâtifî Abdurrahman Efendi (Şeyh 
Zâhidzâde) Edirnelidir. Demş olup 
Bağdadin fethinden dönerken Kay- 
seri'de vefat etti. Şairdir. Zafername' 
yi telif eyledi. (IV. 621) 

Hâtifî Çelebi Ankaralıdır. Kadı olup 
970'de (1562/63) vefat etti. Şairdir. 
(IV. 621) 

Hâtifî Efendi M evlâna Câmî'nin kar- 
deşidir. Ulemadandır. 926-'da (1520) 
vefat etti. (IV. 621) 

Hatmanzâde bak. Ahmed Ağa; Şem- 
seddin Mehmed Bey 

Hattâb b. Kasım Karahisarlıdır. 
Şam'da okuyup Karahisar'a dönerek 
ders vermekle meşgul oldu. 717'de 
(1317) vefat etti. (II. 280) 

Hattat bak. Abdî Efendi; Hasan Efen- 
di; Hasan Paşa; İsmail Paşa; Osman 
Ağa; Sâdık Mehmed Efendi 

Hattı Mustafa Efendi Kalemden ye- 
tişip Çerkeş Osman Paşaya divan kâ- 
tibi olup Taman muhaddidi oldu. 
Sonra kethüda bey kâtibi olup 1152' 
de (1739/40) mevkufatçı ve 1155'de 
(1742) kalyonlar kâtibi olup ikinci 



655 



defa mevkufatî oldu. Muharrem 
ll6l"de (Ocak 1748) nişana pâyesiy- 
le Avusturya- ya orta elçi oİup Muhar- 
rem ll62'de (Ocak 1749) dönerek 
başmuhasebeci oldu. Azilden sonra 
Şe\^^âl ll63'de (Ağustos 1752) yine 
başmuhasebeci oldu. Sonra başka 
hizmetlerde bulunup 1174'de 
(1760/61) vefat etti. Fmdıkh'da def- 
nedilmiştir. Şairdir. Yeğeni ricalden 
Ahmed Visali Efendi^dir. (II. 280/81) 

Hatvanîzâde bak. FazluUah Efendi; 
Feyzuliah Hamdî Efendi; Hasan Efen- 
di; Mehmed Efendi; Takiyeddin Ab- 
dullah Efendi 

Hatvanîzâde Geçen asırda FazluUah 
Efendimden başlayan bu aileden çey- 
rek asır öncesine kadar müderris ve 
molla olanlar çıkmıştır. (IV. 689) 

Haverî Ali Efendi Manastırlı bir ka- 
656 di olup 972mde (1564/65) vefat eyledi. 
Şairdir. (İL 270) 

Havyarcı bak. Hüseyin Paşa 

Hayalî bak. Said Mehmed Efendi 

HayâK Abdülvehhâb Efendi Ab- 

dülkerim Efendimin oğludur. Müder- 
ris, sonra I. Selim (Ya^aız) devrinde 
(1512-1520) başdefterdar ve sonra İz- 
mir kadısı oldu. 930'da (1524) vefat 
etti. Babasının mektebinde medfun- 
dur. Fasih, zekî, şer'î ve aklî ilimlerde 
mahir ve şairdi. Manzum Leylâ vü 
Mecnûnv. vardır. Oğlu Abdülkerim 
Çelebi^dir(-^). (III. 404) 

Hayalî Efendi îsmi Şemseddin Ah- 
med b. Kadı Mûsâ olup Hızır Beyden 
ders görmüştür. İznik müderrisi olup 
haccederek 885'de (1480) 33 yaşında 
ölmüştür. Bursa'da medfundur. Meş- 
hur Hocazâde Mustafa Efendimden 
daha âlim olmakla vefatında Hocazâ- 
de "rahat yatanm" demiştir ki, fazlı- 



nın onun ilmine üstün olduğuna şa- 
hittir. Tasa^^vufta da kâmildi. Kadı 
Beyzâvtye hâşive ve başka risaleler 
de yazmıştır. Üç dilde şairdir. Kardeşi 
Mehmed Efendi ve onun oğlu Hay- 
dar Efendi'dir. ("I. 313) 

Hayâlı Mehmed Çelebi Vardar Ye- 
nicelidir. "Beka: Memi" diye şöhret 
alarak Frenk İbrahim Paşaya nedim 
olmuştur. I. Sül<:iyman (Kanunî) dev- 
rinde (1520-1566) vefat eyledi. Devri- 
nin şairlerinin üstünü olup kasideleri 
güzeldi. Oğlu Ömer Beydir(-^). (II. 
313/14) 

Hayatî Şuarâ tezkiresi sahibi Lâüfr- 
nin dedesi olup Kastamonu'da doğ- 
muştur, il Bâyezid devrinde (1481- 
1512) orada ve 'at eylemiştir. Şairdir. 
(İL 258) 

Hayatî Ahmed Efendi Elbistanlıdır. 
Müderris ve Bağdad ve sonra Kudüs 
payesi olup 12l5'de (1800/01) vefat 
etti. Miskinler' de medfundur. (II. 259) 

Hayatî Ahmed Efendi (Hacı) Elbis- 
tan müftüsü Ahmed Efendimin oğlu- 
dur. Il65'de (:752) doğdu. Babası- 
nın vefatında müftü oldu. Sonra İs- 
tanbul'a gelip /yasofya'da ders okut- 
tu. 1224=de (1809) Bosna mollası ve 
sonra Irak-ı Anb mollası olup 10 Sa- 
fer 1229'da (1 Şubat 1814) vefat etti. 
Üsküdar'da Seyitahmetderesi'nde 
medfundur. Alîm, şairdir. (İL 259) 
Hayatî Çelebi İstanbulludur. Sipahi 
olup III. Murac devri (1574-1595) or- 
talarında vefat etü. Şairdir. (İL 258) 

Hayatî îbralrîm Efendi (Seyyid) 

Konyalıdır. Vâ:z ve sonra müderris 
olup 1172'de (-758/59) vefat etti. Şa- 
irdir. (İL 259) 

Hayatî Mehnıed Çelebi Muslihid- 
din Halife'nin oğludur. Arab diyarın- 



da bazı hizmetlere mutasarrıf oldu. 
Bir civana âşık olup IIL Murad dev- 
rinde (1574-1595) vefat etti. Şairdir. 
Kardeşi Ali Çelebi ye "Memâtî" der- 
lerdi. (İL 258) 

Hayatîzâde hak. Ahmed Efendi; 
Emin Mehmed Efendi; Feyzî Mustafa 
Efendi; Feyzî Mustafa Efendi; Halil 
Şeref Efendi; Saİd i4ehmed Efendi 

Hayatîzâde IV. Mehmed 'in (hd 
1648-1687) hekimbaşısı mühtedi 
Mustafa Feyzî Efendi evlâdına denir 
ki, sudur ve mevâlîden olmuşlardır. 
(ÎV. 689) 

Haydar Ağa II. Bâyezid'in (hd 1481- 
1512) hizmetinde bulunarak sonra 
vefat etmiştir. (ÎI. 259) 

Haydar Ağa I.- Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) kul kethüdası 
olarak adına bir mescid yapmıştır. Ko- 
camustafapaşa'da m.edfundur. (İL 260) 

Haydar Ağa Sadrazam kethüdâlıgm- 

da bulunup Zühicce lOOO'de (Eylül 
1592) azlolundu. Sonra vefat etmiştir. 
(II. 260) 

Haydar Ağa Lala Mehmed Paşa'nm 
zevcesine akrabalığı ^'tizünden Yeni- 
çeri Ocagf ndan yetişip silahdar ağası 
ve ulûfecibaşi oldu. 1004'de (1695/ 
96) vefat eyledi. Mıüı ona verildi. Oğ- 
lu Mehmed Paşa'dır. (II. 26l) 

Haydar Ağa Saraydan yetişip kapıcı- 
başı ve 1129'da (l'/17) mîrahür-ı ev- 
vel oldu. Orduda nüfuzu vardı. Ra- 
mazan 1129'da (Ağustos 1717) ordu- 
dan çağrılarak Ed:rne'de çiftliğinde 
ikamet ettirildi. Az :.nüddette vefat et- 
miştir. (İL 261/62) 

Haydar Ağazâde bak. Mehmed Paşa 

Haydar Ahmed Bey Ruscuklu Şerif 
Hasan Paşa'nm oğludur. Kesriyelizâ- 



de Nu'man Bey' e damad oldu. Mü- 
derris, 1240'da (1824/25) Selanik 
mollası ve bilâd-ı hamse ve 1246"da 
(1830) Mekke payesi olmuştu. Cema- 
ziyelâhir 1246'da (Kasım-Aralık 1830) 
vefat etti, Hüdâî Tekkesi'nde med- 
fundur. (İL 262) 

Haydar Baba I. Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) ermiş sayılan- 
lardan bir zat idi. Adına bir mescid 
yapıldı. Kendisi orada medfundur. 
(11. 260) 

Haydar Bey Kocakayasf nda müsta- 
kil hâkimken İL Murad devrinde 
(1421-1451) Yörgüç Paşa muhasara 
ederek teslim almış ve kendisine tı- 
mar verilerek bu halde vefat etmiştir. 
(İL 259) 

Haydar Bey Si'STİhisarlıdır. Şehzade 
Cemin defterdar ve nedimiydi. İL 
Bâyezid devrinde (1481-1512) vefat 
etti. Şairdir. (ÎL 259) 

Haydar Bey Askerlikten yetişip sü- 
vari ikinci alayında miralay iken 1281 
(1864/65) yılında vefat ederek Top- 
kapı'ya defnedildi. (İL 262) 

Haydar Efendi Mehmed Efendi 'nin 

oğlu ve Hayalî' nin yeğenidir. Annesi, 
Fenârîzâde Mehmed Şah Efendi 'nin 
kızıdır. Mısır'da tahsil edip Bursa 'ya 
döndü. Sultan Mehmed ve sonra Sul- 
tan Orhan camilerine mütevelli olup 
925'de (1519.^ vefat etti. Muhaddis ve 
müfessirdi. Üç dilde nazma ve nesre 
kadir ve sohbeti tatlıydı. (ÎL 259) 

Haydar Efendi Babıâli'den yetişip 
reisülküttab oldu. 931'de (1524) vefat 
etmiştir. (ÎL 260) 

Haydar Efendi Müftü Ahmed Paşa'- 
dan ilim öğrendi ve Abdüİkerİm 
Efendi'den el aldı. 974=de (1566/67) 
vefat etti. Âlîm, âbiddi. (ÎL 260) 



657 



6_58 



Haydar Efendi Müderris ve 992'de 

(1584) Şehzade Mehmed'e muallim 
oldu. Şewâl 998'de (Ağustos 1590) 
vefat etti. (II. 260) 

Haydar Efendi Geliboluludur. Ka- 
lemden yetişip defterdar olmuşsa da 
İskender Çelebi kâtibi derecesinde 
kalmış ve sonra Gelibolu'ya gönderi- 
lip orada vefat eylemiştir. Sinan Paşa 
Tekkesi'nde harim duvarmda med- 
fundur. (II. 259) 

Haydar Efendi Küçük Tâceddin'in 
oğludur. Müderris, Haleb, Üsküdar, 
Bursa ve Mısır mollası oldu. Muharrem 
10 13' de (Haziran l604) İskenderiye'ye 
varışında vefat eyledi. Fâzıl, doğru, 
âbiddi. Ta'likaü vardır. (11. 26l) 

Haydar Efendi (Çil) Müderris olup 
Maraş mevleviyetini reddedip emekli 
olarak lOlO'da (1601/02) vefat etti. 
Âlîm, sâiih bir pirdi. (İL 261) 

Haydar Efendi (Kara) Hamidlidir. 
Efdaİzâde'den okuyup Sultan Bâye- 
zid müderrisi oldu. Sonra Haleb kadı- 
sı olarak zulmedince azledilip emek- 
li edildi. 936'da (1529/30) vefat etti. 
Evi yakınında bir mescid yaptı. Dün- 
yaya sevgisi fazlacaydı. (İL 259) 

Haydar Hasan Paşa Dramalıdır. Si- 
lahşor olup sonra Mısır'a gitti. Orada 
beylerden olup 1265'de (1849) İstan- 
bul'a gelerek mîrimîran oldu ve ar- 
dından Biga mutasarrıfı oldu. 1269 'da 
(1852/53) orada vefat eylemiştir. Şair- 
dir. Oğlu Râşid Paşa'dır. (II. 262) 

Haydar İbrahim Efendi Terzibaşı- 
zâde diye meşhurdur. Tercüme kale- 
minden yetişerek 1275'de (1858/59) 
Petersburg Sefareti maslahatgüzarı 
oldu. 1276'da (1859/60) ûlâ ile Tah- 
ran sefiri olup Şa'bân 1281 'de (Ocak 
1868) bâlâ ile Viyana sefiri ve Cema- 
ziyele\^^el 1287'de (Ağustos 1870) 



şehremini oldu. Cemaziyelâhir 1288' 
de (Agustos-Eylü : 1871) azledildi ve 
Şa'bân'da (Ekim-Kasım) Midilli'de 
ikamete memur oldu. 1289 (1872) or- 
talarında döndü: Zilhicce 1292'de 
(Ocak 1876) İcrâât Meclisi azası ve 
Muharrem 1293'de (Şubat 1876) Pos- 
ta İcraat Komisyonu reisi olup azil- 
den sonra Zilka'de 1294'de (Kasım 
1877) Ankara valisi, 1295 (1878) orta- 
larında hariciye müsteşarı ve azilden 
sonra 25 Muharrem 1297'de (8 Ocak 
1880) posta ve telgraf nâzın olup 
1298'de (1881) ayrıldı ve emekli ol- 
du. 10 Rebiyüiâh'T 1302'de (27 Ocak 
1887) vefat etti. Haydarpaşa'da med- 
fundur. Dil bilir, lâtifeci, bilgili adam- 
dı. (İL 262/63) 

Haydar Mehmed Paşa Kalemden 
yetişip adliye memuriyetierinde bu- 
lunmuş ve Ankara Divan-ı Temyiz re- 
isi, sonra 1290'da (1873) Kırşehir mu- 
tasarrıfı olmuştur. Sonra Tırnova ve 
1293'de (1876) İslimye mutasarrıfı, 
1297'de (1880) beylerbeyi payesi 
olup sonradan Selanik ve Bursa vila- 
yetlerinde A^ali muavinliklerinde hay- 
li müddet bulunmuş ve sonra Kütah- 
ya mutasarrıfı ve 1310 sonlarında 
(1893 ortaları) Erzurum valisi olmuş 
ve 6 Receb 1311'de (13 Ocak 1894) 
orada vefat etmiştir. İşten anlar, ser- 
vetiiydi. (İL 263) 

Haydar Mirza İran şahı Muhammed 
Hüdâbende'nin oğlu Koçkapan 
Hamza Mirza'nın oğludur. Amcası 
Şah Abbas tarafından 997^de (1589) 
Osmanlı Devleti' ae rehin verilmiştir. 
Ferhâd Paşa tesl:m aldığından onun 
sarayında misafir edildi. 5 Rebiyülâ- 
hır 1004'de (8 Aralık 1595) genç ya- 
şında vefat etti. Eyüp'de Beylerbeyi 
Türbesi'ne defnedildi. (İL 260) 



Haydar Paşa Dulkadırlılardandır. 
964 'de (1557) Bozok ve Maraş bey- 
lerbeyi oldu. 968^de (1560/61) vefat 
etti. (İL 260) 

Haydar Paşa Çerkesdir. Beylerden 
olarak sonra Basra ve Sivas valisi 
olup azilden sonra haspedilmiş, 2il- 
ka'de lOOO'de (Ağustos 1592) serbest 
bırakılmış, 1002'de (1593/94) Haleb 
beylerbeyi olmuş ve sonra vefat eyle- 
miştir. Oğulları ''Ahaveyn'" denilen 
Ahmed Paşa ve Ali Paşa'dır. (II. 260) 

Haydar Paşa Mibeyn'de yükselip 
Tunus beylerbeyliği ile çerag edildi. 
982-'de (1574/75) Halkul-vad seferin- 
de hazır bulundu. III. Murad devrin- 
de (1574-1595) vefat eyledi. (II. 442) 

Haydar Paşa Encerûn'da eğitim gö- 
rüp beylerbeyi pâyesiyle Kefe valisi 
oldu. Oradan İran'a memur olup 
990'da (1582) Rumeli beylerbeyi ve 
996'da (1588) Sivas ve sonra Maraş 
beylerbeyi oldu. 1004'de (1595/96) 
harpde batağa saplanıp vefat etmiştir. 
Çukur Hamamı ve mescidi bina etti. 
Beylerden Hayda rpaşazâde bir bey 
vardır ki, 1012 (1603/04) tarihlerinde 
hizmet etti. Bu zatın oğlu olması 
muhtemeldir. (İL 261) 

Haydar Paşa Beylerden olup bir ara- 
lık Yemen beylerbeyi oldu. Üç sene 
Yemen'de mahsur kalıp 1039'da 
(1629/30) kurtulmuş ve sonra vefat 
etmiştir. (İL 26l) 

Haydar Paşa Beyıerden olup beyler- 
beyi rütbesiyle Viyana muhasarasın- 
da bulunmuştur. 1094'de (l683) şe- 
hid oldu. (II. 261) 

Haydar Paşa Bosnalıdır. Beylerden 
olup 1108'de (1696/97) Pançova paşa- 
lığı verildi. Sonra vefat eyledi. (ÎL 26 1) 



Haydar Paşa Askerlikten yetişip 
125 4' de (1838) mîrlivâ olmuş ve birkaç 
sene sonra vefat eylemiştir. (İL 262) 

Haydar Paşa Husrev Paşa'nın köle- 
sidir. Askerlikten yetişip 1247'de 
(1831/32) mîrlivâ ve sonra 1255 'de 
(1839) Çanakkale Boğazı muhafızı 
olup 1257'de (1841) ferik olmuştur. 
Sonra Varna muhafızı olup 1260 
(1844) yılından sonra vefat etmiştir. 
Oğlu Şâkir Bey'dir(-^). (II. 262) 

Haydar Paşa (Hadım) Akagalar- 
dandır. Sarayda yetişip kapı ağası ol- 
du. Sonra vezirlikle kubbenişın olup 
960'da (1553) üçüncü vezir İken ay- 
rıldı ve Hersek sancagıyia emekli 
edildi. 16 Cemaziyele\^^el 971 'de (1 
Ocak 1564) vefat eyledi. Bilgili ve ke- 
rim bir zat idi. İstanbul'da cami, ha- 
mam ve medresesi vardır. (II. 260) 

Haydar Resâ Efendi Belh ve Buhara 
tarafı emirzâdelerinden olduğundan 
"Şah Haydar Nakşibendî" dendi. Ana- 
dolu'ya gelip Üsküdar'da oturdu. Bül- 
bülderesi'nde Nakşibendî zaviyesi ve 
mescidini inşa eyledi. 1112'de (1700/ 
01) vefat ederek oraya defnolundu. 
Kemâlât sahibi olup Farsça ve Türkçe 
şiir inşadına muktedirdi. (ÎL 261) 

Haydaıi Çelebi İstanbulludur. Bek- 
taşî olup III. Murad devri (1574-1595) 
ortalarında vefat eyledi. Şairdir. (İL 
261) 

Haydan Hüseyin Ağa İL Mahmud 

devri (1808-1839) saray erkânından 
olup silahdar-ı şehriyârî olmuştu. 
Adıyla anılan tekkeyi yaptırmıştır. (II. 

442) 

HayJî Ahmed Efendi Bursalıdır. Si- 
pahi Ocağı' ndan yetişip sipahiler kâ- 
tibi oldu. Bağdad muharebesinde 
1040'dâ (1630/31) şehid olmuştur. 



659 



660 



Bilgili, güler yüzlü bir zat idi. Şair 
olup Divanı vardır. (İL 321) 

Haylî Çelebi Sipahilerdendir. Zabı- 
tandan olup II. Osman devrinde 
(1618-1622) vefat etti. (İL 321) 

Haylî Efendi Kırkkilİselidir. Köprü- 
lüzâde Fâzıl Ahmed Paşa'ya, sonra 
Merzİfonlu Kara Mustafa Paşa'ya tez- 
kireci olmuştur. 1094 'de (l683) mev- 
kufatçı olup 1097'de (l686) azledil- 
miş ve 1098 "de (1687) ruznâme-i ev- 
vel olup o sene Belgrad'da vefat et- 
miştir. Orada Defterdar Camiime def- 
nedildi. Kâtip ve şairdir. (II. 321) 

Hayr Ahmed Efendi (Müderriszâ- 

de) Arif Mehmed Efendi'nin oğludur. 
Müderris, Haleb moUasi olup 1268'de 
(1851/52) vefat etti. Mekteb-i Tıbbi- 
yemde kâtiplik eyledi. (İL 319; HL 270) 

Hayrbay Mısır beylerinden olup Ha- 
leb'e vali olduğundan Yunus Paşa 
vasıtasıyla İtaat eyledi. Mısır'ın fethi- 
nin ardından onun yerine 924'de 
(1518) Mısırca vali olmuş ve Zilka'de 
928'de (Eylül-Ekim 1522) vefat eyle- 
miştir. Âdil, sâiih, dindardı. (İL 319) 

Hayreddin Hamal olup "Ebekadm 
Mescidi" adını alan mescidi yaptı. 
Sonra ''Ayşe Ebe" Bender'den gelip 
orada sakin olarak bu mescidi tamir 
edip minber koyunca adıyla anılıp 
■öyle kaldı. (İL 316) 

Hayreddin (Arpacı) Bir mescid 
yaptı. (II. 316) 

Hayreddin (Bıçakçı) Ni'me 1-ceyş- 

dendir. Mescidinde medfundur. (II. 
314) 

Hayreddin Ağa II. Bâyezid'in (hd 

1481-1512) mimarıydı. Sinan Paşa 
Türbesi haricinde medfundur. Adına 
mescidi vardır. (İL 314) 



Hayreddin Ağa Mâbeyn ağaların- 
dan olup hszine vekili ve hazinedar- 
lıktan sonra 1274'de (1857/58) dârüs- 
saâde ağası oldu. 1277'de (1860/61) 
azilden sonj-a Medine'ye gidip orada 
uzun müddet ikamet etmiş ve 1290 
(1873) yılından sonra vefat eylemiş- 
tir. (İL 317) 

Hayreddin Bey Malatya beyi olup 
II. Selim devri (1566-1574) başlarında 
Erzurum önünde Çerkeş iskender 
Paşa'nm İranlılarla muharebesinde 
şehid oldu. ClI. 3l6) 

Hayreddin Câzim Efendi Müderris 
ve Şehzade Cihangir'e muallim ola- 
rak 953'de (1546) vefat etti. (İL 316) 

Hayreddin Çavuş 964'de (1557) ve- 
fat etti. ÜsMıdar'da bir mescidi vardır. 
(İL 316) 

Hayreddin Çelebi Arpa emini olup 
889'da (1484) vefat eyledi. Acem Ağa 
Camii' ni in.^a eyledi ki, e\a^elce kili- 
seydi. (İL 3:i4) 

Hayreddin. Çelebi Kâtip olup III. 
Murad devlinde (1574-1595) hattıyla 
meşhurdu. İL 316) 

Hayreddin Efendi Hızır Bey şakir- 
didir. Müderris ve İL Mehmed'e (Fâ- 
tih) muallim oldu. 883'de (1478/79) 
vefat eyled:'. Unkapam'nda bir mes- 
cid ile bir medrese yaptı. Mescidine 
"Üç Mihrap -i" denir. Bânet Su'âd ka- 
sidesini şerhey lemistir. (İL 314) 

Hayreddir:. Efendi Anadoluludur. 
Müderris olup Muharrem 1040'da 
(Ağustos 1630) Tire mollası olup az- 
ledilmiş olarak 104l'de (1631/32) ve- 
fat eeti. Fâzıl, salihdi. (İL 3l6) 

Hayreddin', Efendi Remlelidir. Mısır 
ulemâsından Nureddin Ali b. Zey- 
neddin Abdülvehhâb Eyyûbî-i Fârû- 
kînin oğludur. 993'de (1585) doğdu. 



Bir aralık Mısır'da ikamet eylediyse 
de çoğu vakitlerini Remle 'de geçirdi. 
1081 'de (1670/71) ve:at eyledi. Fâzıl- 
dır. Eserleri; Şerh-i Tenvîr, Şerh-i 
Kenz-i Aynî, Hâşiye-i Eşbâh ve Ne- 
zâiı% Câmiü'l-Fusûleyn^ ta'likat. Sil- 
kü 'Î4nsaf, el'Fevzü l-Azim, Divajt. 
(İL 316/17) 

Hayreddİn Efendi Bursalıdır. Üfta- 
dezâde evlâdından olup orada tekke- 
sine şeyh oldu. 1172'<ie (1758/59) ve- 
fat eyledi. (İL 317) 

Hayreddİn Efendi Şeyh Şa^bân hali- 
fesi Şeyh Osmanın mürididir. Bur- 
sa'da Halveti tarikat:ni ihya eyledi. 
Orada vefat eyledi. (İL 31 6) 

Hayreddİn Evhad Bfendi Tosyalı- 
dır. Müderris ve Haleb kadısı olarak 
emekli ve 950'de (1543) vefat etti. 
Yumuşak huylu, güzel tabiatlıydı. Ba- 
zı talikatı vardır. (İL 315) 

Hayreddİn Halife ^Hayrî Ahmed 
Efendi) Bursalıdır. Müderris iken Ce- 
maziyele\^-el 102 5 'de (Mayıs-Haziran 
l6l6) vebadan vefat etti. Âlîm, şair, 
güzel kâtipti. (İL 3l6 1 

Hayreddİn Halil Efendi Kasım b. 
Hacı Safânm oğludur Kastamonu ule- 
mâsından olup Molla Husrev ve Fah- 
reddin Acemî'den ders gördü. 879'da 
(1474/73) vefat eyled. (II. 314) 

Hayreddİn Halil Bfendi İbrahim 
Tennûrî hânedanmdandır. Müderris 
ve Kayseri müftüsüydü. 982'de (1574/ 
75) vefat etti. (İL 316) 

Hayreddİn Hamza Bey Mısırdan 

sancakbeyligi ile Cicıde'ye gelmiştir. 
Sonra Selmân Bey'in yerine Yemen 
mutasarrıfı olup 935'de (1528/29) ve- 
fat ettL (İL 315) 

Hayreddİn Hızn- Efendi Kastamo- 
nuludur. Babası Manmud b. Ömer 



dir. il Bâyezid devrinde (1481-1512) 
saray hizmetlilerine muallim olup cu- 
malarda vaaz ve tefsir ederdi. 924'de 
(1518) vefat etti. Tefsir, edebiyat, ma- 
anîde nadir ve vaizdi. E^öip'de med- 
fundur. Eserleri; Keşfü'l-Meşârık, 
Mw'âtü'r-Rüyâ, tıbdan risale ve ke- 
lâmden risaleler. (İL 314) 

Hayreddİn Hrzır Efendi Kastamo- 
nu'da Dadaylıdır. "Karakîzogkr' diye 
meşhurdu. Müderris ve I. Süleyman'a 
(Kanunî) muallim odu. Merhaba Çe- 
lebi, Malûl Emir Efendi ve Sinan Çe- 
lebi gibiler bunun yetiştirmesidir. 
953'de (1546) vefat etü. Eyüp'de 
medfundur. Anadolu'da bir mescid 
ve bir mektep ve iki ribât yaptırdı. 
Bodrum Mescİdi'ni bu yaptı. Oğlu 
Ahmed Efendi 'dir(-^). (İL 315) 

Hayreddİn Hızır Efendi Müderris 
ve Şehzade Mustafa'ya muallim oldu. 
953'de (1546) vefat eyledi. Fâzıl, kâ- 
mil, selim olup ta'likat ve risaleleri 
vardır. (İL 316) 

Hayreddİn Hızır Efendi (Hızır Bâ- 

lî) Sirozludur. Kâtibzâde'ye mürid 
olarak Manastır' da bir cami ve zaviye 
yaparak irşada başladı. 970'de (1562/ 
63) vefat etti. Geçimini elleriyle kaza- 
nır, rüya yorumunda ustaydı. (İL 31 6) 

Hayreddİn Hızır Efendi (tcadî) 

İmam Ahmed Amasî'nin oğludur. 
910'da (1504/05) doğarak Halveti 
olup Cemâl Halife yerine şeyh oldu 
ve hacca gitti, 976'da (1568/69) vefat 
etti. Çoğu zaman oruçlu olup her ge- 
ce yüzer rekât namaz kılardı. Keşif 
sahibiydi. (İL 316) 

Hayreddİn Hızır Efendi (Küçük) 

Ankaralıdır. Müderris iken 945'de 
(1538/39) vefat etti. Üç dilde şairdir. 
(İL 315) 



661 



662 



Hayreddin Hızır Paşa (Barbaros) 

Vardar Yenicesi'nden olup Midilli'de 
doğdu. Babası Ya'kub Ağa, sipahi 
olup 866'da (1461/62) Midilli'nin fet- 
hinde II. Mehmed'İe (Fâtih) bulundu. 
Hayreddin, kardeşleri İlyas ve Oruç 
ile harplerde beraber bulundular. 
Kardeşi îshak Midilli'de kaldı. İlyas 
b\' harplerde şehid olup kendisi esir 
düştü. Sonra kurtulup Şehzade Kor- 
kud Antalya'da iken hizmetinde bu- 
lundu. Sonra Cezayir'e gidip kardeşi 
Oaıç ile fethetti ve Oruç oraya bey 
oldu. 922'de (1516) bir harpde kar- 
deşleri İshak ve Oruç şehid düşünce 
beylik kendisine kaldı. Sonra beyler- 
beyi payesi verildi. Sonra İstanbul'a 
gelip 94ı 'de (1534/35) kapdan-ı der- 
ya olarak pek çok zafer kazandı. Av- 
rupalılar, çocuklarını "Barbaros (yani 
kırmızı sakallı) geliyor" diye korku- 
turlardı. Birçok dery^â beyi yeüştir- 
mıştir. 953'de (1546) vefat etti. Âlîm, 
cesur ve fakihdi. Çinili Hamam onun- 
dur. Beşiktaş'da türbesine defnedildi. 
Türbe civarında çocuk ve torunları 
medfundur. Oğulları, Mehmed Paşa, 
Hasan Paşa ve Ali Paşa 'dır. (İL 315) 

Hayreddin Mehmed Paşa Husrev 
Paşa'nm kölesidir. 1248'de (1832/33) 
mîrİivâ oldu. Dâr-ı Şûra teşekkülünde 
ilk defa reis olup sonra ferik olarak 
savaşlarda bulundu. Saf er 1261 'de 
(Şubat 1845) vezirlikle Vidin valisi 
olup Şewâl 1262'de (Eylül-Ekim 
1846) azledildi. Şa'bân 1268'de (Ma- 
yıs-Haziran 1852) Erzurum valisi olup 
Ramazan 1269'da (Haziran 1853) az- 
ledildi. Şev\^ârde (Temmuz) zabtiye 
müşiri, Rebiyülâhır 1271'de (Ocak 
1855) Selanik, Cema2iyeie\n'^el 1274' 
de (Aralık 1857/Ocak 1858) Ankara, 
Zilka'de 1275'de (Haziran 1859) Sivas 



valisi olu o Cemaziyelâhir 1276 'da 
(Ocak 1860) azledildi. Şevval 1277' 
de (Nisan 1861) ikinci defa Erzurum 
valisi olup Şa'bân 1279 'da (Ocak-Şu- 
bat 1863) azledildi. 9 Cemaziyelâhir 
1286'da (16 Eylül. 1869) vefat etti. 
Merkezefendi'de medfundur. Askerî 
hizmetleri güzel ise de mülkî icraaü o 
nisbette değildi. Oğlu mîrimîrandan 
Mahmud Paşa'dır ki, çalışıp tabip ol- 
du. (II. 31'0^ 

Hayreddin Paşa Çerkeş dir. Tunus 
beylerinden olarak bir hayli seneler 
bahriye müdürü ve sonra başmüdür 
oldu. Azilden sonra Tunu s "da oturur 
iken İstanbul'a çağrılarak Şe\^-^âl 
1295'de (1 Ekim 1878) vezirlikle Islâ- 
hat~ı Maliye Komisyonu reisi oldu. 11 
Zilhicce 1295'de (5 Arahk 1878) sad- 
razam oldu. 9 Şa'bân 1296'da (29 
Temmuz 1879) istifa ederek Kuruçeş- 
me'deki sahilhanesinde ikamet eyle- 
di. 9 Cemaziyele\a^el 13 07 'de (1 Ocak 
1890) vefat edip ertesi gün Eyüp ^ de 
Bostan İskelesi'nde defnedildi. Zen- 
gin, sözünde durur, cesur ve gayret- 
liydi. (II. 517/18) 

Hayreddin Paşa (Kara Halil) Çan- 
darlıdır. Osman Gazi'nin kayınpederi 
Edebâlî'nin akrabasından ve Alâed- 
din Esvec şâkirdânındandı. Bir gün 
Orhan Gazi, Alâeddin'in ziyaretine 
gelip talebesinden birini gaza günle- 
rinde şer'î vazifeyi güzel yapması için 
talep edince hocası bunu göndermiş- 
tir. Rivayete göre Osman Gazi zama- 
nında Bilecik kadısıydı. İznik fethin- 
de orava kadı ve sonra Bursa mollası 
ve I. Murad'm tahta çıkmasıyla kazas- 
ker olup 770'de (1368/69) Taşa" un- 
vanı ve "Hayreddin" lakabıyla sadra- 
zam oldu. 788'de (1386) vefat edip 
na'şı İzn?k'e nakledilerek Mermer 



hücrede defnedildi. Âlîm, fâzıl, din- 
dar, kâmil, hayratı bol bir zat idi. Oğ- 
lu Ali Paşa ve İlyas Pasajdır. (İL 314) 

Hayreddin Paşazade Barbaros Hay- 
reddin Paşa ve üç oğluyla torunu 
olup parlaklıkları evlâdından ileri 
geçmemiştir. (IV. 690) 

Hayreddin Râgıb Paşa Battal Hüse- 
yin Paşa'mn oğlu dur. 1205 'de (1790/ 
91) mîrimîranlıkla ICarahisar-ı Sâhib 
mutasarrıfı oldu. 1206 'da (1791/92) 
azledilmiş olarak vefat etti. Şairdir. 
(İL 317) ^ 
Hayreddİnzâde bak. Mehmed Efendi 

Hayret Efendi îstanbulludur. Di- 
van-ı Hümâyûn kâtiplerinden olup 
1242'de (1826/27) ^ efat etti. Şairdir. 
(İL 263) 

Hayret Mehtned Eiendi Dârendeli- 
dir. Kalemden yetişio Ziya, Gâlib, Şâ- 
kir ve Celâl Paşalara divan kâtibi ve 
hâcegândan oldu. Sonra Mısır'a gide- 
rek Mehmed Ali Paşa'ya kâtib-i has 
oldu. 1240'da (1824, 25) vefat etti. Şi- 
ir ve inşası makbuldür. Se Zeban 
adıyla manzum lûgatnamesi, nahiv- 
den Elfiy e si ve Müıışeâtı vardır. (İL 
263) 

Hayreti Mehmed Çelebi Vardar Ye- 
nicelidir. SîneçâkUn kardeşi olup 
Gülşenî dedegânmdandı. Gözleri kör 
olarak 94rde (1534/33) vefat eyledi. 
Sütlücemde medfundur. Divan sahibi 
şairdir. (İL 263) 

Hayreti Mehmed Efendi Bursalıdır. 
Müderris olup 1039'da (1629/30) 
Bursa'da vefat etti. Şairdir. (IV. 154) 

Hayreti Mehmed Efendi Müderris 
olup 1039'da (1629/30) vefat etti. Şa- 
irdir. Nef i, istanbul'a geldiğinde bu- 
nu dükkânda Fârislhân olarak bul- 



muş ve bununla karşılıklı şiir söyle- 
miştir. (İL 263) 

Hayrî Ahmed Bey Nâşid Eyyûb 
Bey'in(-^) oğludur. Hâcegândan olup 
7 Şa'bân 1254'de (26 ekim 1838) ve- 
fat etti. Yanma defnedildi. (IV. 532) 

Hayrî Ahmed Efendi bak. Hayred- 
din Halife 

Hayrî Efendi Edirnelidir. Kâtiplikten 
yetişip Serdâr-ı ekrem Ömer Paşaya 
divan kâtibi, 1270'de (1833/54) Silist- 
re defterdarı olup sonra vefat etti. Şa- 
ir olup Divan-t Şevket Şerhi bunun- 
dur. (İL 320) 

Hayrî Efendi (Deli) Maliye mümey- 
yizlerinden olup Şa'bân 1262'de 
(Ağustos 1846) Anadolu varidat mu- 
hasebecisi olarak 1265 (1849) tarihi- 
ne kadar varidat ve masarifat muha- 
sebeciliklerinde ve Receb 1265 'den 
(Haziran 1849) Zilka'deye (Eylül- 
Ekim) kadar Rumeli defterdarlığında 
bulundu. 1288'de (1871) Tuna defter- 
darı olup 1293 (1876) yılından sonra 
vefat etti. Doğru, iradeli ve sertti. Hat- 
ta muhasebeci iken oda arkadaşı di- 
ğer bir muhasebecinin hiddetle başı- 
na yazı takımını geçirmiştir. (II. 320) 

Hayrî Melımed Efendi Çavuşlar kâ- 
tibi Mustafa Efendi'nin oğludur. Mek- 
ke mollası Şevkî Hüseyin Efendi'ye 
damad olarak çavuşlar kâtibi oldu. 
Zilka'de 1187'de (Ocak-Şubat 1774) 
vefat etti. Üsküdar'da medfundur. (İL 
320) 

Hayrî Mehmed Efendi Bolu da Vi- 
ranşehirde Ömerköylü Kastamonu 
mütesellimi Seyyid Yahya Ağamın oğ- 
ludur. Il47'de (1734/35) doğdu. Velî 
Kethüdâ'ya bir kaside ile intisab edip 
ll68'de (1754/55) İstanbul'a geldi. 
Sonra Hâmid Hamza Paşa 'ya yakınla- 



663 



664 



şarak kethüda kalemine girip Şe\^'^âl 
1178'de (Nisan 1765) hâcegândan ol- 
du. Cemaziyele\^el 1179'da (Ekim- 
Kasım 1765) başhalife olup Cemazi- 
yewei 1183'de (Eylül 1769) kethüda 
kâtibi, Receb 1185'de (Ekim 1771) ilâ- 
veten beylikçi olup 1 Zilhicce 1195'de 
(18 Kasım 1771) reisülküttab, 1197'de 
(1783) sadâret kethüdası olup 4 Receb 
1199-'da (13 Mayıs 1785) azledildi. 3 
Şewâl 1199^da (9 Ağustos 1785) ça- 
vuşbaşı, Zilka'de'de (Eylül) tersane 
emini, Rebiyülâhir 1200'de (Şubat 
1786) ikinci defa reis, 20 Şa'bân'da (18 
Haziran) ikinci defa kethüda olup 6 
Safer 1202^de (17 Kasım 1787) azledil- 
di. Şewârde (Temmuz 1788) defter 
emini, ardından tevkiî, Safer 1203' de 
(Kasım 1788) üçüncü defa reisülküttab 
olup 4 Muharrem 1204xle (24 Eylül 
1789) boğularak vefat etti. Âlîm, usta 
kâüp ve şair olup erbâb-ı sülûkdan el 
tutarak evini fukara tekkesi eyledi. İs- 
tenileni yerine getirir, yetenekli genç- 
leri eğitmeye çalışır, iş için başvuran- 
lara biraz da yalan söylerdi. (İL 320) 

Hayrî Mehmed Efendi (Hacı) Mus- 
tafa Efendi^nin (v. 1150/1737)(-^) oğ- 
ludur. Ça\aışiar kâtibi olup Zilka'de 
1187'de (Ocak-Şubat 1774) vefat etti. 
(IV. 425) 

Hayrî Paşa Karadeniz topçu mirala- 
yı iken Rebiyüie\^^el 1264'de (Şubat 
1848) mirliva olup 1274'de (1857/58) 
ferik iken Bağdad'da vefat eyledi. (İL 
320) 

Hayrî Salih Efendi Ayaşlıdır. 1256^ 
da (1840) sıhhiye kâtibi olarak 126r 
de (1845) hâcegândan olup bu sene- 
lerde (18501er) vefat etti. Şairdir. (İL 
320) 

Haynıliah Efendi Kalemden yetişip 
sâhib"i ayar oldu. Sonra hâcegândan 



olup 1228^df? (1813) şehremini, ZiL 
ka^de 1234'de (Ağustos-Eylüi 1819) 
darbhane emini, 4 Cemaziyelev^-el 
1236'da (7 Şubat 1821) çavuşbaşı, 
1237'de (1821/22) surre emini, 1238' 
de (1822/2:0 ruznâme-i ewel ve 
124rde (1825/26) ikinci defa şehre- 
mini olarak izledi! di ve Esma Sultan 
kethüdâhğma ka\aıştu. 1 Receb 1247' 
de (6 Aralık 1831) vefat etti. Oğlu Râ- 
gıb Mehmed Aga'dır(-*). (İL 318/19) 
Hayrullah Efendi Abdülhak Efen- 
di'nin oğlucur. Müderris olup Mek- 
teb-i Tıbbiyemde okuyarak Up tahsil 
eyledi. 1258 de (1842) İzmir mollası, 
1259'da (18^:3) Mekke payesi, Receb 
1265^de (Mayıs-Haziran 1849) mesle- 
ğini değiştirerek ûlâ sınıf-ı evveli 
olup Meclf'~i Maarife aza, Şe\^^^âl 
1268'de (lemmuz-Agustos 1852) 
Meclis-i Vâla azası, 1270'de (1853/54) 
mekâtib-i umumiye nâzın, 127 3 'de 
(1856/57) Maarif Nezâreti'nin kurulu- 
şunda müsteşar, Zilka'de 1274'de 
(Haziran 1858) nazır vekili, Zilka'de 
1275'de (Haziran 1859) tıbbiye nâzın, 
Receb 127&^de (Ocak 18Ö2) Altıncı 
Daire reisi, Safer 128rde (Temmuz 
1864) Meclisi Vâlâ azası ve Şa'bânm 
23'ünde (21 Ocak 1865) Tahran sefiri 
olup Şa^bân 1283'de (Aralık 1866) 
Tahran'da ansızın vefat etti. Akıllı, ze- 
kî, tarih bili:, tabipdi. Eserleri: Tarih ^ 
Beyt'i Dibkân. (11.319) 
Hayrullah Hayrî Efendi İstanbullu- 
dur. Çavuşlar kâtibi olup 1135^de 
(1722/23) vefat etti. Şairdir. (II. 318) 

Hayrullah Hayrî Efendi Viranşe- 
hiriidir. Bâoıâlîden yetişip 1182^de 
(1768/69) kethüda kâtibi ve hâcegân- 
dan oldu. Sonra çeşitli görevlerde bu- 
lundu. Deftsrdar-ı şıkk-ı sânî olup 23 
Rebiyülevvel 1197'de (26 Şubat 1783) 
vefat etti. Şairdir. (İL 318) 



Hayrullah Mehmed Efendi Çar- 
şamba Soluşundan bir şeyhin oğlu- 
dur. Müderris oli:p 6 Muharrem 
1123'de (24 Şubat 1711) vefat etti. 
Murad Molla Tekkesi civannda med- 
fundur. (II. 318) 

Hayrullah Mehmed Efendi Sünbül- 
zâda Vehbî Efendi'nin oğludur. Kadı 
olup kaside caizesiyle geçinir fukara- 
dandı. Zilka'de 1267'de (Ağustos 
1853) vefat etti. Şairdir. (II. 319; IV. 
618) 

Hayrullah Mehmed Efendi (Ha- 
fız) Hekimbaşı Said Efendimin daire- 
sinde yetişip 1173'c':e (1759/60) mü- 
derris olmuş ve III. Mustafa devrinde 
(1757-1774) cerra.ıbaşı olmuştur. 
Sonra saray etıbbasından ve Cemazi- 
yelâhir 1197'de (Mayıs 1783) reis-i 
etıbba oldu. Ardındın Selanik molla- 
sı olup 5 Cemaziyele\-^-^el 1198'de (27 
Mart 1784) Mekke, :.200'de (1786) İs- 
tanbul payesi olup 1206'da (1791/92) 
Anadolu kazaskeri olarak 1207'de 
(1792/93) azledildi Receb 1209'da 
(Ocak-Şubat 1795) Rumeli kazaskeri 
olup azilden son ;a 25 Ramazan 
121 0' da (3 Nisan 1796) evinden bin- 
diği at Küçükpaza-' yakınında ürk- 
müş, efendi dizgin: tuttuğu gibi at 
şahlanmış, yanında bulunan 10-15 
kadar çukadar zaptedememiş ve ar- 
kası üstüne düşüp e^gerin ön kaşı kar- 
nına batınca fena iialde yaralanmış 
ve Ramazandın sonunda vefat eyle- 
mişür. Tıpta mahir, kendini beğenmiş 
ve eli sıkıydı. Yaşı "3 olup Üsküdar' 
da NasûhîTekkesi're defnedildi. Da- 
madı, hâcegândan Mehmed Emin Şü~ 
kûhî Efendi olup, bundan torunları 
Behçet Efendi, Abcülhak Efendi ve 
îlyas Efendi'dir. Torunlarından Meh- 
med Atâuliah Efenci 1273^de (1856/ 
57) Selanik mollası olmuştur. (II. 318) 



Hayrullah Mehmed Efendi (Uryâ- 
nîzâde) Vahid Efendimin oğludur. 
Müderris, 1277* de (1860/61) mahreç 
mollası, sonra \Tjkselip Mekke paye- 
si olup 1299'da (1882) vefat eyledi. 
Mevlânâkapfda medfundur. (II. 319) 

Hayrullah Mehmed Efendi (Yesa- 
rîzâde) Mustafa İzzet Efendimin tom- 
nudur. Mekke ve İstanbul payesi olup 
adliye memuriyetlerinde bulunmuş ve 
mahkeme-i bidayet reis-i e\^-eli iken 
1296*da (1879) vefat edip Zincirliku- 
)aı'ya defnedilmiştir. (İL 319) 

Hayrullah Paşa Morali Şeyh Necib 
Efendi nin oğlu ve Sâmî Paşamın kar- 
deşidir. Mısır'da yetişip ümerâdan ol- 
du. Sonra mîrimîran ve beylerbeyi 
payesi olup Şe\^'âl 1276 'da (Nisan- 
Mayıs 1860) Kıbrıs mutasarrıfı olarak 
1278'de (1861/62) azilden sonra vefat 
etmiştir. (İL 319) 

Hayrullahzâde I. Abdülhamid'in 
(hd 1774-1789) hekimbaşısı sudûr- 
dan Hayrullah Efendimin kızı tarafın- 
dan gelen ailedir. Abdülhakzâdeier 
bunun koludur. Hayrullah Efendi da- 
madı Emin Şukühî Efendi oğlu Ab- 
dülhak Efendi oğlu Hayrullah Efendi 
oğlu Abdülhâlik Nasûhî Bey, tercü- 
me kaleminden yetişip mutasarrıflık- 
ta ve Beyrut valiliğinde bulunup, bâ- 
lâ ricalinden halen Osmanlı Devle- 
timin Bulgaristan komiseri ve kardeşi 
Abdülhak Hâmid Bey bâlâ ricalinden 
ve şair olup Londra Sefareti müsteşa- 
rıdır. (IV. 690) 

Hazanı bak. Mustafa Efendi 

Hazık Mehmed Efendi Erzurumlu- 
dur. Müderris olup 1188'de (1774) 
vefat etti. Şairdir. (İL 96) 

Hazık Mehmed Efendi (Seyyİd) 

Erzurumludur. III. Selim devrinde 



665 



666 



(1789-1807) vefat eyledi. Şiir ve ede- 
biyatta meşhur olup Divan sahibidir. 
(İL 96) 

Hâzim Ahmed Efendi Nevşehirli 
müftîzâde olup meşhur dersiamdır. 
Müderris ve Cema2İyele\^-^el 1276 'da 
(Aralık 1859) E>âip mollası oldu. 14 
Safer 128rde (19 Temmuz 1864) ve- 
fat eyledi. Süleymaniye'de medfun- 
dur. Ayntabiı Hacı Emin Efendiye 
damad olmuştur. Fâzıldı. (II. 96) 

Hazineci hak. Mustafa Paşa 

Hazinedar bak. Ali Ağa; Ali Paşa; 
Hasan Paşa; İbrahim Paşa; Mehmed 
Ağa; Osman Aga; Şahin Ali Paşa; Zey- 
nel Paşa 

Hazinedarbaşızâde bak. Es ad 
Mehmed Efendi; Hasan Paşa; Necib 
Efendi; Said Efendi 

Hazinedarzâde bak. Abdullah Paşa; 
Ahmed Paşa (Hacı); Nazirî Ahmed 
Efendi; Osman Paşa; Süleyman Bey; 
Süleyman Paşa; Şevket Mustafa Bey 

Hazinedarzâde Bu asırda Trabzon 
hanedanından olup ^öikselerek vali 
olan Süleyman Paşa, Osman Paşa ve 
Abdullah Paşa ve evlâdına denmiştir. 
(IV. 689) 

Hekim bak. İsâ; İsmail Paşa; Osman 
Çelebi; Osman Efendi; Sinan Efendi; 
Ya'kub Paşa 

Hekim Çelebi bak. Mahmud Çelebi; 
Mehmed Efendi 

Hekimbaşızâde bak. Emin Mehmed 
Efendi; Mes'ud Efendi; Said Mehmed 
Bey; Yahya Efendi; Yusuf Efendi (Ev- 
liya) 

Hekİmoğlu Ali Paşa îmamızâde 

bak. Sâdık Mehmed Efendi; Şemsed- 
din Ahmed Efendi 

Hekİmzâde bak. Abdullah Bey; Ah- 
med Bey; Ali Âli Paşa; Ali Rızâ Bey; 



Ebûbekir Efendi; Feyzullah Efendi; 
Gâlib Mehmed Bey; Hasan Hüsnî 
Bey; Hüseyin Hüsnî Bey; İzzet Meh- 
med Bey; Kadri Ahmed Bey; Meh- 
med Bey; Süleyman Efendi 

Hekİmzâde ÎIL Ahmed'in (hd 1703- 
1730] sertabibi Nuh Efendi'nin evlâ- 
dıdır. Cerrahbaşızâde ve Evliyazâde 
diye ^.collan varsa da aslı halen Heki- 
moglu Ali Paşa Camii 'nin mütevellisi- 
dirler. Sudûrdan ve mevâlîden olan- 
lar olmuştur. (IV. 688) 

Hekİmzâde Çelebi Muhyiddin He- 
kim'i.'i oğludur. Kadı olup Medine 
kadısı oldu. 950^de (1543) vefat etti. 
Bir mıedresesi vardır. (lî. 239) 

Helvacı bak. Yusuf Paşa 

Helvacızâde bak. Ârifî Mehmed 
Efendi 

Helvayı hak. Hüseyin Hüseynî (Emir) 

Hemdem Kethüdâzâde bak. Sü- 
heyl Çelebi 

Heır(.deın Paşa Saraydan yetişip 
Şehzade Ahmedln yerine Konya 
beylerbeyi olmuştur. 920'" de (1514) 
îran seferinden dönüşte katledildi. 
(IV. (29) 

Hemdemî Çelebi Üsküpiüdür. Mu- 
kataat sahibi olup Vodina'da otur- 
muşmr. III. Murad devri (1574-1595) 
ortak, rmda vefat etti. Şairdir. (IV. 
629/30) 

Hemdemî Mehmed (Miskalî Çele- 
bi) (Solakzâde) İstanbulludur. Mu- 
sikîde ustaydı. 1068'de (1657/58) ve- 
fat et:i. Şairdi. Bir Tarih 'i vardır. (IV. 
171) 

Hersekzâde bak. Ahmed Paşa 

Hevâî hak. Muhyiddin Mehmed 
Efendi 

Hevâyî Mustafa Efendi Bursa'da 
Abdülmü'min Camii hatibi olup 1017' 



de (1608/09) vefat etti. Şairdir. (ÎV. 
630) 

Hezârfen bak. Mustafa Ağa 

Hezârpare hak. Ahmed Paşa 

Hıfzî Ahmed Efendi Eğrikapılf nm 
şakirdi bir hattatdır. llSTde (1767/ 
68) vefat etmiştir. (II. 234) 

Hıfzî Ahraed Efendi Hekimbaşı 
Nu'man Efendi zade Mes'ud Efen- 
dimin oğludur. 1224'de (1809) doğdu. 
Müderris, molla, Mekke, İstanbul ve 
Rumeli payesi oldu. Rumeli kazasker- 
liğini kabul etmemiş ve 30 Ramazan 
1307'de (20 Mayıs 1890) vefat eyle- 
miştir. Terbiyeli, fazla kimselerle gö- 
rüşmez ve bilgiliydi. Sonlarında büs- 
bütün yalnızlığa çekilerek insanlarla 
ilişkisini tamamen kesmiştir. (İL 235) 

Hıfzî Ali Paşa (Beceb Paşazade) 

Kapıcıbaşı ve Üsküp nâzın oldu. 
124 2 'de (1826/27) mîrimîran oldu. 
1248 (1832/33) yılından sonra İstan- 
bul'da ikameti uygun görüldü. 1267' 
de (1851) vefat eylemiştir. Eyüp 'de 
medfundur. Şûrâ-y; Devlet reisi ve 
adliye nâzın ve soma Cezâyir-i Bahr-i 
Sefid valisi olan Mehmed Akif Paşa, 
bunun damadıdır. C-I. 234/35) 

Hıfzî Arif Mehmed Bey Hafız olup 
tersane zimmet halifesi iken 28 Rebi- 
yülewel 1238'de (13 Aralık 1822) ve- 
fat edip Eyüp 'e defnedilmiştir. Yakı- 
nında medfun olar: Seyyid İbrahim 
Efendi'nin(-+) oğlu olması muhte- 
meldir. (İL 234) 

Hıfzî Çelebi Köledir. Hafız olup IIL 
Murad devri (1574-1595) ortalarında 
vefat etti. Şairdir. (II. 234) 

Hıfzî Çelebi (Sarı Vlemİ) Karaferye 

müderrisi olup I. Süleyman (Kanunî) 
devrinde (1520-1566) vefat etti. Şair- 
dir. (İL 234) 



Hıfzî Efendi Ayaşlıdır. Mahkeme kâ- 
tibi olup lîl. Selim devri (1789-1807) 
başlarında vefat eyledi. Şairdir. (İL 
234) 

Hıfzî Hasan Efendi (Müsevvid) 

Müderris, Diyarbekir ve nihayet Me- 
dine mollası oldu. 1145 (1732/33) yı- 
lından sonra vefat etmiştir. Oğlu 
Mustafa Bey'dir. (II. 234) 

Hıfzî Mehmed Efendi İstanbullu- 
dur. Kadı olup uzun müddet Mah- 
mudpaşa naibi oldu. Şa'bân ll65'de 
(Haziran-Temmuz 1752) vefat eyle- 
miştir. Usta şairdir. Oğlu Aziz Efendi' 
dir(-^). (İL 234) 

Hıfzî Mehmed Efendi İstanbulludur. 
Saraydan çıkıp emtia başkâtibi olup 
1173'de (1759/60) vefat eyledi. Oğlu 
Abdullah Efendi'dir(-^). (II. 234) 

Hıfzî Mehmed Efendi Kalemden 
yetişip hâcegândan oldu. Sonra sipa- 
hiler kâtibi ve 1226'da (1811) evkaf 
muhasebecisi oldu. Başka görevlerde 
de bulundu. Birkaç sene sonra vefat 
eyledi. (ÎI. 234) 

Hıfzî Mustafa Efendi Kilisli Mustafa 
Efendi'nin damadı olup Enderun'da 
terbiye edildi. Sonra müderris ve Şam 
mollası oldu. Muharrem llOO'de (Ka- 
sım 1688) vefat etti. (IV. 405) 

Hıfzî Mustafa Efendi Der\aş olup 
İstanbulluydu. 1173'de (1759/60) ve- 
fat eyledi. Eyüp'de medfundur. Şair- 
dir. (İL 234) 

Hıfzî Mustafa Paşa (Dede) Halet Sa- 
id Efendi'nin karakulağı olup silahşor 
ve sonra kapıcıbaşı ve Menemen voy- 
vodası oldu. Saf er 1238' de (Ekim-Ka- 
sım 1822) efendisi sürüldüğünde Fili- 
be nâzın Mehmed Ağa gibi kapı yol- 
daşlarıyla beraber Kütahya'ya gönde- 
rildi. Sonra affolunup Cemaziyelev^^el 



667 



1240' da (Ocak 1825) humbaracıbaşı 
oldu. Şewâl 1242^de (Mayıs 1827) ilâ- 
veten ihtisâb memuru olup 1245 'de 
(1829/30) azledilip kapıcıbaşılığı kal- 
dırılarak sürüldü. 1247'de (1831/32) 
serbest bırakıldı. 1249'da (1833) İzmit 
muhassıiı ve sonra Kastamonu müte- 
sellimi oldu. 1253'de (1837) Sıhhiye 
Nezâreti kurulunca "Hıfzî Paşa" diye 
mîrimîran rütbesiyle tayin edildi. Bir- 
kaç sene sonra azledilip Şe\'"^'^âl 1259' 
da (Kasım 1843) ihtisâb nâzın oldu. 10 
Cemaziyelâhir 1263 'de (26 Mayıs 
1847) vezirlikle Selanik valisi olup Zil- 
hicce 1264' de (Kasım 1848) azledildi. 
Muharrem 127rde (Ekim 1854) Mec- 
lis-i Tanzimat'a aza oldu. Receb 1276' 
da (Şubat 1860) vefat etti. Sen^et ve 
kudret sahibi olup sonralarında istika- 
met ve sadakat gösterdi. (IV. 476/77) 

Ğ68 Hıfzîzâde bak. Abdullah Efendi; 
Mustafa Efendi; Ubeydullah Efendi 

Hıramı bak. Ahmed Pasa 

Hırka-i Şerif Şeyhi bak. Osman 
Efendi 

Hırka-i Şerif Şeylıizâde Eskİalipa- 
şa'daki Hırka-i Şerife'yi getiren Şük- 
rü İlah Efendi evlâdından olup oraya 
şeyh olanlardır. Osman Efendi' den 
başlar ve halen e\4âdı vardır. (IV^. 
689) 

Hısâlî Abdurrahman Efendi Sey- 
yid E^^aıb'ün oğlu ve müderris olup 
Cemaziyelevvel 1087'de (Temmuz 
1676) vefat etti. Divan sahibi şairdir. 
(IIL 315) 

Hısâlî Çelebi Bursalıdır. I. Ahmed 
devrinde (I603"l6l7) vefat eyledi. 
Şairdir. (İL 277) 

Hısım bak. Mehmed Aga; Mehmed 
Paşa; Yahya Efendi 



Hısımzâde bak. Abdülbâkî Efendi; 
Abdürrahim Efendi: İsmail Efendi; 
Yahya Efendi 

Hısımzâde Müeyyedzâdelerden Yah- 
ya Efencİ evlâdma denmiş ve yarım 
asır kadar devam etmiştir. (IV. 689) 

Hısnmansurîzâde bak. Ahmed 
Efendi; Emin Mehmed Efendi; Necib 
Mustafa 3fendi 

Hızır Ağa 996'da (1588) çavuşbaşı 
olup Retlyüiâhir 999'da (Şubat 1591) 
vefat etti. Divan-ı Hümâyûn ça\aişla- 
rmdan Hızır Ağa Mescidi bunun veya 
çağdaşı bir adaşının olmalıdır. (II. 
278) 

Hızır Ağa Kapıcıbaşılardan olup 
1020 (1611) tarihlerinde vefat etmiş- 
tir. (İL 2"'9) 

Hızır Ağa Kapıcıbaşılardan olup 
1190'da C1776) silahdar ağası olarak 
sonra ve^at etmiştir. (II. 280^ 

Hızır Agazâde bak. Said Bey 

Hızır E^alî bak. Hayreddin Hızır 
Efendi 

Hızır Bey Yörgüç Paşa'nın(-^) oğlu- 
dur. Ünü bey olup 848'de (1444) 
Varna muharebesinde şehid oldu. (İL 
277; IV. 652) 

Hızır Bey Mihaloglu Mehmed Bey'in 
oğludur. Serhadde yiğit beylerden 
olup il Ivlurad ile vefatına (1451) ka- 
dar savaşlarda bulundu. (İL 277) 

Hızır Bey Nasreddin Hoca'nm to- 
runlarından Sivrihisar kadısı Molla 
Ceiâledcin"in oğludur. Tahsil görüp 
sonra orava kadı oldu. Sonra müder- 
ris ve Molla Mehmed Yegân'a damad 
oldu. Sonra Bursa'da Sultan müderri- 
si ve İstanburun fethinde kadı oldu. 
863'de (1459) vefat etti. Devrindeki 
ulemânın seçkini olup pek çok öğ- 



renci yetiştirmiştir. Hayatî, Hocazâde, 
Kestelli ve Ali Arabî öğrencilerinden- 
dir. Kısa boylu olduğundan 'ilim da- 
ğarcığı" dendi. Üç dild-^ şairdir. Aka- 
id'e dair bİr ''Kaside-i Nuni\^^e"si var- 
dır. Oğulları Sinan Paş?., Ya'kub Paşa 
ve Ahmed Paşa vezir oldular. Hacıka- 
dm Camii bunundur. Sonra bir hacı 
kadın o civarda çifte hc.mam yapınca 
onun adı kaldı. (II. 277) 

Hızır Bey Hızır Beyzâ^ie Ahmed Pa- 
şa'nmC-^) oğludur. Babasından tah- 
sille Bursa'da müderris oldu. İstan- 
bul'da Emir Buharîye mürid olarak 
Nakşibendî olmuştur. 924'de (1518) 
vefat eyledi. Dindar ve edipdi. "Hızrî" 
mahlasiyle şairdir. (II. 278; I. 196) 

Hızır Bey Kadılardan Abdülkerim 
Efendimin oğludur. ^lüderris olup 
Zilka'de 970'de (Haziran-Temmuz 
1563) vefat etti. Cinnete yakın du- 
rumları vardı. Çok küçük yazıp bir 
adamın bütün eserleri bir koz kabu- 
ğuna sıgmalıdır, derdi. (İL 278) 

Hızır Bey Mihal Beyzadelerdendir. 
958 'de (1551) Segedin beyi oldu ve 
senelerce orada kaldı. II. Selim devri 
(1566-1574) başlarında vefat eyledi. 
(II. 278) 

Hızır Bey (Canpuladzâde) Ali Pa- 
şa'nm kardeşidir. Karcieşinin yaptık- 
larında ortaklığı olmakla sonraları 
hizmette kullanılmamıştır. 1058 
(1Ö48) senesine doğru vefat eylemiş- 
tir. (II. 280) 

Hızır Beyzade hak, Ahmed Paşa; 
Mehmed Paşa 

Hızır Beyzade II. M-hmed (Fâtih) 
devri (1451-1481) ulemâsından ve 
Nasreddin Hoca torunlarından Hızır 
Bey'in 3 oğlu İle 1 torunu olup, yarım 
asır kadar ünleri sürmüştür. (IV. 689) 



Hızır Çelebi İstanbul'da Yenihisarlı- 
dır. Taşköprîzâde'den danişmenddi. 
Sarhoş olduğundan yükselemeyip 
950'de (1543/44) vefat etti. Şairdir. 
(II. 278) 

Hızır Dede (Muk'ad) Hacı Bayram 
Velî halifelerinden olup şeyhlerden- 
dir. 913'de (1507/08) vefat eyledi. 
Bursa'da Pmarbaşı'nda medfundur. 
Büyük velilerden olup Şeyh Üftâde 
bunun mürididir. (İL 278) 

Hızır Efendi Divan-ı Hümâyûn kâ- 
tiplerinden olup ricalden olmuştur. 
Nasûh Paşamın sadrazamlığında ni- 
şancı oldu. Sonra bir hizmetle Ana- 
dolu'ya gönderilip orada vefat eyledi. 
Hak sözlü bir ihtiyardı. (II. 280) 

Hızır Efendi (Hacı) Güranîdir. Sah- 
haf olup 1262'de (1846) vefat etti. Şa- 
irdir. (İL 280) 

Hızır Efendi (Tepegöz) Edirnelidir. 
Müderris olup 970'de (1562/63) vefat 
etti "Hızrî" mahlasiyle şairdir. Oğlu 
Hulûsî Efendi'dir(-^). (İL 278) 

Hızır Efendi (Yayabaşızâde) îlyas 

b. Abdülvehhab'm oğlu olup Eyüp' 
de doğdu. Yeniçeridir. Sonra Nakib 
Efendimden okuyup Vişne Efendi'den 
tekmiLi tarikat etti. Yeniçerilerin Orta 
Mescidi'nde vaiz oldu. 980'de 
(1572/73) Şemsî Paşa'mn cami, dârüL 
hadis ve tekkesi bitiminde vaiz, mu- 
haddis ve şeyh oldu. III. Mehmed ile 
Eğri seferine beraber gitti. Gazanın fa- 
ziletlerine dair vaaz ederdi. 28 Rebiyü- 
lewel 1005'de (19 Kasım 1596) Tabur 
çenginde şehid oldu. Fukarası na'şını 
İstanbul'a getirirken gördükleri rüya 
üzerine Tatarpazarcıgfnda Tülbend- 
zâde Camii haziresinde defneylediler. 
Benzersiz vaizdi. (İL 279) 

Hızır Paşa Saraydan yetişip mîra- 
hûr-ı şehriyârî oldu. 956'da (1549) 



669 



Köstendil beyliğiyle taşraya gidip 
962^de (1555) Şam beylerbeyi, 968'de 
(1560/61) Bağdad beylerbeyi oldu. 
975 (1567/68) yılından sonra vefat 
eylemiştir. Ilımlı, hırssızdı. (İL 278) 

Hızır Paşa Enderun'da kapıcıbaşı 
olup 996'da (1588) Erzumm beyler- 
beyi, sonra Van ve Bagdad valisi 
olup Zilka'de 999 'da (Temmuz-Agus- 
tos 1591) azledilmiş, lOOl'de (1592/ 

93) Çıldır muhafızı ve 1002'de (1593/ 

94) Tebriz valisi olup 1006^da (1597/ 
98) azledilmiş ve az müddet sonra 
vefat eylemiştir. Oğlu Mehmed Pa- 
sajdır. (II. 279) 

Hızır Paşa Enderun'dan kapıcıbaşı- 
lıkla çıkıp yeniçeri ağası olmuştur. 
997'de (1589) Rumeli valisi olup 
999'da (1590/91) kubbe veziri ve Zil- 
ka'de 1011 'de (Nisan 1603) Bagdad 
670 valisi olup 1012'de (1603/04) orada 
vefat etmiştir. Tedbirliydi. (İL 279) 

Hızır Paşa Saraydan 990'da (1582) 
Van beylerbeyiliğiyle çıktı. Sonra 
Konya ve lOOO'de (1591/92) Temeş- 
var valisi olup vezir oldu. Uzun müd- 
det kubbe veziri olup Zilhicce 
1011 'de (Mayıs 1603) Tuna muhafızı 
oldu. 10l4'de (1605/06) Budin mu- 
hafızı olup 10l6^da (1607/08) Üskü- 
dar'a memur oldu. Bir müddet geçin- 
ce vefat etti. (İL 279) 

Hızır Paşa Müderris ve Amasya müf- 
tüsü olup 1032'de (1623) Konya mol- 
lası oldu. 1035'de (1625/26) vefat et- 
ti. Âbid, sâlihdi. (İL 280) 

Hızır Paşa (Divâne) Sırasıyla beyler- 
den olup Yemen beylerbeyi oldu. 
999'da (1591) Haleb valisi olup 1006' 
da (1597/98) azledilmiş olarak veba- 
dan vefat etti. Cömert olup malını yi- 
ğitlere vermekle iflas etti. (İL 279) 



Hızır Paşa (Uacı) Sarayda terbiye 
görüp valide sultana kethüda oldu. 
1082'de (1671/72) kapıcıbaşılık veril- 
miştir. Sonra valide sultanın vefaünda 
haseki sultan kethüdâlıgma memur 
oldu. 1093'de (1682) vezir rütbesiyle 
Bosna valisi o.up 1094'de (1683) Vi- 
yana önünde İkinci hücumda şehid 
oldu. (İL 280) 

Hızır Paşa (Mihalzâde) Kapıcıbaşı 
ve sonra beylerbeyi olup Vidİn valisi 
oldu. 103Lde < l622) Lehistan seferin- 
de bulunup soara vefat etti. (II. 280) 

Hızırşah Bey Manisa valisi İshak 
Bey 'in ogludu:\ Sefih bir adam oldu- 
ğundan mülkıinü I. Bâyezid (Yıldı- 
rım) ele geçirdi. Nihayet L Mehmed 
(Çelebi) Manisa'yı fethedip bunu 
813'de (1410/:. 1) idam eyledi ve Sa- 
ruhanoğuUan "/ok oldular. (II. 277) 

Hızırşah Efendi Menteşelidir. Mı- 
sırda tahsil eyledi. Dönüşte Osmanh 
medreselerinde müderris oldu. 
853'de (1449) vefat etti. Tecridmeini- 
ni şerhedip Mollazâde şerhine talikat 
yazmıştır. Ogİu Der\dş Muhyiddin 
Mehmed'dir(-). (11. 277) 

Hızırzâde ban. Hüseyin Efendi 

Hibâb İsmail Efendi Asâkir-i man- 
sûre başkâtibi Mehmed Ser\'^et Efen- 
di'nin oğludur. Bâb-ı Seraskerî mek- 
tubî kalemine girerek yoluyla mü- 
mey^az ve müdür olduktan sonra Şev- 
val 1261 'de (Ekim 1845) serasker 
mektupçusu, Rebiyülâhir 1269'da 
(Ocak 1853) sadâret mektupçusu, Ce- 
maziyelâhir 1274'de (Ocak-Şubat 
1858) sadâret müsteşarı vekili ve Re- 
biyüle^^^el 1275'de (Ekim 1858) bâlâ 
rütbesiyle sadâret müsteşarı olmuş- 
tur. Safer 1277'de (Ağustos-Eylül 
1860) vefat ederek Eyüp 'de Topmak- 



tepe 'de defnedilmiştir. İnşa ve kitabe- 
ti selis, zevk u safâ^^a düşkün, mukte- 
dir ve gayretli bir ::at idi. Oğlu Paris 
Sefareti başkâtibi Cemâl Bey'dir. Bir 
de kızı olup Müşir ;;22et Paşazade Re- 
sâ Beyin zevcesidir. (İL 108/09) 

Hibetullah Hatuu Alibeykövnj'nün 
mescidini yapmıştır. Bu mescide III. 
Ahmed (hd 1703-r'30) minber koya- 
rak cami eylemiştir. (İV. 626) 

Hibetullah Mehırıed Efendi (Tacı) 

Baalbeklidir. Fâzıl olup İstanbul'a ge- 
lip müderris, 1217'de (1802/03) Bağ- 
dad mollası, 1222rde (1807) Filibe 
mollası oldu. 17 Zilka'de 1224'de (24 
Aralık 1809) vefat etmiştir. Seyitah- 
metderesi'nde medfundur. Fıkıh ve 
hadis'de mahir olup padişahın 
in'amına ve âlimlerin saygısına maz- 
har olmuştur. Eşbâh ve Nezâifi şer- 
heyledi. (IV. 626) 

Hicâbî Ahmed Efendi Kastamonu 
ulemâsından ve Hâlidî şeyhlerinden 
olup 1291'de (1874) vefat eden Sipa- 
hi Ahmed Efendi'nin oğludur. Hâzim 
Efendi, Müneccimbaşı Tâhir Efendi 
ve Şehrî Hafız Eferdi'den aklî ve nak- 
li ilimleri öğrenerek Abdülfettâh 
Efendimden Hâlidî tarikatinden el al- 
mıştır. Sonra Kastamonu'da yerleşe- 
rek üç defa talebesine izin verip ba- 
basının tekkesine şeyh oldu. Ziika'de 
1306^da (Temmuz 1889) orada vefat 
eyledi. Aklî ve n£.klî ilimlerde fâzıl, 
mükemmel bir şe\hdi. (II. 110) 

Hicabîzâde bak. Hüseyin Efendi 
(Seyyid) 

Hicaz b. Katâde 05rde (1253) Mek- 
ke emin olup 652'de (1254) ayrılmış 
ve yok olmuştur. (II. 110) 

Hicrî Çelebi Konyalıdır. 1018'de 
(1609/10) vefat etü. Şairdir. (IV. 627) 



Hidâyet Ağa Silahşor olup 1246'da 
(1830/31) tahrir memuıiarmdan ol- 
niLiştu. Sonra vefat etti. (IV. 628) 

Hidâyet Çelebi 99rde (1583) vefat 
eyledi. Şairdir. (IV. 627) 

Hidâyet Paşa Yükselip mîrimîran- 
dan oldu. Amasya mutasarrıfı olup 
1183^de (1769/70) vefat etü. (IV. 627) 

Hidâyet Paşa Siroz'da Zihne ye bağ- 
lı Zelhova'da Yunus Ağa'nm oğludur. 
1235'de (1820) doğmuştur. 1250xie 
(1834/35) nef erlikle askere girip 
1269 'da (1852/53) mülazim olabilmiş 
ve sırasıyla rütbe alarak 1283^ de 
(1866/67) kaymakam, 1284'de (1867/ 
68) Beykoz Debbaghanesime müdür 
olup 1285^de (1868/69) miralay ol- 
muş. 1292^de (1875) asâkir-i muave- 
nevi talim eylemesi hasebiyle mîıiivâ, 
1293'de (1876) ferik ve 1297^de (1880) 
6. Ordu müşirliği ile müşir, 1302'de 
(1884/85) 4. Ordu müşiri, azilden 
sonra 1304'de (1886/87) Basra valisi 
olmuş, ayrılışından sonra Mardin'de 
iken iMuharrem 1310'da (Ağustos 
1892) vefat eylemişür. Harplerde ce- 
sareti ve bulunduğu hizmetlerde gay- 
ret ve sadakaü görülmüş, bilgisi sınır- 
lı bir zat idi. (IV. 628) 

Hidâyetullah Efendi Kayserilidir. 
İbrahim Tennurî'ye mensuptu. Sahn 
müderrisi olup 1027'de (l6l8) ansı- 
zın vefat etti. Eşsiz kâtipdi. (IV. 627) 

Hidâyetullah Efendi Alâiyelidir. 
Müderris, Kudüs, Haleb, Yenişehir, 
Mekke, Edirne mollası oldu. Receb 
1033"de (Nisan-Mayıs l624) vefat etti. 
İlmi zayıf, kalbi kavî, kendini beğen- 
miş ve hırslıydı. Tefsir-i Kadı ile Hi- 
dâye, Telvtb, Dürer u Gurer, Miftâh 
ve Ferâi:fe haşiyeleri varsa da hatala- 
rı vardır. (IV. 627) 



671 



672 



HidâyetuUah Efendi (Yâr Ali-i 
A' cemi) Müderris, Mekke mollası ol- 
du. Gelirken Mısır'da 949'da (1542/ 
43) vefat etti. Fıkıh ve ilm-i usûle âşi- 
nâydı. (IV. 627) 

HidâyetuUah Mehmed Ağa Ermeni 

asıllı olup Müslüman olunca gümrük 
işlerinde çalışarak haylice müddet 
duhan ve İstanbul gümrükçüsü ve 
kapıcıbaşı oldu. Receb 1244'de 
(Ocak 1829) vefat etmiştir. Mollagü- 
ranî'de medfundur. Muhasip ve sâ- 
dıkdı. Ancak kalpağa kalem silmek 
âdetini terk edememiş, beyaz imame- 
ye de silmekle gümrükteki adamları 
tebeşirle beyazlatırlarmış. Ermeni 
zevcesinden olan bir oğlu ve bir kızı 
o mezhebde yaşamış ve hatta oğlu 
Meclis-i Zabtiye'de aza bile olmuştur. 
Müslüman olduktan sonra İslâm zev- 
cesinden Ali Bey(-^) ve Tevfik Bey 
olmuştur ki, Tevfik Bey de maliyede 
kâüpdi. (IV. 627/28) 
HidâyetuUah Mehmed Efendi 
(Dürrîzâde) Nurullah Efendi'nin oğ- 
ludur. Müderris, molla, sonra Medine 
mollası oldu. Rebiyülâhir 1224'de (Ma- 
yıs-Haziran 1809) İstanbul kadısı olup 
7 Muharrem 1228'de (10 Ocak 1813) 
vefat etti. Ailesi Mezarlığına defnedil- 
miştir. Oğlu Avnullah Mehmed Efen- 
di(-^) ile Seyyid Mustafa Efendi' dir(-+). 
Torunlarından biri HidâyetuUah Meh- 
med Efendi'dir(-^). (IV. 627) 

HidâyetuUah Mehmed Efendi 
(Dürrîzâde) HidâyetuUah Mehmed 
Efendi'nin(-^) tomnlarındandır. Mü- 
derris, Cemaziyelâhir 1268'de (Mart- 
Nisan 1852) Haleb, Şa'bân 1276'da 
(Mart 1860) Filibe mollası olup orada 
vefat etti. (IV. 627) 
Hikmeti Mehmed Efendi Tekirdag- 
lıdır. İsmail Hakkı Efendi'nin halifesi 



olup şeyh olmuştur. Bursa'da 11 65' 
de (1752) vefat etti. Oğlu veya torunu 
Hikmetîzâde Efendi de Bursa'da İs- 
mail Hakki Tekkesi şeyhi oldu. 1232' 
de (1817) vefat etti. (II. 239; I. 361). 

Hilâli Çelebi Bursalıdır. II. Bayezid 
devrince (1481-1512) vefat etmiş şa- 
irlerdendir. (IV. 628) 

HUâH Çelebi 93rde (1525) vefat et- 
ti. Türkistan şairlerindendir. Şiirlerini 
Çağatayca söylemiştir. (IV. 628) 

HilâJÎ Çelebi İstanbulludur. Takye- 
dûz olvp 950'de (1543/44) vefat etti. 
Divan :)ahibi şairdir. (IV. 628) 

Hilâli Mahmud Çelebi Karamanlı- 
dır. 98C (1572) veya 982'de (574) ve- 
fat eyledi. Farsça söyler bir şairdir. 
(IV. 628) 

Hilmî AbduUah Çelebi (Gmahzâ- 
de) Manisalıdır. 1055=de (l645) vefat 
etti. Şairdir. (II. 240) 

Hümî AbduUah Dede Kasımpaşa 
Mevle^ihanesi der\dşlerindendir. 
1183'de (1769/70) Arabistan'a seya- 
hat edio dönüşünde boğuldu. Şairdir. 
(İL 24C) 

Hilmî Abdurrahman Efendi Egri- 
kapıh Râsim Efendi'nin şakirdidir. 
Hattatcı. (II. 240) 

Hilmî Abdülhalim Efendi Enderun 

ricalinden olup I. Mahmud devrinde 
(1730--754) vefat eyledi. Şairdir. (II. 
240) 

Hilmî Abdülkadir Efendi Kalem- 
den yetişip hâcegândan oldu. Selanik 
Baruthanesi nâzın olup 1212'de 
(1797/98) vefat etti ve Aynlıkçeşme- 
si'ne defnedildi. (II. 240) 

Hilmî Ahmed Efendi Tarsus müftü- 
sü olup merhume valide sultan güzel 
halini işitip orada yaptırmış olduğu 



hayratın bina emanetinde bulundur- 
du. Sonra davetli Dİarak İstanbul'a 
gelip hastalanınca 1292 (1875) ortala- 
rında vefat etti. Sâlİh, dindardı. Oğlu 
îsmail Hakkı Efendi mevâlîden ol- 
muştur, (il 240) 

Hiljtnî Ahmed Efendi Kastamonulu- 
dur. Sudûrdan Zeyııelâbidîn Efendi' 
nin dairesi imamı ve oğullarının mu- 
allimi olduğundan müderris olmuştu. 
1275^de '(1858/59) Galata mollası, 
1282'de (1865/66) Sofya mollası ve 
sonra Mekke pâyes:, 1285 'de (1868/ 
69) Ahkâm-ı Adliye rızası, sonra İstan- 
bul payesi ve Ramazan 1292 'de (Ekim 
1875) Mahkeme-i Temyiz reisi ve 
sonra Anadolu payesi oldu. Malûl ol- 
makla Şa'bân 1305 de (Nİsan-Mayıs 
1888) emekli olup 6 Zilhicce 1305 'de 
(14 Ağustos 1888) vefat eyledi. Fâtih 
Türbesi bahçesine defnedildi. Âlîm, 
fâzıl, hukuk bilirdi. (II. 241) 

Hilmî Ahmed Paşa Askerlikten yeti- 
şerek ferik olmuş ve Kerkük'e me- 
muren giderken Ci;:re'de 4 Rebiyü- 
levvel 1313'de (25 Ağustos 1895) ve- 
fat eylemiştir. (II. 241) 

Hilmî Bostan Efendi (Bakkalzâ- 

de) bak. Bostan Hilmî Efendi 

Hilmî Efendi (Hâfiz) Şeyhlik mes- 
leğinde ilerleyerek Ayasofya kürsü 
şeyhi olmuşken 8 Receb 1311 'de (15 
Ocak 1894) 85 yaşında vefat eylemiş- 
tir. (İL 241) 

Hilmî Hasan Efendi 1197'de (1783) 
doğdu. Çahşarak Kıbrıs müftüsü ol- 
du. 1264'de (1848) \ efat eyledi. Usta 
şairdir. Hatta II. Mahmud bunu "Meli- 
küşşuarâ" diye tavsif eylediler. (II. 
240) 

Hilmî ibrahim Paşa Giritii Mustafa 
Nailî Paşa'nın en küçük oğludur. As- 



kerlik mesleğine girerek binbaşı, mi- 
ralay ve liva ve ferik olmuş ve Teftiş-i 
Askerî Komisyonu'nda senelerce aza- 
lıkta bulunmuştur. 2 Zilka'de 1313'de 
(15 Nisan 1896) vefat eyledi. Sadra- 
zam Fuad Paşa'nm kaynı Kâmil Bey'e 
damad olmuştu. Kendi kızı da Tur- 
han Paşa ile evlenmiştir. Yaşı 5 5 'i 
geçmişti. (IV. 852) 

Hilmî Mahmud Efendi Kumlusun- 

da nizamiye askerliğe girenlerden ve 
binbaşılanndandı. 12 Receb 1254'de 
(1 Ekim 1838) vefat etti. Hattatdır. 
(ÎV. 333) 

Hilmî Mehmed Efendi Bursalı Ali 
Dede'nin oğludur. Müderris olup Sa- 
fer 1133'de (Aralık 1720) vefat etti. 
(İL 240) 

Hilmî Mehmed Efendi Çerkesdir. 
Mevâlîden olup Erzurum kazasından 
mazulken 1 Cemaziyelevvel 124rde 
(12 Aralık 1825) vefat etti. Hoca ve 
hattatdı. (II. 240) 

Hilmî Mehmed Efendi (Hacı) Me- 
vâlîden olup Üsküdar Rüşdîyesi mu- 
allimi olmuş ve Şa'bân 1297'de (Tem- 
muz 1880) vefat etmiştir. Karacaah- 
met'e defnolundu. Salih ve âlimdi. 
(İL 241) 

Hilmî Mehmed Efendi (Hafız) 

Şeyh olup 1252'de (1836/37) vefat et- 
ti. Yusufpaşa'da defnedildi. Hattatdır. 
(İL 240) 

Hilmî Mehmed Emin Bey (Habeş) 

Ömer Aga'nın(-^) oğludur. Silahşor 
ve kapıcıbaşı olup 7 Rebiyülâhir 1226' 
da (1 Mayıs 1811) vefat etti. Beyoğlu 
Mezarlıği'nda medfundur. (IIL 597) 

Hilmî Mehmed Paşa Mülkiye hiz- 
metlerinde bulunup mîrimîran oldu. 
Rebiyülevvel 1263'de (Şubat-Mart 
1847) Bozok, Receb 1267'de (Mayıs 



673 



6/4 



1851) Musul, Cemaziyelâhir 1273'de 
(Şubat 1857) Maraş ve Cemaziyel ev- 
vel 1276'da (Aralık 1859) Edirne vila- 
yeti mutasarrıfı oldu. O senenin 
Şa'bânmda (Şubat-Mart 1860) abdest 
almak üzere Meriç kenarında inince 
nehre düşüp boğuldu. Tedbirli ve 
güçlüydü. (İL 240) 

Hilmî Mustafa Efendi Bosna'da se- 
nelerce müftü olmuş fâzıllardandı. 
Şa'bân 1310'da (Şubat-Mart 1893) 80 
yaşında olarak vefat eyledi. Zamanın 
bilginlerinden olup 8 oğlu ulemâdan- 
dır. (İV. 489) 

Hilmî Mustafa Efendi (Hacı) Mü- 
derris, Beyrut mollası ve Şe\^'âl 1274' 
de (Mayıs-Haziran 1858) Kürdistan 
mollası olup Rebiyüle\^^el 1282'de 
(Ağustos 1865) vefat eylemiştir. Sur 
dışında medfundur. (IV. 479) 

Hilmî Mustafa Efendi (Hafız) Ser- 
levha-! yemin kadı olup azledilmiş 
olarak Muharrem 1248'de (Haziran 
1832) vefat etti. Şehzâdebaşrnda 
medfundur. (IV. 472) 

Hilmî Mustafa Paşa Kuruluşunda 
nizamiye askerliğine girip liva ve fe- 
rik oldu. 1254'de (1838) Tophaneye 
memur olup sonra orada meclis reisi 
olmuştur. Zilhicce 1264'de (Kasım 
1848) vefat eyledi. Oğlu Mehmed 
Bey 22 Zilhicce 1310'da (7 Temmuz 
1893) vefat eylemiştir. (IV. 475) 

Hilmî Osman Efendi Yeniçeri kâti- 
bi İsmail Efendi'nin oğludur. Yeniçe- 
ri kaleminden ilerleyip başhalife ve 
yeniçeri kâtibi olup hâcegândan ol- 
du. Başka hizmetierde de bulundu. 
1132'de (1720) vefat eyledi. Usta şair- 
dir. (İL 240> 

Hilmî Osman Efendi 1255'de (1839) 
Karahisar-ı Sâhib'de doğdu. Bursa'da 



büyük bilginlerden Uşşakî İbrahim 
Efendi'den ders gördü. 1274'"de 
(1857/58; Mısır'a giderek devrin meş- 
hurlarından fıkıh ve hadis öğrenerek 
İstanbul' f. döndü ve meşhur üstadlar- 
dan Güıeü Şerif Efendi'den dahi 
ulûm-ı âl ye ve ali^ye öğrendi. Tıp ve 
Farsçayı öğrenip ve bir müddet Fetv^â- 
hane'ye devamla 1290 (1873) tarihin- 
de Kars'L nâiblikle gönderildi. 1294^ 
de (1877) Muş naibi olup ayrıldıktan 
sonra vatanına dönerek ders okut- 
makla meşgul oldu. Bir müddet sonra 
İstanbul'^: gelerek Bâyezid Camii'nde 
usûl kitaoian ve tıp öğretimi ile meş- 
gul olup kendisine emanet edilen 
Matbaa-i Âmire dinî kitaplar musah- 
hihliği hizmetinde de bulundu. İkindi- 
den sonra Ayasofv^a'da tefsir-i şerif 
tedris eylemekte iken 29 Şa'bân 1314 
(2 Şubat 1897) salı günü vefat ederek 
EyyTib Sultan türbesi civarına defne- 
dildi. Mevlevî, sâlih, dindar, yumuşak 
huylu, birkaç defa hatmine muvaffak 
olmak suretiyle mesnevîhânlardandı. 
(IIL 452) 

Himme : Ahmed Ağa Hâzin-i sadr-ı 
âlî olup :.<apıcıbaşı olmuştur. İL Mah- 
mud devri (1808-1839) sonlarında 
vefat etti. (IV. 629) 
Himmet Efendi Anadoluludur. Mü- 
derris clup Şa'bân 1074'de (Mart 
1664) vefat etti. Âlîmdir. (IV. 629) 
Himmet Efendi Tirelidir. Müderris, 
molla olup üç defa Erzurum mollası 
olmuştu*. 1096'da (1685) vefat etti. 
Köprülü hanedanına mensup bir ihti- 
yardır. (IV. 629) 

Himmet Efendi Bolulu Hacı Alimin 
oğludur. Müderris olup sonra Bayra- 
mı tarikatine girdi. İbrahim Efendi, 
buna Yenibahçe'de bir zaviye yapu 
ve Dâvud Paşa Camii'ne vaiz oldu. l6 



Safer 1095'de (3 Şubat 1684) vefat et- 
ti. Ermiş sayılanlardandır. İlâhileri ve 
şiirleri vardır. Oğlu Abdullah Efendi, 
Yenibahçe şeyhi olup 1122'de (1710) 
Süleymaniye vaizi oldu. Sonra vefat 
etti. Sessiz ve muhaddisdi. Diğer oğ- 
lu Atâullah Efendi'dir. Bir oğlu da 
Himmetzâde İVleamed Efendi, mü- 
derris olup 1147 i 1764/65) tarihlerin- 
de vefat etti. Evladından ve müderris 
Abdülaziz Efendi 1157'de (1744), Hü- 
seyin Efendi ll65'de (1752), Hasan 
Efendi 1184'de (i770/71) ve Abdüh 
kadir b. Hüsey.n Efendi 1205 'de 
(1790/91) vefat edip Edirnekapıya 
defnolundular. Y:ne evlâdından mü- 
derris Nu'man Efendi 1189'*da (1775) 
vefat etti. Himmetzâde Abdüssamed 
b. Abdullah Efendi, Ayasofya vaizi 
olup I. Mahmud devri (1730-1754) 
sonlarında vefat etti. Bir Himmetzâde 
de müderris olup 12l6'da (1801/02) 
vefat etti. Himmetzâde damadı Ab- 
düihalim Efendi v^e oğlu Şeyh Meh- 
med Tabib Efendi'dir. Himmetzâde 
Hacı İbrahim Efendi, me validen iken 
Ramazan 1269'd£ (Haziran 1853) ve- 
fat etmiştir. (IV. 629) 

Himmetî Mehmed Efendi (Lâ'lîzâ- 

de) Lâ'lî Mustafa Efendi'nin torunlarm- 
dandır. Kadı olup 1227'de (1812) vefat 
etti. Horhor'da medfundur. (IV. 629) 

Himmetzâde bak. Abdüssamed 
Efendi; Hüseyin Bey; İbrahim Efendi 

Himmetzâde Şeyh Himmet Efendi 
torunlarıdır. Bir s sır kadar devam et- 
miş, âlimlerden ve katar şeyhlerin- 
den olanı çıkmıştır. (IV. 710) 

Hindî bak. Feyzullah; Hasan Aga 
(Hacı); Mehmed "Efendi 

Hindî Baba Hindxien hacca gidip 
oradan Anadolu'yla gelerek Bursa'da 
yerleşmiştir. 40 yıl para almadan Emir 



Sultan Türbesi"nde türbedarlık edip 
1190'da (1776) vefat etti. Orada med- 
fundur. Ermiş sayılanlardan ve güzel 
hal sahiplerindendi. (IV. 630) 

Hindî Paşa Hayli müddet mîrimîran- 
lıkla sancaklarda bulunup Şevval 
11 27 'de (Ekim 1715) orduda iken 
yaşlı olmasından dolayı emekli ol- 
muştur. Sonra vefat etti. (IV. 630) 

Hindîzâde bak. Mehmed Aga 

Hindîzâde Yağlıkçı ve Hind Elçisi 
Yusuf Ağa oğullandır ki, 'Taglıkçızâ- 
deler'' de denir. Oğlu sadrazam ve to- 
runu âlim oldu. (IV. 710) 

Hİnlizâde bak. Mehmed Paşa 

Hire bak. Ali Paşa 

Hİyazelci bak. Mehmed Paşa (Çelebi) 

Hizmet Baba bak. Mehmed 

Hoca bak. Abdullah; Afif Salih Efen- 
di; Alımed Dayı; Ali Ağa; Ali Çelebi; 
Bilâl Ağa; Halil Ağa; Hasan Efendi; 
Husrev; İzzet Efendi; Kasım; Kudsî 
Efendi; Mecid Efendi; Mehmed Efen- 
di; Nusret Efendi; Ömer Efendi; Reşid 
Efendi; Sinan Paşa; Tâhir Mehmed 
Paşa; Tâibî Mustafa Efendi; Yahya 
Efendi 

Hoca Aİımedzâde bak. Ali Efendi 

Hoca Bey I. Bâyezid (Yıldırım) bey- 
lerinden bir emirdi. 804 (1402) har- 
binde şehid oldu. (İL 311) 

Hoca Hafız Kelıkehi bak. Kemâled- 
din Mehmed Şasi 

Hoca Haydarzâde bak. Mehmed Ağa 

Hoca Hayreddin kaynı bak. Meh- 
med Efendi 

Hoca Koyun Bursalıdır. Ermiş sayı- 
lanlardan bir zat olmakla orada meş- 
hur oldu. Külliyetli şey \'akf ederek 
vefatında Bursa'da Ulu Cami mihrabı 
önüne defnedilmiştir. (II. 311) 



675 



676 



Hoca Paşa bak. Üvey s Paşa 

Hoca Sa'deddînzâde bak. Abdülke- 
rim Mehmed Efendi; Ahmed Efendi; 
Ebû Saİd Mehmed Efendi; Ebûssuûd 
Mehmed Efendi; Feyzullah Feyzî 
Efendi; Vâkıf Yahya Efendi 

Hocapaşalızâde bak. Emin Meh- 
med Efendi 

Hocazâde bak. Abdullah Efendi; Ab- 
dülaziz Efendi; Arif Ahmed Efendi; 
Derviş Ali Efendi; Emin Mehmed 
Efendi; Es'ad Mehmed Efendi; E^^lab 
Paşa; Hasan Paşa; Hüseyin Efendi; İs- 
mail Efendi; Mehmed Efendi; Meh- 
med Paşa; Mes'ud Efendi; Muhyiddin 
Mehmed Efendi; Mukim Mehmed 
Efendi; Muslihiddin Mustafa Efendi; 
Necib Mehmed Efendi; Osman Efen- 
di; Ömer Efendi; Rahmî Abdürrahim 
Efendi; Reşid Mehmed Efendi; Rıfkî 
Mehmed Efendi; Safvetî Mehmed 
Efendi; Said Mehmed Efendi; Salih 
Mehmed Efendi 

Hocazâde İL Selim'in (hd 1566- 
1574) hocası Atâullah Efendi, ve evlâ- 
dı olup yarım asır kadar parlamıştır. L 
Ahmed'in (hd l603-l6l7) hocası 
Mustafa Efendi evlâdına da ''Hocazâ- 
de" dendi. "Mes'udzâdeler" bunun 
oğlu şeyhülislâm Mes'ud Efendi'den 
ayrılan koldur. III. Osman'ın (hd 
1754-1757) hocası Ömer Efendi'nin 
evlâdına da "Hocazâde" denmiştir ki, 
bu hanedan birbuçuk asır kadar de- 
vam etmiştir. (IV. 690) 

Hocazâde Naibi bak. Mehmed Efendi 

Holo Paşa Kurttur. Taşralarda kay- 
makamlık ve özellikle Suriye'de bir- 
çok zaman mutasarrıflık etmiş, mîri- 
mîran ve 1294 'de (1877) beylerbeyi 
payesi olmuştu. Nihayet mevkib-i 
hacc-ı şerif muhafızlığından ayrılarak 
emekli olmuş ve 1 Saf er 1313'de (24 
Temmuz 1895) vefat eylemiştir. Oğlu 



ricalden Ahmed İzzet Bey'dir. (IV. 
630) 

Horoz bak. Mehmed Efendi 

Horozoğlu. bak. Ahmed Bey 

Hubba Mollası bak. Vusûlî Mehmed 
Efendi 

Hubbâ Ayşe Hatun Beşiktaşlı Yah- 
ya Efendi'nin torunu ve I. Süley- 
man'ın (Kanunî) muallimi Şemsî Çe- 
lebi'nin eşidir. II. Selim'e musahibe 
olup kapış : herkesin merdiydi. III. 
Murad devri (1574-1595) sonlarında 
vefat etmişdr. Gazel, kaside ve mes- 
nevileri olup Hurşîd u Cemşîd adın- 
da bir eseri vardır. (II. 110) 

Hubyâr Bey Hoca idi. 827'de (1424) 
vefat eyled... Hocapaşa'da bir mescid 
yaptırmıştır. (lî. 311) 

Huffî Çelebi Haffaf esnafından ve İL 
Mehmed (Fatih) devri (1451-1481) 
şairlerindendir. Divanı vardır. (II. 
281) 

Htddî Efendi Kalemden yetişip hâ- 
cegândan oldu. 3 Zilka'de 1236'da (2 
Ağustos 1821) vefat etti. Edirneka- 
pı'da medf mdur. (II. 281) 

Huldî Mustafa Efendi Bursalıdır. 
1178'de (r '64/65) doğup orada mu-' 
hasebe kalemine girip 1238'de 
(1822/23) vefat etti. Şairdir. (II. 281) 

Htılkî Hüseyin Bey Mülkî Mekteb-İ 
Tıbbiye 'nir yetiştirmiş olduğu tabip- 
lerin yeter.eklilerinden olduğundan 
eserleriyle ve kaleminin kuv\-^etiyle 
az vakitte one çıkmıştı. Mesleki ma- 
kalelerle istidadı anlaşılmıştı. 15 Zİl- 
ka^de 13l4de (17 Nisan 1897) gençli- 
ğinde vefatı kayıptan sayıldı. E^oip'de 
medfundur. (IV. 853) 

Hulusi Abdurrahman Efendi Kadı 

Abdurrahm.an Paşa'nın kızının oğlu- 
dur. Kadıların kıdemlilerinden olup 



Manastır kadısı iken 6 Rebi>âilâhir 
1300'de (12 Şubat 1883) vefat etti. 
80'lik, güzel konuşur bir pirdi. (II. 283) 

Hulûsî Ahmed Ağa Yusıf Ziya Paşa 
hazinedarlığından yetişi o silahşor, 
kapıcıbaşı ve 1223'de (1808) sipahi- 
ler ağası, 1224'de (1809^ çavuşbaşı 
vekili ve sonra humbara.ıane nâzın 
ve 1228'de (1813) kapıcılar kethüdası 
olmuştur. Sonra bu gibi görevlerde 
bulunmuş, 1241 'de (1825/26) emekli 
olarak vefat eylemiştir. Langa'da 
medfundur. (İL 281) 

Htılûsî Ahmed Ağa Kiba;: dairelerin- 
de bulunarak kapıcıbaşı ^^e bazı hiz- 
mette memur olmuştur. 12 Şa'bân 
1258'de (18 Eylül 1842) vefat eyledi. 
(İL 282) 

Hulûsî Ahmed Efendi Şumnuludur. 
Müderris, 1278'de (1861/62) Yeni- 
şehr-i Fenâr, sonra bilad-ı hamse 
mollası ve daha sonra Mt:;kke payesi 
oldu. Sonra vefat etti. (L :>03) 

Hulûsî Ahmed Efendi İŞirvamz^- 
de) (Seyyid) Şir\'^anlı îsraail Efendi' 
nin oğlu ve Mehmed Rüşdî Paşa'mn 
kardeşidir. İstanbul'a gelip müderris 
oldu. Muharrem 1284'de (Mayıs 1867) 
Galata mollası, yıl sonunda Mekke pa- 
yesi, sonra İstanbul pâyes: olup 1291' 
de (1874) İstanbul kadısı ve sonra 
Anadolu payesi oldu. 12S4'de (1877) 
memuriyetle Afganistan'a gönderildi. 
Döndükten sonra 1295'de (1878) Di- 
yarbekir naibi olup iki sere sonra do- 
ğum yeri Amasya'da oturdu. 15 Cema- 
ziyelewel 1306'da (17 Oca:^ 1889) ora- 
da vefat eylemiştir. Bilgiliydi. (I. 307) 

Hxdûsî Ahmed Paşa Anadoludan- 
dır. İstanbul'da kaleme çerağ olunup 
reisülküttab kesadarı olmuştur ve 
sonra tezkire-i sânı, 1238'de (1822/ 
23) tezkire-i e\n^el, Zilkade 1239'da 



(Temmuz 1824) darbhane emini, 
Şev\^âl 1240'da (Mayıs-Haziran 1825) 
ça\Tjşbaşi ve Şe^^^âl 1241 'de (Mayıs 
1826) sadâret kethüdası ve yine o se- 
ne mühimmat-ı harbiye nâzın, 23 
Muharrem 1244'de (5 Ağustos 1828) 
vezir rütbesiyle sadâret kaymakamı 
olmuş ve Ramazan 1248'e (Ocak-Şu- 
bat 1833) kadar sadrazamlar İstan- 
bul'da olmadığından makamında ka- 
lıp, o sene mühr-i hümâ^oin Rauf Pa- 
şaya verilmekle ayrılmıştır. Cemazi- 
yelevvel 1249'da (Eylül-Ekim 1833) 
Menteşe mutasarrıfı oldu. 2 Rebiyü- 
lewel 1252'de (17 Haziran 1836) ha- 
riciye nâzın oldu. 6 Rebiyüle\'vel 
1253'de (10 Haziran 1837) vefat eyle- 
miştir. Eyüp 'de medfundur. Yumu- 
şak huylu ve tedbirliydi. Çorum'da 
bir medrese inşa ettirmiştir. Büyük 
oğlu Emin Mehmed Bey(-^), diğer 
oğlu İbrahim Es 'ad Bey'dir(->). Üçün- 
cü oğlu Mahmud Bey, zevk ve sefaya 
müptela olarak daha sonraları hayat- 
taydı. Kız kardeşinin oğlu Bekir Sâmî 
Bey' dir(~^). (II. 281/82) 

Hıdûsî Ali Efendi Kalemden yetişip 
hâcegândan oldu. 1199'da (1785) 
mevkufatçi ve 1200'de (1786) Mısır 
da set inşasına memur olmuştur. IIL 
Selim devri (1789-1807) başlarında 
vefat eylemiştir. (İL 281) 

Hulûsî Bey Askerlikten yetişip Ru- 
meli Ordusu redif miralaylarından ol- 
muştu. 1271'de (1854/55) vefat eyle- 
miştir. (İL 282) 

Hulûsî Efendi Tepegöz Hızır Efen- 
di'nin(->) oğludur. 1020'de (l6ll) Ba- 
naluka kadısı iken vefat etti, (İL 278) 

Hulûsî Efendi Arab olup kürsü şey- 
hi olmuştu. Vaaz ve nasihat ile halk 
arasında meşhur oldu. Soğukçeş- 
me'deki evini tekke yapıp Sultan Ab- 



677 



dülaziz devri (1861-1876) ortalarında 
vefat eyledi. Orada medfundur. Yeri- 
ne oğullarından Râşİd Efendi şeyh ol- 
muştur ki, elan kürsü şeyhlerinden 
ve huzur dersleri mukarrirlerinden- 
dir. (11. 282) 

Hulûsî Efendi Midil İllidir. Taşra kay- 
makamlık ve mutasarrıflıklarında bu- 
lunmuştur. Nihayet Seniha Sultanca 
kethüda olarak o hizmetten affedilip 
Avrupa'ya seyahat eylemişti. Dön- 
dükten sonra 1307'de (1889/90) vefat 
eyledi. Satranç üstadianndan zevk 
ehli bir adamdı. (îl. 283) 

Hulûsî Hasan Ağa Kilar-ı Âmire ha- 
demesinden olup "Burnaz" lakabını 
almıştı. Sonra emekli oldu. 1141 'de 
(1728/29) vefat eyledi. (İL 281) 

Hulûsî İsmail Dede Galata Mevle^^- 
îhânesi dedelerinden olup aşçıbaşı 
(^78 olmuştu. 1220'de (1805) vefat eyledi. 
Seçkin şairdir. (11. 281; IIÎ. Ö15) 

Hulûsî Mahmud Efendi Emir Buha- 
rı sülâlesinden olup hacca gitmişti. 
Nusretiye Camii şeyhi iken 129rde 
(1874) A^efat eyledi. Mevlânâkapfda 
medfundur, Şairdi. (11. 282) 

Hıüûsî Mehmed Efendi Müderris 
olup 45 sene müddetle Mekteb-i Tıb- 
biye-! Şahane 'de Arapça muallimliği 
etmiştir, 1298^de (1881) vefat eyledi. 
Edirnekaprda medfundur. Fazilet sa- 
hibiydi. (II. 282/83) 

Hulûsî Mehmed Efendi Hâdimlidir. 
Âlimler arasında ^emyebak" diye 
şöhret almış derslim ve fasih dilli bir 
zat idi. Huzur dersleri mukarrirlerin- 
den olarak Mekke payesini elde eyle- 
miş ve Zilhicce 131 Tde (Haziran 
1894) vefat eylemiştir. (IV. 307) 

Hulûsî Mustafa Efendi Çarşambalı- 
zâdelerdendir. Müderris olup 2 Zil- 



hicce 1290^da C21 Ocak 1874) vefat 

etti. (11. 282) 

Hulvî bak. Mahmud Efendi 

HumbaracızMe hak. Mehmed 
Efendi: Salih Bey 

Hunnak hak. Mustafa Paşa 

Hurrem Ağa 'ı^ükselip kapıcıbaşı ol- 
muş, 996'da (1588) sipahiler ağası, 
sonra ça\Tjşba.vı ve 1001 'de (1592/93) 
tekrar ça\aışbaşu 10l4'de (1 605/06) 
tekrar sipahiler ağası olup Yako^^a 
muharebesinde seccade üzerinde şe- 
hid olmuştur. (11. 271) 

Hurrem Cenıâlî Efendi Cemâled- 
din Aksarayî evlâdından ve ZenbiUi 
Ali Efendi akrabasmdan Süleyman 
Efendi'nin oğiudur. Müderris iken 
nikrise (gut) yakalanıp 970"de (1562/ 
63) vefat etti, Şair, tarih bilir, muhaza- 
râta vâkıftı. (lî 271) 

Hurrem Çavuş Divan-ı Hümâyûn 
çaıaışlarmdan olup 96rde (1554) ca- 
mi, mektep ve çeşme yaptı. Sonra ve- 
fat etti. (İL 271) 

Hurrem Efendi Sofu Mehmed Pasa' 
nın köle sidir. Müderris ve kadı olup 
Arabistan'da kadı iken 970'de (1562/ 
63) vefat etti. Nakşibendî idi. Topha- 
ne'de Hurrem iye adında bir medre- 
sesi ve Şam'da birçok vakfı vardır. (II. 
271) 

Hurrem Pasa Bosnalıdır. Ende- 
run'dan çıkıp sancakbeyi olduktan 
sonra Diyarbekir ^^e Şam beylerbeyi 
oldu. Dürziler e bü\âik muharebeler- 
de bulundu, L Süleyman (Kanunî) 
devri (1520-1566) sonlarında vefat 
eyledi. Cesur ^ 'e tedbirliydi. (II. 271) 

Hurrem Paş£- İskender Paşa'nm oğ- 
ludur. I. Süleyman (Kanunî) devrinde 
(1520-1566) Karaman beylerbeyi ol- 
du. Zünnûn câh eşkıva ile muhare- 



bede Kayseri beyi ve Kadı Muslihid- 
din ile beraber şehid oldular. (II. 271) 

Hurşid Ahmed Bey Kıdemli bahriye 
zâbitlerindendir. 1280xle (1863/64) 
miralay oldu. Bu senelerde (18601ar) 
vefat etti. (I. 301) 

Hurşid Ahmed Paşii Gürcüdür. Ön- 
ce bir Tatarın kölesi ciup, sonra Selim 
Sırrı Paşaya sattı. Vefatında Reisül- 
küttab Râşid Efendi 've ve sonra Kü- 
çük Hüseyin Paşayı, intisab eyledi. 
Mısır savaşlarında Hcsan Paşa ile bu- 
lunup mîrimîranlık ile İskenderiye 
muhafızı ve Zilhicce 1218'de (Mart 
1804) A^^ezirlikle Mısır valisi oîup Rebi- 
}aılevA^el 1220'de (Haziran 1805) azle- 
dilmiş ve CemaziyeleAA'erde (Ağus- 
tos) dönmüştür, ^a'bân 122rde 
(Ekim- Kasım 1806) Niş ilâvesiyle Mo- 
ra valisi, Safer 1222Me (Nisan 1807) 
Niş ve Rumeli ilâvesiyle Sof^^^a ciheti 
seraskeri ve Şa'bân 1227 sonlarında 
(Eylül 1812) sadrazam oldu. Rebiyü- 
lâhır 1230'da (1 Nisan 1815) azledilip 
bir müddet sonra Bosna, Safer 1231' 
de (Ocak 1816) Selanik, 1232'de 
(1817) Anadolu, Rebi>âilâhir 1233'"de 
(Şubat 1818) Haleb valisi, Ramazan 
1235"de (Haziran 1820) Mora valili- 
giyle Tepedelenli Ali Paşa üzerine se- 
rasker ve Cemaziyele\^^el 1236'da 
(Şubat 1821) Rumeli valisi olup 1237' 
de (1821) Yanya valfigi ilâve olundu. 
Rebiyülâhir'de (Ocak 1822) sade 
Yanya xian azledildi. Şe^^'^âl'de (Hazi- 
ran-Temmuz 1822) oradan Mora se- 
raskeri olarak 5 Rebi"\mlevA^el 1238 
(20 Kasım 1822) gecesi vefat eyledi. 
Cesur, sâlih, cömert ve saf olup yaşı 
60'dı. Hazinedarı Hasan Ağaya Ru- 
meli valiliğinde ve kethüdası Sâlih 
Ağaya Mora'da kap cıbaşılık verildi. 
Kapı çukadan Yahya Aga da kapıcı- 
baş] olmuştur. (İL 311) 



Hurşid Bey Köstendil mutasarrıfı 
Mâlik Paşa'nın kardeşinin oğlu ve ka- 
pıcibaşıydı. ÎI. Mahnıud öevn (1808- 
1839) sonlarında vefat etti. (Ih 312) 

Hurşid Bey Hassa miralayı olup Hi- 
caz'da Şewâl 1278^de (Nisan 1862) 
vefat etti, (lî. 312) 

Hurşid Bey Çerkesdİr. Mâbeynle 
ilişkisi olduğundan yükselerek sene- 
lerce kuşçu başı, yani hadâik-ı şahane 
müdürü olmuştu. 12S8xie (1871) ser- 
kurenâ olmuş ve 1289'da (1872) ay- 
rıldıktan sonra taşraya mutasarrıf ol- 
muştur. Drama mutasarrıflığında Zil- 
hicce 13l4'de (Mayıs 1897) vefat ey- 
lemiştir. Yetenekli, zekîvdi. İhsan 
Bey adında bir oğlu olup Şeyhülislâm 
Hasan Fehmi Efendi 'ye damad ol- 
muştu. (IV. 853) 

Hurşid Efendi Adile Sultan dairesi 
kethüdası olup Safer 1272'de (Ekim 
1855) ticaret muavini, 1273'de (1856/ 
57) ebniye-i âliye müdürü ve Cema- 
ziyeie\^^el 1274'de (Aralık 1857-Ocak 
1858) ülâ Sinıf-ı e\^'eli olmuş ve Sul- 
tan Abdülaziz devri (1861-1876) baş- 
larında vefat eylemiştir. (II. 312) 

Hurşid Melımed Paşa Silahdar Ali 
Aga'nm kölesidir. Sonra zabit olup 
sonra liva oldu. Rebi\lilâhir 1266'da 
(Şubat-Mart 1850) mîrimîranlıkla Ru- 
meli, Ramazan 'da (Temmuz) Niş mu- 
tasarrıfı, Rebiyülâhır 1268'de (Şubat 
1852) Rumeli beylerbeyi pâyesiyle 
Belgrad muhafızı, Şe^A^âl 1268'de 
(Temmuz-Agustos 1852) vezirlikle 
Bosna, Rebİyülevv^el 1272'de (Kasım 
1855) Tırhala, Cemaziyele\^^ePde 
(Ocak 1856) Bosna, Muharrem 1273' 
de (Eylül 1856) Rumeli ve Şev^^âl 
1273 'de (Haziran 1857) Sayda valisi 
olup Zilhicce 1276'da (Haziran-Tem- 
muz 1860) azledildi. Cemaziyele^^el 



679 



680 



1289'da (TeiTimuz 1872) Kütahya va- 
lisi olduysa da Receb'de (Eylül) ayrıl- 
dı. Yenişehir'de mukim olup Şev^^âl 
1293'de (Kasım-Aralık 1876) vefat et- 
ti. (İL 312) 

Hurşid Mehmed Paşa Musuliu Ab- 
dülcelilzâde Yahya Paşa^mn kölesidir. 
Mektûbî-i hariciyeye girip Fuad Paşa 
ile memuren Suriye'ye gitti. Ramazan 
1279^da (Şubat-Mart 1863) Rumeli pa- 
yesiyle Kudüs mutasarrıfı, Rafr^azan 
1280'de (Şubat 1864) vezIıİıKİe Sayda, 
sene sonunda Erzumm valisi ve İstan- 
bul'a gelişinde, 14 Zilhicce 1280'de 
(21 Mayıs 1864) maliye nâzın, Şa'bân 
1282^de (Ocak-Şubat 1866) Edirne va- 
lisi, 17 Muharrem 1286'da (29 Nisan 
1869) evkaf nâzın, l6 Cemaziyelevvel 
1287'de (14 Ağustos 1870) Hicaz valisi 
olup azilden sonra Rebiyüle\^el 1289' 
da (Mayıs 1872) Mamuretülaziz valisi, 
27 Cemaziyele^n/eİ'de (2 Ağustos) Si- 
vas, 25 Safer 1290'da (24 Şubat 1873) 
evkaf nâzın, 10 Rebiyülevv^el'de (8 
Mayıs) sadâret müsteşarı, 28 Receb'de 
(21 Eylül) ahkâm-ı adliye nâzın olup 
15 Muharrem 1291'de (5 Mart 1874) 
azlolundu. 7 Safer 129rde (26 Mart 
1874) Edirne valisi olup Ramazan 1292' 
de (Ekim 1875) azledildi. Zilka'de'de 
(Aralık) îzmir valisi olup 17 Receb 
1293'de (8 Ağustos 1876) azledildi. 
Şa'bân' da (Eylül) Kavâim-i Nakdiye 
Komisyonu reisi, Muharrem 1294'de 
(Ocak-Şubat 1877) Haleb valisi, 21 
Muharrem 1295'de (25 Ocak 1878) sa- 
dâret müsteşarı ve İnühâb-ı Memurin 
Komisyonu reisi ve Muharrem sonun- 
da adliye nâzın olup Rebiyülâhir'de 
(Nisan) ayrıldı. Zilhicce' de (Aralık) 
adliye nâzın ve haftasında Ankara va- 
lisi olup 1296'da (1879) vefat eyledi. 
Ilımk, liyâkaüi, uzun boylu ve güzel 
yüzlü olup yaşı 70' e varmıştı. Oğlu Sü- 



leyman Bey vefat eyledi. Diğeri Roma 
Sefareti kâtibi Hâlid Bey'dir. Eşi, Çele- 
bi Agazâde kızı Esma Hanım, 1303 'de 
(1885/86) vefat eyledi. (İT 312) 

Hurşid Paşa Mısır' dn Ümerâdan olup 
İstanbul'a gelerek feriklik ile Dâr-ı Şû- 
ra azası, 128S de (1871) Selanik valisi, 
1289'da (1872) azilden sonra Vidin 
mutasarrıfı, Cemaziyelâhir'de (Ağus- 
tos 1872) y..ne Dâr~ı Şûrâ'ya aza ol- 
muştur. Cemaziyelevvel 1290 'da 
(Temmuz 1^)73) nâfia müsteşarı ve bir 
ay sonra rüsumat azası olmuş ve ayrıl- 
dıktan sonri, bir müddet İzmir'de otu- 
rup 1299 (1882) yılma doğru vefat et- 
miştir. Zengindi. (İL 313) 

Hurşid Paşa Gürcüdür. Başmabe- 
yinci Hamd ■ Paşa'nm yeğeni olup mî- 
rimîran ok.rak Muharrem 1274' de 
(Agustos-Eylül 1857) Maraş, Zilhicce 
1278'de (H^ıziran 1862) Adana muta- 
sarnh oldu. 1279'da (1862/63) ayrılıp 
bazı hizmelerde bulunarak 1285 'de 
(1868/69) aasızm vefat etti. Oğlu Be- 
şir Fuad Bev, askerlikten yetişip mes- 
lek degiştin^rek 1304'de (1886/87) in- 
tihar ederek, vefat etti. (II. 312) 

Hurşid Paşa (Kara) Mülkiye muta- 
sarrıflarından olup Belgrad, 1278'de 
(1861/62) Hersek ve sonra Vidin mu- 
tasarrıflığında da bulunarak beyler- 
beyi payesini elde etti. Sultan Abdü- 
laziz devri (1861-1876) sonlarında 
vefat eyled.. Esmer tenli, orta boylu, 
güçlüydü. Oğulları, Rifat Bey ve Ce- 
mâl Bey'dir. (II. 312) 

Hurşid SMeyman Ağa Enderun'dan 

yetişerek 1201'de (1786/87) hazine-i 

hümâyûn kethüdası olup 1203'de 

(1788/89) aynldı sonra vefat etti. (II. 

311) 

Hurşid Slıleyman Efendi (Hacı) 

Kalemden /etişip hâcegândan olarak 



1223'de (1808) başmuhasebeci, 1224' 
de (1809) Anadoiu muhasebeci vekili, 
1227'de (1812) ruznâme-i evvel olup 
21 Şevval 1227'da (3 Kasım 1812) ve- 
fat etti. Haydaroaşa'da medfundur. 
70lik bir pirdi. (H. 311) 

Husrev (Beyzade) Savaşlarda ün 
kazanan Osman ı beyi erindendir. (II. 
272) 

Husrev (Bıyıklı) Sipahi ça\Ti şiarın- 
dan olup adına mescidi vardır. Çar- 
daklıhamam'da medfundur. (II. 275) 

Husrev (Hacı) Yenimahalle Mesci- 
dİ'ni yaptırdı. Minberini Divitdar 
Mehmed Paşa koydu. Yapan, mescit- 
te medfundur. (İL 275) 

Husrev (Hoca] Bezzazistan kethü- 
dası olup bir cami ve mektep inşa ey- 
ledi, (lî. 275) 

Husrev Ağa I. Süleyman (Kanunî) 
devrinde (152C-1566) bâbüssaâde 
ağası olup Üsküdar'da Aga Mescidi'ni 
yaptı. Vefatında oraya defnolundu. 
(İL 272) 

Husrev Ağa İL :>elim'in tahta çıkışın- 
da (1566) başka- Dicı ve mîrahûr oldu. 
975'de (1567/68) azledilip 982'de 
(1574/75) emekli oldu. Sonra vefat 
eyledi. (II. 273) 

Husrev Aga Yeniçeri Ocağı'ndan ye- 
tişip Erzurum'ur:. fethinde kul kethü- 
dası ve sonra iki defa sekbanbaşı ol- 
muş ve 1047'de (1637/38) azledilmiş 
olarak vefat eylemiştir. (lî. 274) 

Husrev Ahmecl Ağa Hüseyin Hasib 
Bey'in(-^) kethüdâsıydı. Aksaray'da 
Valide Camii mütevellisi iken Cema- 
ziyelev\^el 1298'de (Nisan 1881) vefat 
etti. Eyüp'e defnedilmiştir. Oğlu Mus- 
tafa Bey Şûrâ-yı Devlet kalemi şerha- 
lif esidir. (II. 229) 

Husrev Bey Sadrazam Ahmed Paşa' 
nın kethüdası olup paşasının vefatın- 



dan sonra Topkapı Camii'ni bina 
emini olarak tamamladı. Cami 967 'de 

(1559/60) son buldu. Kendisi 985'de 
(1577) vefat etti. (ÎL 273; L 199) 

Husrev Bey L Süleyman (Kanunî) 
devrinde maliyeden yetişip Rumeli 
muhasebecisi oldu. Sonra ilerleyerek 
992'de (1584) Anadolu defterdarı ve 
sefere memur oldu. 993'de (1585) 
başdefterdar olup az müddette ayrıl- 
dı. Sonra vefat etti. (II. 274) 

Husrev Bey (Hacı) Bir mescid yaptı 
ve minberini torunlarından Fatma 
Hanım koydu. (İL 274/75) 

Husrev Bey (Sultanzâde) İL Bâye- 

zid'in kızının oğludur. Babası Nasûh 
Bey'dir. 924'de (1518) Bosna beyi 
olup 927'de (1521) İşkodra, sonra Se- 
mendire've 932'de (1526) ikinci defa 
Bosna beyi olmuş, bir aralık Ulama 
Paşa'nm atanmasıyla azledilmişse de 
az müddette üçüncü defa Bosna vali- 
si tayin edilmiştir. 30 sene kadar vali- 
likte bulunarak 948'de (1541/42) 
Bosna'da vefat eylemiştir. Oğlu Mah- 
mud Bey de beylerden olup 944'de 
(1537/38) Bosna'da babasıyla harpde 
bulunmuştur. Kethüdası Murad Bey 
de sonradan Kilis ve 956'da (1549) 
Ösek mutasarrıfı olmuş ünlü bir bey- 
dir. (İL 272) 

Husrev Çelebi Arpa emini olarak 
960'da (1553) emekli olup sonra ve- 
fat etti. Zilka'de 1306'da (Temmuz 
1889) Kasımpaşa'da Okmeydanı'nda 
mezarcı Ahmed Aga rüyasında gör- 
müş, açılan bir yerde vücudu bozul- 
mamış ve kefeni toprak rengini al- 
mış, kır sakallı ve zayıf bünyeli bulu- 
nan bir ceset çıkmıştır. Lahdin kapağı 
üzerinde bir taşta Kelime-i Tev- 
hid'den sonra "el-mü'minûne lâ ye- 
mûtûne bel yentekılûne min dâri'1-fe- 



681 



nâ ilâ dâri'1-bekâ sadaka Resûllah, 
mütevaffâ ei-merhum el-muhtac 
Husrev Çelebi b. Hüseyin 960 
(1553)" yazılı olduğundan padişah 
tarafından kabri üzerine bir türbe in- 
şa ettirilmiştir. Bunun tarihi, bu Hus- 
rev Çelebi'nin vefatı tarihi olduğun- 
dan kabirdekinin bu zat olması muh- 
temeldir. (İL 272/73) 

Husrev Çelebi Tüccardan olup 
994 -de (1586) vefat eylemiştir. Bezir- 
gan Mescidi 'nin banisi dir. (İL 273) 

Husrev Çelebi (Deli) Karagöz 
Beycin oğludur. İstanbullu bir yenice- 
ridir. 1004"de (1595/96) vefat etti. Şa- 
irdir. (ÎI. 274) 

Husrev Efendi Molla Yusuf Kirmas- 
tî'nin torunlarından olup İznik'de 
doğmuştur. Müderris, sonra Filibe ve 
Yenişehir ve Galata mollası oldu. 967 
682 (1559/60) veya 974xle (1566/67) ve- 
fat eyledi. Diyanet ve takvada alem- 
di. Sadrü'ş-Şeriay^ haşiyesi ve çeşitli 
risaleleri vardır. Oğlu müderris Mus- 
tafa Efendi olup bunun oğlu Husrev 
Efendi'dir(^). (İL 273) 

Husrev Efendi (Husrevzâde) Hus- 
rev Efendi 'nin(-^) toRinu, Mustafa 
Efendi'nin oğludur. Müderris, izmir, 
Kudüs, Trablusşam ve Ewp mollası 
oldu. Rebi\âile\"V'el 1020'de (Mayıs- 
Haziran 1611) vefat eyledi. Güzel ah- 
lâk sahibi, fâzıldı. (İL 273) 

Husrev Mehmed Ağa Hasodadan 
çukadar-ı şehriyârî olup 1228xie 
(1813) vefat etti, Duvardibi'nde med- 
fundur. (İL 275) 

Husrev Mehmed Bey Dramah Halil 
İbrahim Ağa'nm oğludur. Mısır'a gi- 
dip başıbozuk zabiti ve Mısır defter- 
darı oldu ve Sudan'ı zapteyledi. Mısır 
valisi Mehmed Ali Paşa nm kızı Nazlı 
Hanım ile evlendi. 1249'da (1833/34) 



vefat etti. Şai;;dir, Yeğeni. Tezkire-i 
Şuarâ sahibi Fatin Efendi'dir. (İL 
275) 

Husrev Mehıned Efendi Kürt Ferâ- 
murz'un oğludur. Bir rivayette babası 
Frenk beylerinden olup Müslüman 
olmuştu. Husrev eniştesinin ismi 
olup buna ''Lusrev kaynı" dendi ve 
bu ilişkiden dolayı mahlas oldu. Bur- 
haneddin Ha^/dar-ı Herevfden oku- 
yup Anadolu'ca geldi, Müderris, son- 
ra Edirne kad-sı ve 847"de (1443/44) 
kazasker oldu. 849^da (1445/46) İL 
Mehmed' le (Fâtih) birlikte Edirne'ye 
gitti. 863^de ;i459) İstanbul kadısı 
olup 867'de (1462/63) Bursa'ya gitti. 
874'de (1469/70) davetle gelip şey- 
hülislâm oldv. 885'de (1480) İstan- 
bul'da vefat eyledi. Na'şı Bursa'ya 
nakledilerek medresesine defnedildi. 
FâzıL kâmildi. Talebeleri pek çoktur. 
İstanbul'da bi: mescidi vardır. Dürer 
u Gurefı ve :efsir ve fıkıhtan başka 
eserleri vardnv (İL 271/72) 

Husrev Mehmed Efendi Adanalı- 
dır. Halet Efendi' nin (v. 1822) men- 
suplarından olup divan kâtipliklerin- 
de bulundu. Sonra vatanına gidip ve- 
fat eyledi. Şairdir. (İL 275) 

Husrev Mehmed Efendi (Hacı) 

Mehmed Paşa Tekkesi şeyhi Hacı 
Mustafa Efene i 'nin oğludur. Tekkeye 
şeyh olarak 1299'da (1882) vefat ey- 
ledi. Orada msdfundur. (İL 277) 

Husrev Mehmed Paşa Abazadır. Ça- 
^Tjşbaşı Said Efendİ'nin kölesi . olup 
Enderun'a ginp çıkarak Küçük Hüse- 
yin Paşa 'ya kapdanlıgmda mühürdar 
ve sonra kethüda oldu. 1215'de 
(1800/01) mîrimîran rütbesiyle Kara- 
hisar mutasarrıfı ve sonra İskenderiye 
muhahzı, Muharrem 12l6'da (Mayıs- 
Haziran 1801) vezirlikle İzmit valisi 



ve o sene Cemaziyele\^'^elinde (Eylül 
1801) Mısır valisi, Vîuharrem 1218'de 
(Nisan-Mayıs 1803) Diyarbekir valisi 
olup 18 Zilhicce 1218'de (30 Mart 
1804) azledildi. 12:9'da (1804/03) Se- 
lanik. 122rde (1806) Bosna, 1223"de 
(1808) İbrail eklenerek ikinci defa Se- 
lanik valisi olup Şa'bân'da (Eylül- 
Ekim) azl ve Karahisar ve Bolu valisi 
olup Muharrem l:^.24xie (Şubat-Mart 
1809) Silistre eyale:i ilâvesiyle Karahi- 
sar ve İzmit valisi -'e Zilhicce 1226 'da 
(Aralık 1811) kapdan~ı deıyâ oldu. 
Rebiyülâhır 1233de (Şubat 1818) 
Trabzon, ardından Erzurum, Kars, 
ikinci defa Bolu, sonra Agrıboz valisi, 
bir müddet geçine s Şark seraskeri ve 
Erzurum valisi oldu, 24 Rebiwle\^'el 
1238^de (9 Aralık 1822) ikinci defa 
kapdan oldu ve loşa rayı fetheyledi. 
22 Receb 1242'de : 19 Şubat 1827) az- 
ledilerek Üsküdafda oturdu. 11 Şev- 
val 1242^de (19 Mayıs 1827) serasker 
olup Bolu, Kastamonu ve Kengırı va- 
liliği ilâve edildi. 1 Şa'bân 1252'de (11 
Kasım 1836) 6ö bin kuruş maaşla az- 
ledildi. Zilhicce 1253^de (Mart 1838) 
Meclis-i Vâlâ reisi oldu. 19 Rebiyülâ- 
hır 1255'de (5 Temmuz 1839) sadra- 
zam olup 7 Rebi>ailâhir 12 56 'da (8 
Haziran 1840) azledildi. Yargılandık- 
tan sonra Tekfuraağfna sürüldü. 18 
ay sonra affedilerek İstanbul'a geldi. 
Muharrem 1262'de (Ocak 1846) Me- 
câlis-i Âliye'ye memur olup 1 Safer 
1262'de (29 Ocak 1846) ikinci defa 
serasker oldu. 5 Muharrem 1263 'de 
(24 Aralık 1846) Mecâlis-i Âliye'ye 
memur oldu. Muharrem 1264'de 
(Aralık 1847) emekli oldu. 13 Cemazi- 
yelâhir 1271 'de (3 Mart 1855) vefat et- 
ti. Eyüp'deki türbesinde medfundur. 
Orada kütüphane inşa eyledi. 1250' 
de (1834/35) Kocamustafapaşa Tek- 
kesi 'ni yeniden yaptırdı. Makam düş- 



künü, zengin, yumuşak huylu, cö- 
mert, işgüzar, tedbirli, alay derecesin- 
de lâtifeci ve güler yüzlüydü. Orta 
boylu, tıknaz, güzel yüzlü olup evlâdı 
kalmadı. Orduyaı düzenleme ve harp- 
çe bazı hizmetleri görülmüştür. Yaşı 
lOO'e yakındı. Birçok köleleri eğitip 
devlet hizmetine dâhil etmiştir. İçle- 
rinden ikisi sadrazam ve biri serasker, 
dördü vükelâdan ve biri müşîrândan 
olarak 8 müşir olup liva ve ferik ola- 
rak hayli kölesi göılılmüştür. Tüfenk- 
çibaşısı Ahmed Bey ve hazinedarı 
Rüstem Mehmed Ağa gibi nüfuzlu 
adamları kapıcıbaşı olmuşlardır. Mü- 
hürdarı Mehmed Reşid Efendi Safer 
1270^de (Kasım 1853) vefat etü. Hay- 
darpaşa'da defnolunmuştur. Kethüda- 
sı Yahya Bey, 3 Şewâİ 1257'de (18 
Kasım 1841) ve onun oğlu İbrahim 
Hakkı Bey, 1270^de (1853/54) vefat 
eylediler. Eyüp 'de medfundurlar. Di- 
ğer kethüdası Zamir Efendi 1271 
(1854/55) tarihlerinde vefat etmiştir. 
Hazinedarlarından Mehmed Es'ad 
Efendi, 1260'"da (1844) vefat ederek 
Okmeydanı'na defnedildi. (11. 275/77) 

Husrev Paşa Cezayir dayılarından 
olup oraya beylerbeyi oldu. 103 5 'de 
(1625/26) vefat etti. (II. 274) 

Husrev Paşa Bosnalıdır. Enderun'da 
yetişip çukadar ve sonra silahdar-ı 
şehriyârî oldu. 1033'de (1623/24) ye- 
niçeri ağası, 1036'da (1626/27) azil- 
den sonra Diyarbekir valisi olup İz- 
mir'e gönderilmiş ve Şa'bân 1037 'de 
(Nisan 1628) sadrazam ve serdâr-ı ek- 
rem olmuştur. Bagdad savaşında bir 
işe muvaffak olamadı. Rebiyülev^^el 
1040'da (Ekim l630) azlolunup Tokat'a 
gelmiş ve 29 Şa'bân 1040*da (2 Nisan 
1631) orada vefat etmiştir. (İL 274) 

Husrev Paşa Samakoludur. Miralay- 
lık ile Samako nâzın tayin edilmiş ve 



6S\Î 



684 



1252'de (1836/37) mîrlivâlıkla Sofya 
mutasarrıfı olup sonra Kıbrıs muhas- 
Sili olarak Ramazan 1253 'de (Aralık 
1837) Niş mutasarrıfı olmuştur. 1254' 
de (1838) Niş feriki oldu. Safer 1255^ 
de (Nisan-Mayıs 1839) Belgrad muha- 
fızı, Zilka'de 1256'da (Ocak 1841) ve- 
zirlikle Bosna valisi ve Şe^^^^âl 1259'da 
(Kasım 1843) Edirne ve Rebiyüle\^'^el 
1260'da (Mart-Nisan 1844) Yanya va- 
lisi olup azledildi. Rebiyülâhir 1262' 
de (Nisan 1846) Harput valisi olup 
Şevv^âl 1262 'de (Eylül-Ekim 1846) ve- 
fat etti. Tedbirli ve güçlüydü. (II. 275) 

Husrev Paşa (Deli) Sarayda eğitim 
görüp kapıcılar kethüdası, 922'de 
(1516) Konya, 928'de (1522) Diyarbe- 
kir ve 938'de (1531/32) Haleb beyler- 
beyi oldu. Sonra Şam ve Rumeli bey- 
lerbeyi oldu. 94l'de (1534/35) Mısır 
valisi ve 22 ay sonra 943'de (1536/37) 
vezir olup İstanbul'a geldi. Sırasıyla 
ikinci vezir oldu. 951 'de (1544) vefat 
eylemiştir. Yenibahçe'de medfundur. 
Çok sert ve pervasız idi. Lala Mustafa 
Paşa bunun küçük kardeşidir. Oğluna 
Husrevoğlu Kurd Bey(-*) denir. Toru- 
nu beylerden Husrevoğlu Hüseyin 
Paşa'dır. (II. 272) 

Husrev Paşa (Hacı) Askerliken yeti- 
şip liva olup senelerce boşta kalmış 
ve nihayet emekli olup 1287'de 
(1870/71) surre eminligine tayin edil- 
miştir. Bir-iki sene sonra vefat etmiş- 
tir. (ÎI. 277) 

Husrev Paşa (Hadım) Sarayda bü- 
yük bir makamı elde ederek kilerciba- 
şı oldu. Sonra saraydan çıktı. 1000 'de 
(1591/92) Şam beylerbeyi olup 1002' 
de (1593/94) Diyarbekir, lG03'de 
(1594/95) Sivas, 1004'de (1595/96) 
ikinci defa Şam, 1005'de (1596/97) Er- 
zumm, 1007'de (1598/99) üçüncü de- 
fa Şam valisi oldu. lOlO'da (1601/02) 



Diyarbetir valİliğiyİe Karayazıcı üzeri- 
ne memur oldu. 1012'de (1603/04) 
Bosna Vc lisi olup azilden sonra 1015' 
de (1606/07) Kanİje beylerbeyi olup o 
taraflarda vefat eylemiştir. Tedbirli ve 
doğru id:.. (İL 274) 

Husrev Paşa (Koca) Kapıcıbaşı 

iken 1035^de (1625/26) Diyarbekir 
valisi oldu. 1036'da (1626/27) Abaza 
Mehmec Paşa 'ya esir düşmekle bir 
gece boğularak vefat etti. (II. 274) 

Husrev Paşa (Köse) Haremden çı- 
kıp 960'da (1553) Ayntab beyi, sonra 
beylerbeyi, damad-ı padişahı ve def- 
terdar o:du. 967 (1560) tarihlerinde 
İran sefi:i oldu. 970'de (1562/63) Di- 
yarbekir valisi olup 978'de (1570/71) 
ayrıldı. Sonra 988'de (1580) Erzumm, 
990'da (1582) tekrar Diyarbekir, 
992'de (.584) Haleb ve 994'de (1586) 
Van valisi olup 995^de (1587) İran 
harbinde şehid oldu. Emir vermesini 
bilir ve tedbirliydi, serhat İşlerine vâ- 
kıfdı. (II, 273) 

Husrevoğlu bak. Hüseyin Paşa; 
Kurd Bey 

Husrevzâde bak. Abdullah Paşa; 
Husrev Efendi 

Husrevzâde I. Süleyman'ın (Kanunî) 
(hd 1520-1566) vezirlerinden Deli 
Husrev -.^aşa ile kardeşi Lala Mustafa 
Paşa'nm evlâdıdır ki, yarım asır kadar 
devam etmiş ve sonra sönmüştür. 
(IV. 689;' 

Huzûrî Geliboludandır. I. Selim (Ya- 
vuz) devri (1512-1520) şairlerinden- 
dir. (II. 233) 

Hüdâdâd Mehmed Efendi Hekim- 
başı Nuh Efendi'nin torunu ve Ebû- 
bekir Efendi'nin oğludur. Müderris 
oldu ve ll67'de (1753/54) vefat etti. 
Kocamustafapaşa'da medfundur. (II. 
270; I. 177)